장음표시 사용
71쪽
bitans, quae neque debili corpore ad morbum disposita Videbatur, nec diaetae erroris ea. Hujus filius, vigiliis exhaustus, ipsi brevi successit, pluresque deinceps a secti. In orevit autem ad 3 sepi epidemia, quo die aegroti jam fuerant 5, mortui o. Hisce ad medium
fere sept. O abhinc ad initium Octobris Io accesserunt aegri Exacto uictu non ejus mensis die, quo integer asseclorum numerus ad 35, mortuorum ad 2 adscenderat, sensim sensimque Vanuisse videtur epidemia. inoenim ad medium OV usque, quando finem iuvenit,
1 tantum afflixit et ex his confecit novem. alet tamen ex dictis, majori vi in hac urbe, quam in praecedenti
Tandem, quae harum urbium longissime a olero damo distat, Maassi uis, incolarum vivendi genere proxime ad hi ardiniingam accedens, non nisi octobris initio Cholera epidem iam contraxit, quae scit primo quidem Augusti die hic quendam e medio tulisse, dein Vero per
duos mense quievisse refertur Durant octobri, Iassecti, si mortui, dum m. OV his 2 Ceesserunt Begri,
quorum Obierunt 5. Quae morbi extensio, comparata cum 43o incolis, modum non adeo excedit.
Si ergo Osanarum harum urbium historiam revi colligamus, apparet, Delphorum ortu Iulio et Augusto, Soledam exacto dimidio Augusto ad septembris initium, Phlardintingae sub fine septembris et octobris
initio, in urbe Maassivis per ejusdem mensis octobris decursum iguisse epidemiam. Quae si conferamus eum iis, quae de morbi in singulis origine dici sunt, sponte sequitur, a Roterodam inde ad mare progressive et exortam esse et regnasse Choleram in urbibus, ad Mosae dextram sitis. Sciedami protracta dein ceri quodam Vi
72쪽
phlardintingae item diutius inhaesit Utraque haec urbs
ambabus reliquis gravius amicta. Ab altero vero oleroda in latere, ad Mervam primum assectum fuisse lied rechium, dictum est, qui pagus ita cum adjacentibus utrimque . Papendrectilo, Gysendum oet Mardinx Jd ungitur, ut fere continuam efforment domorum seriem, per Irium morarum distantiam juxta fluminis ripas protractam. Iulii autem fine illito operarium Roteronam venisse accepi, qui, Cholera correptus, biduo post exstinctus est Hujus quidem familiae pepercit morbus pago autem incubuit, abhinc ad septembris initium t 8 incolas, fero in discretis domibus, aggrediens, quorum non nisi ares evasere. In proximis pagis citatis Augusti initio duo lantum aegri observati, in vicino al-blasserdam medio eodem mense unus. Qualis ergo morbi propagatio non notabilis est dicenda , tempore vero, quo accessit, et elati late sua memorabilis est. Majoris sane momenti epidemia habeatur, quae ineunte m. Aug. prodiit ab Opposita Mervae ripa Dordra ei in antiquissima Hollandiae urbe, o fere illium incolarum. Die nempe ejus mensis septimo, duae hi se minae sexagenariae, conditionis inferioris, exiguo temporis spatio Obiere Cholera quarum allera ante 4 vel 5 dios Boterodam venerat, ubi per Oetiduum fuerat morata, altera ab opposita urbis parte habitabat, neque cum priore
Commercium habuerat, ne suspectum visitarat locum. Hujus autem maritus, brevissime post uxorem, cujus gessΘ-rat Curam, eandem Sortem PasSu est, ne non Vicina quaedὼ m.
Die O Aug. aula, prope urbis portam habitans, ad
inagnam distantiam a praecedentibus apgris, melioris Ortis homo, integer vitae, holera asse tus est et postridie ex olla ereptus Biduo aut in post tres feminae et ado-
73쪽
lescens, in eadem domo habitantes, eundem morbum passi sutit, quorum hic unus omnium evasit. Quibus addendum est, duos alios infaustae hujus domus inquilinos morbi prodroruis, et, qui ibidem Vigilarant, duos custodes ipsa Cholera fuisse correptos, alterumque horum Obiisse. Alia familia iros item Cholerae victimas luguit et in O-sOCOmio, epidemiae opposito, licet nemo custodum obierit, nonnulli tamen eorum matur demum auxilio instanti periculo videntur abrepti. Caeterum regularem epidemiae per urbem dispersionem se non Observasse testatur Oct. V. D. BRANDELER l , Cui haec descriptio debetur, verum simul fere variis camapparuisse Ocis, hic evanescentem, ut illic vehementius exsurgeret. Plerumque in singulis domibus casus unici Graviter autem hi saeviisse epidemiam testes sunt sequentes singulis mensibus aegrorum et mortuorum numeri:
terminata fuit. - Ιn insula ordi a cena Dubbeldamum ab Augusti fine , et Octobri in eadem vicinia Myl
Tertius ad Mervam locus, quem visitavit Cholera, GOricomium est arx I sero luillium incolarum , ad Getriae et ollandia limites, prope Mosae Vahalisque confluxum sila Hic ad uo Aug. morbi origo definitur, qui primis duabus hebdomadibus 36 incolas petiit, quorum dimidiam partem ex vita eripuit. Dein vero epidemiae vis sensim languere coepit, ita ut ad finem octobris s. que i. e. Per et hebdomadum spolium I tantum
74쪽
praecedentibus aegris adnumerarentur. Ex 55 autem Dfecti l obiere. Exacto octobri cessavit prorsus epideuata. Haec ergo epidemiarum Mosanarum agmen Claudit, ulterius enim fluminis ductum non secuta est Cholera, intactas relinquens, quae in Brabantia Septentrionali eo alluuntur, urbes, patriae e propugnacula: Orcomium,Heusdam, Crepicordium, Megam, avesteinam aliaque plura Nos igitur ad fluminis ostia reVertamur. Dordraci Mosa in Novam et Veterem secedit Exadve sus hanc urbem ad Novam Mosam Wyndrechium , frequenti cum Roterodam commerci junctum, inde a I9aug. ad medium septembrem , II aegros Continuit, quorum sublati . In insula Iselmonda, ejusdem nominis pagus, et Chariois, e regione Delphorum ortus, paucissimos retulere casus Caelerum hae laeva Mosae ripa, ipsi Roterodam opposita, quin integra insula intacta re
Insulae tandem memorentur ollandiae Meridionalis, infra Volerem Mosam sitae, terrae fertilitate praeclarae, climate autem et morbis endemiis proxime ad Zelandiam
In insula Dordracenae adjacente, Hoelische sard, sub finem Augusti morbus se prodidit in pago Z. Beberland ubi ad medium elapsum Octobrem I incol3e aegrotarunt, decessere tantum . Ad pagum Stryen ab Augusti fine, et ad vicinum Numansdurp, exadVersus Guillelmosta dum ipso Octobris decursu, pauci tantum pertinebant aegri omnes autem hi pagi ab australi nos irae insulae parte, prope alterum Mosae ostium Haring
fliet timilanduec dies siti sunt. Reliqua ejus pars,
si unicum in pago O. Leberland mense septembri, ca- Sum excipias, in Cholera fuit libera. Εjusdem immunitatis particeps facta ulta est orna
75쪽
vero duas conlinet arces, ubi portus simul habentur marini, Briolam et Helvoetsi uis, hanc bis mille incolarum, illam duplo majorem . Utramque ser ingressa est C lera, neque ad magnam ibi pervenit extensionem Priorent in medio exacto septembri primum vidit aegrum, hinc ad novembris initium si tantum numerBns, quorum Eva serunt non nisi si posterior initi denium octobris ad
mediuiti novembrem a Jegros, Iu mortuus recensuit.
Tandem in infima harum insularum, Transflacheana, bini assecti fuere pagi ad medium Mosae brachium siti, scit. I i sept. Ollgensplant, ubi per sex hebdomadum spalium perstitit, u incolas corripiens, eorumque ultra dimidium morti dedens, nec non 25 j. m. Middelbarnis , ubi ad novembris in ilium I aegri 15 mortui feruntur. Intermedia utrique Bommeta unum retulit aegrum Huic insulae proxima Godere a morbo libera.
Concludamus ergo, quemadmodum ad dextram, si et ad laevam Novae Mosae ripam, neque minus ab utraque alterius ejus brachii parte, successive holeram appa ruisse Generatim hoc serius, quam illam amixit, neutrum ver illa vi, qua urbes invaserat Osanas, ontea relatas. Tertium ver Mosae ostium , Zelandiae proximum , morbum non est expertum. Interiores dictarum insularum artes eade in immunitale a Visae sunt, morbo fluminis lantummodo uetum Persequente.
Praecedentibus expositus est Cholerae juxta Mosam decursus. In uno autem fluvium et Isela effunditur, et, Rheni soboles, ecca quo quum Augusti initio sese extenderit Cholera, hosce jam tractus investigare convenit. Prouli ergo antea inferiorem, ita nunc mediam et occi dentalem Hollaudiae Meridionalis partem Iustrabimus. Et
76쪽
quidem principi loco in integra hac regum e GOuda coli.
Sideranda est, quam urbem, ad trium horarum distantiam a Roterodam sitam rasela praeterfluit, dum et per amnem mouis dicium, cum Rheno communicationem alit. Fuit haec et cito, et graviter holera afflicta, unde in hac regione tamquam epidemiae centrum Considerari potest, haud secus ac in praecedenti ROterodamum.
Hinc ergo nobis fiat initium i).
Gouda 3 Aug. primum aegrotavit gravida, quae tu fabricis, ubi fistulae fumigatoriae parantur, tenuem iu- tum quaerebat. auperrimo in angipori degebat et post biduum, morbi vi fuit oppressa. Eodem illo die naula, affectus in ipsa sua navi Roterodamo ad urbem CCeS-εerat, qui tamen extra hanc publica auctoritate sui re motus. Die Augusti duo infantes in canali, angiporto
praecedenti Vicino, hisce successerea utrorumque Irentes item ad pauperiores referebantur. Eodem loco intra hebdomadem 7 obtinuere holerae casus, dum nulli ante 8 Aug. in alia urbis parte offendebantur. Haec epi-demiae fuero initia Ante vero , quam ad ejus incrementum ergimus, notandiani est, immediate antecessi SSe nunditiarum annuarum tempus, quae licet a magistratu interdicerentur ob imminentem morbum, plebi tamen in ausis erant, ut suo more celebrarentur. Fuerant insuper jam aliquamdiu frequentes Observatae diarrhoeae catarrhales cum symptomatibus astricis, holercteque Porn-dicae intercurrentes quales morbi huic urbi proprii' ventur, quum quae excisela haustae , non secus ac MO- sanae, vis alvum laxandi adscribi soleat. Redeamus autem
i Praeclara est hujus epidemiae monographia, a doct. BuCHFER COH-εeripta, in qua singula momenta , quae ad epidem iam Contulere, accurate dijudicantur acrem autem sit contagii defensorem.
77쪽
Increvit in dies epidemia ad finem fere monsis Augusti. Quarta hebdomade ad maximum pervenerat. Deiu decrevit, sub finem lamen septembris et octobris initio paululum recrudescens. Orro per uno mensem sparsim tantum Obvia erat, prorsus terminata ad ejus finem. Portrimestre hoc spatium ex II millibus et Octingentis incolis 26 affecerat, eorumque I e medio tulerat. Hic aute in est epidemiae per sua stadia decursus adnd
Morbi initia gravissima erant. Ex I aegris , tum in nosOcOmium traductis, 1 obiere. Memorabilis autem est Observatio doct. BucΗΝΕn, primum et alterum in singulis plateis casum paralyticum fuisse solere, dein vero illic minui morbi gradum, ita ut tandem superesset modo diarrhoea cholerica, aut assecli leVior, quam mox describemUS. Neque aequalis erat Cholerae per urbem dispersio. Memorandum vero: n ouilam ita colliciis rivorum undecunque divisam esse, ut aemula propemodum in hoc Venetae urbis appelletur, quod nullum tota urbe exstet domicilium, quod non praeterlabatur aquae alveus' si). Solent autem hos rivos aestate concutere, quo lutum hine extrahant, cujus porro exhalationibus vicina loca exponuntur. Jam Ver in canali, ubi aqua imprimis flagnat, prope locum congestitium, ab aliquo jam annis major, quam aliis locis, fuerat mortalitas ibidem
78쪽
autem et nunc quoque graviter saeviit holera Generatim successio quaedam obtinuisse videtur, qua variae assiciebantur urbis partes. Ita citantur Boge in do ei. zerstraa et viperflee tamquam ultima morbi sedes. Ubi autem urbem Vicatim spectamus, tria imprimis loca suo.
re afflicta, quorum literas adducere liceat. Continuere
urbis ambitum tamquam tria segmenta fere constituunt. Centrum urbis, quod his includitur, a morbo vacavit ubi scit ditiores cohabitant Atlamen non reticenda est insignis differentia, quae inter urbis partem maxime Orientalem et Occidentalem obtinet, utramque a pauperioribus habitatam. Haec enim ill longe minus affecta, quo etiam pro arte pertinent aegrorum disserentiae, oleis, supra Citatis, Contentorum.
Si vero quaerimus, afflicti qui fuerint, tabulam eorum consulere licet, juxta opificia dispositorum. Numero imprimis excedunt fistularum fabri, quorum 6 correpti sunt. Hi autem in humidis insanisque cubiculis congregatim sua perficere Opera solent. in quibusdam fabri- Cis Vehementius, quam aliis inhaesisse malum videtur. Sic in una majori, quae IO Operarios continet, I holera gravius leviusve assecti sunt, qui lamen an Omnes ad praecedentes numeros fuerint relati, est quod dubitem. Sequuntur restiones cum feminis carminantibus, quorum affecti sunt 45. Illi autem in aere aperto Operari solent, hae in exiguis cubiculis. Porro saririces II, Caupones et tabernarii 13, aulae , totidemque navium conduClO- res morbo laborarunt. Inter nos comi custodes 5 ollan-
79쪽
tur, quorum tamen unus tantum obiit neque Vespillonum nisi unus affectus, idemque restitutus. Praeter cives autem, milites etiam complures affecti. Scilicet, quum urbis praesidia essent numero os inde a Io aug. eorum xleguntur aegrotasse, ne non praetor, et tres femina militares. Illorum tam eu 5 tantum feminarum obiere a Dures ergo tu et potius, quam a secti Cholora videntur. Τandem ex I 85 carcere delen lis successive I assecti, mortuit, quae Sane proportio aegrorum imprimis ratione, longe infaustior est, quam vel civium vel militum. Aegrorum sequens est secundum aetatis annos et sexum
Aequalis ergo utriusqno sexus numerus asseelus, Seil. I 32 marum autem 66, feminarum decesserem modo. Attendatur insuper ad satis nolabilem militum numerum, quos si de priore numero detrahamus, O marum o obiisse invenitur. Haec ergo ad holeram declaratam pertinent qua Vero regnante assectiones intestiuorum leviores, nervos itali junctam, frequentes erant, quas adscribit Oet Bue Η-NE et metui, et strictiori incolarum diaetae. Praeterea autem grassabatur, in familiis imprimis, quarum jam erant quidam holera correpti, aegritudo, qua SenSuanxietatis et rostrationis, Vertigine, spasmi Surarum, agrypnia, lingua primum alba, dein phthosa, oppressio-
80쪽
ne praecordiali murmure Ventris, diarrhoea et vomitus declarabat, per unam saepe pluresve hebdomades protracta. Morbi natura in hypera es thesi inlestinorum ponebatur. Recrudescebat ille, ad speciem sanatus, levi diaetae errore. Per integras familias grassabatur, imo lateis quibusdam, imprimis autem angiportis, inhaerere Videbatur. Quandoque haec affectio in holeram crethi-Cam rarissime abibat in paralyticam. Inde a mense Octobri febres intermittentes, assectiones catarrhales et rheumaticae, im inflammatoriae , frequentes erant, licet solito aueiores ad mortuos restetiserentur.
Ilaec de opidemia Goudana sussiciant. Ante Vero, quam ipsam prosequimurciselam, Verbo dicendum est de pagis, qui eam urbem ambiunt. Scit in ago Stein unus incolarum, in pago Vaddinx6en, duo lantum Cho- Ieram passi sunt, primum, uxor naulae famuli, qui hanc urbem inter et Leydam trajectum facere solebat, regnante utrimque epidemia dein , Vir, qui Oudae sua exseruerat opificia. In via porro Roteroda mensi, Vix ad horae distantiam a Gouda situm, Moord rechium, quod Cum uir que urbe frequenti jungitur commercio m. Octobri ICholerae casus ostendit. Uterque autem hic pagus prope lacunas majores et profunda jacet, a tui finis oriundas, quae Roteram alunt.
Ad ipsam Iselae dextram, sed ad aliquam a viainolerodamen si distantiam siti, agi Capellen et Nieuwerherhmorbo liberi restiterunt; Don vero item pagi ad oppositam ripam, cujus aceolae laterculis coquendis fere victum quaerunt. Hic enim rimpen et Ouderkerti Cholorae vestigia indicarunt i . Illo loco, sub Augusti finem et septembris initio, post infantem nautae Roterodamensis ejusdem-