Horatii Augenii ... De ratione curandi per sanguinis missionem libri 17. in duos tomos diuisi quorum prior decem, posterior septem continet ... Cum indice duplici vno capitum, altero rerum copiosissimi

21쪽

test excerni. J Amplius in crudorum humorum copia Galenus consuluit mi sionem sanguinis: Quid igitur fiet ubi humores fuerint calidi, qualis est sta- ua bilis, de sanguis: in his namque nullam habere dissicultatem videtur, quod sanguinis millio semper conueniat. Quamobrem male ab Avicenna dictunx

esse concludunt, in venarum sectione cauendum, ne aegrotantes ad biliosorum humorum es eruescentiam, aut ad crudorum copiam deducamus. Quod rautem, ubi crudorum humorum adfuerit copia, hoc remedium adhibendum

sit,docet Galenus libro undecimo methodi medendi; quo loco explicans rati nem curandi lethargu sic inquit. Cum ergo humor, qui in capite redundat frigidus est, insensibilitas immobilitasque hominem arripit: cum vero calidus ira est perpetuus potius motus una cum rationis noxa. Accidit enim, veluti det, mons catum in libris de his est ex fricore segnitia,ex calore immodicus motus ;ex humoris vero vitio dementia, itaque incidenda est in talibus affectibus vena statim ab initio. J de in libro de ratione curandi per missionem sanguinis rem euidentius exposuit, dum ait . ubi ergo multa euacuatione est opus, verum vires sunt imbecilliores, in his euacuationem partiti expedit, uti nimirum & me fecisse vidistis in iis, in quibus inerat crudorum humorum copia. Nam pauculo sanguine detracto protinus mellicratum exhibeo probe coctum cum incidentium medicaminum quopiam veluti hyssopo, origano, de inte

rim etiam nepita, aut certe cum melli Crato oximet, aut Oxiglixi, & sic ruta tu .

sus sanguinem diminuo, vel ipso eodem nonnunquam die, interdum die postero: in quo rursus exhibito propositorum medicaminum quopiam, iterum de . sanguine quid aufero,ac rutilus tertio dies militer bis. J deinde extant alia Galerii verba, quibus idem videtur efficacissime persuaderi . Nam docens rati nem curandi febrem ephemeram ex obstruatone ortam a crassis humoribus sic habet Quippe nisi vitiosus succus penitus transpiret, necesse est putrefia .E go ut transpiret, maiore auxilio iam est opus: ac, siquidem vel puer, vel senex sit, sanguinem detrahere non licet: inter has aetates ubi aegro robur non deest, ut secanda vena est, etiam si plenitudinis signa non adsint. Prael at enim vitiosi succi maiori parte emit In ad detergendas obstructiones accedere,cum alioquin metus sit. si obstructionibus liberandis, priusquam vacuaveris, studeas, ne ipsas magis impingas. J Ex his quidem verbis maximum argumentum colli btur, sectionem venae praestantissimum auxilium esse pro obstructionibus liberandis, a quacunque causa originem duxerint. Tres enim sunt causae, ut idem auctor exponit, una humoris multitudo, secunda eiusdem crastities, postrema, tenacitas,& lentor. In hac diaria febre antequam ad detergendas obstructiones citra plenitudinem accedat; sanguinem mittendum esse primum consuluit ergo necessarium est obstructionem a crassis,aut viscidis humoribus originem traxisse. Al Ferri etiam potest in huiusce opinionis confirmationem, quod Galenus, dum prosequitur rationem curandi per missionem sanguinis libro hu- ic tractationi dicato, docet; Epite psam, Apoplexiam, vertiginem recte cura- . .ri per stilitonem venae; at vero hi astectus sunt,omnium iudicio,a frigiditate g niti. Quin etiam invehementissimis doloribus, qui fieri solent tam a calidis, iquam a frigidis excrementis, non solum voluit sanguinem esse mittendum, sed hoc remedium usque ad animi deliquium administrandum esse consuluit. Quo etiam loco in ardentissmis febribus, quas flaua bilis putrescens concitat, idem auxilium exercendum praecipit. Postremo autem in omnibus maletialibus moi bis . modo magni fuerint, aliis duobus scopis praesentibus tradunt necessariam esse missionem sanguinis, hac ratione,quod ea sit uniuersalis euacuatio,quasticci omnes aequaliter educuntur. Quicunq; igitur is humor fuerit,qui s, peccauerit, is commode secta vena educi poterit. Porro non solum ubi morbi praesentes fiterint, sed etiam ubi expectentur mittere sanguinem expedit itaque magnitudo morbi de praesens refutura obseruari debet, quemad inodum Galenus pallim admonuit. Ex his igitur colligunt in omnibus magnis morbis siue a plenitudine fuerint geniti, siue a malis succis, Graeci vocant(a

22쪽

DE MISSIONE SANGUINIS. r

rue siue hi fuerint calidi, siue frigidii virtute Maetate annuentibus missionemnguinis saluberrimam esse. Alii vero, quibus haec opinio non satisfacit , indicationem de sanguine mittendo ab his tribus suggeri docuerunt; non tamen ut

illi tradunt, nullo amplius adhibito discrimine, a quibus . inquam, humoribus generentur; sed hoc esse praecipue obseruandum in sanguine detrahendo, ut

antequam ad scopos accedamus, prius humorum peccantium conditionem examus lim cognoscamus,& ex horum varietate pendere auxiliorum, materiaeque medicae varietatem. Si enim corpus plenitudine, quam Graeci xvocant , laborauerit, mittendus utique sanguis est; verum si citra plenitudinemro vitiosi succi abundauerint, re qualitate peccauerint nam in qualitate vitium Galenus vocat quemadmodum es humorum in quantitate e

rorem frustra adhiberi missionem sanguinis, sed necessariam esse purgationem : Hinci tradunt deductu esse commune illud apud omnes Medicos axio-ina, quod passim Galenus affert, humores qualitate peccantes, purgandos,

a quantitate autem euacuandos. Non minores autem fautores habet proposi-

i ta opinio, quam superior; nec Galeri sententiis destituta videtur . quibus confirmatur. os hendat que ex illius principiis atque fundamentis desumptam. Primum vero illud maxime persuadet, quod Galenus postquam praecepit, euacuandum esse usque ad animi deliquium, adhibendam esse distinctionem do-as cuit, an mittere sanguinem, an autem purgare oporteat. Sed quam ob causam Galenus distinitionem adhibet, si propositi illi tres scopi se iliciunt nullo

amplius adhibito discrimine F Deinde vero idem author libello huic tractationi dicato, stati in in principio, antequam doceat scopos circa missionem sanguinis obseruandos, prius admonuit, contemplandum esse, an affectiones curati soleant permissionem sanguinis, necne. Prius namque videndum est, an morbus curari debeat per euacuationem: deinde autem, quia euacuati

num differentiae multae sunt, perpendendum quali euacdatione indigeat morti bus, at postquam constiterit eam postulare, quae fit secta vena, scopi considerandi veniunt. Haec igitur methodus est Galeni. Et confirmatur, quia D hydrops magnus est morbus, atque vi plurimum insanabilis, hanc tamen nemo nunquam ausus est sanare per mulionem sanguinis , ut Galenus testatur libro quarto de ratione victus in morbis acutis: vires tamen validae sunt, ut- puta quae ferunt validissima medicamenta. Haec sane de alia quam plurima.de quibus nos infra, dum priorem opinionem impugnabimus, mentionem faciemus, in confirmationem opinionis huius adduci possunt. Verum, quia satis de hac opinione diximus, reliquum est, ut ad alteram opinionem acceda- mus. Tertia opinio fuit quorundam Medicorum, qui olim in Gymnasio R mano medicinam fecerunt, ac publice professi sunt, cuius tandem haec sumina est quod sanguinis missio non indicatur nisi a plenitudine siue ea sit quo ad va-io se Graeci varam is i ita vocant, siue quoad facultates & vires humanum corpus regentes. hac vero potis limum ratione utebant tir, dum hac de re publice dis ' putarent. Illud, quod per se,&primo amissione sanguinis euacuatur, dicitur primo, ae per se indicare ipsum remedium. Nam, ut Galenus in methodo medendi docuit, absurdum est dicere, aliud curari, aliud vero esse, quod curationem indicet sic profecto absurdum fuerit putare, euacuari per se multitudinem sanguinis missione,&aluid esse a multitudine, tuod hoc generosum praesidium indieet. Deinde vero si indicatio est agendorum intinuatio, aut eius quod sequitur, ut idem author testatur, id quod agitur, indicat actionem faciendam eis e potio sanguinis missio primum plenitudinem euacuat; quamobrem sequitur, so plenitudinem sectionem venae indicare. Quod vero multitudinem (liceat hoc loco promiscue uti nomine in eodem significato plenitudinis ac multitudini si evacuet missio sanguinis,unum ex illis eii, quae apud omnes euidentissima sun tam sic enim Avicenna phlebotomiam definit, dum dicit, esse multitudinis euacuationem. Sic passim Galenus, tum in Aphorismorum commentariis, tum etiam in methodo medendi hoc nobis inculcat, mittendum esse sanguine micu in fue-- A

23쪽

s HORATII AVGENII LIB. I.

iit corpus plenitudinis passionibus obnoxium: contra verb purgandum, si cor pus vitiosis humoribus fuerit resertum,&,quod dicere solet, qualitate peccauerit. Praeterea idem Galenus libello de ratione curandi per missionem sanguinis, velle se explicare pollicetur, qui morbi eam euacuationem desiderant, quae fit misso sanguine, atq; solos morbos qui fiunt, ab utraque plenitudine recenset. Sic maximus Hippocrates habitu Athletarum confestim soluendos esse praece- pit mist o sanguine.Tandem autem, ut ad ipsum Avicennam redeamus,is vide- tur diligeter,declarissime totam rem,de qua agitur explicasse,dum inquit: Phlebotomia est evacuatio uniuersalis, quae multitudinem euacuat. Multitudo autem est humorum augmentum super aequalitatem ipsorum in venis, S nemo roquidem est phlebotomandus,nisi unus duorum; unus eorum est aegritudinibus praeparatus, qui cum ipsius sanguis multiplicatus fuerit, cadet in eas: alter est cadens in eas . unusquisque autem eorum, aut phlebotomatur propter sangui inis multitudinem additam,aut propter ipsius malitiam,aut propter utrumque.JHaec Avicenna. Ex quibus manifesto colligere est, unam plenitudinem sangui, nis missionem indicate ,&citra plenitudinem nunquam accedendum de est scemodi remedium. Postremo autem alios quosdam audiui, qui ab his omnibus longe dissident. Siquidem putant a sanguinis vitio indicati missionem semguinis. Nam cum nos aliquando citra plenitudinem ad hoc praesidium accedamus, ut confluentem a naribus, a mariscis, aut alia quapiam parte sanguis Lin

nem compescamus, nullam penitus dubitationem habet, quod hoc auxilium sanguinis multitudo non indicat. Nunquam tamen mittitur citra aliquod ipsius vitium: quia dum reuellimus, aut etiam derivamus, sanguis peccat, quoniam inimis profluit. re hoc dicebat Avicenna admonens phlebotomiam fieri, aut propter multitudinem, aut sanguinis malitiam, aut propter utrunque. Simillia ter etiam in omnibus febribus putridis saluberrimum est sangui nem mittere,ut Galenus admonuit in methodo medendi, at non omnes putridae febres fiunt a multitudine sanguinis. Praeterea pro omnibus obstructionibus liberandis conuenit venae sectio, non tamen inoninibus obstructio fit a plenitudine. at verbnunquam si obstructio, quin aliquod adii sanguinis vitium, quia scilicet non soeuentatur.Ergo,quia S in plenitudine, ae citra plenitudinem sanguis mittitur, plenitudo non indicabit. Quia vero nunquam citra sanguinis vitium, hocpi ne illud erit , quod nobis eiuscemodi indicationem insinuabit; hocque praese uni ex Galeno confirmatur, qui agens de sanguinis missione,testatur hanc non ob aliam causam adhiberi, quam sanguinis euacuandi gratia. Oportet igitur in sanguine causam esse, quae indicet sectionem venae. sed de aliorum opini nibus haec sufficiant.

C A r. III.

D caetragontra induam, quae venatura sit raram, O

ffa induant.

Gi vero,quoniam in hac tractatione nostra haud raro indicationis &co: Imraindicationis facere mentionem oportebit, ne ignotis nominibus ut mur, priusquam propositas opiniones sigillatim refellamus:quid sit indicatio de

contraindicatio, quque natura eorum,quq indicant, docere primum breuissime instituimus. Haec enim tractatio non eum duntaxat,quem dixi,vsum afferet sed etiam erit optimum maximumque fundamentum disputationis nostrae. Tres

igitur apud Galenum indicationis definitiones inuenio: duas in libello de ptima secta ad Transibulum: alteram vero in secundo methodo medendi. H rum definitionum reliquis praetermissis, unam solum exponemus. Ea quidem in hunc modum habet: Indicatio est perceptio rei iuuantis simul,cum pere ptione nocentis adueniens sine obseruatione, & ratiocinio. Quotiescunque affectus praeter naturam nobis innotescunt, statim percipitur illud, quod ii uat,&utile est, ut cognito affectu aliquo in frigida intemperie, statim seleno-

24쪽

bis offert,calida admouenda esse praesidia, quae contraria sunt citra omnem obis seruationem, analogismum, aut argumentationem. Sed haec verba cum perceptione nocentis )quomodo intelligi debeant, non paruam difficultatem ha bet quoniam nonnulli ex recentioribus Medicis,atque excorum numero, qui Caleni doctrinam profitentur, putant intelligere Galenum materias nocentes, ae causas morbificas, in hunc sensum. Indicatio est perceptio rei iuuantisi

id est, remediorum, quae prosunt pro morbis abigendis, de rei nocenti si id est, illius materiet,quae nocet: quia cognito uno contrariorum nullo negotio cognoscitur etiam & reliquum. Quod enim iuuat primo cognoscendum est, de ea. O dem ratione posstea quod nocet, deprehenditur: quae itaque saddunt per indicationem comprehenduntur de inueniuntur, in natura rei sunt designata. Percepta enim natura eius, quod nos ad agendum mouet, re molliendum ali

quid impellit, protinus etiam una cum eo, quid agendum sit, ae quid fugiendum, quasi digito ostendit. unde id est, indicationis nomen ductumi esse intelligitur, rem exemplis prosequuntur, quod febricitantibus frigida con-

ueniat, ita indicante febris natura, cognoscimus: contra, calida illis obesse scimus, quod haec contraria sit iis, quae prodesse morbus indicauit. Ego vero, quamuis hanc opinionem a Clarissimis Praeccptoribus meis confirmatam audiuerim, puto tamen aliter sentiendum; Galenum, inquam, nocentis vocabu-diolo non intelligere materias nocentes, ac in uniuersum ipsa salubribus causis contraria, quaecunque sint, sed intelligendos esse affectus praeter naturam vi id, inquam,quod nocet, ae nostras actiones offendit:quam rem possumus hisce rationibus persuadere: atque primum omnium, quod indicatio, sic definiente Caleno libro secundo methodo medendi, est insinuatio eius, quod agendum

est: porro id quod agere oportet, est id quod iuuat; id autem quod obest, mi

nime: est enim hoc euitandum, non agendum. Et confirmatur, quia libro de optima secta ad Transibulum dicebat: Iuuantia enim per indicationem patefiunt. J dc addebat. quandoquidem ipsa nocentia quid expediat manifestat. J quibus verbis per nocentia significauit, atque clarissime expressit, mors et bos,ac in uniuersum affectus omnes prqter naturam. Rursus nihil indicat,quod sibi nocet: Omneenim quod indicat, id insinuat quod prodest. Amplius si

hoc modo nocentis nomen intelligeremus, Galenus in ea definitione non fuisset complexus naturam indicantem:quod illi vitio vertit Argenterius, putans, addendum esse in definitione. cum re indicante proueniensi sed frustra certe ita sentit, quia Galeni definitio omnia complectitur ad indicationis naturam neces Iatia, si nomine nocentis j intelligamus affectum praeter naturam. Postremo quodcunque indicat, aut sui conseruationem, aut ablationem si- gnificat: at vero utraque actio obiri solet cum his, quae prosunt: & nunquam

cum materiis nocentibus. Itaque per nocentia non possumus intelligere no-I AO centes materias: sed, ut diximus, allectus praeter naturam. nam quamuis cognito uno contrariorum, cognoscatur etiam reliquum; id quidem quod ad ipsam indicationem pertinet, ex accidenti congruit, ut perbelle recentiores Medici adnotarunt. Quamobrem cognito affectu praeter naturam, atque illius natura

perspecta statim sese nobis offert, adhibendum esse remedium, quod corpori prosit, inorbumque propulsare valeat. Sed quid sibi volunt ea verba, quae indefinitione addidimus. sine obseruatione, aut ratiocinio J Quoniam,vt G lenus inquit aliud est per indicationem inuenire; aliud vero per experientiam, i ta obseruationem: qui enim per indicationem inuenit, hic quidem dogmaticus Set rationalis est; qui vero per experientiam inuenit; obseruator&Empi-io ricus dicitur. est enim hoc instrumentum Empiricorum proprium: siquidem nunquam dicent Empirici hoc illud ve indicari ab altero sed sic obserua se ali is profuisse, affirmabunt. Argumentationem praeterea seclusimus, quia indicatio non indiget aliqua cogitationis ope. Intercedit enim quaedam proportio ipsi indicationi cum iis, quae tum sensui; tum intellectui manifesta sunt. statim enim cognita affectuum praeternaturam substantia& quid litate, citra omne

25쪽

io HORATII AUGENII LIB. I.

ratiocinium apparet nobis quid agendum sit i, atque quod utile fuerit pro mo bis propulsandis. quare (dicebat Galenusi quod in apertissimis, & sine controuersia concessis reperitur, id nimirum &in perceptis ex indicatione contingit, cum illis mens nostra propter euidentiam citra negotium assentiatur. Quinetiam sunt sensui manifesta aliquando, quae per indicationem innotescunt, ut album Ac nigrum: quod Galenus exemplis explicans dicebat: Animalia rhtione carentia aestum, algorem, simulque omnia nocere valentia, quoad eius

fieri potest, vitare conantur, simul videlicet eo, quod iuuat sese offerente. J Additque. Paxillo enim aut aliquo alio in membrum defixo, nulla cogitatione praemissa reuellit.J Postremo sciendum est, indicationem longe ab analogi- ios odii ferre: quia analogismus est comparatio,& perceptio causarum iuuantium per similitudines: percipitur autem ex eo iuuans, quando causa quidem delitescit, nullaque obseruatio habetur, sed affectus quam simillimus ex castabus est: quia analogismo utentes transimus a similibus ad similia: quamuis Em

pirici secus atque nos rationales eiuscemodi transitum usurpent. itaque quoniam indieatio maximam habet similitudinem cum sensu, atque etiam cum ijs, quae nostro intellectui notissima sunt, nullam requirit ratiocinationem, neque praeterea obseruationem, quoniam haec non sequitur naturam rei, re non continentur in affectuum essentia dii de quibus Medicae actiones instituuntur:

ex his profecto patet, quid sit indicatio. Porro indicans, siue illud, quod indi-xo cat, est affectus corporis; quod utile, seu iuuans postulat, quodque requirit id, quod fieri expediat. Indicatum vero est illud utile postulatum ac iuuans quod

ab ipso indicante suggeritur. Sed animaduertere oportet, quod non una est eorum, quae indicant differcntia: quaedam enim primo ac per se hanc vim habent. quaedam vero secundo loco. haec sane proprie dicuntur coindicare & indicationes, quae ab his capi untur G raece - - ---M, Latine coindicationes recte nuncupabantur. sunt autem coindicantia, quae simul cum ipsis primo indicantibus iuuantia atque utilia exigunt. Nos igitur in hac praesenti tractatione,

qua ut praefati sumus, id conabimur explicare, quod missionem sanguinis indicet , de iis perpetuo sermonem habebimus, quae proprie primo atque per se ve- s ore indieant; quibus positis, ponatur de sanguine mittendo indicatio: & remotis, omnis indicatio prorsus amoueatur. Verum quo ea, quae infra dicturi s mus, clariora appareant, obiter doceamus, quae sit natura eorum, quae indicant

& quid in Galeni doctrina per contraindicantia intelligendum sit, quia nos

non semel in hoc opere contraindicantium mentionem faciemus. Quoniam itaque indicatio a natura rei desumitur, necessarium est unumquodque indica re pro natura sua, dc qualis natura fuerit eius, quod indicat, talis est indicatio, quae ab eiuscemodi natura deducitur: si enim ea simplex fuerit simplex ema- nat indicatio: at vero si composita,similiter composita indicatio desumitur: eodem etiam modo se res habet in communibus naturis; ac in particularibus & o iindiuiduis: quia communium naturarum communis est, particularium vero indiuidua&singularis indicatio. neque hoc profecto mirum est, quia cum v nius rei una sit natura,oportet unam indicationem ab eo, quod unum est, deduci. Ergo unum unam de se continuo indicationem promet, unum i perpetuo

indicabit: & qua ratione unum semper indicat, impossibile est, quod ab uno primo atque per se plura indicentur. Praestat autem haec, quae diximus, Gai

ni verbis confirmare. nam quamuis verissima sint, nullam tamen dubitationem habebunt apud eos, qui allueti sunt omnia huius viri monimentis corrobor re. is igitur libro nono methodi medendi sic inquit: Porro unum semper est, quae ab hac praestatur conferentis indicatio, veluti etiam reliquorum omnium: sonam quicquid pro natura sua indicat, id unum semper indicabit, ceu quod num habeat naturam; atque id unum, si quod indicationem facit, simplex est, ipsum quoque simplexerit, sin illud est compositum, hoc quoque erit compositum: sane quaedam sui custodiam indicant, quaedam sui amotionem, sitio autem hanc indicent, siue illam, quod simplex est, simplicem quoque indica-

tionem

26쪽

ilonem habet, quod non simplex, etiam non sinplicem. J Haec Galenus. V

tum habet hoc loco non contemnendam dubitationem, quod dichim est, a Caleno, atque ab omnibus Medicis passim confirmatum quod scilicet ab uno unum, d non plura perpetuo indicentur: quia vires vel ipsius Galeni testimonio ad morborum curationem maxime necessariae sunt, ae illam dicuntur indicate: tamen habent vires aliam indicationem peculiarem, nempe sui custodiam: quod ab ipso Galeno passim tanquam proprium ipsarum virium admittituta luamobrem non semper unum indicat unum, cum aliquando unum indicet plura. Deinde confirmatur. quia naturale corporis temperamentum sui

custodiam & conseruationem indicat, nihilominus aliam etiam de se ipso in dicationem promit, cum indicet curationem &praesidiorum mensulam, de quantitatem praefiniat, ut Galenus animaduertit. Quid igitur ad haec nonne videntur id principium subuertere 3 quod nos tanquam axioma supra posui-nnis: scio equidem nodum hunc fere inextricabilem videri recentioribus quibusdam Medicis s qui cum ipsam veritatem propius attingere non valerent; Calenum reprehendere aus sunt; quod sua non obseruans principia . propriae doctrinae parum sit memor. Ego vero quod illis maxime obscurum est,sic tan-

si dem breuiter explico. Nihil sane impedit, quin unum plura indicet, modo in- mr bTc ordo statuatur, ut scilicet aliquid sit primum &per se indieatum: alliae se quod vero secundo loco. at impossibile est plura eiusdem ordinis indicari: v puta seri non potest, quod idem indicet primo de per se curationem, suique

remotionem; de indicet sui custodiam: non enim idem est nisi bus, & sanitas: nec idem e si assectus praeternaturam; &naturale temperamentum, siue affectus secundum naturam. Vires itaque primo, ac per se conseruationem indicant, ut infra dilucidius dicemus; minime vero aliud primo demonstrant : sic

naturale temperamentum primo sui custodiam indicat. Quid igitur prohibet, quin haec aliud quidpiam secundo loco indicare possint ' cum potissimum indicatio postrema sit instituta, quo facilius possit prior indicatio executioni demandari Vt temperies indicat mensi iram praesidiorum, qua possint ipsae viresso facilius conservari. Caeterum quod ad vires pertinet. hoc unum sciendum est;

necessarias illas esse in omni curatione, & considerari oportere, non tanquam ea, a quibus desumatur indicatio curati ua( cum sit indicatio, quam si aggerunt vires, non curatoria, sed vitalis; ut ait Galenus nono methodo medendi sed

tanquam indicatio salubris: hoc itaque constanter affirmandum, nunquam vires iudicare curationem, quamuis mensuram & quantitatem remediorum indicent, non ut curentur,sed solum, ut conseruentur. Sc vero nunquam Ga-

. . lenum obseroaui dixisse, vires ipsas primo indicare curationem , ut nos alibi multo subtilius disputauimus. Reversi igitur unde nostra discesserat oratio, concludimus ab uno , unum perse&primo perpetuo indicari. &non plura, o Axioma quoddam Medicae artis esse, quod a nemine venit refellendum. Diximus de eorum, quae indicant, natura; dicamus modo de contraindicationibus atque contraindicantibus. Recentiores quidam Medici, quibus ego in Gymnasio Pisano praeceptoribus olim sum usus, contraindicare nihil aliud e se dicunt quam prohibere,quod ab ipso indicante primum suggeritur demonstraturque. Horum quidem opinionem Fucsius in suis Institutionibus, quas ctebro transcribit. nunquam prioribus contentus, ut de Olympico tradit Ga-.lenus insecuti is est. Horum sane sententiam admittere non possum; quoniam

se apud Galenum alium esse usum huius vocabuli reperio, atque idcirco fit, Fu sium maxime errasse; utpote qui institutionem scribens secundum Galeni pla-yo cita, non viderit, quid hac de re idem author claris limis verbis tradidit. Quod vero ad alios pertinet, ex quibus Fucsius transcripsit, quamuis opinionem non admittam, fortasse ii reprehensone digni non sunt: quoniam cum de iis rebus scribere aggressi sint, nullum sibi, quem imitarentur, authorem proposuerunt, nec iurantes in magistri verba, sola methodo ipsa pro veteri Medicorum de Philosophorum consuctudine, id tandem explicare conati sunt, quod metho-

27쪽

do responderet,non quod hic aut ille author dixerit. Quamobrem hi sunt hoc nomine plurimum laudandi. Sed praetermisso Fucsio, atque aliis, qui contra

G alenum scripserunt, ad rem propositam reuertamur, doceamusque, propter quam causam contraindicare non sit prohibere. Atque primum id, quod aliquid non prohibet, contraindicare dicitur, ut puta vires cum sanguinis missi nem admittunt, eamque fieri non prohibent, contraindicare dicuntur: quasi dixeris idem remedium indicare, quod ab indicante suggeritur, contrario ta- men modo. hoc Galenus libro de ratione curandi per missionem sanguinis his cc verbis adnotauit: Morbi itaque magnitudo cum virium robore primi erant

mittendi sanguinis scopi, ille quidem, quae facienda sunt indicans: hic tam roquam illud haud prohibens, quod contraindicare iuniorum Medicorum quidam appellant.J Et in alio opere inquit: Sed quod appetit facultas, si ab aliquo sumi impediatur, illud contrarii indicantium, seu contraindicans; haud iure

quis appellet. Praeterea confirmatur eiusdem verbis libro de ratione victus in morbis acutis, quae sic habent: Rursus&hoc in loco remediorum indicati nem ab affectu corporis accepit, simulque virtutem considerauit, neque tamquam remediorum usum aliquando indicantem; sed tanquam contraindica

tem, seu contrario indicantem modo, interdum autem dc prohibentem.J Quid apertius dici possit ad probandum, quod contraindicare non sit prohibere, e go quidem non video. Amplius quae fieri aliquid impediunt, quemadmodum rointer indicantia nequeunt connumerari: sic etiam neque inter contraindica

tia ponenda sunt, quia haec re ipsa& genere idem sunt inter sese ,&quod indicat, aliquando contraindicat,&econtra. quam rem Galenus eodem libro de

optima secta tradit his verbis: Quamobrem id, quod aliquid postulat, quoniam eius, quod postulatur, propositum est, quod nos postulatum sumere im- pedit, propositum non erit.J Postremo, si id quod utile, aut remedium fieri impedit, contraindicans dicendum sit, utique morboru tempora contraindica tia diceremus, aegrotantium timiditatem de assistentes, qui aliquando imp diunt fieti aliquid, essent contraindicantia&postulata; quod sane habere veritatem non potest, ut omnibus vel tantillum in arte Medica exercitatis, mani- sofestum est. Itaque quoniam contraindicare non est prohibere,doceamus, quid secundum Galeni doctrinam nomine contraindicantium intelligere opor teat. Ego itas, quantum apud hunc authorem obseruare potui, duplicem imuenio significationem vocis huius: harum prima est, quod contraindicare sit idem significare, quod ab ipso indicante fuit primo indicatum, sed tamen modo quodam contrario: cum igitur sit aliquod idem admittens utile, & postulatum . quod ab indicante postulabatur, sed tamen modo contrario, ut dixi, illud sane nuncupabitur contraindicans. Hac significatione usus est Galenus, tum libro primo de ratione victus in morbis acutis: tum libro de ratione curam di per mi ilionem sanguinis: quibus locis contraindicare dicebat, non prohibe- ore remedium quod ab indicante primum suggeritur & significatur. Exemplo res fiet illustrion sit aliquis corporis affectus cum maxima plenitudine: hic sane postulat euacuationem affatu dignam, siue permissionem sanguinis, siue per purgationem, siue per utrumque praesidium. sed si fuerint cum eiuscemodi affectu vires validae, adeo quod hanc ferre euacuationem possint,non erunt impedimento, quin statim fiat evacuatio: quinimo candem indicabunt, contrario tamen modo, affectu primo, atque quod dici solet, per se: vires autem icundo loco, ut conseruentur: quia exoneratae eo, quo veluti sarcina prem

bamur, multo melius in posterum habebunt. Altera est fgnificatio, cum per contraindicans intelligimus contrarii indicativum, cum id ipsum postulet, ex- soigatque contrarium eius, quod ab ipso primo indicante significatur. hac signi- ificatione usus est Galenus libro decimotertio methodo medendi, cum dicebat: Interdum contrarias incidere agendo rum indicationes: & libro nvo eiusdem operis. contraindicationes indicationum: & libro undecimo methodo dicit, icontingere aliquando contrarias indicationes, de inuicem pugnantes: &in e

28쪽

DE MISSIONE SANC VINI S. is

dem decimotertio. cum simul contrariae indicationes conueniunt, dicebat. Hoc itaq; modo dicimus, contraindicantia ea esse, quae indicantibus sunt cohtraria ; aduersae quoq; sunt indicationes, quae ex eisdem proficiscuntur, indicata etiam contraria : quae tes potetit hoc exemplo appositissime confirmari. Morbus a multitudine mali succi purgationem indicat. Vires admodum imbecillae hanc renuunt,contrarium is indicant. est quidem morbus contrarius yiribus, ut Galenus dicebat undecimo methodo medendi: Indicatio contraria est indicationi : quia morbi indicatio est pro sui sublatione: at virium pro sui conseruatione sunt porro ablatio de custodia sibi inuicem contraria: Deinde vero indic

io tum est indicato contrarium. Siquidem exigit morbus remedia contraria, nam sunt contraria contrariorum remedia: vires autem & humani corporis faculi

res postulant similia. similia enim similibus conseruantur. His quidem modis adiud Galenum sumuntur contraindicantia. Nos vero in hac nostra tractatione Galenum similiter imitari, modo una, modo autem altera significatione utemur. Explicauimus igitur huc usq;,quid sit indicatio dc coindicatio: quae natura sit eorum, quae indicant, nempe quod ab uno unum perpetuo indicatur, de non plura: quid per contraindicantia indicantia intelligere oporteat; quibus expositis, reliquum est,ut falsitatem propositarum opinionum ostendamus.

PMdmissio sanguinis non indicatur a magnitudine morbi, virium robore , atque aetate considienti. PR i M v M vero illorum opinionem euertamus, qui dixerunt indicari missonem sanguinis a tribus illis peruulgatis scopis, magnitudine, inquam, mo bi, virium robore, atq; aetate consistenti: haec enim praeterquam quod ex omnibus maxime communis est, inuentores quidem atque fautores habet clarissimos viros, inter quos praecipuum fuisse Matthaeum Curtium doctissimum sane Medicti A maximi nominis audiuimus, cui prorsus consentit Leonardus Giacis3oeliinus Emporiensis, atque alia nostra aetate non ignobiles Medici. Explic

mus itaque propositae nostrae opinionis falsitatem. primum docebo, quod ab illis tribus scopis simul sumptis, nulloque amplius adhibito discrimine indieari non possit sanguinis misso: deinde vero particularius declarabo, quid singuli

ex propositis scopis indicent: atque sic obseruabimus methodum. Prima itaq;ratio, qua haec opinio validissime refellitur, in hunc modum habet: Quorum v-na est natura, illa unam duntaxat indicandi vim habent: quia ea, quae non habent unam naturam, unum indicare non possunt: nam quodcunq; indicat pro sui natura, de semper indicat, siue illud fuerit simplex, siue compositum, prout fuerit natura eius quod indicat, aut simplex, aut composita, quemadmodum . o capite superiori demonstrauimus. porro haec tria proposita non habent communem naturam, in qua conueniant, de ex qua curationis indicationes desumere oporteat; quomodo igitur unum aliquid, ut puta missionem sanguinis indicabunt 3 persuadent haec nullam vim indicandi habere, tantum abest, ut sectionem venae insinuare possint: quod vero horum trium communis aliqua n tura non sit, adeo manifestum est, ut nullam penitus difficultatem habeat, cum hoc etiam pariter constet, vel tantillum in Dialecticis disciplinis exercitatis, ne

habere quidem solum commune nomen, aut aequivocum, aut analogum.

quamobrem si verum est, quod sane verissimum putatur, quod id, quod indiacat, pro sui natura indicat: haec tria cum unam naturam non habeant, minimes et indicabunt. Praeterea quodcunq; indicat, pro sui natura semper indicat; quia natura, ex qua indicatio proficiscitur, semper adest. Sed his tribus praesentibus scopis non semper adest de mittendo sanguine indicatio, non itaque indicabunt. quod vero res sic lubeat, hi inc colligito: quod hiscopi sunt indisserentes pro missione sanguinis , SI Pro purgatione exercenda, ut Galenus testatur libro quarto methodo victandi, capice sexto, ex magni Hippocratis sententia. E

29쪽

go si aequaliter unum&alterum diuersum praesidium postulant, quomodo scis per unum indicabunt 3 cum potissimum sint haec duo praesidia longe diuersa, rediversis morbis adhibeantur, ut infra docebimus. Praeterea confirmatur, quia cum piaeseruationis gratia sanos homines, ne scilicet in morbos cadant, expia gamus quod potissimum fit verno tempore, ut admonuit Hippocrates. neminem quidem futurum arbitror, qui validas vires non esse, sit affirmaturus. Adest itaque unus scopus, adest praeterea secundus, scilicet magnitudo morbi quia ad eius cemodi praesidia, quae magna sunt, nunquam accedimus, nisi fuerit magnus morbus, aut immineat, at vero insanis imminet, propterea de magnor

inedio deliberamus. praesentibus igitur hisce duobus scopis, si illi vere indicant, rooporteret semper sanguinem mittere. quod tamen falsissimu esse docet Hippocrates hisce verbis: Quibuscunque venae sectio vel purgatio cum medicamentis conuenit, his vere purgare vel venam incidere oportet. Et Galenus in Commentario sic loquitur: hos enim oportet, ut anticipemus euacuare Vere adueniente, vel per venae sectionem, si plenitudinis passionibus subiiciuntur; vel purgationem si iis, quae ex humorum corruptela proueniunt. J Amplius si ab his tribus indicatur sanguinis misso, utique si ex supradictis scopis aliquis defuerit, nunquam aderit de sanguine mittendo indicatio: at vero morbo magno existente cum virium robore citra consistentem aetatem, utpote in ipsis pueris, tuto sanguinem mittimus: quemadmodum nos infra pluribus edocebi- romus. minus enim dicebat Galenus, quod ad aetates pertinet in pueris detrahimus. Ergo puerilis aetas non semper indicat abstinendum a sanguinis missione, sed potius eius quantitatem limitat: itaque si illa indicare dicuntur missionem sanguinis, utique non tria sunt, sed duo, cum hac in re aetas consistens nullam vim habeat, ut suo loco diaemus. Et hoc clarissime docuit Galenus libro de ratione curandi per missi onem sanguinis docens, quod scopi obseruari debeant in sanguine mittendo, duorum duntaxat meminit, virium roboris, re magnitudinis morbi: ipsamque morbi magnitudinem indicare sectionem v

nae: virium autem robur non prohibere,quod contraindicare Medici recentio res vocant. En igitur, quod Galenus meminit solitis magnitudinis morbi, tan- Io quam indicantis hoc auxilium. aliorum autem scoporum non meminit, qui

proprie indicare non possunt: sed non prohibere, quod est contraindicare, ut docui naue. Hic certe locus maxime refellit horum hominum opinionem: quoniam cum in verba magistri iurauerint, nullum habere possunt refugium, quo Galeni verba modo suo interpretari valeant. sed hic obiter afferamus quid ad hasce rationes huius nostrae prouinciae Medici quidam celeberrimi re pondendum putant, atque huiusce rei per literas me ipsum certiorem fecerunt. Primum quidem, quo priores rationes euitarent, dixerunt, minime absurdum esse in Galeni doctrina, quod plura unum indicent: atque in huius opinionis confirmationem afferunt, quod passima nostro Galeno profertur, nempe na H

turale corporis temperamentum, remorbum curationem indicare, cum tamen non habeant communem aliquam naturam. Deinde vero virium robur

non esIe necessarium ad purgationem sed ad missionem sanguinis duntaxat,a que propter hanc causam quarto methodi Galenum solius magnitudinis mo bi meminisse, cum de purgatione agit, vires s praetermisisse assirmant, tanquam minime necessarias. Adde his aliquos extitisse , qui dixerunt, necessarias esse validas vires in exhibitione medicamentorum purgantium: non tamen peri de atque in sanguine mittendo: in quo maius virium robur postulatur: vire que ipsas propterea magis delici evacuato sanguine; quam corpore peripsam dicamenta expurgato. Nec defuerunt, qui dixerint, nunquam vires validas xo existere citra sanguinis multitudinem, & semper sanguinis copiam necessario validas vires indicare: cum malitia autem succorum semper esse imbecillas. Haec quidem potissima sunt , quae recentiores Medici pro responsione in medium viserunt, quibus nunc sigillatim satisfaciendum est. Primum vero illud constat,tum apud Galenti, tum vero apud omnes classicos authores falsum esse,

30쪽

quod plura unu indicent per se & proprie: addidimus quidem per se & proprie:

quoniam non est absurdum, quod duo unum quoddam indicent, ratione tamen diuersa: ut puta unum quidem per se; alterum vero per accidens, de quod diei solet secundo loco. ut naturale temperamentum per se indicat sui custodiam: at vero per accidens indicat contrarietatis mensuram; id est, contrariorum remediorum, quae pro morbis remoliendis adhibentur, quantitatem dc mensuram: hoc vero non alia sane rationi,nisi pro ipsius naturalis temperameriti conseruatione: quemadmodum in annotationibus in methodum medendi explicauimus. Sanatio enim nihil aliud est, quam temperamenti praeter nato turam mutatio in naturale temperamentum: quoniam vero haec pei mutatio fieri non potest, nisi quis cognouerit, quantum distent inuicem haec temperamenta, & qua mensura contrariis praesidiis utendum sit; quandoquidem metus est. ne hac mensura incognita, contrarium morbi genus inducamus; dc propter hanccausam mensura remediorum semper indicatur a naturali temper mento,ut scilicet conseruetur, de non inducatur contrarius aliquis morbus. E go nullam habet dissicultatem, quod unum, perpetuo unum indicat, ceu quod unam habet naturam; aut simplicem, aut compositam, ut capite superiori demonstrauimus. Conferamus modo haec tria, quae non habent unam naturam communem cum iis,quae proxime diximus utiq; manifestam, fiet, non indicaxo re unum quoddam, ut sanguinis missionem per te: quod si indicare statuamus, unum ex illis tribus per se, alia secundo loco, ut ex accidenti indicabunt. Porro quod aliqui dicunt, vires non esse ad purgationem necessarias, sit fissimum est, totoque coelo aberrant: Nam omnia purgantia medicamenta, quibus Hippo- crates de Galenus utebantur; deleteria sunt, ignea, atque toto genere humanis corporibus obnoxia. quae sane nunquam humores educunt, nisi e potentia adactum deducantur: deduci autem non possunt, si vires non fuerint validae. Praeterea purgatio magnum quoddam est auxilium , ut saepe diximus , quemadmodum etiam venae sectio; magna vero exerceri nequeunt praesidia, nisi vires fuerint validae: Quoniam, ut morbis paruis existentibus, parua adhibita 3o remedia, ne minimum vires laedunt; sic profecto magna remedia vires ipsas maxime prosternunt. His adde. quod Hippocrates in Aphorismis non scripsisset, confert, de facile ferunt, si talia purgantur, qualia purgari oportet, sin

minus contra: perinde enim est, ac si dixistet, si evacuantur illi humores, qui debent euacuari, vires validae conservabuntur, optime ferentes eiuscemodi purgationem, at si purgantur humores, qui purgari non debent, vires non erunt ferendo talem purgationem: dum itaque ad purgationem faciendam accedimus, consulendae sunt vires, atque nunquam purgandum, nisi validae extiterint. sed pudet amplius immorari in re tam aperta ac dilucida; quae omni- bus iam iam in hac arte initiatis apertissima est. Potius autem illud inquir mus, an magis a purgantibus medicamentis deliciantur vires, an autem magis a missione sanguinis. Putant enim recentiores quidam magis a sanguinis euacuatione deiici, quam a purgatione,&idcirco in illa virium robur esse n ces latium; in purgatione autem minime. Hic ego breuiter dicam quid sentio: Primum quidem illud supponere oportet, nempe quod cum de medic mentis purgantibus sermo instituitur, non intelligere nos de iis medicamentis, quae a Medicis lenientia nuncupantur (haee enim neminimum quidem vi res ipsas debiles reddunti nec status fere aliquis esse potest, qui commode eluc modi medicamenta non ferat. Horuin igitur relatione habita, venae sectio magis prosternit vires, quam purgatio: sed loqui nos de validis medicamenso tis, Nellective, ut aiunt, educentibus: de his sane dicimus quod si vere inter se conferri possunt haec praesidia (fortasse enim non possunt, cum circa diuer sos morbos, & diuersos humores, & diuersa morborum tempora, sanguinis missi o de purgatio exerceri soleant i longe maius virium robur necessarium e se pro medicamentis purgantibus exhibendis, quam pro missione sanguinis; quam rem hac validissima ratione demonstramus. Id auxilium postulat vallia