장음표시 사용
131쪽
De Chirurgica, et qui in ea claruerint, et qualis esse Chirumgicus debeat, et quid hoc in libro describatur. TERTIA messe medicinae partem, quae manu
Uret, et Vulgo notum, et a me propositum est. Ea non quidem medicamenta atque victus rationem mittit; sed manu tamen plurimum praestat estque ejus effectus inter omnes medici :nae partes evidentissimus. Si quidem in morbis cum multum fortuna conferat, eademque saepe salutaria, saepe vana sint potest dubitari, secunda vaIetudo medicinae, an corporis beneficio contigerit. In his quoque, in quibus medicamentis maXime nitimur, quam ivis profectias evidentior est, tamen sanitatem et per haec frustra quaeri, et sine his reddi saepe manifestum est. Sicut in oculis quoque deprehendi potest quia medicis diu vexati, sine his interdum sanescunt. At in ea parte, quae manu curat, evidens est, omnem i
132쪽
profectiam, ut aliquid ab aliis adjuvetur, hinc tamen
plurimum trahere. Haec autem pars, cum sit vetus
tissima, magis tamen ab illo parente omnis medicinae Hippocrate, quam a prioribus exculta est. Deinde, posteaquam diducta ab aliis habere professores suos coepit, in AEgypto quoque increvit, Philoxeno maxime auctore, qui pluribus voluminibus hanc partem diligentissime comprehendit Gorgias quoque et Sostratus, et Hieron et Appolonii duo, et Ammonius A- 1 oleXandrinus, multique alii celebres viri, singuli quaedam repererunt. Ac Romae qUoque non mediocres
profesibres, maximeque nuper Tryphon pater, et Euelpistus, Phlegetis filius, et, ut ex scriptis ejus intelligi potest, horum cruditissimus eges, quibusdam in
is melius mutatis, aliquantum ei disciplinae adjecerunt. Esse autem Chirurgicus debet adolescens, aut certe adolescentiae propior manu strenua, stabili, nec nequam intremiscente, eaque non minus sinistra, quam dextra promptus acie oculorum acri claraque anidio m intrepidus, immisericors, sic, ut sanari velit eum, quem accipit, non ut clamore ejus motus, vel magis, quam res desiderat, properet, Vel minUS, quam necesse est, secet sed perinde faciet omnia, ac si nullus ex vagitibus alterius assectis oriatur. α; Potest autem requiri, quid huic parti proprie Vendicandum sit quia vulnerum quoque ulceruΓnque multorum curationes, quas alibi executus sum, Chirurgici sibi vendicant. Ego cundem quidem hominem posse omnia ista praestare concipi, atque, ubia os diviserunt, eum laudo, qui quamplurimum perincipit. Ipse autem huic parti ea reliqui, in quibus vulnus facit medicus, non accipit; ct in quibus vulneribus ulceribusve plus persici manu, quam medicamento, credori tum quicquid ad ossa pertinet. Quae 3; deinceps eXequi aggrediar, dilatisque in aliud volumen ossibus, in hoc caetera Xplicabo praepositisque his, quae in qualibet parte corporis fiunt, ad ea, quae proprias sedes habent, transibo.
133쪽
29 7 A P. I. De Luxatis, et vexatis, LUTAT igitur in quacunque parte corporis
sunt, quam primum sic curari debent, ut, qua dolor est, ea scalpello cutis crebro incidatur, deter sgatUrque eodem adverso profluens sanguis; quod si paulo tardius subvenitur, jamque etiam rubor est, qua rubet corpus, si tumor quoque accesssit, quacunque is est, id optimum auxilium est. Tum superdanda reprimentia sunt maximeque lana succida ex a Iocet et oleo. Quod si levior is casus est, possunt etiam, sine scalpello, imposita eadem mederi. Et, si nihil aliud est, cinis quoque aYime e sarmentiS: si is non est, quilibet alius ex acet bel etiam ex aqua coactus. Is
A P. II. De his, quae per se intumescinit, quomodo excidenda, et cu
VERUM hoc quidem promptum est, in his autem
negotium majus est, quae per se, vitio intus orto, intumescunt, et ad suppurationem spectant. Ea omnia genera abscessuum esse alias proposui, medicamentaque his idonea Xecutus sum : nunc superest, sui dicam in iisdem quae manu fieri debeant. Ergo, priusquam indurescant, cutem incidere, et cucurbitulam accommodare oportet quae quicquid illum malae corruptaeque materiae coiit, extranat idque ite una, tertioque recole sit, donec omne indicium in aciflammationis excidat. Neque tamen fas non est, nihil cucUrbitulam agere. Interdum enim, sed raro, quicquid abscedit, velamento suo includitur id antiqui tu uicam nominabant. Meges, quia tunica omnis ne vos est, dicit, non nasci sub eo Vitio nerVum, UOIscaro consumeretur, sed subjecto jam vetustiore pure, callum circundari. Quod ad curationis rationem nullo loco pertinet qu1 quicquid dixi, si tunica est, idem, si callus est, seri debet neque ulla res prohi-
134쪽
bet, etiamsi callus est, tamen, quia cingit, tunicam
nominarici tum, Ure quoque maturior haec interdum esse consuevit ideoque, quod sub ea est, X- trahi per cucurbitulam non potest; sed facile id in telligitur, ubi nihil admota illa mutavit. Ergo, sive id incidit, sive jam durities est, in hac auxilii nihil est
et ut alias scripsi, vel avertenda Conciarren e materia, vel digerenda, vel ad maturitatem perducenda est . Si priora contigerunt, nihil praeterea necessaritorum est. Si pus maturuit, in alis quidem et inguinibus raro secandum est i item ubicunque mediocris abscessus est item quoties in summa cute, vel etiam carne vitium est nisi festinare cubantis imbecillitas cogit. Satisque est cataplasmati essicere, ut per se pusis aperiatur; nam fere sine cicatrice potest esse is locus,
qui expertus ferrum non est. Si autem altius malum est, considerari debet, nervosusne is locus sit, an non sit. Nam si sine nervis est, candenti ferrament aperiri debet cujus haec gratia est, quod exigua plagaro diutius ad pus evocandum patet, parvaque postea cicatrix sit. At si nervi juxta sunt, ignis alienus est; ne vel distendantur hi vel membrum debilitent necessaria vero opera scalpelli est. Sed caetera etiam subcruda aperiri possunt inter nervos vero Ultima: eXpectanda maturita est, quae cutem extenuet, eique pus jungat, quo propius reperiatur. Itemque alia
.rectam plagam desiderant, in carne : quia fere vehementer cutem extenuat, tota ea super pus excidenda est Semper autem, Ubi scalpellus admovetur, id ago gendum est, ut et quam minimae et quam paucissimae plagae sint cum eo tamen, ut necessitati succurramus, et in modo, et in numero. Nam majores sinus, latius interdum etiam duabus, aut pluribus lineis incidendi sunt Dandaque opera, ut imus sinus Xis tum habeat ne quis humor intus subsidat, qui pro- Nima et adhuc sana rodendo sinuet. Est etiam in rerum natura, ut cutis latius excidenda sit. Nam ubi post longos morbos totus, corporis habitus vitiatus
est, lateque si sinus suffudit, et in eo pars cutis pal- Iet;
135쪽
let scire licet, eam jam emortuam esse, et inutilem futuram. Ideoque excidere commodius est maXime, si circa articulo majores id evenit, cubantem que aegrum fluens alvus Xercuit, neque per alimenta
quicquam corpori accedit. Sed excidi ita debet, ut splaga ad similitudinem myrtei folii fiat, quo faciliusianescat, idque perpetuum est, ubicunque medicuse qUacUnque causa cutem excidit. Pure effuso, in alis vel inguinibus linamento opus non est, spongiae vino imponenda est. In caeteris partibus, si aeque ioca linamenta supervacua sunt, purgationis causa paulum mellis infundendum dein glutinantia superdanda si illa necessaria sunt, super ea quoque similiter clari spongia eodem modo e vino expressa debet. Qitando autem linamentis opus sit, quando non sitis alias dicitam est. Caeteia eadem, incisa stippuratione, facienda sunt, quae ubi per medicamenta rupta est, facienda est proposui. A P. III. Io De bonis, mali e Ignis exulceratorum. P Rotinus autem, quantiam curatio efficiat, quantumque aut sperari aut timeri debeat, ex quibusdam signis intelligi potest Dieque iisdem, quae si vulneribus exposita sunt Nam bona signa sunt, somnum capere, facile spirare siti non confici, cibum non fastidire, si febricula fuit, ea vacare : itemqUe habere pus album, Leve non foedi odoris. Mala sunt,
vigilia, spiritus gravitas, sitis, cibi fastidium, febris, opus nigrum, aut seculentum, et foedi odoris item procedente curatione eruptio sanguinis aut si ante qUam sinUs carne impleatur, orae carnosae sunt, illa quoque ipsa carne hebete, nec firma. Dencere tamen animam vel ipsa Matione, vel postea, pessimum m 3snium est. Quinetiam morbus ipse, sive subito solutus est, dein suppuratio exorta est; sive effuso pure eL- manet, non injuste terret. Estque inter causas timoris, si sensus iv vulnere rodentium non est Sed ut . . et Laec
136쪽
na huc illucve discernit sic mediciti ad reperiendam sanitatem. Ergo, resolverit, eluere id, si reprimendus videbitur, vino ex aqua pluviali misto, vel aqua, in qua lenticula cocta sit, debebit si purgan-.dum erit, mulso, rursusque imponere eadem. Ubi jam repressus videbitur humor, ulcusque purum erit, produci carnem conveniet, et OVeri vulnus pari portione vini ac mellis superque imponi spongia ivlio no et rosa tincta per quae cum caro producatur. Plus tamen, ut alias quoque dixi, victus ratio eo confert.
Id est, solutis jam febribus et cibi cupiditate reddita, balneum rarum quotidiana, sed lenis gestati, cibi
potionesque corpori reficiendo apteque omnia, quae rue per medicamenta quoque suppuratione rupta, sequuntur. Sed, quia magno malo vix sine ferro mederi licet, in hunc locum reservata sunt.
A P. IV De Astulis. 'Dversus fistulas quoque, si altius penetrant, ut
ad ultimas demitti collyrium non possit, si tortuosae sunt, si multiplices, majus in manu, quam in medicamentis praesidium est, minusque operae aue est, si sub cute transversae feruntur, quam si recte intus tendunt. Igitur, si sub cute transversa fissitula est, demitti specillum debet, supraque id ea incidi. Si fleXus reperiuntur, hi quoque simul specillo et ferro persequendi sunt. Idem Que faciendum, si a plures se quasi ramuli ostendunt. Ubi ad fines fistulae ventum est, excidendus ex toto callus est, superque fibulae dandae, et medicamentum, quo glutinetur. At si recta subter tendit, ubi, quo maxime ferat, specillo exploratum est excidi is sinus de-3 het dein fibula oris cutis injicienda est, et eique glutinantia medicamenta superdanda sunt alat, si corruptius ulcus quod interdum osse vitiato fit ubi id
quoque curatum est, pus moventia Solent autem
inter costas fistulae subter eXire quod ubi incidit,
137쪽
eo loco costa ab utraque parte decidenda et eximenda est, ne quid natus corruptum relinquatur Solent, ubi costas transierunt, septum id, quod transversum a superioribus visceribus intestina discernit, violare. Quod intelligi et ex loco, et ex magnitudine doloris potest, ct quia nonnunquam spiritu eo cum humore quasi bullante prorumpit, maXimeque, si hunc ore ille continuit. In eo medicamini locus nullius est. In caeteris vero, quae circa costas satiabilia sunt, pinguia medi-
eamenta inimica sunt, caeteris, quae ad Vulnera accom- Iomodantur, uti licet optime tamen sicca linainenta,
Vel si purgandum aliquid videtur, ii melle tincta
Ventri nullum os subest; sed ibi pernici se admodum fistulae fiunt adeo ut Sostratus insanabiles esse is crediderit. Id non ex toto ita se habere usus ostendit. Et quidem, quod maxime mirum videri potest, tutior fistula est contra jecur, et lienem, et Ventriculum, quam contra intestina non quo perniciosior res ibi sit, sed quo alteri periculo locum faciat. Cujuieto experimento moti quidam auctores parum modum rei cognoVeriunt. Nam venter saepe etiam telo perforatur, prolapsaque intestina conduntur, et oras vulneris suturae comprehendunt; quod quemadmodum fiat, mox indicabo. Itaque, etiam ubi tenuis fistula et sabdomen perrumpit, excidere eam licet, suturaque oras conjungere. vero ea fistula intus patuit, excisa necesse est latius foramen relinquat quod nisi magna vi utique ab interiore parte sui non potest: qua quasi membrana quaedam finit abdomen, quam 3 oπεοιτο ιον Graeci Vocant. Ergo, ubi aliquis ingredi ac moveri coepit, rumpitur illa sutura, atque intestina solvuntur; quo fit, ut pereundum homini sit. Sed non omnimodo res ea desperationem habet ideoque
tenuioribus fistulis adhibenda curatio est asD Ani I ulis.
Propriam etiamnum animadversionem desiderant
eae, quae in ano sunt. In has dimisso specillo, ad ultimum ejus caput incidi cutis debet dein novo
138쪽
foramine specillum educi lino sequente, quod in aliam ejus partem, ob id ipsum perforatum, conjectiam sit. Ibi linum prehendendum vinciendumque cum altero capite est, ut laxe cutem, quae super fistulams est, teneat. Idque linum debet esse crudum, et duplex triplexve, sic tortum, ut unitas facta sit. Interim autem licet negotia agere, ambulare, laVari cibum capere, perinde atque sanissimo. Tantummodo id linum bis die, salvo nodo, ducendum est sic, utio subeat fistulam pars, quae superior fuerit. Neque committendum est, ut id linum putrescat; sed tertio quoque die nodus resolvendus est, et ad caput alterum recens linum alligandum est, eductoque vetere, id in fistula cum simili nodo relinquendum.1 Sic enim id paulatim cutem, quae supra fistulam est; incidit simulque et id sanescit, quod a lino relictiam est et id, quod a. eo mordetur, inciditur. Haec ratio curationis longa, sed sine dolore est. Qui festinat, adstringere cutem lino debet, quo celerius sece-αo tur noctuque e peniculo tenuia quaedam intus de smittere, ut cutis hoc ipso extenuetur, quo extenditur, sed haec dolorem movent. Adjicitur celeritati, sicut tormento quoque, si et linum, et id, quod ex penicillo est, aliquo medicamento illinitur ex iis, α quibus callum exedi posui. Poterit tamen fieri, ut ad scalpelli curationem etiam illo loci veniendum sit, si intus fistula fert, si multiplex est. agitur in haec genera demisso specillo, duabus lineis incidenda cutis est ut media inter eas habenula tenuis admodum 3 ejiciatur, ne protinus ora coeant; sitque locus aliquis linamentis, quae quam paucissima super injicienda sunt omniaque eodem modo facienda, qui in abscessisibus positus est. Si vero ab uno ore plures sinus erunt, recte fistula scalpello erit incidenda, ab eo cae-3 terae, quae jam patebunt, lino excipiendae. Si intust aliqua procedet, quo ferrum tuto pervenire non Ο- terit, collyrium demittendum erit. Cibus autem in omnibus ejusmodi casibus, sive manu, sive medicamenti agetur, dari debet humidus potio liberalis si diu quc
139쪽
diuque aqua, ubi jam caro increscit, tum demum et balneis raris utendum erit, et cibis corpus implentibus.
C A P. V. De Telis e corpore extrahendis. TEL A quoque, quae illata corporibus intus haeserunt, magno negotio saepe ejiciuntur. S t-que quaedam dissicultates ex generibus eorum; quaedam ex his sedibus, in quas illa penetrarunt. Omne autem telum extrahitur, aut ab ea parte qua Venu, aut ab ea, in quam tetendit. Illic viam qua redeat, ipsum sibi fecit hic a scalpello accipit, nam Contra mucronem caro inciditur. Sed si non alte telum insedit, et in summa carne est, aut certe magna Venas et loca nervosa non transit, nihil melius est, quam, qua venit, id evellere. Si vero plus est, per quod telo revertendum, quam Uod perrumpendum est; jamque venas nervosque id transit, commodius est aperire quod superest, eaque extrahere, nam et Propius petitur, et tutius evellitur. Et in majore membro, si medium mucro transiit, facilius sanescit. quod pervium est; quia utrinque medicamento fovetur. Sed, si retro telum recipiendum est, amplianda scalpello plaga est quo facilius id sequatur, quoque minor oriatur inflammati, quae major fit, si ab illo ipso telo, dum redit, corpus laniatur. Item si Nalia parte vulnus aperitur, laXius esse debet, quam
ut telo postea transeunte amplietur. Summa autem utraque parte ita habenda cura est, ne nerviis, ne vena major, ne arteria incidatur. Ovorurn ubi aliquid detectum est, excipiendum hamo retuso est, abducendumque scalpello. Ubi autem satis incisum est. telum Ximendum est: tunc Uoque eodem octo, et eadem cura habita, ne sub eo, quod eximetur, aliquid eorum laedatur, quae tuenda esse proposui. Haec commimia sunt: propria quaedam in
singulis telorum generibus subjicienda sunt, quae
140쪽
protinus subjiciam. Nihil tam facile in corpus, quam sagitta conditur, eademque altisi1 me insidit. Haec autem eveniunt, et quia magna vi fertur illa, et quia ipsa in angusto est. Saepius itaque ab altera parte, quam e qua Venit, recipienda est praecipueque, quia fere spiculis cingitur quae ni agis laniant, si retro, quam si contra trahuntur. Sed inde aperta via, caro diduci debet ferramento ad similitudinem fasto Graecae literae deinde, ubi apparuit si mucro, siro mucroni arundo inhaeret, propellenda est, donec ab altera parte apprehendi et extrahi possit. Si jam illa decidit, solumque intus ferrum est; mucro vel digitis apprehendi, vel forfice, atque ita educi debet. Neque alia ratio extrahendi est, ubi ab ea parte, qua
os venit, evelli magis placuit, nam ampliato Vulnere, aut arundo, si inest, evellenda est aut, si ea non est, ferrum ipsum. Quod si spicula apparuerunt. eaque brevia et tenuia furit, forcipe ibi comminui debent, vacuumque ab his telum educi si eo majo- eo ra valentioraque sunt, fissis scriptoriis calamis contegenda, ac nequid lacerent, lic evellenda sunt. Et in sagittis quidem haec observatio est Latum ero telum, si conditum est, ab altera parte educi non eXpedit ne ingenti vulneri ipsi quoque ingens vulnus ad-οijiciamus. vellendum cst ergo genere quodam ferramenti, quodam, δε γραφίαλον Graeci vocant quoniam auctorem Dioclem habet; quem inter priscos maximosque medicos misie, jam posui. Lamin; vel se rea, vel aenea etiam ab altero capite duos utrinque 3o deorsum conversos uncos habet ab altero duplicata lateribus, leviterque extrema eam in partem inclinata, quae sinuata est; insuper ibi etiam parte inclinata, quae perforata est. Haec juXta telum transversa demittitur deinde, ubi ad imum Ucronem Venit mgue est, paulum torquetur, ut telum foramine scio excipiat cum in cavo mucro est, illico duo digiti, subjecti partis alterius uncis, simul et ferramentum ideX trahunt, et telum. Tertium genus telorum est,