장음표시 사용
91쪽
flixit. Horum summa, si feminam et duos infantes simul comprehendamus, definitur 37 aegrorum I mortuorum. Erant autem praesidia numero oo. Vigesima ergo pars aegrotavit, quadragesima obiit. In nosocomio militari, quod o aegros continebat, tum demum eorum duo assecti sunt, nec non duo custodes,
quum illic Cholera correpti curari coepissent. lurimi hi
ex contuberni primum excitat accesserunt. Domus Butem invalidorum militum, quorum 1 27 numerabantur, fere a Cholera immunis fuit. Licet enim omnes libere in urbem exirent, bini lantum Octobri morbum passi sunt. Si orphanotrophia item facile evasere. In alter ne in infantum 2 autem vetulae decubuere. In altero, quod a S. Spiritu nomen habet, recepti sunt si infantes, parentibus per morbum orbati, post nccuratam depurationem et duarum triumVe septimanarum seclusionem. Reliqui autem inlatites, quod certe memorabile est, numer 3έο, evasere omnes, licet pueri quotidie domum relinquerent ad exercenda opificia. Contrarium in aedifici publico obtinuit, pauperibus alendis dicato, Minnehuis. Licet enim hi omnes severe domi conlinerentur, inde lamen a 23 Aug. Postquam in vicino nosocomi morbus curari coepisset, successive ibi I infantes et feminae morbo epidemio laborarunt. Aelatis annorum et sexus in hac opidemia disserentia sequentibus numeris intelliguntur:
92쪽
Relative plures viri paralytice decubuerunt. Infantes autem vel ex hoc morbi gradu facilius evadebant, iidem Ver erethico frequentius Occumbebant, quam adulti. Tandem vero, de constitutione morborum, quae hanc epidemiam praecessit aut fuit comitata, vix quid inveni notatum. Plurimi autem , durante ipsa, correpti leguntur spasmis violentis in abdomine, praecordiis, artubus, quandoque Vomitu aut diarrhoea stipatis, qui copiosissimo sudore terminabantur. Ictus cholerici appellari so- Iebant. Altera, quae in hoc tractu holeram passa fuit, urbs Woerdenum est, de qua humanitale Viri doct. DE BAL6, feliciter ibi medicinam exercentis, sequentia memorare
Primus hic aeger et Aug. operarius erat in tegularum coquinis, quae extra urbem ad iam Leidensem frequentes habentur. Nec mediate nec immediate in contactu
fuisse cum aegris, aut objectis infectis detegi potuit. Obiit 26 Aug. typho cholerico. Ipsius uxor 24 Aug. morbo affecta, dein aequalem sortem subiit. In eadem Vicini 26 Aug. quinque incolae aegrescebant, quorum eodem die tres decesserunt. Iam ero ulterius se propagavit Cholera, non tamen ante 29 Aug. urbis intra muros Visa. Die II
Sept. 29 jam incolas affecerat. Dein per duas septimanas fere quievit, fine demum Septembris et Octobris initio aliquos insuper incolas afficiens. Die o hujus mensis omnis Vanuerat.
Totus aegrorum numerus fuit 6, mortuorum 24. Ie-xique ad perarios pertinebant , paucissimi ad reliquos
CiVES, nemo ad superiores . eorum classes. Ex praesidiis militaribus unus tantum leviorem morbi parOXTsmum US-tinuit, detentorum, quorum 35 fere numerabantur, nemo. aeterum hac aestate frequentes Observatae erant
93쪽
diarrhoeae, non tamen praeter normam dicendae. Durante epidemia, multi incolae de aegritudinis sensu, ingratae intestinorum sensilitati juncto querebantur, quae tamen Vir doct. assectioni potissimum psychicae adscribit. Tandem multis in Rhenotandiae pagis pauciores Cholerae casus ObserVati sunt. Huc pertinent prope Leidam Wassenaar; prope Oerdenum BarWoudswaarde et Riet-veld ad viam eidensem, Odegrava, Wam merdamum, Alpha et Leiderdorp paulo inferius eur, Stomp vicum Zoetermeer, egWaard paulo superius udshoorn Aar-landerVeen, Woubrugge, Nieu veen ad viam Harlemensem, Lisse et egstgeest. Similis in Nordovico, piscalori pago Calvico assini Octobris initio casus obtinuit. Nullus autem eorum ultra admisit epidemiae incrementum.
1 o. De Epidemia Amstelodamensi. Ρostquam Cholerae inmollandia Meridionali iter proposuimus, sequitur ut ejusdem viam in Septentrionali hac provincia exploremus. Cui ut dignitate, ita et epidemiae gravitate praeest urbs Amstelodamensis. Etiamsi enim, ratione habita ducentorum millium, quos continet, incolarum, fausta sorte usa Videatur, fere tamen sextam omnium aegrorum, quos in nostra patria hoc anno affixit Cholera, una tulit partem, imo ultra eandem mortuorum proportionem. Quam ergo tantam epidemiam sedulo
i Epidemiae memorabilia edidit 1. . Rohic her te belle sten de Ch. s. t Amsterdam enet. 4 Partibus. His praeter alia historica,
accuratissime et media medico-politica, holerae opposita, et methodus therapeutica, in nosocomiis probata , exponuntur. Iisdem vero publici juris actae sunt series, ex ossicio habitae, quibus singulorum aegrorum nomen , aetas, habitatio, munus, morbique initium et Xitus Otabantur. Hinc imprimis conclusione essicere studui. Praeterea Oct. ARNTZENIII accurate epidemiae historiam descripsit, ijdr. ' 18 ejus
94쪽
J dense Iuli frequentes erant, referente Oet. LUBEB, haCin urbe affectiones, in intestinorum mucosa et gangliorum systemate probabilem habentes sedem Caeterum enim sani, mediaeque plurimum aetatis homines querebantur de ingrata praecordiorum oppressione, apathiae sensui juncta,clingua sordida aut flava sedibus plerumque tardis. Praeterea aliis erant diarrhoeae, aliis dolores colici, nonnullis cardialgiae. Quales quidem assectiones morbosae et ditioribus erant, et ex medicorum, qui hos speciatim curant, testimoni , pauperioribus familiares. Gravissimis autem difficuItalibus quaestio premitur de primo in hac urbe Cholerae casu. Duos memoravit Oel. ΛnΝTZΕΝ1Πs , qui I et 5 Iul. Obtinuere, alterum extra urbis moenia, alterum intra . rior Occubuit, et, si ex
historia morbi judicium ferre liceat, procul dubio holera Asiatica. Qui vero stant a contagione disserunt epidemiae originem a Julii finem, cujus ultimo die Boterodamo
aceedens, Vector naVis ΠΝΗΑBD, aegrotans, Venit in urbem. Exonerata navis, at Ver paucas post horas, morbo CCtoris pro Cholera Asiatica declarato, publica auctoritate, extra urbis limites remola fuit, reductis in ipsam ne Tibus, Omnique contactu quantumpote intercluso. Brevi mortem oppetiit aeger; dein vero ejus uxor et filia ho- Iera Correptae sunt, quarum hae sal cessit. Navis ad
insulam ieringe fuit traducia. Similiter oug.
Campis ad stationem Amstelod amensem naVis accessit, in qua nautae famulus, durante itinere holera statica correptus, jam obierat. Remota et ea, omnibus cautelis
initia variis observationibus , De non urbis delineatione illustrans. De constitutione epidemia, praeter antea jam laudatas observationes Oct.
95쪽
5on tamen num haec omnia cum epidemia reapse colhaereant, determinari potuit quae saltem ab his partibus non increvit. Certius autem ipsius radices die
in Israelitarum vico habitans Vijdegan de Ioden mut-
tuinos holera corripiebatur. Ipsa quidem morbum superaVit soror autem , ESTHERA, baiulo nupta, in eodem angiporto pauperrime degens, post indigestionem I Aug. Cholera afflicta, hac obiit. ostridie vicinus Judaeus, 14 Aug. puer, sTHERA filius, Verbo, intra duarum septimanarum spatium, in hoc angiporto II incolae assecli. Veruntamen iisdem diebus, et alibi in urbe Observabatur Cholera. Hac enim II Aug. extra portam Traject- linam pauper obiit litoris famulus, febre quartana exhaustus, qui quidem publica auctoritate primus salutatur aeger, nec non in meridionali urbis parte femina Neutro ho loco se morbus propagavit alio vero Sighstrua ex una familia successive parentes cum tribus liberis Gfecti, in angusto habitantes cubiculo. Similiter in exigua et impurissima cavea, cujus generis Amstelodami multa miseriae dantur habitacula, ex ' unius familiae incolis 5 morbum receperunt Reguliersdwarsstraat). Tandem tres insuper ab urbis Oriente et meridie casus obvii, donec medio mense Augusto primus assiceretur in intacta adhuc ejus parte Iorduan dicta, quae ab infima plebe habitatur. Singulatim hos casus morborum historiis illustravit doct. ARNTZENIUS. Apparet autem, vel his initiis maxime assectum fuisse pauperum Israelitarum vicum, qui quidem, et
aquarum et aeris renOVationi apprime expositus, pro Saniore declaratur urbis parte 1 . Sollicet, quod Verbo
quidem langere convenit, crescentis Iunae formam refert Amstelodamum , cujus pars concava aam , OnVexa hu
96쪽
o occidentalem dividitur. Numerosae accedunt canales, quarum res, urbis moeniis parallelae, polygona describunt concentrica. Jam vero, de quo diximus, Israelitarum vicus in Orientali urbis parte non procul ab a positus est. Ejus autem silum naturalem si excipias, vix aliud invenies sanitatis praesidium. Immunditie adeo, incolarumque accumulatione in proverbium abiit. Qui Porro ictum eorum norunt, vix dari diaeteticae magis
Hic ergo continuo fere se Cholera propagavit, assiciens I Aug. plateam aperiburgerstruat, I Aug. Marhen, I ej. m. Batavierstraat, sequenti die Uilenburg. minosum quid huic vico imminere jam continuo ex Oagminalis hic aegris concludere liceat. Etenim ex centum primis aegris 1 35 eo pertinent, quorum o triste subie runt fatum quae morbi letalitas longe major est, quam iisdem diebus in reliqua urbe.
Porro in eodem vico, etiamsi celerrime procedere epi-demia, Iocorum tamen Sue essionem quandam ObserVare
licuit. Sic ex angiporto, in quo ciam Aug. Choleram
adfuisse diximus, sub fine demum hujus mensis in plateam prodiit, ipsi proximam, ubi per mensem Septembrem 1 incolas affecit, dein in angiportum rediens. Idem in platea Murhen obtinuit, ubi angiporta duo per hebdomadem morbum retinebant, ante quam hic in ea
i Vid graphica eorum delineatio in citata urbis emgie, quam edidit
doct. ARNTZENIUS. Memorabile est, in hac paucos modo solitarios fiasendi casus. Quae vero hisce jam initiis plures aegros ostenderunt Plateae, eaedem et Postea singulae sere in suis vicis Plurimos continuere q. P. Regulieradmarsstraat, Laurierstraat, Tuinstraat, iijkstraat, conss. aegrorum in singulis plateis numeri in noLI , jaer.
97쪽
ipsa se prodebat dum exacto mense Augusto, angiporia illa prorsus reliquerat. Satis diversus in singulis his locis habetur aegrorum numerus. Si platea Batavierstraa et Marten eundem habent 3 5 incolarum numerum in hac aulemio, in illa I adfuerunt aegri Generali autem angiportis acrius inhaesit morbus. Ita in memorata platea Marhenoi tantur te degan I incolarum cum Io, Nieuwegangu vincolarum cum I aegris quibus insuper multos addendos esse, quorum nomina non notata sunt, certo audivi.
Diversa etiam illic erat morbi letalitas. Sic ex ο, qui in platea Marten adfuerunt, aegris, O Obierunt ex 32, in platea Rapenburgerstruat observatis, I tantum Servati Verum singulis fere commune erat, quod primi aegri gravissime assiciebantur, dein leviores prodibant casus. Cujus rei exemplum adducere liceat plateam excitatam Murhen, ubi ex I primum assectis 6 obiere, nec quis ante Augusti finem restitutus erat. Ulteriore epidemiae decursu dimidia aegrorum pars serVala est, imo, praeterlapso medio Septembri, sanali numero superare mortuos coeperunt. In platea item Bataviersima ex uiprimum affectis 5 ex II hos excipientibus 3 tantum obierunt in vulgo dicto Uilenburg mense Augusto 3 correpti, quorum 2 modo, sequenti bimensi I, quorumi evasere. Ibidem in angiporto Fortuinegan ad ua Aug. usque aegri obierunt omnes, sub finem Sept. 3 servati fuere. Plura exempla, ne longi simus, reticenda Censemus. Hae ergo vicum medio. V spectant, qui integer 4 3 numeragit aegros Proximus autem huic ΙΙus non secus incolitur ab Israelitis. Quo magis autem a sexto discedas, O minorem frendes aegrorum numerum. Hinc
in ejus parte , praecedenti assini, 28, in ea, quae Propior est portae esopenae, B, 38 modo notati; nec ta-
98쪽
men pauperrimis hic vacat et celeberrimis locis. Si in ita dicto Roeters-Eiland ubi Israelitarum institutum erat nosocomium ad holeram curandam, non ultra egri observati sunt. Hoc loco epidemia sensim ab Augusti fine, sylvulam ambivit, Amfleloda mensium delicias Plantaule . Quot quidem Israelitarum holera in passi sint, directe
determinari non potest. Fuerunt autem eorum in nosO- comi particulari curati I9ο, defuncti 103. orro in quatuor thujus urbis nosocum iis, simul sumtis ad I NOV. cu
rati sun 655, ideoque domi restiterunt 813 ex omnibus aegris, dum illorum 357 horum 433 decesserunt. Ubi
ergo ex hae uirorumque numerorum ratione, ad Israeli las domi curatos concludere liceat, summa aegrorum hule religioni addictorum, circiter 12, mortuorum 2 aestimari potest. Cui utut debit minori, satis lamen On-Venit numerus aegrotantium in vicis V et ΙΙ, ubi tmulti degunt Christiani hic enim 577 attingit. In reliqua orientali urbis parte, si viliores quasdam plateas Ridde , onhem, Sighstraat, alias, excipias, arca erat Choleras attamen in ea integra major adfuit aegrorum pars, ad I Nov. scilicet 68 altingens, dum in occiden
tali, eaque ampliori urbis parte numerantur lantum 652. Quo nos jam OnVertentes, oportet canales illos recordemur Olygonatos, urbem fere ambientes Horum enim ex- limum inter et moenia, in parte urbis maxime occidentali, plebis est habitatio illa, ab hortis, quorum locum occupaVit Iordaren appellata. Situ suo, propter quarum imprimis stagnationem, pro insaniore declaratur urbis portione, nec tamen tantam exhibet incolarum oppletiu-nem, aut impuritatis scaturiginem, quantas Judaeorum Bu
tur ad fossulam Goud1bloenigro chi, quae quidem Stagna
99쪽
tione, sordibusque, quibus accumulatur, pro foetidissimo habetur totius urbis angulo. Sequenti die utrimque roxima domus infecta i), et intra hebdomadem ibidem loci
aegri recensebantur, qui, praeter unum, Omnes Obiere. Imo vero adeo in dies increvit morbus, ut uno 25 Augusti 1 incolas corriperet, quorum II e Vila CXCOSSerunt,
et sexto Septembris ad 6 jam ille numerus adscendisset. Dein vero fatalem locum deseruisse Cholera videbatur, vix quosdam ulterius afficiens, nec tamen minuta etali tale. Integer ad hanc cloacam aegrorum numerus fuit Io, quorum 3 diem obiere. In ejusdem angiportis, quorum ita dictum Uyde-gan imprimis memorabile est, Sex Regros totidemque funera continens, assecti 26. Quibus S porro addamus in proximis ejusdem Dominis plateis Goa Ghloe in-straa et dwarastraten afflictos, summa in-Venitur Iu aegrorum, quorum quidem j pars a 23 26 Aug. assecta est autem obierunt Liquet ergo, quam O tabilis miser hic locus fuerit c aegrorum frequentia, et mortalitate, et vero cliam angustis, quibus hi continebantur, temporum limitibus. Ad reliquas in hac urbis parte canales et lateas a 2 - 27 Augusti accessit Cholera, aut saltem iis demum diebus in illis crescere coepit. Angiporta eorum imprimis afflixit, dum plateae apertae canalesque in genere aut
pauciorem experiebantur aut minus saevam in his certe faustior restitulorum ad aegros erat proportio. Ut autem hase ipsas inter se comparemus, monendum St, ad ea
i Errore mirum typographico primus hujus loci aeger in seriebus publicis Nq. 6 resertur ad plateam oudsbioemstraat. Oct. ARET
ZENIUS in serie centum primum assectorum errorem emendaVit, eundem vero in effigie quam edidit, urbis recoxit. In hac effigie numerus a una cum vicino 38 migrent ex platea in canalem , proxime
100쪽
urbis pomoeria, o canales, totidemque plateas ita dis poni, ut quae sibi Vicinae sunt, eodem nomine dictae, eandem fere habeant extensionem. Ab altera ergo arte aegrorum ad canales, ab altera in plateis numeros colligere Iubuit harum vero summae praecis eaedem inveniuntur. In genere excedunt plateae omnibus Vero longe superior est lassula primum excitata, cui proximae binae canales item plateas superarunt correspondentes 1 . In
integro illo Iordaan censentur I aegri fuisse. Denique et hic letalitas minui videbatur ipso epidemiae in singu
lis locis decursu, etiamsi quaedam essent eXceptioneS. Itaque si comparemus hanc urbis partem cum Iudaeorum angulo epidemiae quidem in illa seriora videmus initia, Vix autem minus atrocia, incrementum Vero utriusque satis diversum. Etenim, quo loco illic primum adfuit, ibidem non adeo diu perstitit, nec in ceteris ejusdem Vicipartibus immoderate adeo saeviit, ac in primum citato Israelitarum leo. Reliqua urbs occidentalis partim Cholerae imperio subjecta, partim inlacla fere mansit. In genere autem et de ea inaequalis valet, qua vexabatur ratio, ita ut alia loca in lacla essent, alia, non raro Vicina , lure OS- tenderent aegros. Idem non secus in urbis, quod memoraVimus, utroque cornu patuit. Ubi autem a primum assecla fossula discedimus. hine suaqua Versus Se CXlen
si Ipsorum numerorum exhibitio, ex computationibus relar VROLIX. ductorum, haec illustrat: