Pvb. Terentii ComÅ“diæ sex ex recensione Heinsiana

31쪽

exiguo theatri ambiti circumscribuntur 3 Nam uici rasrκον in forinneque minus ene ικον i- usitatum in scribendo iraracterem , On peex,unt quo ubique Nova, de jam emendata, re- cit Comoedia. Quare Varro cum sermonis lau- milli tribuit, ident quod ubi l inscriptis, quanti ei et antiquitatem, profitetur ut quieto G a quae in Plauto partim aevum quo haecat apiar, partim Quae plerisque placet, ipsa delita ala uitas, commendat. Vnde ipse qui sic iudicat, ut nimium antiquitatis in scribendo studio- , neque salsa vi sui memor, Vario ab anticuis uicis notatur. Hi cum sentiantic judicentque

ita Obis qui ab illis merito pen lemus, equidem a

levi: dum reor Autor de causis eloquentiae corru- T: Nemine n nominabo, geniti hominumsigna Ge uta utent tu sed vobis titique versantμ ante oculos uotium pro Hora: io, o Lucretium pro Uir- tolegunt, quibu et quentia tui us ii Ea est, i Servili Odiani, ex comparatione Sisenna ut a b irronis, sordet quod ex vocibus antiquis paret

M a ex libris ejus Critici legerunt. Cum non pauc alia ex scriptis ejus peti possint. deoque Cicero

de aetatis sua ac sermonet venuitate maxi- actam cura judicabat, laudem hanc Terentio uisse merito pronunciat. Sic enim ad Atticum: missum , ςn dico Caecilium mane ut ex pori in Pireaeum malis enim Latinitatis autor est Terentium, covus fabet propter elegantiam ἰr- nis, pcitabantur si alioscribi Heri aliquot adolescentuli coimm in Pireaeum. Servius, proprietate caeteris pia positum , hunc atat. Idem de sententiis, qua λαιοὶ vocant, a cara potecti. Omnes enim sere Plauti μελι- sunt, ab usu alienae. quales passim habetan- mi cui hilosophatur L γνωμου ποῖ, ecce:

32쪽

Insanum est malum, in sipitium di rti ad Cu

pidinem. vere scenicum illud Et postremo, nisi me auscult . atque hoc, ut dic facis. Tute pone te alebisfacile, ne inveniat te honor Et quis illud extra scenam usurpare ausit

Benefacta benefaciti alii perlegito, neperpluant Quare nunquam effugient sitiat inepti, 4: haeci alia id genus, ad serium dicedi genus transerunt. Consequuntur enim , quod non vident, inviti risum moveant quod non pauci hodie scriptis maximo molimine a lectore impetrant. Squit ut το Θ . quod,ut docet Aristoteles, ua ortione, uniuscujusque inititutum indicat volutatem. Quod in ingulis repraesentare , nisi viri a prudentis aut philosophi, nullius est. Namque admodum e singulis experientia, ita nemo inglorum mores sine hac exprimit. Quare omniuaccuratiminaei optime, quid sit facere ut sit i. κη oratio Philosophus ostendit quod vel solui tanti est, urnihil minus nonnulli, qui ad Rhetoricarum suarum leges, magnorum quoque subumium ingeniorum orationes exigere audent, hiii parte v deant in qua ad ipsius quoque antiquitatis stuporem, Aser iste regnat. Recte ergo Varro: In argumentis Cacilius poscit palmam , in thesu Terentius Significat enim Caecilium , ρε Aκον, aut potius Θοοικονο ηον fuisse quemadmodum da .

α νοικονο si nonnunquam pri reliquis vide itur Plautus cui sermonis idem assignavit laudem. rQuod, si quicquam sapimus,Terentium est Plauto pr ferre. Vt cum eum,qui excellit in majori, magis quam qui in mino i,dicimus excellere. Neq causa fuit alia,quare,quod observant veteres, idem Varro, etiam Menandro, in quibusdam praetulerit Te

33쪽

latium. Exempli causa , Adelphorum initio. N

ile immerito Mirifice enim , cum alibi, tum ibi gnat τοηΘ . Idem Varro, cum Tragoedi Co- oediae, ac satyrae essingat formas, quid de nostro acet diserte expressit. Vbertatem enim tribuit agoediae quam dat Paccuuio: gracilitatem Satv- am tribuit Lucilio: mediocritatem vero Coritae, quam dat Tetentio. Ut sit quis uberrimoaonis genere heroicum definiat poetamo cic tribuat Virgilio Aulus Gellius lib. . cap 3. a iurem' propria ejusmodi formarum exem- , in lingua Latini, M. Varro esse dicit, ubertatis cuvium, gracilitatis Lucilium , mediocritatis nitum. Quae est deComoedice, quemadmodum icbolis loquimur, sientia. Cum Plautus saepe Gigico nonnunquam quoq; serio, utatur Ouan-nim ibi sane sermo, ut priore loco a Varro Iaca tur sermo enim di fietunt, ut ho- prudentissimus, icemina quae pure loquitur si dicitur Gracchorum mater Unumquem enim recte exprimere dc humanam optime

aneare vitam, summus atque extremus viri at- autoris maximi conatus est. Recte Gramma

1, ηλου νη Θ . ii autem illud maximum in Rice, exprimere ethos Debebat addidisi e in Dra- lea praesertim. Et oratius tam multis, vitam

2goediae, si docuit Aristoteles vero ni in Tragoedia, post Actionem , quam Fabu'

i plerunque vocat quce sienti e pars prima,

p em essentiae secundam constituit,

aeum eli autem locum Varronis a nemine iniectum. Qui cum palmam in argumentis aeci-x concedit, principem Comoedia haud dubio Lcilium constituit. Quales Pars Tragoediae prae-

ia, et Argumentum Aristoteles modo μῆλν, modo

34쪽

D A N. H Inaod τ οι , - συν αν, vocare sole multis probat, eum qui hac parte exce lit,etiamsi caeteris deliituatur, ramaticum pol tam dici poti e Pars secunda est o ηΘ . quc cum Terentio assignat Varro, locu illi prori nau: concedit. 'uod non potes ignorare, qui antiqv Criticos inprimis autem Aristotelem, cum cu legit,ac latelligit. Sermonis enim laus, quam Placi tribui ab eo volunt, tantum abel ut cum re quis conserri possit, ut poliremo loco, postes

Si νοι sis, ponatur ciuare ex sententia Varroni qui hic Attitotelem expressit, primus est Caeciliae secundus est Terentius quos deinde Plautua seq tur. Quod debebat cogitassi Siren aevi nostrissius Lipsius qui profecto locum summi Rominorum Critici non penetravit. ο ηΘ aute Plauto Horatius abjudicat, cum inquit, , aspice Plautisspaci parte intepur amantis ephebet.

Et videtur Charinum habuisse in animo: qui e

o . hoc est, ita amat, ut Menaechmus furit. rere autem prae amore Comoediar non ηθ, , si

Tragoediae est ut ex Phaedra aliisq pate Quare quia πάθ aliquod immane expectat ilquod Tragoediam coni ituit, ut μεταβαιας conveniat furenti. Sed haec triviales non intelligui qui summum virum Aristotelem tam facile coitemnunt, quam nos 5 judicia illorum mapstros merito contemnimus quibus persuasuna es omnem veram eruditionem ex hoc uno son limpidi Timo petendam. Charinus autem Plauti ad frigiditatem usque calet, quam non potuit vitare. Qualia sunt ista , cena Dibum atque h.

35쪽

DissERT ATIO. Porroproficiscor quaestum nunc perveni Chalci- deo ibi h pitem Zacyntho dic quid eo adve- EMG quis ea exerit,qui habeat,si inaudiverit. Hospei respondit, Zacynthoscussera non malM.1 de hominem tam tristem, ut sestivus esse quae- at At divinus hac in parte, duos amatores in Eu- lucho,suo more Phaedriam dc Chaeream , divinitus utrumque, i πο m. Quare cum poetae om-lles, quoru imitatione constat institutum ac con-luulna, pictorum instar, teste Criticorum Rege ac 'rincipe, aut imiles, aut quod non raro evenit

et imperite ' ἐξ βενε , vel captandi risi

leuia nunc pejore quam sunt, exprimant nunci aedores, servos pejores Plautus, ut plurimum, Teuntius hos senaper miles, non meliores , meretris vero partim similes partim meliores aliquan- introducit Similes, ut Thaidem meliores, ut acchidem Parasitos semper deteriores, vorastores Plautus, nunquam meliores ut mo a-sus, qui hos solos propemodum curabat, in perso-us reliquis erem a Jων. Phormio Terentianus pla te est admirandus ut Sc Gnatho. Plautini uia rima quaerunt, veritatem: sermone 5 sententiis mittunt. Tres virtutes enim sermo, quem non si qe causa ξλυν dixerunt Graeci, nos oratum dii: mus, Equitatem nempe , Veritatem dc Simpli-Matem, pollulat quae το Γολάλτον hoc est, id od unicuique est insilium , ob oculos proponit.

A ridiculum, ut violentum, quia a natura alie tum, qaod recte de eo Aristoteles pronuntiat cor- tum sit, ra corruptis causis, quod jam dixi, noveatur Moratum quia simile est naturae, lenier delectat quod aetatum singularum,hominum, nationum, totiusque vitae, simulacnim quod-

36쪽

άφελεία δει. Quemadmodum Hieronymus; Menandrum 5 Terentium cum maximo judicio, . alconjungit. Ad Paulinum enim : Poeta amuisnturi u Homerum , Ut gilium , inenandrum, Terentium miri Audi orationem patris irati Heaut A i. v. Scena b idi unquam. nonsiexca resis meo Natus, iidem ut sunt Miner m esse ex Iovesacausa mago Patiar, Clitipho, lagitiis tuis me infamem feri. T quae sequuntur. Audi mitis viri potius quam boni. usinsta ne me obtrivitas de hac res p . Tuum silium dedis adoptandum mihi. Is meu sfacitus.si quidpeccat, Demea Mihiprecat ego illi maxumam partem feram.

OpsonM,potat, olet unguenta de meo. Amati dabitur a me argentum,dum erit commo a

Ubi non erit, fortasse excludetur foras. Fores regit re est ηtur. discidit i Vesem resarcietur es, Agratia, Et unde Minant, O adhuc non moles sunt lLt divina illa. -- credo hercis nam ingenium novi tuum

37쪽

DissERTA Tro. Liberale. sed vereor ne indiligens nimium es. In qua civitate tandem arbitrare te ibere

Et quae sine motu animi suavissima volubtate ligi non possunt Hecyra diosa hac est atin adulescentula

E medi aequum excedere es postrem iam nos fabula μ sumus, Pamphile, ne atq&eanus. ii Et aetera pluscula sunt iam Quis cum illa Phoriai mione legit, non zorem honestam adulteri gnoscit an qui quam hodie e factum indignius. mihi , ubi uxores ventum est, tum an '

Haecine erant atrones crebra, ct mansiones diutia Lemni accine erat qua nos ros fructici nianae bat calamata Z

id ego aequo animo cupis misera in hac re

putem Sed quid perem taleporro into peccatis Am

Iam tum erat enex senectit silerecundos facit, An mea forma atque aetas jam mago expetendae , Demipho ut mihi nunc Urs, quamobrem exlectem. aut sperem porro nonfore t quandoquidem simplicitas, maxima moratae rationis latus , si intendatur, suavitaten parit riem sim incredibili ac summa volu tate lud acchidis eget, recte amassi, Pamphile,

Uxorem tuam nam nunquam ante hanc diem mea oculis eam, quod nossem, videram.

Hiberalis visa est. Eoque fabulae Terentianae, doctiorem histrio- em, quam reliquorum desiderabant. Semper e

38쪽

D A N. Miso Icienda. Nam quae moribus affectibusque destitui itur, teste Philosopho, est αν πικρAl . neque ulla fere apud eum syllaba extat , quae non animi aut affectus alicujus sit index. Iam ut ad lepores,

sales, gratias,& venustates veniamus certum est, fere omnes eos inlli a ridiculo, non secus quam invita ab excessu morum virtus, ab excessu apparatus, in scena tollitur voluptas. Quare Menandro ac . Terentio lepores tribuunt antiqui, sales Plauto Horatius concedit quos nonnunquam inurbanos esse notat. Audi Paterculum dulcesque Latinite ἡIorii facetiae per caecilium Terentiumque. Afra nium, subpariataresoruerunt Graeci χαρί- de r. νεν διατμ ές vocant. Remissiores uni enim, quam ut risum violenter moveant circumspectito Ies, quam ut frigeant. Absurdum enim saepe causa est risus, aut inusitatum. Contra autem sermo, qui usitatus cic moratus quiq: leniter decorum servat, sicut eo ipso fit venullus: delectat, ita quidam eminere oci postlint. Qui quidem in hoc Afro, nisi Laelio eos potius ac Scipioni tribuendo lputes, in Menandro, si judicium Horatili anti . quorum sequimur, ex eodem sale, e quo nata Venus est, deprompti videntur. Ecce statim Andria.

Act. v. Scena Mitte.

Davo istis dedam jam negoti. s. non potest. P. E 'i' s. quia habet aliud magis exsese. majus P. quidnam s. inctim e LP. Pater, non recte in tu edit. s. haut ita jussi. Iam Gnathonem vide, qui cum putidos Thraso in is mores Phaeditae ac Chaereae exposuis t. con stra autem illi persuasisset, clam gratias ineptus

homo ac ridiculus haberet, benefecisti gratiam habes maximam.

Mnquam etiam fui usquam , quin me omner

39쪽

T Issy RTATI . si ondet ad utrunaque converius, Dixin ego in hoc inesse vobis Atticam elegantiam plarte totas enatorii tertii Actus in Adelphis in

luditu a Syro Demea , clivina est. Otialia in illa

Fac macerent:ι pulchre.

an enim pra ter expectationem Omnia. Iam Vetus Comoedia, nihil aeque ac mesu ι iet, quae plerum i 5 acerba est, extra scenanaaatitur u banissimus virorum rationem, qua ex ione ipsa palodiam, lepidam sane di venullam, rer, invenit. Nam cum Demea dixissiet, si se ais, Wihil praetermitto, consuefacio denique Inspicere, tanquam in peculum, in vita Omatura Abeo, atque ex altissumere exemplum sibi. Hoc facito.

quae sequuntur Respondet Syrus

consi rvis ad eundem praecipi modum. rum.

Hoesalsum 'st indie adustum st hoc lautum spa- istud recite iterumsi memento: sedulo Moneo, qu*po sum, pro mea apientia. Postremo tanquam in speculum in patin et Demea picerejubeo se moneo, qui facio usussit. a sane . Plato, Xenophon, omnesque Socraui iocantur nunquam frigidi, nunquan obscoe- , nunquam inepte, nunquam putide Videamus Plautina quaedam. Ac Plutarchus quidem ili tanquam frigidum ex Aristophanis Thesmo-Qoriagusis de Euripidis matre adducit, at illud , luann vi Inon in simili Omnino genere,

jungas lica,

40쪽

Nam mulier otitori nuxietiam supplicat, si qua es

mala Domi habet hortam ct condimenta ad omnes mores maliscos.

Rhetores et μελίκον, sive theatrale vocarent. Ridiculum enim potius quam festivum eli: ut sit festivum, nemo vere in his subactus dixerit venustum esse. Ab usu enim quam longissime remotuna est. Iam vero , cum in verbis frigidum aut in rebus: le verbis Aristoteles, de rebus alii egerunt. Frigidum autem jam vocamus, non magniloquentiae vicinum illud vitium, quanquam illud quoci habete hic locum potest quod discedere ab urbanitate dic ur. Quod, ut nonnihil a dicendi hic magi- sitis abeamus, modis fit pluribus Vel in frigida translatione. Ut cudentes calceati dicuntur. Capt. cum calceatis dentibu/, veniam tamen. Et cum victus, en eis tare, scruposam viam commeare, dicitur quae sane frigent. Vel in minimis allusiunculiari longe petitis V P aenulo: Mi. sum apud te eccu. AG. At ego elixus sis volo. quod illi placuit non semel:

--- magis adle quam aprugnum callum callet Item a callum aprugnum aque callere non sinam. uantasumini absumedo,quata callo calamita lEt Cocul. -- facite ventum, ut a deam. PH. Maxime. CV. ut facitis quaeso. PH. ven-rum CV nolo equidem mihi Fieri ventulum PH. suid igitur vis CV esse ut

ventum gaudeam.

Quas cum iam matici Latini, qui citius coelum digito, ut ita loquar, expugnas lent, quam ut minimam Horatii dea explement Morologias in Plaut O