Institutio astronomica iuxta hypotheseis tam veterum, quam Copernici, et Tychonis. Dictata à Petro Gassendo ... Eiusdem Oratio inaguralis iteratò edita

71쪽

quam septem, quod ea abunde regiones omneis tum notas comprehenderent , indigitarunt autem illa nuncupationibus locorum quorumdam Hebritim, quae in singulis comprehendebantur , appellaruntque adeo ipsa , Δια ερο ς, Διααι - , c. hoc est, quasi transeuntia per Meroeta, per Syenem, per Alexandriam, per Rhodum per Romam, per Pontum, per Borysthenem. At recentiores, ob Terram iam longe , lateque cognitam, distinguunt illa a . obci . horarum seminteis, seu 2 horas, quibus dies maximus increscit abusque assi quatore, ad usquecirculum Polarem, in quo Climata desinunt, die maximo excedente modum. Praetereo autem unumquodque Clima ita distin- sui solitum, interducto alio parallelo, in duas parteis, hi Zonas adhuc minores, ut in alterius cuiusque extremis discrimen diei maximae sit unius quadrantis horae. Taleis porro Zonulas, siue semisseis Climatum, nuncupauere speciali vocis usurpatione Paral, letos quos proinde constat distingui iam post. 8.Hac ratione, cum in hac Vrbe v. c. dies maximus sit horarum is patet quorsum dici possit constituta urbs in fine oci aut limatis ac simul in sine Paral cimi sexti. Quanquam non designant iam amplius Astronomi loci, per Climata. Parallelos; sed per potareis Eleuationes aut etiam Geographorum more per ipsa locorum Latitudines, di intias e ab AEquat

Addendum vero, si Parallelos quotlibet distinctos

72쪽

in Sphaera concipias, tum concipi quemadmodum singuli Incolarum terra suos habeant, quos dicunt Προοώυ , quasi dicas Circumcolas 'ν-ία α, quasi Aduerscolas; dij irini, quasi 'risita habenteis mesti seu ενα sαναι, quasi Incolas oppositae terraeci nisi quod degen

tes directe sub polis quod in parallelo nullo lint)

Antipodas solum, seu Antichthonas habent. Nam alioquin Perloeci quidem inuicem dicuntus, qui sub eodem sunt Panillelo; sed speciatim tamen, qui ad parteis meridiani oppositas, hoc est in diuersis apolo ad polum semissibus Anioeci, qui subparalle, iis, cis, ac ultra aequatorem que dissitis; sed ad eandem partem meridiani acceptis Antipodes, Antichthonesve, qui sub aequidistantibus quidem utrimquep aequatur e , sed ad parteis tamen meridiani opposita sitis. Notum vero est pro hac situs incolarum diuersi 'tate, eam Varietatem dierum, noctiumque, tempestatum contingere, ut Perloecis quidem sim diuersis temporibus dies, nox; sed iisdem aestas, ac hyems: Anioecis vero dies, &noxiisdem .sed aestas, ac hyems diuersis Antipodibus denique diuersis omnino tam dies, & nox, quam aestas,di hyems. Addedum quoq; Incolas Parallelorum omnitura in tra Tropicos colentoru appellari solitos Aufi ibia, hiasi utranis, umbram habeti u meridianam videlicet quatenus Sole exsistente ad Boream, umbram habent e sam ad Austrum de exsistente ad Austrum, habent versam ad Boream Incolas vero a Tropicis inclusitaue ad usque Polares , εα ωαί.b , quasi habenteis aueram

73쪽

sti m mkam it nos habemus ad Boream iuc-que adeo spectare, quod habet Lucanus de Arabibus intra Torridam degentibus, ad Temperatam appulsis, Ignotum vobis, Arabes, venistis in orbem,

Vmbra mirati nemorum non ire sinistras. Incolas demum apolaribus ad usque Polos inesti siue Περισκίαυς quasi, Sole non occidente, umbram habenteis circum aflam per omneis plagas horizontis. Di co Sole non occidente , quoniam cum exceptis ita, qui sub polis sunt, Sol interdum caeteris oriatur,&occidat, ij 0ssunt illo tempore in Heteros cijs haes

CAPUT XVIII. De Crepet culis , quo ad linia ontem in quo is Dbarae situ visuntur. V. si λ Primi mobilis motus,qui circumductione Spherae declaratur, Siderum ortum; dc occasum, piovi ad horizontem refertur, induci ueideo de ortu, occasuque consequenter disturis, praemittendum est aliquid de Crepusculis, aefractio. nibus ad Horizontem obseruatis: Imprimis vero Crepusculum nihil es aliud, quam crepera illa, seu quasi dubia vel media lux, quae tarn ante Solis exortiim in regione orientis apparet , ac Aurora speciatim vocatur quam post Solis occasunt in regione occidentis, crepusculi nomen retinet.

Causa illius est Atmosphaera seu regio vapor ilia, qua Terra quasi circumvestitur , Ea quippe prodis

74쪽

malae recipit, tum serius vespere amittit degentis infra horizontem solis radios, ac illos reflectens ad nos, praestat, ut lucida videatur. Nempe, si nulli essent vapores, sed purissimus solum aer nilii plane lucis, siue ante exortum , siue

post occasum Solem cerneremus , vertim transitus iteret ex tenebris meris ad diurnam lucem .ex diurna

luce ad tenebras ni era S.

Obseruandum est autem, initiuna maturini, H-nem vespertini Crepusctili tum contingere, cum Soleti infra n prirontem octodecim plus minus gradibus, secundum verticalem circuluna, perpetidiculariterVeacceptis. Et quia quanto minus Sol ab horizonte abest, tanto amplius ex Atmosphaera supra horizontean exstante illustias, ideo tanto quoque fit crepusculum

clariti S.

Praetereo deductum licinc fuisse, Altitudinem Atmosphaerae supra terram esse o circiter Italicoruna milliariunt: tametsi videtur esse longe minor suoniam prima illa, ultimaque ilix esse non directe a S

te, sed per reflexionen ex partibiis citis leni Atmq-splia rae inferioribus faciam, potest. Adnoto potius Cretus chilum ideo in Sphaera recta Breuissimum esse, quod in quocumque paralicio sit Sol, Ascensus, doscensusque eius perpendicularis sities gradus illi octodecim et in vert1cali, sic in parallelo ploxime absumanthir. In Sphaera autem obliqua esse Crepusculum proldixius, lilod arcus paralleli inter pu9cium oritur oc

75쪽

, casive solis ii noverticali,5 punctum gradus decimi-octaui in alio verticali, interceptus, oblique se habeat, sitque adeo octodecim gradibus prolixior. Vndein quia per aestatem prolixior, quam per hye mem est; hi, ut crepusculum aestiuum prolixius, quam hyemale sit racrin hac Vrbe, exempli gratia, cum

per hyemem non accedat ad horas duas, accedat a men per aestatem proxime ad quatuor. Quin etiam obseruari potest , continuari in hac Vrbe vespertinum crepus ultim cum matutino per dies octo ante, totidem post aestiuum Solst ilium; sicque ne in media quidem nocte crepusculum deficere, quΘd tunc non demergatur Sol totis gradibus .a8 infra horizontem, sed in ipso quidem Solstitio deficiant minuta a C. Nihil autem est opus admonere Crepusculum iri ntinuatum per dies tanto plureis, euasurum etiam an media nocte tanto clarius, quanto Sphaera fuerit obliquior quod Sol sit tanto propius ab hor, zonte abfuturus, quousque supra horizontem circubium perficiens sub Polari nempe citculo. vltra in diem ut continentem, ita sine ullo crepusculo creet. Praetermittendum porro non est, obliquitatem ho-a irontis, separallelorum inaequalitatem causam fieri, Ut cum maximum Crepusculum per aestiuum Sol stitium sit longissimum,aion sit tamen breuissimum

De Solstitium hibernum sed in hac quidem Urbe breuissimum sit sub diem primum Mariij,& sub duo-

.decimum Octobris. In Sphaera demum Parallela esse continuum Cre-

76쪽

dens non citius, aut ascendens non tardius ab hortizonte absit 8 gradibus secundum verticalem acco-ptiS.

CAPUT XIX.

De Radiomm Sidereomm Res actionibus, quae ad hortet ontem

maxime contingunt.

- Refractiones quod attinet cum notum sit radios transeunteis oblique ex medio rarior re in densius, refringi, versus eum radium, tu perpendicularis habetur, defecti veluti ex opposito transeuntes ex densiore in Tarius refringuntur, ka, eunt ab eodem perpendiculari 'apropteri Soli

&caeterorum Siderum radij, dum expurissimo ae lae- rein iam memoratam Atmosphaeram incidunt obi que ac transituri per ipsam sunt , refringuntur crustis perpendicularem, seu versus illum radium , qui dirigitur ex Sole versus centruna torrae, quod idern cum celitro Atmosphaera est . Et quia tendentes versum nos radi stin tum ma xime versus perpendicularem obliqui, cum Sidus cst in horizonte adcirco tum fit maxima refractio cataque euadit, in Stellis quidem minutorum O. in Sole autem, Juna 33 aut 3 . ac deprehenditur tanto minor, quanto Sidus evectius est; adeo ut Stella vi

tra vigesimum, Sol, Luna ultra. s. aut 38 gradum altitudinis sensibilem nullam refractionem patiar

tur.

77쪽

Sol, v. c. in horizonte constitutus, per radium re fractum visus, appareat nobis 3 . aut proxime in iis altior, quam reuera sit, liquam appareret, 1 sublatis vaporibus, directo radio conspiceretur uiri ipsitis diameter dimidi gradus, seu minutorum o . sit, ideo possit videri totus, cum est tamen totus reue

rarin

fra horizontem.

Id perinde fit, ac dum posito in fundo pelvis calculo, caput ita firmas, ut labium pelvis obstet, ne calculum videas , quem si tamen aqua infusa visurus, calculo licet , oculoque immotis e Nimirum, qui radius directus desinebat prius in frontem, ita refringitur transeundo ex aqua in acrem, ut allabatur ocilo, calculurnque ipsi visibilem faciat. Ex hac interim causa est, cur interdum Luna Eclipsin patiente propter terram ipsi Solique interpositam , Utrumque tamen Luminare supra horizontem stans obseruetur Scilicet utrumque est reuera imffa licet propter radios refractos super- exstare Ppareat.

Ex eadem etiam cur in Noua Zembla post no-xtem continuam duorum mensium, ac semissis, HOLlandi Solem recuperarint aliquot diebus maturius, Cuam an erit exspectaretur Atmosphaera videlicet speciem illius ellenente. Praetereo autem obliquitatem, qua species Solis in Atmosphaeram respectu nostri allabitur, causam se, quamobrem Sol horizonti vicinus, non praecis or

sicularis , sed ellipticus, ouatave specie appareat

78쪽

Η INsTITUTIONIS perpendicularem nempe diametrum transversa comtractiorem habens.

CAPUT XX.

De ortu, Occasuque Siderum Horiacontali. iam de ortu, Occasuqtie biderum aliquid dicamus cis distingui solet uniuerse duplex, Astronomicus QPoeticus. Non quod istum quoque Astronomi non curenti sed quod Poetae pvim,

reliquo neglecto , potissimum surpent. Et Astronomicus quidem ortus, Occasusque cum nihil aliud sit, quam recta, obliquave Ascensio, Descensio penes AEquatorem spectata , ideo cum iam dictum de recta, obliquaque Ascensione

sit non est, quorsum heic nos quicquam moretur. Poeticus autem attenditur , Vel penes Horizontem, supra quem emergunt, aut infia quem demerguntur Sidera vel penes Solem, a cuius radi; reliqua Sidera aut liberantur, aut occultantur. Qui porro penes Horizontem attenditur, distina

guttur duplex : alter scilicet Cosmicus , alter Acro

nychus Vocatur.

Cosmicus, seu quasi Mundanus tam ortus, quam occasus est, qui spectatur proprie citca ipsum tempus exorientis Solis nempe quasi hinc Mundus, seu Naturae ficies instauretur. Nam si quod Astrum oritur, quo tempore oritur ob id dicunt Cosmice miri Et si rursus quo tempore Sol oritur hoc elaim

79쪽

A. R DC es, Lib. L. inculco, ut caueatur confusio aliquod Astruis occudi , illud Cosmice occidere dicunt. Cosmico ortu intelligitur oriri Taurus ense Aprili, quo Soli in ipso exsistenti cooritur, iuxta il

lud Virgilij,

Canidus auratis aperit cum cornibus annum

Cosmico occasu intelliguntur occidere Pla1 adesper ipsum Autumnum, cum oriente Sole una cum Scorpione, in quo est, ipsae in Tauro sitae horizontatem ex aduerso subeunt; iuxta illud eiusdem, Ame tibi Eoae Atlantides absiondamur, Debita quam ficis commistra semina. Dico autem proprie quoniam volunt etiam Cost mice oriri, occidere tametsi minus propite quod Astrum oritur, occiditu interdiu, seu donec Sol est supra horizontem. Acron7chus autem tam ortus, quam occasus est;

qui spectatur proprie circa ipsum tempus occidentis Solis, seu initi noctis inde factum nomen depra uate nemri Chronicum appes lant. Nam, si quoa Astrum una cum S ble occidente occidit oceasus est Acronychus; si quod iterum occidente Sole hoc enim etiam heic inculao ex aduerso oritur, Acronychus habetur ortus in

Acronycho ortu intelliguntur oriri Austrerm num Pleiades, coorientes scilicet Tauro, in quo τ' dictum est, sunt sitae, donec Sol in Scorpione degens

ex aduerso occidit juxta illud Ouidij,

80쪽

μ : Iars TITUTIONIS careo vobis, Itbica detrusius in m Quatuor Autumnos Pleias orta facit. Quo loco vides obiter eundem Autumnum exprimi, Virgilio. quidem per occasum, ab Ouidio Vero per ortum earundem Pleiadum. Sedividelicet prout ille occasum Cosmicum melligit Pleiades

enim per illud tempus mane occidunt: iste ortum Acronychum4 eaedem enim tunc vespere oriuntur. Acronychi occasus rariora lint cxempla, nam

quod volunt quidem agitarium intelligi occasu hoc

Occidere,cum Lucanus expressurus crepusculum,pro xime aestiuus Solstitium, ait, ---Nam Sol Latia tenebat Sidera vicino cum lux alti ina Cancro est,

I Axin Thessalica rigebat parua agittas

constas non posse agitarium occidere tunc,nisi Cosanice,oriente puta Sole cum Geminis lac sortiri dumtaxat posse occasum Acronychum, dum Sol est in ipsis, ac una cum eo occidit. Dico vero etiam helcpmprie nam minus proprie appellant etiam Acronychum ortum, occasum iliatum, qui per noctemfit, seu Sole versante infra horb

Nota proinde posse tam ortum, quam occasum cosmicum appellari Matutinum , tam ortum quia occasum Acronychum dici Vespertinum.