Opera;

181쪽

DIALOGUS DE ORATORIBUS. io

dies es et exactus. Fiet, inquit Maternus, postea arbitratu tuo, si qua tibi obscura in hoc meo sermone visa sunt, de his rursus conferemus. Ac simul adsurgens, Aprum complexus , Ego , inquit, te poetisci e samo antiquariis , cri minabimur. At ego vos rhetoribus d scholasticis, inqtiit. Cum adrisissent, discessimus.

Cotta 8 Velleius discedunt. Integer ergo est ex hac parte dialogus. Utinam

alia multa, quae notavimus supra cap.

3s, non periissent Ut in Annalium Historiarumque libris absolutissimum

liabemus politicae artis monumentum in libro de Moribus Germanorum egregium humanitatis rudimentum, nolira

rumque leguna fundamentum, in Vita Cn.Julii Agricolae splendidum cultissimae Virtutis exemplum , ita quoque in Dialogo de Oratoribus haberemus optimum literarum documentum , validisse simumque ingeniorum incitamentum. Ut ut est, manet adhuc in hoc Dialogo

uberrima praeceptorum seges , quibus litora ad meliora promoveantur. Sic in uno Tacito reperimus quomodo regantur imperia , formentur homines instituantur leges, alantur VirtuteS, Vigeant literae. Quae citin sint in vitae utilitates voluptatesque fecundissu a . si hac nostra pella inclaruere, magisque invalescunt, nec nos, nec postero laboris nostri paenitebit. Supremum id

nobis votum.

183쪽

E MENDATIOΝES

AD VIBRUM DE MORIBUS GERMANORUM, VITAM AGRICOLAE,

DIALOGUM DE ORATORIBUS.

185쪽

NOTAE ET EMENDATIONES

C. CORNELII TA CITIDE SITU MORIBUS ET POPULIS GERMANIAE.

Germanorum.

CAP. . A GALLI. Ita quatuor is Vatic Meditiones vetereς. Perperam eruditi viri Gronovius , illimarii. Ernestus edidere Galliis. R ETlsQUE ET PANNONIisDPerperam libri editi, Rhaetiis Emendandum artis. Hic enim de populis , non vero de regionibus agitur Ut recte vidit Cellarius , Notit Geograph. Antiq. libr. 11 Cap. 8. Firmior adhuc in sua sententia futurus, si novisset in veteribus optimisque libris legi Gallis, non Galliis AEtate Taciti multo recentior Baetiae Pannoniae in plures provincias divisio. Raetiis, non Rhaetii habent si Vatic. III 8SA 98.

IN OCCIDENTEM ERsUsJ Recte monuit Ernestus e is praepositionem esse. MoNTis Ap Non si . Vatic. 1;18& l98 editiones vete res , Arbona. Mis Vatic. 1862 496 , Arnobae. In margine s. Vati C. 1862 additum , Arbona. Rhenanus , deinde ceteri omnes Pliniuria secuti edidere , Abnobae. ERUMPA J Ita T. Vatic Puteolanus , erumpit. Infra cap. O, Dorie aetas separet ingenuos, virtus agnoscat.

186쪽

i NOTAE ET EMENDATION Es

CAP. II. TuisTONEM Ita s. Vatic. 1 si & vulgo libri oditi praeter Ernestum, qui e s. Turio Cod. app. .ed Rhag. edidit

Titi sonem. s. Vati C. 862, Tri sonern in margine, Tufina n. s. Vati C. 1 98 , Bisonem. Utrum autem Tuistonis nomine lateat Dei, rerum omnium conditoris, memoria Mannusque reserat vel Adam , ejusque tres filios Cain, Abel Seth, vel Noe ejus liberos Sem , Cham Japheth an Tuisto, ut sensit Cl. Leibnitius sit ipse Teut aut Teutates, Gallorum Hispanorumque culti fama celeberrimus, id est rex herosve Celto Scytha , qui magnam Asiae iuropae partem armis occupaverit, hominumque mores formaVerit , variis agitatur disputationibus, quas non est instituti nostri fusius persequi Monuerim tantum eruditum cheidium in praefatione ad librum Joh Georgii Ec- cardi de Origine Germanori m , pag. XXIII. pro uisionem tentare Thiu-dans; totumque hunc locum, quem depraVatum Utat, ita emendare :Celebrant carminibus antiquis Thiudans id est Deum D se terr editum lium Mannum , originem gentis conditoresque. At id a veterum librorum scriptura nimis recedit. HERMio ΝΕ. Ita is Vatic Plinius IV, 1 . In libris editis.

Herminones Forte emendandum , Hermivones , ut Ingaevones , --VOnes: quos ita nuncupatos vult Conringius a tribus anni filiis Ingo hias de Hermin. QUIDAM AUTEM, LICENTIA J J Vatic. I 86, 296 , quidam, ut in licentici. GAMBRivios Iidemne sunt, qui dicuntur a Strabone, VII pag.

29 I. Gamabri urit, Γαμ α ριζιοι NUpER ADDITUM Frustra tentat Lipsius , nuper auditum Optimi enim scriptores nomen addere pro nomen dare , imponere , saepictime surpaverunt. Vocabulum autem Germaniae recens nuper additum

si vetustisJma Manni, Marsorumque, Gambriviorum c. nomina spectaveris, ut jam monuimus in Notis. Nec negotium facesia , nuper additum. Non modo de paucis mensibus annisve , sed etiam saeculis nuper dicitur. AC NUNC UNGRI J Bene ipsius e ML Bamberg. Ita quoque oditiones VetereS. Tus GERMANL Male in multis editionibus veteribus , nunc Germani. Bene in aliis Min Mi s Bamberg. Uric tunc. VOCATI IN J Ita L Vatic S. ferme libri omnes editi. In aliis si Vatic in editionibus Rhag. Rhen anno III , ocati

NON GENTis J Vallet Acidalius in gentis nec displicet Cl. Ernesto. Nihil tamen mutaUerim. vi CTOR DFrustra Gronovius tentat, a victrice, Ut ad nationem referatur Cl. Leibnitius, a Dicto, quasi Germanorum nomen a Gallis victis, timore perculsis fuerit inditum.

187쪽

AD LIB. DE MORIBUS GERMANORUM. ' s

os ΜΕ TUM Emendat Cl. dela Bleteriri, ad metum. At nec males,

ob metum.

1s18- qq.98, mox O as Urs. s. VatiC. 1862. mox etiam a seipsis. Male emendat Lipsus a recipue . GERMANI VOCARENTUR J Perperam ipsius approbat L amberg. a quo abest, Germani locumqUe ita interpretatUr , Ut omnes qui Rhenum accolerent, nomen ab ista Victrice natione invenirent, ob metum scilicet recentem Gallorum : deinde isti proprie Germani novum nomen invenirent a seipsis , discriminandi nimirum causa raddicerent se Tungros Aliter Dithmarus, auctore Perigoni O, duceque Leibnitio , locum ita emendat distinguit Germanite o ab ultim recens nuper additum , quoniam, qui primi Rhenum transiriss , Gallos ea pulerint, nunc Tungri, tunc Germani vocati sint ita nationis nomen in nomen gentis evatili se paulatim, ut omnes primium a victis ob metum , mox a

seipsis, invento nomine , Germani dicerentur. Minime audiendi sunt qui volunt, Marii tempore, Cimbricoque bello , Germanos a Bomanis nuncupatos fuisse, quod se fratres dicerent, ut videre est apud Plutarchum in Mario, pag. I9. Vide Strabonem, VII pag. 29 O. VIRORUM FORTIUM ITURI J Bene veteres editiones , ichena Recentiores Male distinxit Lipsius , virorum fortium. Ituri in proelia

canunt.

CAP. III. BAR Di Tu Μ vocANT Ita si . Vatic Farnes. Arundet. Lipsius Recentiores Male in veteribus editionibus , aritum. Frustra tentat Althamerus , laritum. Apud Festum , ardus Gallice cantor appellatur, qui virorum fortium laudes canit in Dosithei glosis BAR D US , carminum conditor De barritu tarditu multa habet Cl. Freret, Memoires de Academi Rob ala de Inscriptions Tom. XXIII. pag. seqq. NON TAM OCE ILLI J Ita Missi editiones veteres, Pichen a

Becentiores Rhenanus emendavit, vocis ille . . . id Iur.

QUAM IRI UTis Non ita bene Mis Lamberg. Arunde l. quain

mentis.

rantiam prodit, aperta tamen primaevae scripturae vestigia retinet. In bis Vatic. 4 98 post nominatumque lacuna est cum nota, addendum erit 'erbum Graecum Eadem lacuna reperitur in veteribus editionibus quae ex L Vatic. 4 98 sunt expresse. Inde autem patet non mittendum fuis e ut in recentioribus editionibus, ΑΣΚΙΠΥΡr1o frustria emendasse Rhenanum πύργα denique mendose XMs Vati

188쪽

i NOTAE ET EMENDATION Es

es legi in quibusdam libris κριν πριον , Vel κρινίριτον Male MO

GRAECI LITERI INsCRIPTO. Quomodo literae a Phoenicibus ad Graecos, a Graecis in Italiam devenerint vidimus supra Annal. XI, 1 . Ab iisdem Graecis , ac maxime a Massiliensibus eas accepere Galli, apud quos ita viguit iterarum Graecarum amor, Ut contractuum

Manentque in veteribus Gallorum nummis multae literae Graecae , ut videre eri apud Cl. Pellei in raec uel de Meda illas de Peuples , de Villes, Tom. I. pag. I . Hel Vetii quoque utebantur literis Graecis , teste Julio Caesar Beli. Gall. I, 29. Vicinia & commerciis easdem literas accepere Germani Illusis Comes Marsili, aliique nonnulla monumenta Graecis literis inscripta in Germania repererunt, sed non hujus

antiquitatis. CONpIRMARE ARGUMENTI LGro novius e s. Arundet mallet, adsit mare. Quod non probat tantum Ernestus , sed omi iam etiam vellet, argumentis. Haec enim ei Videntur sumpta e Livio Ea nec adfirmare , nec refellere in animo it At nihil peccat in vulgata scriptura. Quemdam autem iterarum Graecarum usum apud Germanos diu man

si is conjici potest ex Chilperico , qui iteras literis Gallorum addidit,

de sicut Graeci habent omega the , ut , ita subscriptos iterarum charactere vulgavit, nulli epistolas in universas civitates regni, ut sic pueri docerentur Gregorius Uronensis , Hist. V s. Ex latinis literis a Gregorio expressis conjecerim prora emendandum , , pro A. CAP. IV. NULLI ALII ALIARUM NATIONUM J Aliis redundare videtur, ut jam monuit Lipsius , omisitque Cluverius Pichena tentabat , nullis alienigmarum.

PROpRIAM ET INCERAM J Non ita bene ML Bamberg. perpetuam 9 ceriam. MAGNA CORPORA, ET TANTUM AD IMpETUM VALIDA J Male Alsi Bamberg. Arundet corpora tanti in impetu valida. Acidalius frustra emendat sed pro O . Eo sensu is saeptissime usurpatur. CAP. V. HUMIDIOR . . .. ΕΝΤΟsIOR J Lipsius Cluverius&Kirch- materus emendant humilior . . . verticosior. Quod minime probaVerim, cum adhuc humidissima sit haec Germaniae pars, humidiorque fuerit, quando informis terris, cultu aspectuque tristis erat. Quanto autem altior Versus Noricum ac Pannoniam , tanto fuit ventosior Astioremes h patet ex ipsis legibus libramenti aquarum , e nivellement. Praeterea Dertico ror ne latine quidem dicitur hoc sensu.

PLERUMQUE APROCLA Ad Mallet Lipsius, laraque. PROPITII

189쪽

AD LIB. DE MORIBUS GERMANORUM. i

Pnopiaei AN IRATI J Ita ii sati C. Is IM 4 98 , ac libri omnes editi. In Mis Vati C. I 862 δ 2 964, propitiine an irati, ΝON IN ALi VILITATE J Bene Veteres recentiores editiones. Rhenanus et ipsius utilitate. ArrgCTIONE ANIMI Ita is Vati C. III 8&qq98, Veteres recentiores editiones. T. Vatic. Ib6 ad q49 , a Rhenanus, 1

FACILIOR USU Esae Ita libri omnes praeter Lipsitum , qui edidit,

faciliori. CAP. VI FRAMEA GERUNT Cum serrum apud Germanos abundaVit, non framea . vel hasta , sed longis acutisque gladiis usi sunt. Inde Isidorus, . 6 Frumea et gladius acutus, quam spatham ν0cant. De his Suevorum gladiis Guillelmus Appulus, libr. II apud pluratori Rerum Italicarum scriptores, Om V pag. 6O.

Hae gens animosa feroces Fert animos sed equos adeo non ducere Cauta. Ictibus illorum , qud lancea , 'lus valet elois. Aam ne equus odie manibus piratur eorum Nec validos Aus dat lancea , pro minet ello. Sunt enim longi specialiter , peracuti Illorum gladii; percussum a Pertice corpus Scindere saepe solent si messant pede postquam Deponuntur equi , potius certando perire Qudm dare terga volunt magis hoc sunt Marte timendi Qudm dum sunt equites r tanta est audacia gentis

Vis versibus non modo multi Germanorum usus confirmantur Gl Justrantur, sed docemur adhuc eos priscam Optimamque Uam prae Iiandi rationem postea mutasse , ut Caesim , non punctim, ferirent. AUT GALEA J Bene L Turic Rhenanus me centiores. In iis Vatic Meditionibus veteribu , galea. PAGI SUNT Sunt omisiim vellet Ernestus. CONCILIUM Ni RE Male Cod. app. consilium e u Dpra centum

teribus editionibus , ac libera. NE VERBERARE QUIDEM J Bene Gro novius&Ernestus. Ita quoque ML Arunde l. In veteribus editionibus , neque ver lare quidem. NON QUAsI IN PONAM ML Vatic. 296Φ, nec quasit.

NEC DUCI JUssu Iliustr. Huetius emendabat, jusjus, ut suppleretur valeat. Sed nihil hic mutandum. DEO M p ERANT J ML Arunde l. deo inspirante. SED FAM1L1AEI s. Vatic. 296 , sed familia. AUT EXIGERE LAGAs ita Misi . Vatic. 296 4 186a, recentes editiones Male Rhenanus emendavit, sugere. Id tamen defendit

190쪽

Cl. de a Bleteri , ubi quid si veteres editiones haberent, cum lateret in T. Vatic. Is 18 98 , is exi rere. s. Turic.

veteres editiones, nec exigere. Plus quam Duliebris, a Germanicae fuit fortitudinis, plagas numerare , eas exigere , id est decorae , auinhonestae forent probare , nec pavere. Perperam in s. A1 undet.

mirari pro numerare.

ET HORTAMINA Optime dictum , e ani cibos O hortamina Ridicule finxit olerus hortaminibus vinum designarici ridicule magis absurde ille qui emendabat, se hordei in a. CAP. VIII. PUELLAE QUOQUE NOBILE J Mallet Illustr. Huetius, ni bilas. Sed&nobiles si potuere. O infra cap. 13, de nobilitate

Germanorum gitur.

BESPONSA NEGLiGUNT Qua Crudelitate feminae apud Cimbros divinarent docet Strabo , VII pag. 29q. θος δέ τι των Κίμορ- διη-

ιικεέοις Morem hunc fui se Cimbris usitatum ferunt Sequentibus eos in bellum rixoribus, vales quadam comitabantur cana, albo estitu , carba inis supparis desuperis bulis assimis, cinctu arreo, pedibus nudis ea per castra captivis occurrebant frictis gladiis, prostratosque ad crateram eneam adduc bant amphoras circiter XX capientem. Super eam pulpitum erat, qu040Πscenso,

vates sublimis singulis supra lebetem et valis guttur incidebat e sanguine in crateram fuso suam captabant quamdam divinationem c reliqua cadavera sccssorum scindebant, intesinisque spectatis , victoriam suis vaticinabantur. VELEDAM Ita si . Vatic. 18sa Sc 98, ac recentes editiones Inveteribus editionibus , Aledam Male s. Vatic. 296 , Voledam. f. Vatic. Is I S, alidam Gannam, quae Veledae successit, memorat Dio

LOCO HABiThm Verba illa , habitam. Sed is olim Auriniam , O complures, desunt in s. Vatic. 296 . AURi Ni AM J Ita s. Vatic. 1si 8, Sc libri editi. In ML Vatic. I 86a, Alberniam. s. Vatic. 498 Albi in iam Lipsius ait scriptum fuis in ML Farnes Fluriniam : unde conjiciebat Aluriniam. CAP. X. ADvECTA RELIGIONEM Perperam Vetere editioneS , adjectam Emendandum advectam optime viderat MuretUS. CAP. X. TEMERE AC sollΤui ΤωJ In Cod. Κapp. fortuitu. Sic saepe