장음표시 사용
161쪽
15 aditu relicto nam k omnia natura, velut opere atque OnSUlto Praeceps Quem locum Marius, quod ibi regis thesauri erant, Summa vi capere intendit sed ea res forte, quam consilio, melius gesta. Nam Castello virorum, atque armorum Sati magna vig, frumenti, et fons aquae aggeribuS, turribusque, et aliis machinationibus locus importunus. Iter castellanorum angustum admodum, utrimque praecisum. Vineae cum ingenti periculo frustra agebantur. Nam Cum eae paulo processerant, igni, aut lapidibus corrumpebantur. ilites neque β pro opere consistere, propter iniquitatem loci neque inter vineas sine periculo adminiStrare optimus quisque cadere, aut Sauciari: caeteris metus augeri. A tiarius, multis cliebus, et laboribus con- Sumptis, anXius trahere cum animo SUO, Omitteretne inceptum, quoniam frustra erat, an fortunam h opperiretur, qua Saepe prospere usu Afuerat. suae cum multos dies, noctesque 23tuans agitaret forte quidam V Ligus, ex cohortibus auXiliariis, miles gregarius, castrisciquatum egressus, haud procul ab latere castelli, quod adversum proeliantibus erat, animadvertit inter saxa repente cochleas ; quarunt Cum unam, atque alteram, dein plures peteret, Studio legundi paulatim prope ad Summum monti egressus est. Ibi postquam solitudinem intellexit, more humanae cupidinis ignara visundi, animum vertit. Et forte in eo loco grandis ile coaluerat inter SAXA, Paululum modo prona, dein flexa atque aucta in altitudinem, quo cuncta gignentium natura fert cujus ramis modo, modo eminentibus, saxis,
nisus Ligus, castelli planitiem perscribit; quod cuncti Numidae in-
INTERPRETATIO. Nam ibi per omnia loca natura erat princeps quasi opere, atque de industria. Iter eorum hominum qui castellum incolebant erat admodum
GHg Stum, et ex utroque latere abruptum. Milites neque poterant OUSiStere ad opus faciendum, propter iniquitatem loci.' At Marius, multis diebus et
laboribus consumptis, maxim SO-licitus cum ab re animo Suo OLvebat, desereretne quod inceperat, quoniam non procedebat, an expectaret fortiariam. suce cum per mutis dies, et noctes artus volveret, citur ani ni maxima sucitiati ne i agitatione,
forte quidam Ligus, miros raarius ex cohortibus auxiliariis, qui CaStri Wressus erat d petendam aquam, animadvertit cochleas repente inter saxa, non procul ab
latere castelli, quod oppositum crat lateri, tibi proelium erat.
NOTAE. Sine periculo. Quia vineae igne et lapidibus sui, mebantur. Opperiretur. Non possunt istud non
mirari, qui seri unae aurum non Sen Serunt.
Prona. J Intellige arborem pri. 04X SAXO nascentem non potuisse Statim in altum assurgere, sed Paululum versus
ima montis infleaena; puisse, prout illudivi locis declivibus conspicatur euide
seSemrCXisse, usumque scalae ut sinum canderetur.
162쪽
tenti pi celantibus aderant. Exploratis omnibus, qhuc mox usui sore ducebat, eodem regreditur; non temere, ut ascenderat, Sed tentan Somnia, et circumspiciens. Itaque bri una propere adit, acta edocet, hortatur ab ea parte, qua ipse descenderat castellum tentet: pollicetur sese itineris periculique ducem Marius cum Ligure promiSSa ejus cognitum ' ex praesentibu misit quorum, 'uli cujusque ingenium erat, ita rem climcilem, aut facilem, nunciavere. On-Suli animus tamen paululum arrectus. Itaque e copia tubicinum, et Cornicinum, quinque numer quam velocis Si in os delegit et Cum
his, praesidio qui orent, quatuor centurione : omnesque Liguri pa-Tere jubet, et V ei negotio proximum diem constituit. Sed ubi ex Praecepto tempUS Visum, Paratis, Compositisque omnibus, ad locum pergit. Caeterum illi, qui centuriis praeerant, praedocti ab duce, armct, ornatumque UtaVerant, capite, atque pedibus nudis, uti proSpectus, nisusque per Saxa facilius foret, super terga gladii, et Scuta verum ea Numidica, e coriis, ponderis gratia, simul et Sossensa quo lenius streperent. Igitur praegredien Ligus, SaXa, et Si quae vetustate radices eminebant, laqueis vinciebat, quibus allevati milites facilius adscenderent interdum timidos insolentia itineris levare manu ubi paulo asperior adscen Sta erat, Singulo prae se inermos mittere dein ipse cum illorum armis sequi quae in dubia ni sui videbantur, potissimum tentare ac septu eadem ad Scendens, ac descendens, dein Statim i digrediens, caeteris audaciam addere. Igitur diu, multumque fatigati, tandem in castellum perveniunt desertum ab ea parte, qUod omnes, Sicut Alii diebus, adversum hostes derant. Mariu8, ubi e nuncii S, quae LigUS egerat, cognoVit, quamquam toto die intentos proelio Numidas habuerat, tum vero cohor- INTERPRETATIO. Marius misit quosdam cendum promiSSa juS.
tandum, Ut cuique, non Secundum id quod ejus verba sonant, est indolis et ingenii facta testimatione, fideria habea musci euod nisi sit, saepius in si aude ii, C errorem, non magi aliena quam nostra culpa incidem hi S. Pr Gidio. Id est, qui rem byΩm E. I.
Du Pentu et ille erui r quippe centurio
suos quisque milites habuit. 6 neg466. J on dicit auctor quod-inain illud sit verum de castelli expug- aticii serimonpra esse a is intelli Si -
e Prospectus. J Enianvero illis, si ullo
modo caput oblevatum habuissent, viam in ascendendo videre, vel de Spicere, non
licuisset virgultis et radicibus implici ci
bone scutorum usimanorum erat, Onum reddidisset, si ea ad saxum ali SaeSsent. h si bia sui. J id est, quo in coen3ui, ferre pedem alti tutum non vide citum cum Saxum solutum erat, aut labens, dic.
Digrediens olle, ut ita dicam, ludi. hundus et saltabundus per ea loca, quo: diis animum depret, i
163쪽
tatus milites, et ipse Xtra vineas egres8US, 'testudin azia succedere, et simul hostem hormentis sagittariisque, et funditoribus eminus terrere. At Numidae, Saepe antea vinei Romanorum Subversis, item incensis, non castelli cenabus sese tutabantur; sed pro muro dies, noctesque agitare maledicere Romanis ac Mario vecordiam objectare militibus nostris Iugurthae servitium minari secundis re-hus feroces esse. Interim Romanis omnibus hostibusque privii intentis, magna vi utrimque, pro gloria atque imperio, his V illis pro Salute certantibus, repente a tergo Signa canere : a primo mulieres, et pueri, qui visum processerant, fugereri deinde, Ut quisque muro proXimus erat postremo cuncti armati inermesque. Quod ubi accidit, eo acrius Romani instare, fundere, a pleros V tantummodo sauciare dein super occisorum corpora vadere, Vidi gloriae, certante murum petere neque quemquam Omnium praeda morari. Sic forte correcta Marii temeritas gloriam e culpa invenit. Caeterum, dum ea res geritur, L. Sulla quaestor cum magno equitatu in castra venit; η quod, ut ex Latio, et a Socii cogeret, Romae relictus erat. Sed quoniam nos tanti viri res admonuit, idoneum visum est de natura, cultuque ejus pauci dicere. Neque enim alio loco de Sullae rebus dicturi sumus, et L. Sisenna optime et diligentissime omnium, qui eas res dixere, persecutuS, parum mihi Hibero ore locutus videtur. Igitur Sulla gentis patriciae V nobilis fuit, familia prope uin ex- uncta majorum ignavia literis Graecis, atque Latini juxta atque INTERPRETATIO. Sed permanebant dies et Uc
Et L. Sisenna, qui perseCUtuae est historiam optime et illentis- a me omniurn Ni ea re dixerE, oidetur mihi locutus partihi libero
Testridine.J Machina erat, qua ad arcendos ictus iitebatur, qu zeque Pro multiplici usu diverse conneCtehatur. Tormentis. J Machinae fuerunt, quibus vi summa lapides, et alia missilia jaciebant. Illis. Hinc videre licet, pronomen DC, haec hoc, non Semper ad Proximum referri, sed quandoque Poni Pro lius, alia, Gliud, S C. Signa. Antea vidimus adeo corni
cines, et tubicine mi SSOS, Ut, Scilicet, terrorem augerent.
Certantea. Illud est quod Call. dici Temeritias. Cum arcem, ut videbatur, inexpugn bilem appetisset. Quod. Intellige Syllam tunc, non,
maturius advenisse, quod Romae ad cogendum equitatem relictus tuis Set Forte legendum Nem. h Sisenna. IIistoricus sui ex gente Cornelia,ut te Statur Fesitis,qui bellum civile
Syllanum edidit Ciceronisjudicio melior quam qui ante ipsum Latine historiam
scripserant: attamen distans a perfecto. Libero. Quia Syltiae vitia noluit, aut non ausus est describere.
δε ολι. J Multi nobile erant, quic in inuo patricii non erant,
164쪽
doctissim eruditus animo ingenti cupidus voluptatum, Sed glori brcupidior otio luxurioso esse tamen ab negotiis numquam voluptas remorata, nisi quod de uxore potuit honestius consuli facundus, callidus, ech amicitia facilis ad simulanda negotia altitudo ingenii incredibilis multarum rerum, ac maxime pecuniae largitor atque illi felicissimo omnium ante civilem victoriam, nunquam Super industriam fortuna fuit multique dubitavere, fortior, an felicior esset. Nam postea quae fecerit, incertum habeo, ' pudeat magis, an pigeat disserere. Igitur Stilla, ut supra dictum est, poSiqua in in Africam, atque in castra Marii cum equitatu venit rudis antea et ignarus belli solertissimus omnium in paucis tempestatibus factus est. Ad hoc milites benigne appellare multis rogantibus f aliis per se ipse dare, beneficia invitus accipere; sed ea properantiu S, quam te mutuum s reddere. Ipse ab nullo repetere magis id laborare, ut illi quam plurimi deberent; oca atque seria cum humillimis agere. In operibus, in agmine, atque ad vigilias, multus odesse : neque interim, quod ambitio prava Solet, consulis, aut cujusquam boni famam laedere tantummodo neque C Silio, neque manu, pricrem alium1NTERPRETATIO.
Atque fortuna nunquam fuit illi major in Strici, quanquam minnium felicissimus fuerit ante victoriam civilam.
NOTAE. De ιxore. Istuc forte adeo dixit, quod Valeriam in theatro lascive nimis blandientem sibi uxorem duXit. Vide
Amicitici facilis. les est, qui sibi alio-
νανὶ beneΣolentiam iacile conciliabat, ia- qtie benignum es pari lubenti praebebat. Gall. I sa sit gagner e coeti de genS, et o communiquoi facilement c Ad simulanda negotia. J Viro politico saeceSSe e S in primis, negotiis eam 1 ciem estingere posse, qua Voluntatem liorum inflectat, et ad scopum suum Per- .ucat Vim eam Syllae innatam fuisse testatur Sallust Gall. dic remus, I savolt donne auae choses le our qu'il ori it lea repPeseuter oua telleface uli tui plataoit. Vel si eam Putes accersitam explicatio. nem, intellige Syllam ingenio fuisse tam acri, tamque X promtam habuisse memoriam, ut gestu et habitu, aut colloquio et congreSSu, quodcumque libuis et hominibus persuadere potuerit
quam Sylla, mortuo Mario, rerum pol istus est, Romam et Italiam, omnibUS modis, civium sanguine cruentavit. Prideat J I est, espublica radinvia ad eaeitium perducta fuerit, non tamen 6α. major fuit clades, qui in Syl e vecordia.
Aliis. Istud, quod supra diXit e Xpli. cat, Syllam amicitia facilem fuisse. Reddere. Quanto pluris est homo,
quam Pecunia, tanto accurati iis ejus OPera, gratia, aut amicitia, cum amplificatione compensaPda.
ficium non est, sed mercimonium : quan
tumvis enim ingrati animi vitium intolerabile fuerit, nihilominus tamen qui
benedicit, quid manu de Xtra agat, ne Scire debet sinistra, ut Sapienti SSi me monuit ipse Christus de Sus, e vel tu amicis onus imponamus, quam beneficium
Ambitio prava Nam bona est etiam Cum qui sine cujusdam detrimenta bonae famae studet.
165쪽
pati plerosque antevenire. Quibus rebus, et artibus brevi ario, militibusque, carissimus factus. At Iugurtha postquam oppidum Capsam, aliosque loco munitos, et sibi Utiles, Simul et magnam pecuniam amiserat, ad Bocchum nuncios mittit, quam primum in Numidiam copias adduceret proelii faciundi tempus adesse. Quem tibi cunctari accepit, dubium belli atque pacis ratione trahere rur-SUS, Ut antea, proXimos ejus donis corrumpit ipsique R auro pollicetur Numidiae tertiam partem, si aut Romani Africa expulsi, aut, integris suis fini hus, bellum compositum foret. Eo praemio illectus Bocchus cum magna multitudine Iugurtham accedit. Ita, ambo rum Xercitu conjuncto Marium jam in hiberna proficiscentem, vix decima parte ii reliqua, invadunt rati noctem, quae jam aderat, victis sibi munimento fore; et si vicissent, nullo impedimento, quia
locorum sciente erant contra Romanis utrumque casum in tenebris
dissiciliorem fore. Igitur simul consul ex multis de hostium ad
ventu cognovit, et ipsi hoste aderant; et prius quam exercitus aut instrui, aut sarcina colligere, denique, ante quam signum, aut imperium ullum accipere quivit, equites auri, atque Gaetuli, non acie, neque ullo more praelii, Sed catervatim, ut quosque fors conglobaverat, in nostro incurrunt. Qui omne trepidi improviso metu, attamen Virtuti memoreS, aut arma capiebant, aut capientes alioa ab hostibus defensabant pars equos ascendere, obviam hostibus ire pugna latrocinio magis, quam proelio Similis fieri sine signis, sine ordinibus, equites pedite permiXti, caedere alios, alios obtruncare; multos contra adverso acerrime pugnante ab tergo circumvenire neque virtus, neque arma Sati tegere quo hOSte numero plures, et undique circumfusi erant denique Romani veteres, novique; et fit, ea sciente belli Si quo locus aut casus conjunXerat Orbes INTERPRETATIO. Quem tibi accepit mora Necte-
re, dum dubius anxie perpendebat rationes quin pro bello ut ac aciebant. Circumveniebant lilios tib tergo, dum illi pugnarent acerrimp
NOTIR. a Mauro. J Boccho scilicet. Integris. J Hoc est, Si mula pars regni, Romani detraheretur. cite.J Proculdubio casus est genitivi, quandoquidem Plautus et Virgilius ita locuti sunt atque hunc ipsum IOCum, citat Gestius qui die in patrio Casu a Sallustio positum esse dicit, aliorumque argutiolas a de re contemnit. . Simul. J Dicit, tunc tantum arium de hostium adventu cognovi SSe cumGPSi adessent. Vetere9. Non Sunt veterani, prout quidam existimavit verum ii, de quibus mentio facta est superius qui sub Metello militaverant quique, cum novis quos Marius adduxit, in unum corpus
Ob ea. Id est, Romani vetere et OTi, ideo scientes belli, quod hi cum illis, sti,
umidiartim moreisscitetis, permixti essent, et in unum corpus coalui8sent, orbe faciebant, i quos υοι aut ca8us 9 u inertit.
166쪽
facere atque ita ab Omnibus partibus simul tecti, et instilicti,
tium vim Sustentabant. . Neque in eo tamque Spero negotio a- , ius territus, Ut magis, quam antea demisso animo fuit. Sed cum turma Sua quam e sortissimi magis, quam familiarissimis paraverat, vagari passim ac modo laborantibus sui Succurrere modo hostes, ubi conseritSsimi obstiterant, invadere manu consulere militibus, quoniam imperitare conturbati Omnibu non poterat. Iamque die consumptus erat, cum tamen barbari nihil remittere atque, uti rege Praeceperant, noctem pro se rati, acrius instare. Tum Marius e Copia rerum consilium trahit, atque uti suis receptui locus esset, colle duo propinqUOS inter Se Occupat. Quorum in uno, castris parum amplo, ian a Uae magnus erat ulter USU OpportunuS, quia magna parte editUS et praeceps, pauca munimenta H egebat Caeterum aptae aquam ullum cum equitibus noctem agitare jubet. Ipse milites disperso Paulatim, neque minus hostibus conturbatis, in unum contrahit dein cuncto ' pleno gradu in collem subducit. Ita reges, loci dissicultate coacti, proelio deterrentur; neque tamen SuOS longi ius abire inunt, Sed utroque colle multitudine circumdato estusi consedere. Dein crebris ignibus factis, plerumque noctis barbari more suo laetari, XSultare, Strepere vocibuS; et ipsi duces feroces, quod non fugere, ac pro victoribus agere. Sed ea cuncta Romanis
ex tenebris, et editioribus locis facilia visu, magnoque hortamento erant. Plurimum verb Marius imperitia hostium confirmatus. quam maximum silentium haberi jubet ne signa quidem, uti per vigilias solebant, canere : de in Ubi tu adventabat, defessis jam hostibus, ac Paulo ante Somno captis, de improviso vectigalis, item cohortium.1NTERPRETATI Lyrattorion in uno parum amplo Et ipsi duce gerebant sepefend castra ponenda erat fons s tr Citer, Ut quasi victores fuiSSctit
NOTAE. O bes. Quid intelligas Per orbos,
re ipsa Satis Superque indicat illi, sci-Ιicet in circulum Sese Componebant, Ut eos ex omni arte adverso hoste invenirent, neque a tergo Circumvenirentur.
b Congruere. Jontellige arium huc illuc cursando, et quo ille cumque ivlS-set hostes profligando, aliquatenu SuOS
juvisse, eorumque ordines reStituisse. Iamyti dies consumptus erat. J Versiis heroici haec Crba constituunt O
nam Par Cm, quod Procul dubio, auctori, e incognitanti .m excidit btit. Alii habentis rebat, nonnulli gerebat. Mulii di cti . obiat, nec me movet quod accusati una post
se habeat; nam ejusmodi antiquitatis
Phrasibus gaudet SallustiUS e leno. Id est, tantum illi non aufugerunt; si modo Romanorum gloriam
patus Aliarius es it reti eris 'ia impias. Hortamento. Quia hoSte cum Secu ro et exultantes viderent, confidebant insuper eos defessos et sopitos ore. cum Pelium inStauraret tr. g uriam maximum. I commandia quePons te mollia de ruit uelou poti volt. ii Vectigalis. Eorum conjicio fuisse tubicine qui Superveniebant, Ct Straordinarii Romani aderant.
167쪽
turmarum legionum, tubicines simul omnes signa canere milites Clamorem tollere, Atque portis erumpere . h Mahari, atque Gaetuli ignoto atque horribili sonitu repente exciti, neque fugere, neque Arma capere, neque omnino facere, aut providere qUidquam poterant. Ita cuncto Strepitu, clamore nullo subveniente, nostris instantibus, tumultu, terrore formidine, quasi vecordia ceperat denique Gmnes fusi fugatique arma, et signa militaria pleraque capta pluresque eo proelio, quam omnibus Superioribus, interempti. Nam Somno, et metu insolito impedita fuga. Dein Marius, uti coeperat, in hiberna Proficiscitur: quae propter commeatum, in oppidis maritimis Pgere decreverat: neque tamen Victoria secors, aut insolens factus, Sed pariter, atque in conspectu hostium, ' quadrato agmine incedere. Sulla cum equitatu Vapud extimos, in sinistra parte A. Manlius cum funditoribus et sagittariis, praeterea cohorte Ligurum curabat: primos, et extremos cum expeditis manipulis tribunos locaverat. Perfugae, regionum scientissimi, hostium iter explorabant. Simul consul, quasi nullo imposito, omnia providere apud Omnes adeSSe laudare, increpare merentes. Ipse armatus, intentiaSque, item milites s cogebat; neque secus, atque iter faceret, RStra munireri XCubitum, in porta, cohortis ex legionibu pro castris, equite auXilia-TiOS, mittere praeterea alios super vallum in munimentis locare
vigilias ipse circuire, non tam dissidentia ' futuri, quae imperavisset, quam uti militibus exaequatus cum imperatore labo Volentibu esset. Et Sune Marius illoque aliisque temporibus Iugurthini belli, pudore magis, quam ' malo, exercitum coercebat. quod multi per ambitionem fieri aiebant pars quod a pueritia consuetam duritiam, et alia, INTERPRETATIO. Sylla erat cum equitatu in dextriparte. Simul consul providebat =nnia, quasi eminem uo loco Curare jussiSSet.
bor exaequatus militibus cum imperat re istis placeret
Portia. Castorum, scilicet. iuri. Quibus occhus imperitR-bat. Gaetuli. Quos ordines Servare Iugurtha instituerat. Qutiat. Vox ista cum vecor iungi debet ut conjunctim eam vesaniam et clementiam significat, qua ii affliguntur, qui nimio metu correpti sunt. Idem Propemodum praestat quod illud quod vocarit, ne terrerar parrivus. Quadrato. Ut quacumque hostis ingrueret, Parati e SSent. Cogebat. J pudore, scilicet, cum m. Peratorem Suum intentum animadvexis-
δε eque secus. Dicit Marium, cum in
itinere semper paratiSsimus uisfiet, Eodem modo in castris se gessisSC. Locus obscurus est, ni Si advertas.
li Pudore. Intellige Marium tantum
laborem cepisse, ut illo ita intento, neminem otiari non puduisset. Malo. J Pan aut supplicio. Quod. Quod nimirum, sibi labo. rem Cum Inuicibus communem a
168쪽
quae caeteri miseria Vocant, voluptati habuisset ' Nisi tamen resp. Pariter, ac, SaeViSSimo imperio, bene atque decore gesta. Igitur quaristo denique die, haud longe ab oppido Cirta simul undique speculatores citi Se Se Stendunt; qua re hostis adesse intelligitur. Sed quia diversi redeuntes, alius ab alia parte, atque omnes idem significa-hant conSUL, incertus quonam modo aciem instrueret, nullo ordine commutato, adVerSum omnia paratus ibidem opperitur. Igitur Iugurtham spes frustrata, qui copia in quatuor partes distribuerat, ratus ex omnibus aeque alios ab tergo hostibus venturos. Interim Sulla, quem primum hoste attigerant, cohortatus suos, turmatim, et quam maxime consertis equis, ipse aliique auros invadunt: caeteri in loco manentes, a jaculi eminus emissis corpora tegere ;et in si qui in manus venerant, obtruncare. Dum eo modo equiteSproeliantur, Bocchus cum peditibus, quos Volux filius ejus adduxerat, neque in priore pugna, in itinere morati adfuerant, postremam Romanorum aciem invadunt. Tummarius apud primos agebat,
quod ibi Iugurtha cum plurimis erat. Dein Numida, cognito Bocchi adventu clam cum paucis in pedites convertit ibi Latine nam apud Numantiam loqui didicerat exclamat, nostros frustra
pugnareri paulo ante arium sua manu interfectum simul gladium Sanguine oblitum ostendere, quem in pugna, satis impigre occiso pedite nostro, cruentaverat. Quod ubi milite accepere, magis atrocitate rei, quam fide nuncii, terrentur; simulque barbari animos tollere, et in perculsos Romanos acrius incedere. Iamque paulum a fuga aberat, cum Sulla, profligatis iis, quos adversum ierat, rediens, ab latere auris incurrit Bocchus statim avertitur. At Iugurtha, dum Sustentare SUOS, et prope jam adeptam victoriam retinere cupit, circumventus ab equitibus deXtra, Sinistra, omnibris occisis, solus inter tela hostium vitabundus erumpit. Atque interim Μarius, fugatis equitibus, accurrit auxilio suis, quos pelliciam accepe- INTERPRETATIO.
rum manu Uenerant, eo obtruncabant.
rant, quod in itinere morati essent.
Hai. J Positum est pro ed aut vernn tit pepe alibi Gail diceremus. Ave toti cela, aut Milo qui en ort. Speculatores. J Perfugas fuisse supra dixit. Eque. J Id est, Indiscriminatim ex quadruplici agmine alterum a teryo hoste8
inet acturum, cum timeri nesciret I gurtha
cuinam istud obtingeret Gall. Queles queris, ou es utres in i frement, potirroient prendi e en queue riarme de Romiainy.
d Numida. Iugurtha, proculdubio, ut mirum videatur hoc in loco haesisse viros
Ad pedites. J Romanos scilicet atque eos arbitror contra quOS Bocchu Pu labat, qui in postrema acie locati fuerant, quod patebat attendenti. f Fugatis.J Eos suisse arbitror, qui cum Iugurtha fuerant, a quibus se ipse subduxerat, ut stratagemate adversus Romanos pedite uteretur.
169쪽
rat. Denique hostes jam undique fusi. Tum spectaculum horribile in campis patentibus : sequi, fugereri occidi, capi equi, atque
viri afflicti ac multi vulneribus accepti S neque fugere POSSC, neque quietem pati; niti modo, ac statim concidere: OStrem omnin, qua UiSUS erat, ConStrata telis, armis, cadaveribus, et inter ea humus
infecta sanguine. Postea loci consul, haud dubie jam victor pervenit in oppidum Cirtam qub initio profectus Untenderat. Eo post diem quintum, quam citerum barbari male pugnaverant, legati Boccho veniunt, qui regis verbis a Mario petivere, duos quam fidis- Simos ad eum mitteret velle de suo, et de populi R. commodo cum iis disserere. Ille statim L. Sullam et A. Manlium ire jubet; qui quamquam acciti ibant, tamen placuit verba apud regem facere;
ingenium aut adversum uti flecterent, aut cupidum paci Vehementius accenderent. Itaque Sulla, cujus facundiae, non aetati a Manlio, Concessum, pauca verba hujuscemodi locutus: me Bocche, magna laetitia nobis est, cum te talem virum dii monuere ut aliquando pacem, quam bellum, malle neu te Opti- mum cum pessimo omnium Iugurtha miscendo Commaculares, Si- mul nobis demeres acerbam necessitudinem, pariter te errantem,
et illum sceleratissimum, persequi. Ad hoc, populo R. jam a 'principio inopi, melius visum, amicoS,AEUam SerVOS, quaerere; U- tiusque rati, volentibus, quam coactis ' imperitare. Tibi verb nulla opportunior amicitia nostra primum quod procul absum US, in quo offensae minimum, gratia par ac Si prope adessem VS dein quod parentes abunde habemus, amicorum neque nobiS, neque1XTERPRETATIO. Rii consilium fuerat perve- modum in pS erat et egenuS, quanire initio cum HSceSSerat. Proeterea melius visum populo
Deinde quia habemus abundo Romano, jam ii principio, cum ad homines qui nobis parent.
Iviti quis tachoient de te relever. h tertim. De hac POStrem Pugna loquitur: priorem superitis vidimus, quando Romani in colles EVaserunt, deinde hostes profligaVerunt. Quamquam. Hoc dicit, quia non corum suit, qui a citi errent, clate loqui, quam quid exponeret barbarus Cognitum habui Ssent. Facuruli e. An Ob rem, necne, POS-
Imperitare. J Hinc vides imperii no .men, quanquam Saepius dominium notat, h0nestum quoque essen graviusque ei stabilius arbitratos esse Romanos illud, quod liberalitate et amicitia adjungitur, quam vi quod fit et superbia. Nostris vero hominibus. Plerisque ne qui is huc odorari licet sed suPerhiae sua: Omnia proculcanda a diis ipsis tradita est arbitrantur Literis Graecis et Latinis illi opus est satis suit, ut primi
essent omnium rerum, superbia CO Omnia contemnere doclerit. Ita tui amantur u gnathoni hu Scilicet, non elegantibus et cordatis viri S.
170쪽
si cuiquam omnium, satis fuit. Atque hoc utinam a principio tibi placuisset profecto ex P. R. ad hoc tempus multo plura bona a cepisses, quam mala perpessus es. Sed quoniam humanarum re- rum fortuna pleraque regit, cui scilicet, placuit et vim, et gratiam nostram eXperiri, nunc, quando per illam licet, festina atque uti caepiSti, perge. Multa atque opportuna habes, quo facilius errata officiis superes. Postremo hoc in pectus tuum demitte nunqUam populum Rom. beneficiis victum esse. Nam bello quid valeat,
Ad ea Bocchus placide, et benigne simul pauca pro delicto Suo verba facit se non hostili animo se ob regnum tutandum arma cepisse. Nam Numidiae partem, unde Iugurtham expulerat, jure belli suam factum eam vastari a Mario pati nequivisse : praetereri missis antea Romam legatis repulsum ab amicitia. Caeterum vetera omittere, ac tum, Si per arium liceret, legatos ad Senatum missurum. Dein copia facta, animus barbari ab amicis 'Ie Xus, quos Iugurtha, cognita legatione Sullae, et Manlii metuens id quod parabatur, donis corruperat. . arius interea, exercitu in hibernaculis composito, Cum Xpeditis Cohortibus, et parte equitatuS, proficiscitur in loca sola obseSSum turrim regiam, quo Iugurtha perfugas omneA prίesidium imposuerat. Tum rursus Bocchus, Seu reputando quae sibi duobus proeliis evenerunt, seu admonitu ab aliis amicis, quos incorruptos Iugurtha reliquerat, e omni copia nece8sariorum quinque delegit, quorum et fides cognita, et ingenia validissima erant. Eos ad arium, ac dein, si placeat, Romam legatos ire jubet agendarum rerum, et quocunque modo belli componendi, licentiam ipsis permittit. Illi mature ad hiberna Romanorum proficiscuntur dein INTERPRETATIO. Praeterea dixit se repulsum ab amicitia, cum antea misi3SSet watos Romam.
Deinde, occasione Eatci, Nimus barbari sexus est tib amicis, quos Pugurtha corruperat donis,
metuens id quod parabatur, t St- quam CognoviSSet legationem Sy loe et Manlii. Delegit quinque ex omni numero amicorum. Mo. Facem viii Nom is habere. h Quam irata serpeosus es. Quamquam contra fidem eorum codicum, quo νidere contigit, Confidenter tamen e83e8, delevi, ea reposui, ne ridicule Sylla locutus esse Videatur neque Scio, quomodo hunc lociun intellexerint qui eum in
tactuin praeterierunt. I periri. J Id est, reae Noluit experimeri a vi si et gratiiam 9ῖtram cogno
E esertit. J in patet, nisi sorte Lairer. vanissimus homo delictum mendaGio exiscuset, Bocchum cum Jugurtha bellum
Fleaeus J Tametsi Bocchus homo fuit maxime inanis, optime tamen reges dOCE-bit,quales amicos a Se propellere debeant. Praesidium. Imposuerat perfugas praesidium, id est, prieoidium ex prefugia constituerat. Hoc loquendi genus Grammatici Appositionem UOCant. Licentiam. J Ila elotent flexupotenti.