장음표시 사용
131쪽
Dux Mutinensium concilio, summaeque rerum imperatorio nomine praeerat. I recta eundum Novas esse arbitrabatur, Genuensium Oppidum in Gallia Cisalpina plenum, atque opulentum Philippici exercitus propinquitate Opportunum alluetum se se iis circum Mutinani locis non iam se certe nolle ullam aliam, qua exercitus ire, impedimentaque supportari possint: sibi quidem persuaderi magni animi rem ellie, magnae dissicultatis propter asperitatem Viarum, hinitis propinquitatem, occultandi consilii desperationem sed nihil eis virtutis arduum; cumque Regi parendum necellario sit, enitendum esse , jebat, et ii aliquo accepto detrimento, ut eo,
quo ex ulterit, mature cum Xercitu perUeniatur. Porro erant, qui Bononiam statim, atque in Pontificis pro 'inciam regredi censerent, quod facilem ibi commeatum, iter denique non
incommodum ad inferum mare, Cosarumque ram esse arbitrarentur, 3 salvum inde exercitum
cum omnibus impedimentis una in Liguriam navigatione posse transmitti demonstrabat. Gagius utramque improbabat sententiam, quantum alteri deesse consilii, tantum alteri superesse animi dicebat . Qua enim fiducia, aut quibus copiis NOVas perVeniendum 8 lxx. circiter millia passuum intercedere itineris asperi , atque dissicilis ipsum a Placentia Apenninum transcendendum subesse riVos, amnes, nobilitatum Gallorum fuga, Victoriaque Tarum Romanorum clade Trebiam tempuS adVersum, maXima aquas, longum iter, corruptum, impeditum agmen instare ab uno
latere hostes, qui agmen assidue nostrum per
132쪽
ρo De Bello Italicogitent, ab altero montes assurgere gelu, pruinaque oppletos Vix quinque dierum cibaria super-eiles in tantis angustiis ecquam eis militibus spem poste inopia, .lalsitudine confectis, Ontibus, atque hoste circumclussis magnopere se quidem Mutinensitum Ducis perspectam jam in
maximis rebus laudare virtutem, cui nihil arduum videatur sed ii in bello non minus consilio, quam Virtuti locum, eaque propter caVendum esse, ne temere progressis , aut certum Xitium, aut turpis impendeat exitus. Reditum ver, in
Pontificis provinciam quid habere, nisi inopiam cibariorum, militum fugam, discrimen omnium rerum 8 Ecquam enim fore copiam. si
loca repetantur nostrorum, hostiumque inVeteratis jam castris exinanita, atque ex nausia milites autem, qui, cum ad hoste itur , alacres, atque erecti Vadunt, demittere cun recedatur, animum facta receptus mentione, statim de fuga, Victoriae, praedaeques desperationes incitatos cogitare. At illud, cujus tandem consilii elle PNeapolitani Regni robur Hispanorum florem totius belli spem, atque Ventum mari, siu-
diibus committere praesertim cum omnia littora , portuique tanta diligentia a Britannicis clas si bus alterventur. Postremo asterre se, quod tutius atque explicitius conlilium Nideatur. Pro mill urum enim statim mononiam Pincaronium Pneiectum abrum firmo cum praesidio, qui ea Vin celeriter tormenta omnia, α quidquid in emicitia gravis, ablue infirmi est, Hetruriae maritima adducat indeque idoneam nactus tempestatem dc Ligusticam Ortim lugens meque ad
133쪽
inum locum appellat, neque uno commeatu 'quo fallere melius Britannos, at aue estilgere OLst. Ipsum interim, qua proximum est iter, cum expedito, ac delecto agmine per Apenninum,
Lunensemque agrum in Genuensium fine pe Venturum neque defuturos exercitui corrime tuS, cum trinis viae castris superato Apennino,
Lucensium campi occurrant integri fertiles, qui pabulo, frumento, pecore, omni rerum copia uVare Xercitum queant. Haec vicit in concilio ententia, cujus sententiae hae erant e tae opportunitates, quod praemisia tormenta ab omni hostium impetu, incaronii celerrima prosectione defendebantur, quem aflequi cum unius diei iter antecederet illi profecto non poterant; quod oppositus obstabat Apenninus, quominus reliquum insequerent Hr exercitum. Neu laeptaeterea Verisimile erat, ob ovi crium a Gallia Cisalpina, atque ab Rege Sardini: longius a duci velle, animis Genuensium tum incertiS, a
que Philippi, Gallorumque copiis ingruentibus
Gagius cum omnem in celeritatem Os- tam rem Videret , concilio vix dimis , o menta, atque impedimenta omnia silentio prima nodie ex castris Bononiam confestim prinmisit, ac conquiescere ante iter consectum Vetuit. His incaronius Prsrfectus abrum cum equitum, peditumque millibus v. missus praesidio est. At ille cum ad Scultennam amnem perVenisset, qui ea nocte ex maximo imbre admodum creverat, simul iis temere creden , qui ad amnem transiri posse negabant, iter
supprimit. Quod ubi agius cognovit, decurio
134쪽
ρα De Bello Italiconem statim exercitus misit , qui hominem si
Vertu commonefaceret , uti acceleraret . Quo
facto vadum in flumine repertum est . Periculum erat, ne, si tam subitam obcovicZius proseetionem sentiret , multo breviore itinere Pincaronium altequeretur, eumque interciperet. Ita unius hominis socordia parum abfuit, quia tormenta omnia, atque exercitus impedimenta in hostium potestatem venirent, totiusque rei consilium deperiret . Interea Gagius cum X- pedito agmine e conspectu Austriacorum Volavit . Lobcoviceius incaronii profectionem non senserat, agium Vero ne profectum quidem esse existimabat, sed eo tantum excelsis se arbitrabatur, ut paulo ultra eum locum
castra transferret. Qua de causa , primi diei mora illata, deinceps , reliquum frustra laborem suscipi intelligebat, cum jam neque incaroni iter demorari , neque agium consequi,
neque etiam extremum eju agmen carpere pol
set. Dicitur eo tempore obcoVicZius tantam est celeritatem, reique militaris scientiam in bpso hoste admiratus. Ea est magnorum sacri Tum Vis, atque species. Apennino, qui ab alpibus maritimis , supraque Genuam mitium ducens, omnem Italiam discriminat, ii quoque monteS annectuntur,
qui Mutinentem agrum meridiem Vertu a Lucens dividunt, Balista quondam , Letu apud Romanos appellati, nunc a peregrino quodam, quem summo apud coto ioco natum
austere is solum plures ibi annos vixisse Munt, D. Peregrini montes dicuntur . terebatur eo
135쪽
Liber Primus. 93Gagius triplici instructa acie. Facile a principio iter , atque amoenum . Colles assurgebant leniter acclives. Ubi ad aspera , ac montosa Ventum est, sarcinaria omnia jumenta defecere
adeo ut, cibaria ipsi sibi milites supportaverint. Accidisse id latis constat eorum improbitate 'qui vecturas de Regibus redimunt propterea quod, ut suo privatim compendio servirent
jumenta coemerant macie corrupta, neque ad
luperandos montes idonea . Atqui ejusmodi rarii depopulatores, posteaquam ex egestate, ac lordibus permisso jam latrocinio emerserint, ad opes, atque ad honore obrepunt non sine Regum pernicie, justitii na populorum querela . Cum uti dictum est, in tres partes distributus agianus Apenninum superaret exercituS,
dextera quidem sinistraque par quod molliore itinere montem circuibat, facile progrediebatur. At media acies, in qua Dux ipse Mutinensium, magius erant, loci iniquitate, misere admodum divexata est. Nam quod duces itineris nacta esset imperitos, per deVia, atque asperiora incedebat, nullumque neque ordinem, neque imperium 1erVare poterat,' quod recta
montem adversu peteret, egrius necessario ingrediebatur, quaque dissicilior erat aditus, atque praeruptior. Tum iii ferme millium palsuum via adeo gelu constrata erat, ut, nisi disculta glacie iv. in altitudinem pedum, insistere miles non posset, complures nihilo secius prolaberentur, priecipitesque agerentur per lubricas illas montium altitudines. Ipsi ante primos ordines ibant Iinperatores, Dux quidem Mutinensium pedes,
136쪽
Gagius Vero, cum podagrae doloribus rareretur, equo sidens, cohortabantur suos, ne labori succumberent, neVe animum tot prίeliiS, atque
hostibus invicium in tantulo non facillimi itinexis spatio delponderent. Imperatorum VocibuS atque exemplo tantum militibus incedit itineris conficiendi studium, ut in sunmum jugum 4ncredibili labore, ac perseVerantia conniterentur: ex eoque properanteo descenderent, atque, ac
Castrum novum, qui non ignobilis in illis montibus ' vicus, totius capheroniae provinciae caput est, subito pervenirent adeo ut qui Montis Alphonti arci, quae vico imminet, praesidio erant Austriaci milites, cum mini tale suspicarentur,in incuriose obversarentur in foro, prius captam arcem, seque capti Vo. seaserint, quam appropinquare hostes cognoverint; quorum indiligentia Gagianis admodum profuit. Nam parva Iicet arcis oppugnandse mora maximo fulis et ipsis detrimento, cum necelsariis omnibus rebus egerent, atque extrema jam fame laborarent. Tam improvisum, tamque difficile per Apenninum agit iter cum late fama Vulgalset. magna apud otiosos rerum aestimatores controversia extitit, cum alii tentritatem hominis carperent, qui suas eo copias conjecillet, ubi es
se ipsis Gaa te, igore pereundum alii virtutem, atquei: nmersabilem di ficultatibus ani mum extollerent, Annibalique alpes perrumpemii ad aequarent ita, Variantioli honinuin auiis, sententiae quoque oriantur, deque rebus nem
considentius judicat, quam qui eas ignorat. Ego sica non parum virtuti tribatani imperatoris ita
137쪽
Liber Primus. 93 ita non multum consilio detraxerim, quod praesertim fortuna comprobarit. Foeda enim tempestas, quae per eos ferme dies cooriri constanter in iis locis, atque ingentem decidentium ni Iium Vim circumferens, deprehensos in itinere homines opprimere solet, cum vix milites ab Apennino descenditient, subito, Vehementiissimeque in turgere Cepit ita, ut exiguo tempore magno alii totius exercitus salus constiterit.
Capta Montis Alphonti arce, Lucensium finibus appropinquabat exercitus, quod ubi est auditum, insolentes homines belli, quorsum
tam repentinum atque ab hoste, ut Videbatur,
diversum iter evaderet, ignari id quod in ejus modi rebus necelle erat perturbati vehementer sunt. Nam quanquam litato jam a principio belli instituto Reipublicae prudentissimo parem Lucenses Austriacis, orboniisque Voluntaten mstenderant , nihilque fecerant, dixerantVe, quod
alteros contra altero juVarent tamen prudentiae non semper fortuna comes per idem ferme terripus tulerat, ut homines a potente quodam Roma
summissi, Hispaniensem in agro aliensi tabellarium deprehenderent, ac dispoliarent, publicas potillimum iteras interciperent. Quo faeto in fines se se Lucensium receperant atque OS qui Montignosii oppido praeerat, cum apud illum de injuria, quam sibi adtam eis a latronibus putabat, Vehementer 11 et tabellarius conquestus, comprehenderat , praesectoque arci custodiendos tradiderat, Senatumque ea de re emtiorem fecerat . Senatus , bo eos latrocinii insimulatos . latrones ite existimarent, cliteras qui-
138쪽
ς De Bello Italico quidem tabellario confestim reddi, ipsos in vin
culis habendos Videri centuit Pollea Vero quam illi diplomata ostenderant, quibus eos ei te milite compertuna est, Senatus cum maia ubique ho-ssibus in hostes licere jure belli intelligeret, cumque non in sua proVincia facinus admillum L se constaret, literis redditis, satis orboniis factum eis arbitraretur, Austriacos milites solvi extemplo, liberosque abire ullit. Erat aequit, tis, prudentis conssilium plenillimum. Non defuerunt tamen, qui literis, nunciisque Sen, tum apud Reges populari inducti rumore criminarentur. Adeo nihil est a calumnia intactum, multoque plures sunt, qui reprehendant, quam qui laudent. At ne in animis Regum' utriusque partis suspicio haereret falso injecta, ad Reginam Ungaria: Carolus mansitus, ad Regem Sardinite Joannes Sardinius, Neapolim Laurentius Deodatus atque in Hispaniam usque Andreas barrae S. C. missi sunt, eisque mandatum, ut Reipublici causam Regibus probarent. Harum Vero legationum exitus adhuc erat incertus, cum, ut diximus, Lucensium finibus appropinquaret Xercitus, ciVitatque suspensa metu, ac solicita ellet. Cum autem in timore multa fingantur impunius omnia credantur facilius, eo factum est ut non inulli temere Vulgata timere Lucenses coge
rentur, quae quidem non timuissent, si conscientiae potius suae, quam temporum rationem 'abuissent: ne videlicet Reipublica vis aliqua in serretur, neu milites in eorum agris maximo cundetriment diutius veri Mentur, neu denidue multa
139쪽
Liber Primus. 97ta necessario quodam armatorum hominum ima petu acciderent, quae ne prudentia quidem o rigi polient. Augebat timorem, quod nullae Du- essent literae, quae de ipsorum adVentu e liorem Senatum sacerent, itaque inimico animo adventare magis, magisque dicebantur. At Lucenses, ut aliquam in repentino tumultu dignitatis, ac salutis rationem habere Viderentur, Montanos, qui in eorum ditione sunt, genus hominum militiae aptum maxime, unam que erga Rempublic fide cognitum ad se VocaVerant, eo armaVerant, custodiendaeque urbis sex Viros creaverant. Interea Imperatorum literae Venere ad entum nuncianteS. Itaque paulo quietior Senatus Franciscum Bernardinium ad Bomboni exercitus Imperatores. Ducem imprimis Mutinensium misit, qui eos ad Castrum usque novum in castris conVeniret , diceretque egregium temper fulsis, eis erga Borbonios e. ge Senatus Populique Lucensit animum minus ob eam rem se se ab eorum adVentu timere, quos opthna fide dilexerint esse potiu8, cur gauriant, Venisi tempus, quo suam Lucenses erga Boi bonios Voluntatem Verbis toties, legationibusque testatam, re tandem ipsa declarent: nihil ea proter ille, quod in eorum potestate lit, quod non ipse fortissi nis Imperatoribus X a toritate Senatus pollicerio reprsesentare etiam possit Illi tam liberali oratione, pro milliorumque spe deliniti, cum exercitum haberent frigore, fameque iere eneclusu non sibi, non Regibus suis in animo eate, responderunt, quicquam adVerius Rempublicam moliri militarem tulille rationem,
140쪽
ut necessario per eorum fines iter facerent: curarent ipsi, ne commeatus derient se se dat ro operam, ut milite sine maleficio, di injuria transeant. Quibus rebus cognitis, Omnis Senatu cura eo conVersa est, ut commeatibus X-
templo consuleretur, utque Cives eligerentur idonei, qui ea diligenter curarent, qua e ut BO boni exercitus etsi cognoscerent. Quo facto ex omni agro Vico, anulum, cibaria in Bo boniorum castra comportabantur, malumque rerum copia portabatur undique, atque agebatur
plenissimis viis. Idque eo erat mirabilius, quod Lucentes angustis agris, minimeque frumentariis utantur tempus autem isset anni difficillimum, quo neque frumenta in horreis sunt, neque multum a maturitate absunt 3 milites, qui in florentiisimis provinciis in maximis sese futui di ficultatibus recordab intur, non sine u .nn adni-
ratione videbant diligentia, ac fide parVa augeri res posse, magnas contra dilabi, ii praVe administrentur. Cum Hilbanus, Neapolitanusque exercitus ad sextum ab oppido Luca lapidem. pervenilset, Senatus eo statim Caesarem antinium
proficisci jussit, qui cum Duce imprimis Mutinensium, ceterisque Imperatoribus ageret, quemadmodum ex ossi io ac dignitate Reipublica: eis intelligeret. Quibus rebu conseritS, ita a
Lucensium finibus discessum est , ut militibus Lucenses, Lucensibus milites accepti Meni Reipublicae in administrandis rebus solertia ab omnibus collaudaretur Neapoli autem, atque in Hispania Legati ejus inmiter ab Legibus acciperentur: qui jam veritate rei commoti, Le-