장음표시 사용
171쪽
Gaetulis latronibus in itinere circumventi, spoliatique pavidi, sine decore ad Sullam perfugiunt; quem consul in Xpeditionem prosi- Ciscens, pro praetore reliquerat. Eo ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit. Qua re barbari, et famam Romanorum avaritiae falsam, et Sullam ob munificentiam in sese amicum rati. Nam etiam tum largitio multis ignota erat: munificus nemo putabatUr, nisi pariter volens dona omnia in benignitate habebantur. Igitur quaestori mandata Bocchi patefaciunt, simul ab eo petunt, uti fautor, consultorque sibi adSit copias, fidem. magnitudinem regis sui, et alia, quae aut utilia, aut benevolentiae Sse credebant, oratione eXtollunt dein, Sulla omnia pollicito, docti quo modo apud Marium, item apud senatum verba facerent, circiter dies XL. ibidem opperiuntur. Q. Marius postquam infecto negotio quo intenderet, Cirtam redit de adventu legatorum certior factus illosque, et Sullam venire jubet, itemque L. Bellienum praetorem Utica praeterea omnes undique senatorii ordinis; quibuscum man
data Bocchi cognoscit, , in quibus legatis potestas eundi Romam sit sab consule interea induciae postulabantur. Ea Sullae, et ple-
omni promisisset, docti quomodo apud Marium, item apud senatum verba facerent, expectant ibidem circiter dies 4O. Postquam Marium redit Cirtam, nos otio infecto, ad quod perficiendum profectu erat.
Sine decore. Id est, absque dignitatis suae insignibus o imo habitu deteriore quam solent homines vulgares, quia SPO-liati fuerant. Canis. Jod est, mendacibus, levibus,
Lurgitio. Intellige paucis eorum
hominum artem cognitam fuisse, qui turpissime ut gallinaceum emendi Ciat, Ovum magnifice largiuntur aliorumque ex imperitia rem suam faciunt, eorum gratiam praeSertim aucuPando, COSqUe
Beneυolentia. Id est, rit volunt, quae Benevolentiam et amiciti cituissitim declariarent. Alii codices habetit benevolentiae. Sed neutrum placet verum eXPonendam esse crediderim hanc vocem benevtilentiae modo, quo antea Sallustium volentia usurpasse Vidimus ut benevolentia sicut et tilia ad Romanos reseratur; atque
Bocchi legatos, ut Romanos sibi demererentur, Syllae omnia quae aut illis utilia, aut jucunda, seu benevolentiaessent, exisposuisse intelligamus. Durior forte aliis videbitur expoSitio, Sed eo duCit SenSUA. ut patebit attendenti. e Bellienum. Catilinae avunculum dicit
In quibus. J Clareanus haec verba delet, deinde aliquid mutat ex fide codi
cum quamquam, ut ille ait, non exom
nibus omnia, sed ex singulis tamen aliquid ad plenam lectionem eruendum, de .cerpserit. Ego vero nihil mutem, sed ii intolligo. Inter alia Bocchi mandata, hoc unum fuis Se ut legati sui Romam proficiscerentur, quod Sylla ei conceS Sset: sed elleptica'St oratio, cujus Par prior
ex posteriore facile intelligitur. ΣΤ constite. Ne ita intelligas, quas consul Marius inducias petiverit; sed potius Bocchus, ipsius ille legati. Boccho postulabantur induciae, quos
172쪽
risque placuere pauci serocius decerunt scilicet ignari humanaruna rerum, quae nuXae, et mobiles semper in adversa mutant. Caeterum Mauri impetratis omnibus, tres Romam profecti sunt cum Cn. Octavio Rusone, qui quaestor stipendium in Africam portaverat duo ad regem redeunt. Ex his Bocchus cum caetera, tum maXim benignitatem, et studium Sullae, accepit Romaeque legati ejus, poSt- quam erraSSe regem, et Iugurthae celere lapsum yst deprecati sunt, amicitiam et foedus petentibus hoc modo respondetur: I. Ρ. R. R. beneficii et injuriae memor esse Solet. Caeterum Boccho, quoniam paenitet, delicti gratiam facit foedus et amicitia 'dabuntur, cum meruerit.V. Quibus rebus cognitis, Bocchus per literas amario petivit, uti Sullam ad se mitteret cujus arbitratu communibus negotii ConSuleretur. Is mi SSus cum praesidio equitum, atque peditum, funditorum Balearium praeterea iere egittarii, et cohors Paeligna cum Suelitaribus armis, itineris properandi causa nequeatis aecus atque aliis armis, adverisus tela hostium, quod ea levia sunt, muniti. Sed in itinere, quinto denique die, Volux, filius Bocchi, repente iii campis patentibus cum mille non amplius equitibus sese Stendit; qui temere et effuse euntes, Sullae aliisque omnibus et numerum ampliorem' vero, et hostilem metum, essiciehant. Igitur se quisque expedire; arma, atque tela tentare, in intendere timor aliquantus, Sed Spes ana INTERPRETATIO. Et respondetur hoc modo lega
tis ejus Bocchi, qui orabant foedus
et amicitiam postquam dixissent Tegem uiam exrriSSe ipsique veniam petiissent, quod Sceleres gurtho lapsus Sent. Neque erant minus muniti his armis quoim aliis, adverSus tela hostium, quod ea levia stirit. Mui equites euntes Emerc, Ce
olii ab aliis dispersi, faciebant ut
numerus amplior videretur Sullae et aliis omnibuS, quam reDer ω-set, et ut eos reformidarent an quam h Stes . NOTAE.
Mutant. EIeganter, si Gellio credi-mUS, Pro mutantur, quod est in aliis codicibUS. Quaeetor. J Non arii, nam Sylla serat: sed hic in Africa quaestor fuit, vel
Studitim. Illud est de quo supra dixit enim Sallustius egregie legato a Sylla acceptos fuisse. I precati . J Italoquitur Cicero, orat. 2. contra Riinum, Si quid delique o. inquit nullo aurit imagines, quae me a vobi3 precentur. Ita et alibi. Balearium. J A ii, funditorumque Balerarium. Beleares Vero duae sunt in Sula . hodie t orca et Minorca dictae, in mari Mediterraneo, e regione HiSpaniae cujus olim incolae peritissimi fuerunt funditores Paeligna. Paeligni populi fuerunt Ita. liae inter Appenninos montes, magi alim ire silperunt, inter Campaniam et Hetruriam ad Septentrionem. Velitoribus. Gladium, hastam, et parmam fmsse testatur Polybius.li Intendere. Id est, quilibet intentu et
173쪽
plior quippe victoribus, et adversum eos, quo Saepe Vicerant. Interim equites, Xploratum praemissi, rem, ut erat, quietam nunciant. Volux adveniens quaestorem appellat se a parte Boccho obviam illis simul, et praesidio, missum. De in eum proximum diem, sine metu conjuncti eunt. Ost, ubi castra locata, ut diei vesper erat, repente Maurus, incerto vultu, pavens, ad Sullam accurrit dicitque sibi ex speculatoribus cognitum Iugurtham haud procul abesse :simul, uti noctu clam secum profugerat, rogat atque hortatur. Ille animo feroci negat se toties fusum Numidam pertimescerea virtuti suorum satis tredereri etiam Si certa ieSti adesset, mansurum potius, quam proditis quos ducebat, turpi fuga incertas, ac forsitan post paulo morbo interiturae, vitae parceret. Caeterum ab eodem monitus uti noctu proficiscerentur, consilium approbat ac statim milites cenatos esse in castris, ignesque quam creberrimos fieri, dein prima vigilia silentio egredi, jubet. Iamque nocturno itinere fessis omnibus, Sulla pariter cum ortu soli caStra metabatur cum equites auri nunciant, Iugurtham, circiter duum millium intervallo ante eos consedisse. Quod postquam auditum St, tum Vero ingen metu nostros invadit; credere se proditos a Voluce, et insidiis circumventos. Ac fuere qui dicerent manu vindicandum, neque apud illum tantum scelus inultum reliquendum. At Sulla, quamquam eadem existima-hat, tamen ab injuria aurum prohibet suos hortatur, uti fortem animum gererent Saepe ante pauci strenuis adversus multitudinem hene pugnatum quanto sibi in proelio, minus peperciSSent, tanto tutiores Oreri nec decere quemquam, qui manu armaverit, ab inermis pedibus auxilium petere; et in maXimo omnium metu nudum et caecum corpus ad hostes vertere. Dein Volucem, quoniam hostilia
faceret, ' Iovem maximum obtestatus, uti sceleris atque perfidiae INTERPRETATIO. Volux adveniens appellat, et vi colloquium vocat Syllam quaS
Dicit se satis consedere virtuti
Dicit, quanquam certum exitium sibi adeSset, Se mansurum po
tiris, qud ni proditis iis, quos ducebat, parceret, turpi et sagitiosci
fuga vito incertoe acforsitan pΘst paulo morbo interituriae. Postquam ovem maximum
maximo cum affectu precatu GSet ut testis adesset SceleriS. NOTAE.
DbUcim. Honoris cauSR.b Maurus. Molux. Creberrimos. Ut exercitum numero ampliorem, ibique pernoctaturum, Jugurtha crederet.
Primit. J scin quatuor vigilias, eaS-que trium horarum singulas, Rum ni S divisa er t. Manu. Hoc est, Volucem e8re interficiendum. Caecum. J Scilicet, eaecum et inerme corpus hostibus obvertunt, qui fugiunt. Caeterum digna est tali viro Syllae oratio. Hostilia. Credebant enim moniturius cuncta gerere Iugurtham, sed Jugurthae monitore nihil opus fuit.
174쪽
Bocchi testis adesset, castris abire jubet. Ille lacrimans orare, ne ea crederet; nihil dolo factum, ac magis calliditate Iugurthae, cui videlicet speculanti iter Suum cognitum esset. Caeterum, quoniam neque ingentem multitudinem haberet et Spes, opesque riu ex patre suo penderent, credere illum nihil palam ausurum, cum ipse filius testis adesset. Quare optimum factum iideri, per media ejus castra palam transire Sese, vel praemissis vel ibidem relictis Mauris, solum cum Sulla iturum. Ea res, ut in tali negotio, probat, ac tatim profecti, quia de improviso accesserant, iubio atque haesitante Iugurtha, incolumes transeunt. Dein paucis diebus, quo ire intenderant, perventum est. Ibi cum Boccho Numida quidam, Aspar nomine, multum, et amiliariter agebat praemissus ab Iugurtha, postquam Sullam citum audierat, irator, et subdole peculatum Bocchi consilia. δ' Praeterea Dabar, assu grada filius, e gente aSiniSSae, caeterum meterno genere impar, nam pater ejus ex concubina ortus erat ' auro ob ingenii multa bona Carus, acceptusque, quem Bocchus fidem esse Romanis multi antea tempestatibus Xpertus, illico ad Sullam nunciatum mittit, paratum SeSe facere, quae populuSRom. vellet colloquio diem, locum, tempus ipse deligeret consulta sese omnia cum illo integra habere neu Ingurthae legatum pertimes- Ceret, quo re communis licentius gereretur: nam ab insidiis ejus aliter caveri nequivisse. Sed ego comperior, Bocchum magis Punica
Coeter Am Volux dicebat quoniam neque Iugurtha ingentem
multitudinem haberet, et Spe Osraque ejus ex patre Suo penderent, e Credere illum nihil ausu-
Fum aperte, cum ipsestius Bocchi
Ibi Numida quidam, Omirie Aspar agebat tilthm et familia
riter cum Boccho prcemiSsus ab
gurtha, ut Wationem obiret, et subdole specularetur consilia Bocchet, postquam audierat ab eo Syllam advocatum fuiSSE. Proetereis Dabar cum Boccho
erat. NOTAE. Dolo. J Suo, scilicet, aut patris: Videri. J Verba sunt Volucis. Dubio.J Non enim datum est spatium cogitandi, utrum utilius foret vel magnanimitatis stimulo concitatum Romanos virtute delinire, vel in sestum eosdem Persequi. Praeterea. J Non fuerat hic a Iugurtha misSUS. Mauro. Boccho. Integra. Id est, se, quicurrid invicem εἴiattiissent, approbaturina Gall. telltiendi oit potir bientiait.
νem. Ioc, dicebat Bocchus, ne a Se
hulla proditionem metueret,quod Jugur thae legatum videret, vel clim ipso ad
concilium vocaretur eo videlicet accitum eum suisse, ut facilius quae vellent,
h ratum. Dicit ab augurthae insidiis
non potuisse caveri, nisi ille spe pacis illectus, ab iis deterritus fuisset. Caeterum, nisi quia faciundum fuit, haud scio an satis caute Romani cum ejusmodi perfidio res suas communicaverint. Qui enim alium decipit, quamobrem nobis
quoque dolos non avet, rationem habere dehemus. Bene successit Romanis ut Certe orbi terrarum magistri eVen
tus non satis idoneiis ruit magi Ster.
175쪽
fide, quam hi ea, quae praedicabat, simul Romanos, et Numidam
Spe pacis attinuisSe multumque cum animo suo volvere solitum, Iugurtham Romanis, an illi Sullam truderet lubidinem adversum DOS, metum pro nobis suasisse. Igitur Sulla respondit, pauca se co- Tam Aspare locuturum caetera occulte, nullo, aut quam paucissimiS praesentibus : simul edocet quae sibi q responderentur. ostquam Sicuti voluerant, congressi dicit se missum a consule venisse quaesitum ab eo, pacem an bellum agitaturus foret. Tum reX, ut ' praeceptum fuerat, post diem decimum redire jubet, ac nihil etiam nunc decre visse, sed V illo die responsurum. Dein ambo in castra sua digreSSi. Sed ubi plerumque noctis proce egit, Sulla a Boccho occulte arcessitur ab utroque tantummodo fidi interpretes adhibentur. Praeterea Dabar intornuncius, sanctus vir, Se sententia ambobus jurat ac Statim re sic incipit: munquam ego ratus sum fore, ut rex maximus in hac terra, et omnium, quos novi opulentissimus, privato homini gratiam debe- rem. Et hercle, Sulla, ante te cognitum multis orantibus, aliis ultro, egomet opem tuli, nullius indigui. Id imminutum, quod caeteri dolere solent, ego laetor Fuerit mihi pretium eguisse ali- quando tuae amicitiaea quae apud animum meum nihil carius habeo. Id adeo experiri licet arma, viroS, pecuniam, POStremo, quid- quid animo lubet, sume, utere et quoad vives, nunquam tibi red- ditam k gratiam putaveris ; semper apud me integra erit denique nihil me sciente frustra voles. Nam, ut ego XiStimo, regem ar- , is, quam munificentia vinci, minus flagitiosum. Ceteterum de re p. Vc Stra, Hu curator huc missus es, paucis accipe. V Bellum ego populo Rom. Deque feci, neque factum unquam Volui fines meo adversum armatos armis tutatus sum Id omitto quando INTERPRETATIO. Id bellum deScro.
NOTAE. Fide. Id est, si aude utraque enim
pro eadem in proverbium abiit Bocchus ea gladiu Romanorum simul et Jugiar: hae legου to acciverat, ut e Commodo Suo de utrisque consuleret.
Ob ea. Ut scilicet, Iugurthae doli
Id. An scilicet, amicitia tua nuhi
G titiam. Sylla Eo chi legatos optime accuperat, illiSque quaecumque actrius commodo spectabrent, Providerat.
ni Flagitio m. Hinc videre Iiinitium magis peccatum notare quod in- Iam iam redieri.
176쪽
vobis ita placet, gerite, uti vultis, cum Iugurtha bellum. Ego su.
men ulucham, quod inter me et Micipsam fuit, non egrediar, ne fue id intrare Iugurtham sinam Praeterea, si quid meque Vo- bisque dignum petiveris, haud repulsus abibis. 'Ad ea Sulla pro se breviter ech modice, de pace, et de communibus rebus multis, disseruit. Denique regi patefacit, ' quod polliceatur, Senatum et populum Rom. quoniam armis amplius valuissent, non hi gratia habituros faciundum aliquid, quod illorum magis quam Sua retulisse videretur id adeo in promptu esse, quoniam topiam Iugurthae haberet quem si Romanis tradidisset, fore ut illi plurimum deberetur amicitiam, foedus, Numidiae partem, quam UnC peteret, tunc ultro adventuram. Rex primum negitare cognationem, assinitatem, praeterea foedus intervenisse ; ad hoc metuere, est fluxa fide usus popularium animos averteret quis et Iugurtha Carus, et omani invisi erant. Denique saepius fatigatus, leniter, et ex voluntate Sullae, omnia Se facturum promittit. Caeterum ad simulandum pacem, cujus umida, defessus bello, avidissimus ' quae utilia visa, constituunt. Ita, composito dolo, digrediuntur. Et reX
postero die Asparem, Iugurthae legatum, appellat dicitque sibi per
Dabarem ex Sulla cognitum, posse conditionibus bellum componi: quamobrem regis sui Sententiam exquireret. Ille laetus in castra Iugurthae proficiscitur Dei ab illo cuncta edoctus, properato itinere, post diem octavum redit ad Bocchum et ei nunciat, Iugurtham eupere Omnia, quae imperarentur, facerea sed ario parum fidere: Saepe antea, cum imperatoribus Romanis pacem conventam, frustra fuisse. Caeterum Bocchus, Si ambobu consultum, et ratum pacem vellet diaret operam, Ut una ab Omnibus, quasi de pace, in colloquium veniretur, ibique Sibi Sullam traderet cum talem virum in potes- ' Denique patefecit Wi, Senatum et pop. Romanum non pro
grati accepturos illud quod polli
εtate haberet. INTERPRETATIO. Bocchus causabatur cognatZ nem a nitatem praeterea dicebat foedus cum Iugurtha interveniSSE. Coeterum constituunt quo viSasunt utilia ad Nnulandam pacem
ersus Pugurtha, des Sus bello,
NOTAE. Si trid. Absque hae XCeptione,
quae minu urbanae Si relique aptissime cohaerebant.
Modice. Multo ossici Syllam oc- Chus Pro Secutu erat, ideoque Sallust Ubis ad ea Syllam cum modeStia respondisse dicit. Peteret. Non satis cognoscitur bellone, an pacto Numidiae partem aliquam Hoc litis obtinuerit an vero totum Stud si de spe intelligendum, quam JUgurtha, si finibus intenis scedus cum RomaniSpangeretur, Boccho uximum fecerat. Fluxa. J Eryd Iugurthiam, quocumscectus in ivisse eum, neminem latebat. Ambobus. II cch et Iugurthae.
177쪽
tate habuisset, tum fore ut jussu S. P. R. R. dus fieret; neque
hominem nobilem, non sua ignavia, sed ob rempub in hostium potestate relictum iri. Haec Maurus secum ipse diu volvens, tandem promisit. Caeterum dolo, an vere cunctatus, parum OmperimuS. Sed plerumque regis voluntates, uti vehementes, Sic mobiles, Saepe ipsae sibi adversae. Postea tempore et loco constituto in Olloquium
Juti de pace veniretur Bocchus Sullam modo, modo Iugurthae legatum appellareri benigne haberea idem ambobus polliceri. Illi pariter laeti, ac spei bonae pleni esse. Sed nocte ea, quae proXima fuit ante diem colloquio decretum, aurus adhibitis amicis ac Statim
'immutata voluntate, remotis caeteris, dicitur secum ipse multum PgitaviSse : vultu colore, ac motu corpori pariter atque unim vari-US: quae scilicet, tacente ipso, occulta pectori S ori immutatione
Patefecisse. Tamen postremo Sullam accersi jubet, et, illius sententia Numidae insidius tendit. Deinde ubi dies advenit, et ei nunciatum est, Iugurtham haud procul abesse cum pauci amicis, et ZqUSestor no Stro, quaSi obvius honoris causa, procedit in tumulum facillimum visu insidiantibus. Eodem Numida cum plerisque nece S- Sariis suis inermis, ut dictum erat, accedit ac Statim Signo dato, Undique simul ex insidiis invaditur. Caeteri obtruncati Iugurthi Sullae vinctus traditur, et ab eo ad arium deductus. OPc idem tempus adversum Gallos ab ducibus nostris Q. Cepione, et M. Manlio
INTERPRETATIO. Postea Aco et tempore Consti
tuto, Bocchus appellebat modio Syl-Iam, mota legatum Pugurthae, ut
veniretur in colloquium de passe. Ipse Bocchus vultu, si re motu corporis, pariter atque auimo, varius, dicitur multum agitavisse ea, quod, Cilice Occulta pectoris, dicitur, ipso tacente, patefecisse oris immutatione.
Procedit in locum editiorem, quem facile insidiantes prospicere
poterant. NOTAE. Dolo Ut magis crederet Iugurtha,
optima fide Bocchum cum pSo agere chim rem ipsam diu ab illo ante agitatam videret, quam polliceretur. Vere. Iu est, cim Numidae tradere Syllam Bocchus statui8sset. Regiae. J Rem ipsam veri SSime X- Pressit Sallust. Videant itaque et sibi
Caveant, quibus omnia e voto SucceS-Serunt. Periculum est maXimum, ne voluntas omnia cum impetu pervadereaSSueta, Saepius Cum dolore, eadem relegere cogatUr.
Immutat . Id est, Dimisais omnibu8. MultiDn. Λlii habent millia. Quae. Scilicet ex ejus incerto vultu, et oris immutatione, animi fluctuatio et dubitatio cognita est nesciebat enim an Iugurthae Syllam, vel Sylla Jugurtham,
Qui estore. I V .h Deductus. Florus e Livio, in carcere necatum Iugurtham fuisse ; alii
Per idem. Istud ad Iugurthae histo
riam non facit, sed additum est, ut cog-nOSceretur, illam Obrem Contra leges Mario absenti consulatus mandatu fuisset.
Gallos. lolii magis istud Germanis
adscribunt : Optime vero et verissimcino Ster auctor qui Gallis, propter Ielvetios cili Cet, qui tum, cum Cimbris, belli adversus Romanos Concita toribuS, ex
178쪽
male pugnatum. Quo metu Italia omnis contremuerat. Illique et usque ad nostram memoriam Romani sic habuere, alia omnia virtuti suae prona esse ; cum Galli pro Salute ' non pro gloria certari. Sed postquam hellum in Numidia confectum, et Iugurtham Romam Vinctum adduci, nunciatum est Marius consul habSen factu est, et ei decreta provincia Gallia isque Kalendi I nuar. magna gloria consul triumphavit. Ex e tempestate spes, atque ope civitatis in illo sitae erant. INTERPRETATIO.
bus vivebant et Sque ad nostram memoriam, Sic animo reputaverunt; alia omnia suo virtuti prona 8S et facilia, at cum Gallis pro salute Certari, non pro glories.
NOTAE. Non pro gloria. Quandoquidem de
gloria cum Galli non ausi sunt contendere, qui orbis terrarum Domini reliquorum populorum honorem proculcaverant. Illa, Deo adjuvante, nunquam
Absens. Contra morem. Kalendis. J Quo tempore consules magistratum inibant.
179쪽
RES populi R. . Lepido, Q. Catulo Coss. ae deinde mili
tiae et domi gestas composui. Donatus et Pomp. Messalinus. Cato Romani generis disertissimus multa paucis absolvit. Serv. et Acron. Fannius verg. Victorinus. Nos in tanta doctissimorum hominum copia. Serv. Neque me diversa pars in civilibus armi movit a vero Arusianus.
Lepido.J Hic est, qui, cum ProSCriPtos a Sylla revocare studeret, bellum civile movit, quod pene citius oppres cium est quam inciperet. Catulo. Hic incensum capitolium, anno ab urbe condita 84, restitutum dedicinit. Composui. Donatus sub initium AE-neidos hic historiam Sallustium caepi SSescribit, et es salinii hanc vocat Sallus. tianam periodum. Unde conjicere lices auctorem nostrum, qui se ab initio belli Catilinarii, res gestas . Rom. carptim Scripturum esse dicit, in eo non perSii. tis seu sed postquam de hello scripsisset. quod Catilina aliquot annis a Lepidi et Catuli consulatu excitavit atque eo quod
multo ante eundem consulatum P. ROm. adversus Iugurtham gessera ad historiam una serie, non merrupte O Steri Stransmittendam animum adjecisse. 3idetur itaque de Sertorio et Pompeio. item demithridate, Tigrane et Lucullo, praecipue, et iis quae ab his a Lepidi consulatu ad bellum Catilinarium usque aC-ta Sunt mentionem feci SSe. Quae vero e X ejus fragmentis hinc inde dissipata collecta sunt in tanta caligine, vix quis quam in locum suum et ordinem possit restituere, neque certe tanti esse judica-
Cato. Censorinus e St. Fannius. Duo fuerunt, quorum Cicero meminit in Bruto .s Doctissimorum. De Caelio Rutilio. Pictore, ini adrigario, Antiate, Si Senna, Vononio, praecipius ante Sallustium his loricis, intelligi volunt quibus adde Catonem historicum eximium CX quo mulista Sumpsisse auctorem nostrum ei etiam exprobratum St.
180쪽
Nobis primae dissensiones vitio humani ingenii evenere quod, inquies, atque indomitum, semper in certamine libertatis, aut gloriae, aut dominationis agit Prisc. Nam a primordio urbis a bellum Persi acedonicum. Idem. Res Romana plurimum imperio valuit, Ser. Sulpiti et . arcello Coss. omni Gallia cis Rhenum, atque inter mare nostrum, atque Oceanum, nisi quae a paludibus invia fuit, perdomita. Optimis autem moribUS et maxima concordia egit populus Rom. inter secundum atque postremum bellum Carthaginiense. Victorinus et AugustinuS. At discordia, et avaritia, atque ambitio, et caetera secundis rebus oriri sueta mala, post Carthaginis excidium maxime aucta sunt. Nam injuriae validiorum, et ob eas discessio plebis a patribus, aliaeque dissensiones domi fuere jam inde a principio neque amplius, quam regibus Xactis, dum metus Tarquinio et bellum grave cum Etruria positum est, aequo et modest jure agitatum dein, servili imperio patres plebem Xercere de vita atque I tergo regio more conSulere ; gro pellere; et caeteris expertibus, soli in imperio agere. Quibus Saevitiis, et maXime faenori onere oppressa plebes, cum assiduis bellis tributum simul et militiam toleraret, armata montem Sacrum, atque Aventinum, insedit tumque Trib. l.
et alia sibi jura paravit. Discordiarum et certaminis utrimque finis fuit secundum bellum Punicum Augustinus.
Neque amplius Romae agitatum est equo et modesto ure, quam dum metus a Tarquinio, et bellum grave positum est cram Etrurio, poStquam rege pulsi es-
agere, quae Ob foeneratorum Potentiam Praecipue atque potentiorum Superbiam,oPtae sunt. Caeterum locutus fuerit e primis omnino Romanorum divisionibus, an non nostra parum interest illud est maXimum, quod nobis verum discordiarum nostrarum sontem ostendit quem obstruet qui volet et poterit. h Indomitum. Id est, quod domari non poteδt. Persi. J A nominativo Perseus alias Perses dicitur, quem regno acedoniae Romani spoliaverunt.
Gallici. Hinc patet, quod et alii
abunde probaverunt, Germaniam veterihus sub Gallia comprehensam fuisse. Irhenum. J Rhenus notissimus hodie Germaniae fluvius.
optimis. Hoc illud est quod dixit
in Jugurtha, Sena tam et P. Romanum placide inter se, modeSteque rempubli
li Sueta. Ab iis itaque sibi cavendum esse intelligant qui favente utuntur for
Tarqui=rio.' Superbo, Scilicet, regum Romanorum postremo, qui una cum filiis adversus Romanos bellum movit, eos manu in regnum reducente Etruscorum rege PorSena.
Etruria. Italiae regio an Urbis Occidum Hodie oscane. Teugo. Quia verberibus in damnatos
m ac Mn. J Capitolium. n Trib. J Per quos a potentiorum injurria tuta agitarent.