De re medica. Accessurus index vocabulorum omnium, et cujuscunque ad rem pertinentis more dictionarii (Pars Altera)

31쪽

cap. XIX. DE MEDICINA. ys

teruginis rasae p. bessem, aceti scillitici heminam,

vini aminae tantundem. Emplastra adversus morsus, et alia recentiora vulnera. Sunt etiam adversus morsus quaedam accommodata qualescit Diogenis nigrum quod habet bitu sminis, cerae, resinae pineae aridae, singulorum p. XX. . spumae argenti P. . . olei sextarium Aut in quo sunt squamae aeris p. V. . cerussae, et aeruginis rasae singulorum p. viii. . ammoniaci p. Xii η cerae, Te-simae pineae, singulorum P. XXV. . spumae argeanticio p. c. . olei sextarium Aut in quo sunt squamae aeris p. xiv galbani p. v cerussae, et aeruginiurasae, singulorum p. viii η ammoniaci P. Xii η cerae,

resinae pineae, singulorum p. lv. spuma argenti

Ephesum plas1 wn rubrum, ad idem et a n Ilubrum quoque emplastrum, quod Ephesium vocatur, huc aptum est Habet resinae texebinthinae p. ii galbani p. iv. . minii sinopici p. vi. thuris fuliginis p. i. . cerae p. viii. . spumae argenti P. Olvi olei veteris haeminam. Aliud Emplasertim, ad idem valens. Item id, quod ex his constat squama aeris thuris fuliginis, singulorum p. v. . galbani p. i. . salis

ammoniaci p. Xii. . . cerae p. xxv. ν olei tribus as heminis. Haec autem aliis quoque recentioribus vulneribus recte imponuntur. Leuca Emplastra non gravibus vulneribus accommodata, et maxime senilibus. Sunt etiam alba lenia leuca Graeci vocant, fere go non gravibus vulneribus accommodata, praecipueque senilibus. Quale est quod habet cerussae p. lii. . 1evi Vitulini curati, et cerae, singulorum p. viii. . olei heminas tres, ex quibus ea cerussa coquitur. Elephantinum mplorum. 3s Aliud quod habet cerussae p. X. . cerae P. EV. . olei heminam, quae sextarium. Quae quoties adjiciunter cerussae vel spumae argenti, scite licet, illa ex his coquenda esse. si autem ea percandida con et postio,

32쪽

i 6 A. CORN CELSUS Lib. V. positio, quae supra posita est, ideoque elephantina

Lenia mpla stra. Lenia quoque quaedam emplastra sunt, quas lip-ctra fere Graeci nominant ut id quod habet minii

P. V. spumae argenti p. XXV. . cerae, et adipis suillae singulorum p. XXXuii. . vitello OVOrum qua

Emplaserum lene. 16 Alia compositio generis ejusdem : cerae, resinae terebinthinae, singulorum p. i. . cerusae p. viii. . spumae argenti, plumbi recrementi, σκροπι μολυβδου Graeci vocant singulorum p. X cicini olei, et myrtei singulorum heminae. rue Archagathi Emplastum lene. Alia quae ad auctorem Archagathum refertur: misi cocti, seris combusti, singulorum p. iV. cerus sae coctae p. viii. . resinae terebinthinae p. X. spumae argenti P. Vi. .: Emplasra ejusdem generis, ad leniendum apta. Etiamnum generis ejusdem : spumae argenti, cerae, adipis suillae, singulorum p. xxvii. vitelli cocti quatuor rosae hemina. Aut cerati ex oleo myrteo facti partes tres, adipis suillae pars quarta, paulumas ex plumbi recremento Aut spumae argenti selibra ex olei hemina, et aquae marinae altera, cocta donec bullire desierit, cui paulum cerae sit adjectiam . Aut Pares portiones cerae, sevi, stibii, spumae argenti,

C A P. IX. De Pasillis. Et primo de his, qui ad recentia vulnera glutinanda sanandaque apti sunt.

3LT Astilli quoque facultates diversas habent. Sunt enim ad recentia vulnera glutinanda sanandaque apti qualis est, qui habet chalcitis, misitis, spumae nitri, floris seris, gallae, aluminis scissilis modice cocti, singulorum . . . peris combusti, capitulorum mali

33쪽

Cap. XX. DE MEDICINA. 1;

mali punici, singulorum miti. . Hunc oportet diluere aceto, sic, ubi vulnus glutinandum est, illinere. At si nervosus aut musculosus is locus est, commodius est cerato miscere, sic ut illius octo partes, nona hujus sit salius Pastillus ad glutinanda vulnera. Alius ad idem Constat ex his bituminis, aluminis scissilis, singulorum p. i. aeris combusti p. iv. . spumae argenti, olei seXtario.

De Sphragide Pasilis, quem Pol bius confecit ad gla ortinandum ulnus.

Sed longe Polybi celeberrimus est σφραγι autem nominatur. Qui habet aluminis scissilis p. iv. . atramenti sutorii p. ii. . myrrhae p. V. . aloe tantUndem, capitulorum punici mali, fellis taurini, singu- istorum p. i. . quae contrita vino austero Xcipi

Pasillus ad ulcera sordida, et nigritiem in auribus, naribus, et in obscoenis partibus, in animationesque eorum. Ad ulcera sordida, et nigritiem in auribus, nari aobus, obscoenis partibus, inflammationesque eorum :Chrysocollae p. i. . atramenti futorii, aluminis scissilis, singulorum p. ii. . halicacabi corticis p. iv. . --nii p. i. . spumae argenti P. Xii. . cerussae p. vi. . quae ex aceto et coguntur, et Ubi utendum est, sdiluuntUr. Pastillus Andronis adimam inflammatam, ad naturalia sordida, etiam cancro laborantia. Andronis vero est ad uvam inflammatam, ad naturalia sordida, etiam cancro laborantiaci gallae, atra 3 menti sutorii, myrrhae, singulorum p. i. aristolochiae, aluminis scissilis, singulorum p. i. . capitulorum punici mali p. XXV. . e pasib coactorum et cum usus exigit, aceto vel vino dilutorum, prout Valentius aut lenius vitium est, cui medendum est. 3,

Pastillus ad AD ani, vel ora venarum fundentia fanguinem, Te cancrum.

Proprie autem ad ani fissa, vel ora vena m fundentia sanguinem, Vel cancrum aePugini p. ii. . myrrhae

34쪽

myrrhae p. XV. . stibis, lachrymae papaVeris, acaciae, singulorum p. XVi. . quae eae Vino et teruntur, et in ipsis usu deliquantur. Pasillus ad evellendum castulum cum urina. Expellere autem ex vesica cum urina calculum videtur haec compbsitio cassiae, croci, myrrhae, costi, nardi, cinnamomi, dulcis radicis, balsami, hyperici pares portiones conteruntur deinde vinum lene instillatur, et pastilli fiunt, qui singuli habeant . . . io hique singuli quotidie mane jejuno dantur. C A . IXΙ De sis. Hac tria compositionum genera, id est, quae in malagmatis, emplastris, pastillisque sunt, maxi-

is iam praecipueque Varium usum praestant. Sed alia quoque utilia sunt ut ea quae foeminis subjiciuntur,a1ridine Graeci Vocant. Eorum haec proprietas est medicamenta composita molli lana excipiuntur, eaque lana naturalibus conditur. dio Ad sanguinem evocandum. Ad sanguinem autem evocandum, cuneis duabus adjicitur nitri p. i. . aut allii semen conteritur, adjicitur myrrhae paululum, et unguento susino miscetur Aut cucumeris sylvestris pars interior ex lacte et muliebri diluitur. Ad mulsam molliendam. Ad vulvam molliendam ovi Vitellus, et foenum

Graecum, et rosa, et crocum temperantur. Aut elaterii p. iii salis tantundem, uvae taminiae p. vi. . to melle excipiuntUT.

Alia Pessi compositio, ad idem valens.

Aut Boetho auctore croci, resinae terebinthinae, singulorum p. v. - myrrhae p. iii. . rosae viii. i. . sevi vitulini p. iii. . cerae p. ii. . miscentur.3 Ad inflammationes visae, Numenii pessus. Optima autem adversus inflammationes UIVae, Numenii compositio est, quae habet croci p. iii. . cerae p. i. butyri p. viii. . adipis anserini p. Xii. . Vitellos cocios duos, rosae minUS cyatho.

35쪽

Cap. XXII. D MEDICINA. 1;

Ad ejiciendum e vulva insanum mortuu . Si vero infans intus cecessit, quo facilius ejiciatur, malicorium ex aqua terendum, eoque utendum est. Si mulier vitio locorum concidit, qua curatione utendum si s

Si concidere vitio locorum mulier solet, cochleae cum testis suis comburendae, conterendaeque, deinde his mel adjiciendum est Si non comprehendit, adeps leonina ex rosa mollienda est.

C A P. XXII. De Medicamentis, quibus aridis utimur. Ad carnem supercrescentem exedendam.

OUUE misturae medicamentorum sunt,

quibus aridis neque coactis utimur sic, ut in 1s1pergamus aut cum aliquo liquido mixta illinamus: quale est, ad carnem supercrescentem exedendam, quod habet squamae, fuliginis thuris, singulorum p. i. , aeruginis p. i. . Haec autem eadem cum melle purgant ulcera cum cera, implent. Misy quoque sto et galla, si paribus portionibus misceantUr corpus consumunt eaque vel arida inspergete licet, vel excepta cadmia illinire.

Ad putrem carnem continendam, ne ultra serpat, eamque leniter exedendam, plures compositionea re Putrem vero carnem continet, neque ultra serpere patitur, et leniter exest, mel vel cum lenticula, vel cum marrubio, vel cum oleae foliis, ante ex vino decoctis. Item sertula campana in nrulso cocta, deinde contrita Aut calx cum cerato. Aut amarae nuce 33

cum allio, sic ut hujus pars tertia sit, paulumque his croci adjiciatur Aut quod habet spumae argenti p. vi cornu bubuli combusti p. xii. . olei myrtei et vini cyathos ternos Aut quod ex his constat floris punici ruali, atramenti sutorii, aloeS, singulorum p. ii. . aluminis scissilis thuris, singulorum p. v. gallae p. viii. ν aristolochiae . . Vehementius idem facit, etiam adurendo, auripigmentum cum chalaitide, et aut nitro, aut calce,

36쪽

aut charta combusta. Item sal cum aceto. Vel ea compositio, quae habet chalcitidis, capitulorum mali punici, aloes, singulorum p. ii η gallae p. viii. . aristolochiae p. X. . mellis quantum satis sit ad ea co-igenda. Vel cantharides p. i. . sulphuris, p. i. lolii

p. iii ii quibus adjicitur picis liquidae quantum satis

est ad jungendum. Vel chalcitis quoque cum resina et ruta miXtari aut cum eadem resina diphryges: aut uva taminia cum pice liquida , Idem vero posio sunt feces vini combustae, et calcis et nitri pares portiones. Vel aluminis scissilis p. i. thuris, sandarachae, nitri, singuloriam p. i. . aliae p. viii. . aristolochiae p. X. . mellis quantum satis est. Hierae compositio. is Est etiam Hierae compositio, quae habet myrrhae, chalciditis, singulorum p. i. . aloes thiaris, aluminis scissilis, singulorum p. v. . aristolochiae, gallae immaturae, singulorum p. viii. malicorii contriti

P. XX. .

a Ddaei compositio. Est et Judaei in qua sunt calcis partes duae, nitri quam ruberrimi pars tertia quae urina impuberis pueri coguntur, donec strigmenti crassitudo sit. Sed subinde is locus, cui id illinitur, madefaciendus est. a s Jolla compostis. At ollas, chartae combustae, sandarachae, singulorum p. i. calcis p. i. p. auripigmenti tantundem miscebat. Ad sanguinis proflavi vel ex membrana cerebri, vel aliis 3 locii et ad cancrum, et ad inducendam cicatricem, et

ad coercendam carnem crescentem.

Si vero e membrana, quae super cerebrum est. profluit sanguis, vitellus conbustus et contritus in-

, spergi debet. Gi alio loco sanguinis profluvium est,

auripigmenti, squama aeris, singulorum p. i. . sandarachae p. i. marmoris cochiis iv. . inspergi d bent. Eadem cancro quoque obsistunt. Ad inducendam cicatricem squamae aeris thuris fuliginis singulorum

37쪽

Cap. XXIII. DE MEDICINA uor

Iorum p. i. AE calcis p. iv. . Eadem increscentem

quoque carnem coercent.

Timaei composito ad ignem sacrum vel cancraim Timaeus autem ad ignem sacrum vel ad cancrum his utebatur myrrhae p. ii. . thuris atramenti suto srii, singulorum p. iii. . sandarachae auripigmenti, squamae aeris, singulorum p. v. gallae p. i. Cerussae combustae p. viii. . Eadem vel arida inspersa, vel melle excepta idem praestant.

Ad sernutamenta excitanda. Io Sternutamenta vero et albo veratro, vel struthio

conjecto in nares excitantur, vel his istic piperis, Veratri albi, singulorum p. . iii castorei p. . i. spumae nitri . . ii struthii p. . iii. Gargarizationes quibus seri debeant. 3s

Gargarizationes autem aut laevandi causa fiunt, aut reprimendi, aut evocandi Laevant, lac, cremor vel ptisanae, Vel furfurum. Reprimit autem aqua, in qua vel lenticula, vel rosa, vel rubus, vel cotoneum

malum, vel palmulae decoctae sunt. vocant, sinapi, ropiper,

C A P. XXIII. De Antidotis, et quibus malis opitulentur. AN ID O T A raro, sed precipue interdum necessaria sunt, quia gravissimis casibus opitulantur. Ea recte quidem dantur collisis corporibus vel per icitas, vel ubi ex alto deciderunt, vel in visceriam, laterum, faucium, interiorumque partium doloribus. 3 MaXime autem desideranda sunt adversus venena, Veli Per morsus, Vel per cibos, aut potiones nostris comporibus inserta. Compositio antidoti. Unum est, quod habet lacrymae papaVeri P 3sacori, malabathri . . . iridis Illyricae, gummi, lingulorum p. ii. . anis p. iii. . nardi Gallici, foliorum rosae aridorum, cardamomi, singulorUm P. iv petroselini p. . iii Z trifolii p. v. ' casiae ni- c grae,

38쪽

grae, silis, bdellii, balsami, seminis piperis albi, singulorum p. . . styraci p. . . . myrrhae, opopanacis, nardi Syri, thuris masculi, hypocistidis succi, singulorum p. i. . castorei p. vi. . costi, piperiss albi, galbani, resinae terebinthinae, croci, floris junci rotundi, singulorum p. i. . . Ulcis radicis P. unita . . quae melle vel pasi excipiuntur. aliud antidotum, Ambrosia nominatum quod Zonrus Ptolemaeo regi composuit. Io Alterum, quod Zopyrus regi Ptolemaeo dicitur composuisse, atque Ambrosiam nominasse, ex his constat costi, thuris masculi, singulorUm p. V. 'piperis albi p. . . floris junci rotundi p. i. . cinnamomi p. iii . . casiae nigrae p. iv. . croci Cilicii p.rs'. iv. z. myrrhae quam stacten nominant, P. V. ' nardi Indici p. v. g. quae singula contrita melle cocto eXcipiuntur deinde, ubi utendum est, id, quod E- ptiae fabae magnitudinem impleat, in potione Vi ni diluitur. et Antidotum Mithridatis. Nobilissimum autem est Mithridatis, quod quotidie sumendo rex ille dicitur adversus Venenorum pericula tutum corpus suum reddidisse. In quo haec sunt costi p. . . acori . . . hyperici, cumini, sa-as apeni, acaciae succi, iridis Illyricae, cardamomi, singulorum p. i. . anisi p. iii. . nardi Gallici gentianae radicis aridorum rosae foliorum, singulorum P iV. . papaveris lachrymae, petroselini, singulorum p. . V. Z. casiae, sileris, lolii, piperis longi singulo-3orum p. i. styracis p. . . . castorei thuris, hypocistidis succi, myrrhae, opopanacis, singulorum p. vi. . malabathri folii p. vi. floris junci rotundi, resinae terebinthinae, galbani, auci Cretici seminis,

singulorum p. . . . nardi, opobalsami, singulorum 3 p. . i. z. thiaspis p. vi radicis Ponticae p. vii. . croci, in Ziberis, cinnamorni, singulorum . . Viii. Haec contrita melle Xcipiuntur, et adversu Venenum, quod magnitudinem nucis Graecae impleat, ex vino datur. In caeteris autem assectibus corporis Pro

39쪽

Cap. XXIV. DE MEDICINA. et o 3

pro modo eorum vel quod AEgyptiae fabae vel ervi magnitudinem impleat, satis est. A P. XXIV. De Acopis.

Acopum emuis utile. SACOPA quoque utilia nervis sunt. Quale est,

quod habet floris unci rotundi p. . ii ZZ. Osti, unci quadrati, lauri baccarum, ammoniaci, cardamomi, singulorum p. viV. z. myrrhae, aeris com-IObusti, singulorum p. Vii. Viridis Illyricae, cerae, singulorum p. iv. . AleXandrini calami, junci rotundi, aspalathi, xylobalsami, singulorum p. viii. . sevi

P. i. . unguenti irini cyathum. Ac in horis nemvis utile is Alterum, quod ἐλαωῖς vocant, hoc modo fit cerae p. ., olei tantundem resinae terebinthinae ad nucis juglandis magnitudinem simul incoquuntur: deinde infusa in mortario teruntur, instillaturque subinde quam optimi mellis acetabulum, tum irinicio Unguenti, et rosae terni cyathi. Eγχριστα ad ulcera purganda et implenda 'Eγχριστα autem Graeci vocant liquida, quae illinuntur Rhiale est, quod sit ad ulcera purganda et in-PIenda, maxime inter nervos, paribus portionibus sinter se mixtis, butyri, medullae vitulinae, sevi via tulini, adipis anserinae, cerae, mellis, resinae terebinthinae, rosae, olei cicini. suae separatim omnia liquantur, deinde liquida miscentur, et tum simul teruntur. Et hoc quidem magis purgat magis Verosso emollit, si pro rosa cyprus infunditur. Ad sacrum ignem. Ad sacrum ignem spumae argenti p. vi. . cornu bubuli combusti p. i. η conteriantur, adjiciturque invicem vinum, et id, quod specialiter sic Vocatur, set myrteum, donec utriusque terni cyathi confici

antur.

40쪽

C A P. XXV. De Catapotiis.

Catapothon ad somnum accersendum, et levationem doloris, et simul ad coquendum.

Atapotia quo lire multa sunt, variisque de causis

fiunt Anodyna vocant, quae somno dolorem levant quibus uti, nisi nimia necessitas urget, alienum est, sunt enim ex vehementibus medicamen- 1 estis, et stomacho alienis Prodest tamen etiam ad concoqUendum, quod habet papaveris lachrymae, galbani, singulorum p. i. myrrhae, castorei, piperis, singulorum p. i. Ex quibus, quod ervi magnitudinem

habet, satis est devorasse. a s Campotium alentius ad somnum. Alterum, stomacho pejus, ad somnum Valentius,e his fit mandragorae p. . . apii seminis, item hyoscyami seminis, singulorum p. v.' quae e Vino teruntur. Unum autem ejusdem magnitudinis, quae αo supra posita est, abunde est sumpsisse. Catapotium ad plurimos dolores per somnum leniendos. Sive autem capitis dolores, uve ulcera, sive lippitudo, vel dentes, sive spiritus dissicultas, sive intestianorum tormenta, sive inflammatio vulvae, sive coxae

s est, sive jecur, aut lienis, aut latus torquet, sive vitio locorum aliqua prolabitur et obmutescit, occurrit dolori per quietem ejusmodi catapotium. Silis, acori, rutae silvestris seminis, singulorum p. ii 'castorei, Cinnamomi, singulorum p. ii papaVeris solachrymae, panacis radicis, mandragorae malorum aridorum, junci rotundi floris singulorum p ii. Piperis grana L vi. Haec per se contrita, rursus instillato subinde passo, simul omnia teruntur, donec crassi situdo sordium fiat. Ex eo paulum aut deVOratur, 33 aut aqua diluitur, et potui datur. Catapotium aliud ad ratilla alens. Quinetiam silvestris papaveris, cum jam ad Scipiendam lachrymam maturum est, manipulus, qui manu comprehendi potest, in vas demittitur, et U-