장음표시 사용
391쪽
cum Parmenone inducitur:quem nuntium mittit ad Pamphilum: Pamphi lique ad ultimum actio gratiariam apud ipsam Bacchidem. Docet autem Varro,neque in hac fabula,neque in alijs esse mirandum, quia a tiri impi- res scenarum paginarumque sint numero: quum haec distributio in rerum descriptione,non in numero versuum constituta sit non apud Latinos in .dviverrum etiam apud Grecos ipsos. .
392쪽
PVBLII TERENTI IN CARTHAGINIENSIS AFRI
EcT R A est huic ne fabulati haec cum data est
Noua , nouum interuenit mitium c.
spectar neque cetram potuerit:
populus sudio Deidus in funambulo
Animum occuparat.num haec plane es pro
Et is qui scripsit hanc, b rem rem noluit
Iterum referre, ut iterum possit vendere
cognostis Em, quaeso hanc noscite.
393쪽
o Rator at vos venio ornatu prologi: Sinite exorator ut sim, dem mi iure Misenem Iiceatiquo iuresum usu adulescentiora dNouis exactas feci ut inueterascerent, Ne cum poeta scriptura evanesceret: In his, iis primum Caecili didici novas, Partim sum earum ex Im,partim vix fleti. Quia sciebam dubiam Fortunam essescenicam, Spe incerta certum misi laborem sustulo Easdem agere ccepi , it ab eodem alias discerem Nouas bidiosi,ne illum ab studio abducerem. Perfeci xt yeectarentur: ubi sunt cognitae, Placitae sunt:ita poetam res tui in locum . .
Prope iam rem morum iniuria aduersirium Ab ludis,atque ab labore,atque arte musica.
Qu. si scripturam spreuissem in praesentia,
Et in deterrendo moluissem operam sumere, Vt in otio esset polim,quam in negotio: Deterruissem facile ne alia scriberet. Nunc quidpetam,mea causi aequo animo adtendite. Hevram ad vos ero,quam mihi per silentium Numquam agere licitum es ta eam oppressit calamitas. Eam calamitatem vestra intelligentia Sedabit,si erit diutrix nostrae indu biae. m primum eam agere coepi, utilum bona,
Funambuli eodem accessu expectatio, Comitum conuentu strepitus,clamor mulierum Fecere At ante i mpim exirem fora . . Vetere in noua coepi ves consuetudine . t
In exper undo it em refers dem et . b. . . Primo actu placeo quum interea rumor venit Datum itia diatores, populus conuolat: Tumultuantur,clamant, pugnant de loco, Ego interea meum non potui tutari cum
394쪽
Nunc turba non otium, silentium est. ingendi tempus mihi datum est mobis datur
Praesas condecorandi ludos scenicos. Nolite sinere per mos artem musicam Aecidere ad paucos facite ut et ira authoritas Meae authoritati sutrix,adiutrixque fit: Si num quam auare pretium latui arti meae: Et eum esse quaesium n animum induxtimaximum, se Ommaxime seruire mos bis commodis:
Sinite impetrare me qui in tutelam meam
Studium suum, se in et iram commisit fidem:
Ne eum circumuentum inique iniqui irrideant. Mea causa causam hanc accipite, date silentium, Ut libeat scribere aliis, mihique mi discere Nouo expediat postac, pretio emptae meo.
casu figuravit: quum in usu sit ut dativo dicamus. quamuis praesto sint exempla,quibus veteres per omnes fert casus hoc genus locutionis enuntiabant. HscvRA is et riviqNo Miri r A3vLAE. Haec primo data est sine prologo ludis Megalensibus: quos sex. Iulius, de Cornelius Dolabella ediderunt. sed occupato populo studio funambuli, displicuit. . Postea data est ludis Funebribus L. A Emilii Pauli: quos fecerunt Oabrus Maximus. de Cornelius Africanus. Tunc quoque non peracta est, per studium populi circa gladiau
res. Tettio ad postremum introducia, Q. Fuluio, L. Martio aedilibus: virtute actorum L. Ambivi, o L. Turpionis est commentata. HECTRA xsT ut C NOMEN FAvvLAr. Totus hic prologus subtilem conquestionem continet, ob hoc, ne aperiei populum nc glectae fabulae reum faciat. & sacile reuocet in fauorem. HAEc QvvM DATA Esr Nou A. Ita dicitur, Geta e fatala, ut data est carna, datum ess
vix, AH a' dicitur : cladei, quia clamatur: ut aliud sit grandinis culmum frange iis, aliud Hirti, aut doli mali.se Probus. vr Nu Qv E sprer Rr. vitium, quod non spectata est: Calamitas, quod non eo-gnita VT NEQv x fracTARi, NE Qv3 Coo Nosci. Mira defenso. squidem non iudicio comoedia exacta est, si speciari cognoscique non oluerit: placitura scilicet si audi.retur. vr Nemus fracT M. NEcrux coc Noscr. ideo theatrum, ideo lpectatoret, ideo actores: quia maior pars ingJu est. quam in verbis.ACoc nosci. vel probari, vel sciri, an Hecyra sciri secatur, quae scitast nomine ZIrx popvcvs ,rvolo sTu rivus. A derivatione causae. non quia mala, inquit, exclusa est: sed quia populus funambuli admiratione obstupuit: quod inha de gladiatori-
395쪽
Corii ruri eoi vir Tvs. virum eos comites dicit, qui sunt pugilum a sectatores auseruos qui dominos sequuntur rsrvntvri. Cettamen diuersis fauentium. CLAMOR M v iERvM. Bene non enim timet eas, quibus suis agari, vel refragati non licet in theatro. vr ANTE TEM pvs Exi REM FORA L etia ne grauem passus vi aetatur i
v trans iN Nou A. 1rn irer primum. viri Ra id Nou A Cotri uri CoNsvur Di NE . Nili nouam comoediam intellexeris, non erit aperta sententia. nam de supra dixit.
Num hec plaui est pro Gua. An a Terentio noua ideo dictum est,quia numquam ali s. ex lusus e: Et bene tirae ut ostendat turpe non esse, quod & aliis poetis i epe coh
PRiMO AC Tv rLAc Eo. Rationabiliter dixit prima: quia quinque sunt actus partes fabulae. PLActo. Praeea dixit pro eo quod est, fabula placet, aut Terentius.& mire Non diu inquit, pependit iudicium, sed statim placuit: ut quod sequitur, non iudicio, sed pet-
turbatione factum sit. CvM INTEREA RvMOR v ENIT DAT v M ini oc Abi Aronis. Hoc abhorret a nostra consuetudine: veruntamen apud antiquos gladiatores, in theatro spectabantur. DArvmi t. Datum iri dixit, ut fabulam commendet: vi&omnia spectatori depopulo dicantur. NON POTvi ruet Ani totv M. Facete repetit Loe m. Nu Net Tu REA NON E T. stricioso ei: 'Uli si tumuli uis . Tu ba. id est vadit NuNC TvRBA NvLLA EST, ortu M Er si LENT ivri Eset. Turba ' retulit ad id quoa supra dixit. Populus coram lat. m lmaut C Otium, ad illud. Pugnant de lico. Silentium, ad illud quod dixit, Clamor mulierum. Petioni, Silentiunt, meo: ro C amant. Nuri QTvRBA NvLLA Eset: o TivM ET SILENTivM Esr. Quae adi ortatio per enumerationem. AGENDI TEMrvs Mini DArvM EsT. A AEdilibus scilicet. voars D TvR POTE-sTAS CONDEco RANDi Ludos sit Nicos . Quas de ali uid agat populus quum spectet. Noti et E si Ning γε Κ vos. AH M, e set is tax usu. ARTEM Music M. Oratorie: quasi non Terentii causa agatur, sed artis musicae. MEAE Aucroni TATI Quia iam senex est. MEAE Aucroni et Ti r Avr Rix, ADiv TR ix Qv E si T. Qua Te
rentium probo. deest figura aerom vivult autem se esse eius authontatis, ut depopulo placere iam debeat qui ipsi placet. Si NuMMAM xv ARE. Commendatio ab anti dictis id est aprisonae attributis. Strivri MAM AvARt. A meritis defensoris argumentum ad laudem fabulae. Si Nu QE M AvARE. Per haee verba Terentius vult demonstrare, quam grauis author sit, quisuas comoedias probet. sic Horatius,
----- ea quum respondere ea ieris
sum, docti s Roscini et t. Er rura ssE Q. , set v M. IN ANi Mura i Nouxi. Modo non subaud tum sedit. visit, Et si eum esse. me. MAxivvM MAMMAxi ME. Imit i. mentiator. AMAxi Ma st Ru IRE vrsTRis cori Moois: Plus dixit Commodit, quam si diceret luptatibus. Si Ni TE IMPETRARE ME, ei ire et v TELAM MEAM. Ordo est, Sinite impetrare me ne eum circunuentum inique iniqui irrideant, qui in tutelam meam studium suum de se in vestram commisit fidem. -M EA c us A. Quali orator, causam dixit. Mu A CAvs A, C AusAM HANC Accipietnnoc oratorie. sic enim fit, quum persona pro persona ad commendationem tantur.
396쪽
barro tu Ths uto. Asmnratione 1 me secta, qirantum AEdilas darent:&proinde me periclitante si abiecta fabulo me pretium, quod poetae numerauerint,tepetant. Ereo ima, a me facto, a metarum. nam quomodo , ibi dixit, AEd, e, . . Et bene. ut sequat ut populus iudicium eius, qui aestimare veri tabulas potuerit. p xxio Uaret As Muo. ut quidam volunt,periculo.
ER pol quam paucos reperias meretricibus
Vel hic Pamphilus iurabat quoties Bacchidi, sanem,ut quiuis facile possit credere,
Numquam illa viva duecturum uxorem domum Em, duxit. ST. ergo propterea resedi bEt moneo, em hortor, ne cui quam misereat, sed in spolies , mutiles, ceres, quemquem nacta sis.
PH. Vtin eximium neminem habeam ST. neminem:
Nam nemo istorum quisquam inito , ad te Euin ita paret se, abs te ut blanditiis suis,
Mam minimo pretiositam voluptatem expleat. Hiscine tu , amabo, non contra insidiabere PH. Tamen pol eandem iniurium es est e omnisuae Iniurium autem e FG sit aduersarios Aut qua etia te captent eadem ipsos capi iEheu me miseram,cur non aut ire mihi, Et ab forma est, aut tibi haec fementia PPER POL QVAM FAucos MDRi As rex RETRicinus radatis. Novo genere Me utraque violaeti aere viaeta inducuntur, Nam& Philotis &Syra non pertinent ad argumentum fabulae. Hoc autem maluit Terentius, quam aut per prologum narraret a gumentum, aut exor induceret loqui. PER POL MAM raucos REPERIA Marpersonae Terentii more extrinsecus assumuntur, ut sic argumenti obscuritatem spectator effugiat. Past pol cirAM r,vcos. Animaduertendum est ita hac sabula, Terra. xium bonam meretricem inducturum, ne id contra morem videatur facere, etiam aliam meretricem non malam inducere: ut id exemplis fiat tritius, dc usu verisimile. Ha ro LM AM e v eo . ordo est. Pol perquam paucos reperias. nampere L non est Latinum, sed rum et a perquam. id est nimio.QvAM PAvccs. Q am non pauca, : sed i cu legunt. se enim Apollodorus Amai CH PAs Tric rei toni Ne Trip Arc ci r Amitaliae 'R PERIAS. Apium vel bum latitatem. Acideo non dixit aue, i, sedpaucoi Wperiai et quasi quaeiens. non autem reperitur,nisi quod quaeritur: non quaeritur nisi quod praesto non sit. Due Lis. Huius mo i sententias rhetores taliolas vocant. Et mire, non Irae, sed Euenire dixit : ut non ta xionis. sed casus sit id, quod rarissimum est. Favxcis. D sin maximis : DAlit,in ruinoma lus negotii
397쪽
vic ut e P, i rurivs Transitus a renerali sententia ad specialem. vix. Nuneve
luti alias conitinctio disiunctiva est, aliis correptionem saeificat. ut apud Ciceionem. .lvii uiam it. ana Hi an virgilius, Carmina murat, po ni deducete imiam. Aut M. 'ν ' , , , t cetoriis BAcculm civ M s,Ncit. Tria sunt: quod iuratot,& tira ecquamsancto. Quod totum de morte amatorum & meimicum dixit, quae iureiurando i
neant quos lege non possunt. vet hvivis. Non modo Bacchis, quae amica erat. NVNQvAM ixi A viva Ducrv. 'uxi uxoREM. mei, iris prima. numquam illa uiua uxorem ducturum. EM Duxi T. Pronuntia ut mirantem ostendas. EM Duri T. aduerbium demonstrantis est: vi, E lier,
ERoo rRoret Eo A. Modo emo affectum exprimit repreherdentis 'arde sibi conrsentientem, sic Virgilius, Evage itare pater, crativi imponerem tia. PROPTER Ex sinu Lo. Se o instantei, Sex animo . vel si de dolo. ET MONEO, ET HORTOR. Monemvi consilio, ricitamur impulsu. Na cvivs QAM Mist RAT. Deest te. Qui N seoLixs, MuTILE S. LACERES. ' pro quominus. Et magna perluasio est ad maletaciendum. Sroinis. Spoliara est non minimam pallem auferre. Mutilare. aliquid detrahere, sine quo res esse non possit. Lacerare autem, quum omnino non habeas quoa imminuas. 3 itis, imminuas: unde mutili dicti sunt boves aut copii,sine cornibus. Nam
male qui a multa putant dici :& inde Arulciber vulcanus, quod sit mutilatus te debilis: id est claudus. nam proprie Mulciber dictus est, quod omnia mulceat id est molliat ac vincat.
.v et x. nam eximia reccra dicuntur, quae a grege excepta sunt ad usus dominorum suorum, ut uberius pascantur. Sed proprie eximi sunt porci maloies, qui ad iactificandum excepti liberius pascuntur. Etenim boues qui ad hoc electi sunt. dicuntur: & oues Iecta. ut virgilius, Mariant 2CIM A matre memes. Ita Sporci exim . VTiN Exi Miv M. Deest, Censes: visit, Censes o eximium neminem habeam 3 vel ce ite Mones. v TiN Exi Miv M. Separatum ex omnibus. Proprie eximi uiperem est, exemptus a grege, atque signatus macula aut noti H ApEAM. Deest Censes, aut vis, aut
NAM NEMO Quis QE A M. Tuli Rex tertium. nam abundat SCITO, AD TE vrNir. Bene additum est Scito:&moraliter, di acutius pronuntia dum .est enim vel bum illorum, qui familiares corrigunt. IN ITA PAREr fr. Hoc verbum Parci, aduersum munificos&segnes sumitur.Walibi, Ilauet parasti, iis es m. a elisua in referatis 3 TE. Pro, ex te. svAM votvPTAT in xx rLaAT. Bene euleat, quod contrarium meretrici est amato a em voluptate satiari.
Hisc iN a. horae t. Id est talibus. & vide si pulchra meretrix puella est.
IriSi lar A u r Ra. Insidiari malum est: sed contra insidiari, iustum est. TAMEN EANDEM POL issa ou Nisus in ivnrvM xsr. Idem aliter, & vehemem, intulit nam peius est eandem esse omnibus, quam nullum excipere. I Niv Riv M. In quum. Iniurii mautem indignantis modo significatio est . dc vim adueibit habet. v Cisci Aduras pios. De more ac Mira mutato nomine posuit. durum enim fuerat, si amatores diceret. - Qv A vi A Tr c ret Net. Qu te captent saepe, tu eos vel semel cape. Erisv ME Mis in M. Bene, quia non suasit: sed assectum doloris expressit intelli eratur enim ex vultu eius,non eam persuasisse quod voluit. EMEv ME Mis ERAM, Cun Nori v T isTAEc Marii Atet As, xT FORMA EsT. Ande ait quod reliquum cst: quia quod volebat persuadere non potuit. Et bene ibi hec ata, o fram: quia uti umque non habet.& mite E editatio descripta est deformitas lenae,& formam ct voluntatem malu gerentata. Aur mihi HAEc xNTLNTi A. Uiκ-: simulque ostendit secundum
mea . dissicile dolorinem reperiri bonum.
398쪽
HECYRA A CT s PRIM 1 s CENA II.
E N E N Duaeret me modo isse dicitoto ortum eercontatum aduentum Pamphili. udin' qutidicam Scirtesi quaeret me, uti Tum dicas: si non quaeret,nullus dixeris: Alias ut uti possim causi hac latet .
Set evideon eoo Philotium et inde haec advenit' Philotis salue multum P N. o salue Parmeno.S T. Salve mecastor Parmeno. PA.estu aedepol Sora
Die mihi Philotis ibi te oblectasti tam diu EPH. Minime equidem me oblectaui, quae cum milite Corinthum hinc sum profecta inhumanissimo: Biennium ibi perpetuum misera illum tuli.PA. AEdepol te desiderium insenarum arbitron Philotium cepissesaepe, ' te tuum consilium contempsisse. PH. non dici potes
Piram cupida eram huc redeundi,abeundi a milue,V. que hic mi Andhantiqua vi consuetudine
. tarem inter vos libere conuiuium.
Nam illic haut licebat,nisi praefiniti loquisivae illi placerent. PA. haut opinor, commoti Finem statuisse orationi militem PH. Set quid hoc negoti est' modo quae narrauit m inic intus Bacchis 3 qucd ero numquam credidi. Fore, ut ille hac viva poset animum inducere morem habere. PA. habere autem y PH. eho tu, an non habet FP A. Habet, et firmae hae vereor ut sint nuptiae. PH. Ita di deaequefaxint,si in rem est Bacchidis: Set qui istuc credam ita esseydic mihi Parmeno. P . Non est opus prolato: hoc percontarier Desisti. PN. nempe ea causa, mi ne id fiat palam
Ita me di bene amabunt, ut propterea te rogo Vt hoc proferam sit mr tacita mecum gaudeam. PA. Numquam dices tam commode, ut tergum meum
399쪽
Quas non tu muli, milis narrare hoc mihi, ham orae percontor scire. PA. mera haec prae at
Et illud miles mitiumst maximum. si mihi Mem
nas, te tacituram, dicam. PH. ad ingenium redis: dem do, loquere. Pausculta. PH. flicsum. P. c. hanem Edem Amabat, ut cum maximδ, tum Pamphilus, Cum pater, mxorem ut ducanorare occipit: Et haec communi omnium quae sunt patram
Sese snem esse, dicere: illum autem unicum: Praesidium melle se senestari suae: Ille se primo neraret sit postquam acrius
Pater insat erit animi ut incertus foret, Pudoris anne amori obsequeretur mari'. Tundendo, atque odio denique efficit senex: Despondit ei gnatam huius micini proxumi.
que illud misim est Pamphilo neutiquam graue Donec iam in ipsis nuptiis, po quam tuet
Paratas: nec moram ullam, quin ducat, dari:
Ibi dem .m ita aegre tulit, it ipsam Bacchidem Si adest, credo tot eius conmisereseret. Vbicunque datum erat spatium silitudini , Ut conloqui mecum etna posset. P meno Peri , quid ego egi yin quod me conieci malum FNon potero hoc ferre Parmeno. perdi misi PH. At te A, deaeque perduint cum illoc od o Laches. PA. Vt ad pauca redeam , mxorem deducit domum. Nocte illa prima mirginem non adtigit: e consecutast nox eam, nihilo magis. PH. sevid ais cum virgine mna adussiens cubuerit Plus potus , illa af tinere ut potuerit ENon terisimile dicis: nec verum arbitror.PA. Credo ita videri tibi: nam nemo ad te venit, Nisi cupiens tui: ille inuitus iliam duxerat.
Pre. Quid deinde fit 3 P.A. diebus sane pauculis . .
Psi, Pamphilus messum facit foras:
Narratque mi virgo ab se integra etiam tum siet: Seiue ante, quam eam uxorem duxisset domum,
400쪽
Sperasse eae lolimine posse nuptia :det ouam decrerim me non posse diutim ere, eam ludibrio haberi Parmeno, Quin intennam itidem reddam , ut accepi ab suis, Aeque honestum mihi , neque utile ipse mimni ULPM. Pium ac pudicum ingenium narras Pamphili. PH. Hoc ego proferre, incommodum mihi e se viditur: Reddi patri autem, cui nihil dicas mite, Superbum est et istam stero, ibi hoc cognouerit, Non posse se mecum esse, abituram denique.PH. Quid interea 3 dAne ad Bacchidem P.A. cotidis :Set, mi fit,postquam hunc alienum ab sese lidet, mali a mult), O metu procax faria ilico es LPH. Non aedepol mirum. Pin. atqui ea res multo maximὲ
Disiunxit illum ab illaeos eum O ipse se,
Et illam, di hanc tuae domi erat, cognouissetis,
Ad exemplum amoarum mores earum ex limans.
Haec ita uti liberali esse ingenio decet. Pudens , modesa et incommoda atque iniurias Viri omnis ferre, di contumelias. Hic animus partim uxoris misericordia Deus Ius, partim mi u huiusce iniuriis Paulatim elapsus Bacchidi: atque huic transbiit morem, pos tuam par ingenium m is
Interea in Imbro moritur cognatus senex Horumce: ea ad hos redibat lege hereditas. Eo amantem inuitum Pamphilum extrudit pater: Relinquit cum matre hic uxorem: nam senex Rug didit se: huc raro in urbem commeat. PH. Quid adhuc habent infirmitatis nuptiae e P A. Nunc audies:primo, dies comptu culos Bene conueniebat sinis intere eas interim Miris mota odisse coepit Sostratam: Neque lites micae inter eas,post alio
Numquam. P. . quid igitur P . si quando ad eam accesserat confabulatum fugere e conspectu ilicὴ : Videre nosse. denique ubi non quit pati,