장음표시 사용
31쪽
tagem illam a sese depellant ueluti in uera conuulsionea quapiam re nocente facta quotidie apparet, in qualigamenta tendinesq; ab acri quapiam qualitate laesi coaretantur,&retrahuntur hanc igitur etiam differentiam obstruetio pariet: etsi enim qualitas noxia,aut contage Squaepiam latenS, aut manifesta fuerit, quae cerebrum aDficiat, semper eius sinus coarctabuntur, retrahenturque, ut a seipsis expellant,quod noxium est, semperq; hoc modo obstrui dicentur ex quorum demum constrictione
cerebrucalidius fiet, eiusq, facultates, atque inprimis expultrix unitae qualitatem noxiam illam, quae semper frigidior est, ualidius expellunt, atque discutiunt indicio sunt eius inuasioneS, quae quum a noxia illa cotagiosaque qualitate irritante fiant, eas non nisi per longa fieri interualla Galenus & experientia uoluere unde a uicenanas fere ulla absque conuulsione fieri, quibus quietem magis conuenire,quam motum,reliquit scriptum.Ac de comitialis morbi differentiis quidem satis dictum vide; tur deinceps ad eius caussas uestigandas transeamus. Multiplex igitur morbi huius caussarum genus existis, externarum Minternarum: harum uero duae primae habetur, effectriceS nimirum, praeparantes effectricum itiodem duae numerantur, altera quae pr1mogenio in capite fieri solet, altera, quae lege quadam consortii,uel a stomacho, uel ab alia quavis corpori parte enascitur,cere brumque affic1t. Praeparantes autem ut uocant, duae, nempe temperatura, istas, quas postea pertractabi,
muS. externarum uero caussarum genus in sex numero
partitur, in eas sane sine quibus animan nec uiuere, necesse potest quarum libro tertio historiam referemus. Internae igitur comitialis huius mali effectrices caussae tot numero habentur, quot nostri corporis humores existunt duae tamen proximiores habetur, quarum alte ra humor est uel pituitosus, uel niger primu enim quucerebro peculiaris maxime sit, in eo plurimum uiget obtemperaturae utriusque similitudinem: nullam praeterea mordaicitatem habet,atque ob crassitiem non facile dio
32쪽
Iabitur, ut in cerebro coacta, ex molli, qua praedita est, substantia facile incomitiali inuasione excutiatur: quae silentorem quoque praeter crastitiem interdum obtineat, seviores casus parit. ueluti secuti do libro clarius commonstrabitur Melancholicus autem post pituito a sum secundas obtinet parteis: siquidem multus nona nunquam in capite progignituro uehementeis animi curaS,ac perturbationes, litterarumq; studia propter quae sanguis peruritur, atque in atram bilem desinit. Quibus fit, ut pueris, senibus, frigidisq; natura temperaramenti frequentius uitii oboriatur, crassorumq; atque frigidorum humorum purgatione curetur, uictuq cara: Iido, ac sicco, caeli statu locisq; siccioribuS,quemadmo dum postea demonstrabitur. Effectrices uero internae per c 5 sensum causs, duae habentur, nempe spiritus quaei; dam substantia aut qualitas, quae alterati per continuationem partibus cerebrum pertingentes afficiunt, siue a stomacho, siue ab alia quavi corporiSparte proueniat. Hunc Graeci&recte συμπάθειαν, noScsi sensum dici et
mus, nempe ob aliena incommoda affectus quidam quus cilicet pars quaepiam corporis ab alia afficitur, quae ex seipsa incolumis est, alieno tamen affectu, partis sesici αnaec Odolescit atq; afficitur. ueluti ex Aristotele clarissicap. 29. me colligitur, qui πε φυσιογνωμι. Δοκει ni χοι, inquit, η υχη
υ,οιοῖτνη, τὸ - το φόρ ν ci Videtur autem anima corpus compati mutuo, animae habitus alteratus alterat una Corporis formam . Hoc igitur consensu cerebri sinus affici utur, dum uel a stomacho uapores, uel ab alia quaviScorporis parte simplex quaedarn prauaq; qualita con; surgens ad ipsos deferuntur I taeterum author ille comα mentarii de statibus atque de sacro morbo, siue is Hippocrates, siue quiuis lita fuerit, oppositum Omnino subscripit unam enim tantum huius mali caussam esse Contendit, nempe aerem ipsum no ambientem, qui plurimus per Omne corpus uniuerso sanguini permiscetur. tunc enim permultae ut obstructione sonanifariam per
33쪽
omnes uenas . hic igitur aer quum in crassiores pleoniores sanguine uena prodierit, progressu Sq, diutius maneat, prohibet sanguinis cursum, atque alio quidem loco consistit, alio lentius, alicubi adhuc tardiu pene
trat, qua sane inaequalitate transit uisanguini perco pus facta omnigenae inaequalitate per uniuersum corα pus contingunt uniuersum enim corpuS unde quaque contrahitur, ac conturbatur, nimirum corpore parte is suas ad tumultum, conturbationem sanguinis submi Gnistrante continguntq; ex sanguinis peruersione totius omnino corporis subuersioneS. eo enim, quo corripiuntur a morbo, tempore neque sentiunt quidquam, neque audiunt quae dicuntur, neque uident quae fiunt, neque ullos aliquos dolore percipiunt. sic nanque aer conraturbatus sanguinem turbauit, ac conspurcavit. Qua
propter flatus ipsi uere huius morbi, uelutiis attoniti, stuporis,&syderationis, wid genus aliorum omnimodae
caussae existunt. caeteraq; omnia,quae caussae uideri queat,
uel hos adiuuant, uel posthOS incorpore morbo pr gignunt. Quod autem in uenas etia spiritus copiam inducimus, nemo non probat. haec nanq; corporis nostri respirationes existunt, aerem in seipsas attrahentes, Minreliquum Corpus ac Venula derivantes refrigerantq; aCrursus dimittunt neque enim spiritus consistere potest, sed cursum ac deorsum procedit et enim si alicubi constiterit, ac interceptus fuerit, illa pars impotens fit, ubi constiterit cuiu rei signum hoc est. quum enim desidenti aut decumbenti uenu compressae fuerint, ut spiritus auena non discurrat; statim torpor occupat. reliqua. Minus fortasse id mirum, quam quod Aristoteles inco mentario de somno atque uigilia scriptu reliquit hic. n. unam etiam huius mali caussam es e contendit, spiritus nimirum halituosos plurimo S sursum delatos, eosdemq;& somn1 caussam esse atque comitialem propterea morbum somno quam simillimum esse memoriar prodidit. quum enim somni tepore multae a cibis potibusq; fiant exhalationes tuc enim altrix animae facultas maxime ui
34쪽
get, exigue autem&paucae uigilia, uerisimiliter ait illos, qui comitialibus sunt conuulsionibus obnoxii nocturno tempore ab illis potius tentari, qui dormi ut magis, quam quum uigilant, ita enim scribit. σηαεῖονδε,
σκοντω, γρηγοροτε γου. i. huiusce autem rei signum est,
quod supernarum partium magnitudo in prima aetate infernas excedit, quia ad illas fit accessio:&hac etiam ob caussam comitialem morbum incurrere soleat. Porro comitialis morbi similis est somnus quarn ob rem ple αrisq, huius morbi initium dormientibus accidere consueuit. Iane dormientes tentatur, uigilantes non minime. Quum igitur&ineo morbo,&in somno plurimi elati uapores caput Oppleat, atq; a superfluente cerebri frigiditate copacti rursum deorsum ferantur, hinc inde Euboici more Eurypifluci uantes uenas sane replet, illasq; tumentes efficiunt necesse est enim quum superne inferneq; nullo ferantur ordine, sibi plane occurrere obstare, iccirco q, ab illis repletas uenas aestuare, re surgere, in altumq; erigi, atque excrescere quibus se ne turgentibus spiritum ipsorum nullo negocio uiae meatusq; obsepiuntur , coarctantur, in primisq; ipsa aspera arteria, quam τορον, id est spiritus meatum&transitu appellat, qui per illam ad cor refrigerandum transmittutur hac autem obsepta neque inspiratio neque respiratio fieri facile possunt, unde comitiales morbo Mattonitos fieri contingit. Hunc imitari Auerrhous in col- LN 3 ς ε δ' einane is uisus est, qui persuasus ex eo, quod morbi a
crassis leneis ac frigidis humoribus facti diutini sunt comitialis uero morbi accessio sit breuior, cito enim aC- cedit, statimq, fere recedit: eius caussam uapore noxios semper esse contendit cuiuS uerba propterea referam , ut uideas quam enixe Aristotelis uerba, senten tiamq, semper tutatus fuerit, ait igitur ad hunc modii
35쪽
Et illud quod significat nobis, quod non fit propter humiditatem nerui, nec propter ipsius infusionem, est propter subitam ipsius dissolutionem 4 de necessitate est, quod humor faciens hoc sit subtilis, eo quod paro xiliamus eius cito transit, sicut fit in aegritudinibus acutis.
Sed quia videmus pro maiori parte, qu bd qui patiunαtur hanc aegritudinem, sunt frigidi&humidi sicut pueri, aut frigidivi sicci sicut senes, uniuersaliter quia haec accidetia apparent super frigidos pro maiori parte significat quod caussa aegritudinis est humo grossus. Sed cotradicit nobisio quod humor grosus non cito dis luitur, siue discurrat per strictos meatus,siue perlatos, sicut dicit Galenus qui di lutio non est aliud quam domio nationaturae super humorem ipsum decoquendo, ut re L 'I' tineat quod est conueniens nutrimento, aliud expetu iiq ς-ιδες lat. hoc non fit in humore grosso, nec in eo quod est grossus, nisi longo tempore sicut testatur experientia integritudinibus.&nos videmus quod cito dis luitur hic humor. Et ob hoc dicendum est quod haec aegritudo non fit nisi propter fumum, qui generatur in ipso cererabro, uel in alio morbo, quod ipsum ei transmittit sicut dicit Galenus de iuuene illo, qui sentiebat quod quasi quidam fumus facii us ascenderet ab uno me bro ad cerea brum, quando perueniebat illuc cadebat epilepticus.&hoc accidens est sufficiens adprobandum quod caussa huius aegritudinis est uentositas fumosa Sed ista fumositas necessario communicat humoribus friai dis&humiis dis: cisti humores sunt is i uento ut materia:& propterea curatur hoc aegritudo uacuado illos humores. Sunt qui una tantum in omni comitialis morbi genere caussam statuunt, non tamen aut cum authore libri deflatio bu S, atque de sacro morbo, aut cum Aristotele, Aue
rho Oq, conueniunt, eamq; uenenatam esse qualitatem
quampiam, quae totius substantiae inimicitia cerebrum acriter feriat quum tamen author libri de flatibus non uenenatos spiritus, sed aerem nos ambientem Aristoteles uero habitus illos,qui ex cibis proxime sumptis ad
36쪽
caput efferuntur, qui Tomni causis existimantur, esse
contendant. illamq; experimentis quibusdam tutari ad Gnituntur obseruatum enim ipsis aliquando fuisse aiunt e summo capitis uertice, in quo sub pericranio uitiatus humor uenenatuSq; cohercebatur, uaporem manifesto sensu intro subire, qui comitialem concitaret accessio αnem, atque hanc postea caustico medicamento curata: ut proculdubio existimandum sit intus, uel circum meonynges, uel circum cerebri substantiam uitium contineari ueneni ceraulum: cuius ex interuallis impetu facto comitialis accessio suscitetur. aperto enim comitialis philosophi cuiusdam, qui decesserat capite, qui uehementis Gsimo, eoq; fere perpetuo dolore uix digitum lato circa synciput torquebatur, deprehendisse aiunt crassiorem me nyngem ea sede caluae ossi adhaerescere pauculo huis more putri interiecto in altero in cerebri substantia hurno rem istidissimum, eum q. perexiguum contineri u Guiusque tamen uentriculo S&meatu omnis humoris,
omnisq; obstructionis expertes Multos praeterea uidisse aiunt comitiales inde euasisse, quod in curanda luem enerea dum unguentis ex hydrargyro illinerentur, nonni hil in aurem in cerebrum penetrasset, in hisrum cerebri sinus humore multo impleriri obste ui sed ipsos corGrupti hydrargyri pernicie lacessiri uolunt. Talem igitur&in omni comitialis morbi genere caussam existiman; dam dicunt: atque siquid interdum putridi humoris inesse deprehenditur, non ex ea ipsa putredin ς, sed ex uenenata quam Ocepcit, qualitate hoc mali suscitari itaque quocunque corporis in loco is fuerit, uenenatum illic uaporem in cerebrum sublatum, id ipsum me nyngasque totius substantiae inimicitia acriter ferire efferri autem ex interuallis haud secus atque in febribus intermitte nutibus, Min rabie,& in aliis plaerisque morbis, quorum est stata recursio cerebrum proprii ueneni ostensa interduab omni mentis sensuumq; functione prorsu Suacare ue Gluti&cor in syncope intendum seipsum uniuersumque corpus quatiens adniti olffensam non aliter quam cor
37쪽
palpitans ex cutere. Galenus uero cunctis aduersatuSue Lib. ,. his locem ait morbi huius discussionem crassum humorem si spiritus meatum in cerchi sinibus obstruentem hunc ma oui xime affectum peperisse , neruorum principio seipsum quatiente quo excutiat id quod noxium est. A crasib igitur humore hanc fieri affect ionem argumento est,qubd&subito fit,&soluitur confestim nam subitariam meatuum obstructionem a cras lentoq; humore fieri constat . etenim breui tempore fieri nequit,uti uel cerebrii, uel tenuior ipsius membrana ad tantam perueniat ariditatem,ut corio simili quidpiam perpeti posse uideatur. Accedit ad haec, ut is,qui sic laborat, neque uideat,neque audiat, neque ullo sensu quidquam percipiat, ac ne
consequi quidem possit quid factum sit, siquidem cum
memoriae uiribus ratio quoq; oblaeditur. Ex his igitur omnibus plane constat in cerebro uitium consistere,impediente humore animalem spiritum,qui in sinibus eius continetur quominus exire possit. Caeterum dicam ego sane quod sentio quum enim saepenumero istorum amplissimorum uirorum dissensum uiderem, eorum 43 ratione contemplatus fuissem, medicis magis quasn
philosophis in morbi huius caussa uestigada adhaesi, at hinter eos Galeno magis,quam authori illi de Flatibus libri, siue is Herodotus quispiam, siue alius fuerit: neque
enim,ut mihi uidetur,eorum rationes usque adeo ualidae existunt, ut eis assentiamur. si efiim persese uerae sunt, non omnis tamen huiusmodi generis caussa esse possunt, neque enim eius, quod a parte aliqua corpus enascitur
Nam quamuis frigidus quidam aer ab aliqua corporis
parte consurgens cerebrum assiciat, non aer no ambienS, neq; plane innoxius, sed spiritus quidam hablituosus ueneno persimilis, qui neruosita afficit, ut ad suam
originem nepe cerebru inviti retrahantur, cerebrumq; una conuellatur, unde& comitialis affectio necessario fieri solet. Eius uero generis morbi,quod lege quadam consortii a stomacho fit, aer extrinsecus caussa esse non
potest . siquidem uaporibus a stomacho ad cerebrum
38쪽
consurgentibus, eiusq; sinus opplentibus fieri iam di .ctum est. Quod autem neque eius etiam quod primo genio affectu in cerebro enascitur, uel ea ratio est,quod ita comitialem hominem ueluti non comitialem mor-bu Sinuaderet, omneSq; eodem morbo animantes ne duhomines corriperentur: quando ita natura comparatu est, ut aerem inspiremuS, aereq; et nutriamur uiuamus. cunctis enim animantibus aer uenas ingressus fanguinem exagitaret conspurcaret.Nec quidquam sane facit, quod aiunt, aerem ipsum huius mali caussam esse tantum, quum in cras Siore ac pleniore sanguine uenas ingressus diutius manserit: siquidem permulto uidemus plurimo sanguine referto S homines, quorum enaSNecessario aer ingreditur, neq; tam comitiale esse No igitur huius magis qua alterius morbi caussa esse potest aer extrinsecus uenis interceptus. qui si morbum hunc non unquam comittit,non ut uenas ingressus sanguinem
Perturbas, sed ut extrinsecus capiti imbecilli obuenies pro sui qualitate uel humores pituitosos auget, qui mor. hi huius caussa existunt, uel eosdem fundit, ac liquat,uel quidpiam aliud molitur, quod morbum committit ueluti in tertio libro susius dicetur. Quibus omnibus fit, ut non Hippocratis liber ille, sed alterius potius cuiuia uis sit adiudicandus, ueluti recte sentit Galenus. Non
igitur aer extrinsecus huius tantum morbi, sedis multorum, aut potiti Omnium, neq; una perpetuo eius docaussa fuerit. Quae uero ab Aristotele de comitialis affe- citionis caussa refertur, quum non ita uniuersum uera sit, a Galeno diu confutata sententia, Omittetur quo sit , ut non omnino uerum sit,quodvi ex ea sequitur, nimirucomitiale malum nocturno potius tempore, quam in
terdiu fieri, quum oppositum quottidie experiamur atque omne S , quicuq de eo morbo sunt aliquid com meti, interdiu potius eo affici homines quam nocte scripserint .malum enim illud uniuersalius Aristotelem accepisse c5stat: quum si quod noctu ingruat, phialthe Potiu5 nuncupetur Lincubonem Latini , Plinius noctis
39쪽
ludibria suppressioneso, nominarunt quam comitialis Luendun,iis
morbuS. quae enim comitiale interdiu, eadem ephiala si binthici dormientes noc tu perpetiuntur estq; ueluti comitialis morbi nuncius, qui si diutius es e prorogauerit, crebroq; homines per noctem opprimat, grauius alio quod malu praesagit: qualia sunt attonitus morbus,insania, comitialis, quum primuin caput huius uitii causese ferri coeperit quod genus morbi nominus docte qua Lib. 2. Aeae
posite Virgilius ita descripsit. MM., Ac veluti in somnis oculos ubi languida pressit, Noci equies, nequicquam auidoSextendere cursus, Velle videmur,&in mediis conatibus aegri, Succidimus, non lingua ualet, non corpore notae, Sufficiunt uires, nec vox nec uerba sequuntur. Est autem crapula&cotinua stomachi cruditas, a quibus exhalationum non modica quantita caput opplet, , huius mali caus a quae quum per somnii magis fiant, maα
gis etiam nocte ingruet morbus. Non igitur comitialis primum morbi caus afuerit ea, quae ab Aristotele tradi tur, sed ephialthici . Quod autem ad Auerrhoum altiunet, eius rationes nihil fere ualent, quando crassi humores pituitosi nigri ue cito cerebri sinus obstruere, citoq;
excerebri contractione motuq; concussitu excerni ex
ipsis dimoueriqi ualeat quamobrem no semper ex cras si humorib accessio uel recessio morbi fuit diuturna. quin imo quod cito fiat comitialis accessio,&cito dea
Cedat, ex eis apud Galenum indicatur neque enim ab inaequali intemperie, neque ab humore tenui fieri possie Comitiale malum apud eundem constat quando intemα peries cito decedere , humor tenui cito obstruere nequeunt quemadmodum Avicenna etiam testatur prim 3. D. potissimumq; quum morbus hic ex humo rufiat Obstru 3.c. 8.ctione: id quod facile cognoscitur, quum,peradio motu
totum quatiete hominem, temporis momento nullo tu motu tu sensu remanet aegrotuS. quae reS non nisi ex ob
structione fieri potest. Illud autem quod ait GalenuS,ne αpe quod cerebri inteperies non est comitialis mali caus
40쪽
&origo, quum neque statim fiat recedatque statim, non est utcunque intelligendum, sed de ea tantum, quae sine materia existit ueluti Auerrhou Ssentiebat neque enim hanc statim fieri. Dictamquensi illico recedere videmus: neque ab hac etia inuasiones fieri conspiciuntur, quum alioqui semper fierent sed intemperiem ci materia huius mali caussam esse sentiebat, ueluti caussam ut sic di
xerim disponentem si quidem in omni comitialis casu excerebri inteperie frigida&humida facto pituita progignitur, quae comitialis mali huius praecedens caussa existit. In temperies igitur cum materia, id est, quae pistulto sum in cerebro progignit humorem,comitialis acri Cestionis caussa est. utina uero non proprio affectu, sed consortii quadam lege ab aliquo uiscere cerebrum conuellitur, qui comitiali uitio laborant, Citra perpetuam couulsionem ueluti saliendo per interualla quatiuntur, neque diutius insensiles immotique permanent, quem admodum iis, qui primogenio cerebri affectu laborant, solet obuenire: quum non adsit tunc cerebri neque co- tractio neque obstrudito Non igitur, meo quidem aniαmΟ,comitialis morbi caussam uapores semper esse existimandum est quando Galenus eius nos differentiam do αcet qui exprimario cerebri affectu,&eius, qui per alia
I b. 2.de ab rum partium assensum fieri solet. Quae uero ab Ioanne ildius rerum o Fernelio, uiro sane in naturae abditis affectibus exerci sat iis 13. titassinio doctissimoq; scributur, ut quae experimentis potissimum, atque iis persaepe fallacibus c6stent, quaeq;
Galeni rationes non demoliuntur, his teli confodiam. Primumq; omnia iam ab ipso comemorata huiusce mali exempla ad id comitialis morbi genus referri colendo, ' quod a parte aliqua corporis enascitur, quum tamen coste t&acrassolentoque humore, atque a stomachi noraxi ueluti iam praeceptum fuit fieri posse. Neque enim
cuiquam mirandum uideri debeat, isi uitiatu uenenatusq; humor sub pericranio coactus uapores intro transmiserit, qui comitialem concitarit accessionem: si quide humor ille uitiosus potuit ibi uel casu percussione uealiqua