장음표시 사용
311쪽
s,c HORATII AUGENII L I B. IX.
emanauit, posteriorem vero corruptu ; si ex phlegmonosa particula deducitur, id optimum esse demonstratum a nobis fuit libro huius tractationis quinto. Si citra phlegmonem indicabit tibi prauos quam plures humores sanguini permisceri, qui postea tum victus ratione optime instituta, tum conuenienti purgatione vacuabuntur. Atsi posterior pelvis purior est prima; Iam omnis in sangui ne consistens prauitas exinanita est,utili duntaxat in venis sanguine permanente. Porro qui in aquam tepescentem iniicitur sanguis, hic vix aliquam praebere significationem potest; nam serum aquae permiscetur, quemadmodum tenuior sanguinis pars, ex quibus nihil video ex ea permistione deduci posse. Classior vero pars in imo residens fieri non potest, quin multum sit ab aqua substantia lore qualitate a iterata. In hunc igitur modum sanguinis iam emissi obseruatio utilis fieri potest. de qua, quoniam satis videor dixisset, opera pretium est, ut ad aha accedamus.
me a succurrendum Asymptomato, in S, et rarae
VARTA solent tum in ipsa venae sectione, tum etiam post aduenire sympi mala, quae diligentiam Medici postulant, de quibus hoc loco iractabimus.
Potissima sunt haec; nerui, aut tendonis punctio, arteriae incisio pro vena, atque et oinde sanguinis fluor immodicus; animi deliquium, pinguedinis exitus ex vii nere inflammationis suspicio. Horum remedia sic habent: Si in opere fuerit a erratum, ac nerui, aut tendonis puncti suspicio sit, non sinas vulnus coalescere, sed potius eius coalitum inhibens , adhibeto ea medicamenta,quae neruis compunctis conueniunt: praecipue vero cauendum est, ne quod refrigerat admo- ueatur cuiusmodi solanum est & semperuiuum. Sed contra oleo tepido totum brachium foueatur,ac perfricetur. Lapso triduo si dolor conquiesse at,nec noui quicquam obrepat, sinatur coalescere, sin minus,adhibeantur aperientia, attrahentia, & qualia neruis compunctis conueniunt, ut terebintina, adiecto inte dum euphorbii momento. Sanguine immoderasus profluente succurratur medicamento ex aloe, myrrha, thure,sanguine draconis, oui albumine,& mol.
lissimis leporis pilis, adiecto calcitidis, aut mysi momento. Huic dein lintea aqua scigida imbuta insternantur; & fasciis firme ac tuto obuoluantur, ne triduo excidat. Postea vero hoc blande summoto, simile denuo emplastrum imponatur. Quod sine iis quidem arteria coeat, totam nonnulli transversim discit
diant,ut extrema utrinque reuulsa molli came obducantur. Sed inter stringendum est animaduertendum, ne tam arcta fiat constrictio, ut membrum obsti
pescat, dolorecl; conficiatur ita, ut adueniat gangraena. Qui prompte inanimi deliquium incidunt, antea quam advenae sectionem veniant aliquid sumati quo bilis acrimonia ostium ventriculi petentis obtundatur, id genus sunt suc Ocus mali punici, mali cotonei, citrini, limonum, aceti, ac aliorum id genus. Panis tantillum dabis aliquo ex hisce succis macerati,& futurum animi deliqui una praecavebis. Quod si dum sanguis effluit, contigerit, supprimito vacuationem tantisper, interim prouocato vomitum, exhibitaq; panis ossa intincta succo ad stringente, inchoatum opus perficito. Solet aliquando ex vulnere pinguedo exire,hanc quidam praescindunt, in qua re non mediocriter aberrare t
stantur probatissimi Medici, praesertim vero Auicentia, qui sic ait: At si ab e ius osculo pinguedo prosiliat, non praecidatur, sed intra molliter referatur. Si ex scalpelli ictu brachium intumescit, & phlegmones metus est, sanguis ex altero
pro ipsius tolerantia detrahatur: loco autem affecto unguentum ex ceruci sol ponatur ; re in eius ambitu cataplasma ex med camentis
refrigerantibus. Atq; hic huius libri
312쪽
uenda versit, Gnquo ordine . I D E M v R hactenus omnia absoluisse, quae ad rationem c randi per venae sectionem pertinebant: Quoniam , cum o i mnis medendi methodus consistat in qualitate remediorum, in quantitate, in occasione, ac in utendi ratione,ut aliquando Galenus docuit; nos omnia haec superioribus libris declara- uimus. Primis enim quatuor omnia sumus diligenter pro- secuti, ad inuentionem & qualitatem pertinentia; in duobus subsequentibus egimus de quantitate; in tribus vero reliquis de utendi ra- .ctione,&uc occasione disseruimus. Quamobrem hic imponere nostrae huic tractationi finem deberemus. At, quia propositum nostrum fuit non solum d cere, quae ad venatum sectionem, sed etiam,quae in uniuersum ad sanguinis mi sionem pertinent, quandoquidem qui venam incidit, hic quidem sanguinem mittit; at non protinus, qui mittit sanguinem, venam incidit, idcirco quoniam per hirudines, per cucurbitulas, per scarificationes mittitur sanguis, licet venaso scalpello non incidatur, propterea de his omnibus hoc postremo libro tractandum duximus pro inchoati operis absolutione. Eo autem magis de his agendum est, quod Galenus,&Graeci recentiores, qui Galenum sequuntur simul cum omni Arabum schola de hac eadem materia post tractationem de iecandis venis tractauerunt. Agam igitur primum deiurudinibus: secundo dec curbitulis: tertio de lanificationibus. o nC A p. II. Deliria num coctione , Cndepraeparatione , qua antiqui
Hic ego de hirudinibus tractaturus,explicabo primum diligenter, quid G
lenus , ac in uniuersum Graeci authores de illarum praeparatione& usu et diderunt. Mox autem docebo. an temporibus nostris eadem vigeat consuetudo, & quid in ea debeat reprobari. Sed anteaquam haec declaro,inprimis de ilia larum electione transigam. Quasdam esse hirudines venenosas, memoria pro-d tum est, quamuis Galenus omnes videatur admittere virulentiam, de venena habere. Idcirco opus est, ut doceamus modum cognoscendi virulentas ab iis, quae virus non habent, aut certe minus venenosae naturae participant. Hic sane ex Graecis authocibus fere nihil obsei uare potui, quod huic usui accommodariso possit siue quod illorum de hac re monumenta ad nos non peruenerint,& cum aliis quam plurimis temporum iniuria interierint,sive quod cum omnes cssev nenosas putarent, hanc distinguendi bonas a malis rationem praetermiserunt. Sunt hac de causa Arabes consulendi: ac inter Arabe, Rhasis Medi eos clari iiimus in vigesimooctauo libro, Continentis rem diligentissime tia bauit adeo ut mirum non sit, si Auicenna, qui suos libros Canonis, ut plurimu ex alii, transcri-
313쪽
piit auctoribus. agens de hirudinibus omnia, de quasi ad verbum fuerit ex Rh
se mutuatus. Riosis itaque sententia est. Cauendas esse hirudines, quae ma gna habent capita,&quae colore antimonium referentes nigiae sunt aut virides
aut lanuginem quandam supra dorsum habentes, de supra quas fila exi fiunt colori, lapidis laetuli, similes sunt viperis,&quarum color non est ab itide dic is irratis. Cauendae sint etiam omnes, quae in malis aquis putridis, de valde cc nosis degunt. Quae hasce notas non habuerint,eligendae sunt: nempe,quas ca sit is esse cognoscemus in aquis in quibus adest moscus. A ranae vivunt: de quae habent colore supra dorsum aliquantulum viridem :& tendantur super eas fila duo colorem a r senici habentia; rufaeq; sint, rotundae, non angulosae, hepatist apcolorem in caeteris repraesentent Optimae sunt praeterea, quarum venter suerit rubetis, caudae tenues murium caudis persimiles, & quatum parua sunt&capia D, de corpora. Vbi ergo hirudines elegerimus, quae aut omne; iam expositas notas habeant, aut saltem plures, diligeuter praeparandae sunt. In quare omnes conuennini: quia impossibile videtur inuem ri posse hirudines, quae conditio nibus omnibus insignitae sint: optimumque eit in re ancipiti cauere, potissimum cum praeparatio nihil obesse possit. De praeparatione autem inquit Calcnus, nunquam utendum esse hirudinibus statim atque captae sunt: sed quod praestat, vel antea captas, inclusasque ad hunc usum adhibere; vel saltem esse
die uno ais reuandas &exiguo sanguine alendas: sicque fieri ut omnem virulen- xoriam deponant: mox autem ubi sanguine pastae fuerint, iniiciuntur in tepidam aquam ua vase mundo, & pro illarum capacitate satis amplo: tandemq; spongia comprehensas purgatis sordibus, re ipsarum proprio niticore parii ex qua vacuationem facete desidetamus, applicandae sunt. Addit autem huic praepar tioni Avicenna, quod captis hirudinibus conuertenda sunt capita earum ad inferiora em xem curandum est, ut quicquid inventribus contineant, evomant; nam ubi virus illud euomuerint, sanguinem aliquo pastae fuerint, omnem m
lignitatem deposuiste videntur. Sic quidem illi praeparandas ducunt. C A p. III.
De hirudinum praeparatione nostru tempori lusa ueta de ne, quasi duntaxat praeparatis utendum a ut
NO sT R. i s autem temporibus non dissimilem praeparandi rationem adhibemus. Nam primum nunquam admovemus illa , nisi multotum drerum spatio fuerint asseruatae: in qua re magis nostram, quam antiquorum laudo diligentiam; quo enim diutius in optima fuerint aqua asseruat eo meliores eu dunt. Statim vero cum captae sunt abstersa illarum virulentia, S mucore per
spongiam, aut ab quopiam panno aspero in vas amplum aqua purissima refer- otum immerguntur, hancque frequenter admodum permutant, re aliquando sit nul cum aqua tantillum Euchari adhibere solemus: hinc quidem fit. aqua illilain Eucloro nutritas to q; dieru spatio a pristina in coeno conuersandi consuetudine liberatas si vitus aliquid c5tinent,omne prorsus deponere :5 nunquamea facere incommoda, de quibus Avicenna disserit,his verbis: In omnibus enim istis existit venenositas, re proueniunt ex eis apostemata, de syncope, de se guinis fluxus,& sebi is, & laxitas,& ulcera mala. t Recentiores quida,imer quos fuit Aloysius Mundella Brixianus, dixerunt, hirudines, quibus passim utimur,
nihil habere virulentiae, propterea tantam non ex gere praeparatio non et ego vero contrarium seri io: quia vidi ex hirudinibus non praeparatis multa subsequu- iota fuisse incommoda, ut inflammatione, sanguinis fluores immoderatos: r cordorque ex duabus hirudinibus venis haemorrhoidalibus applicatis sanguinem olim dux ite supra libras quatuor, aut quinq;. ita ut maxime timerem. ubi ergo faei intos i in E pr paratae, opus est, ut accedamus ad praeparationem loci,
in quo applicandae sunt.lubent particulam nitro fricandam, ungendamq; ae diugitis
314쪽
. ratis scalpendam. Abstergendae sint omnes sordes ut facilium adhaereant aequia sunt sanguinis cupidae, bi partem scalpserimus digito,siue sanguis estiuat quod
facit multo auidius illas fugere,&applicari, siue duntaxat rubeat, cutisquet nitior reddatur, facile adhaerescunt. Antyllus iubet partem est e sanguine illiniendam, aut fouendam, tepida scilicet aqua . hoc enim fotu attenuata cute,locoque iam rubicundiori facto alliciuntur hirudines ad sugendum. Aliqui sunt,qui locum lacte obliniunt. Rares addit coenum ipsum, nec temere: quia statim re cordantes prioris consuetudinis ad illud facile alliciuntur. Obseruatilin ego semel, cum hirudo una nullo artificio applicari potuisset ubi locum luto obliniuiuio nitis aquoso, statim illam ad stigendum fuisse prolectatam. Admitor quid sibi voluerit Galenus . cum dicit, inungendam esse particulam. Nam si oleo in ungendam esse docet,nihil praestabit: vix enim adhaerebunt,&fortasse etiam nux quam nam oleum fugiunt. Puto ego, Galenum voluisse, quod ubi intro locum perscicuerimus, aqua tepida partem obliniendam fore, atq; diligenter fouendam vel sanguine etiam ipso; opinionem cofirmat Aetius,qui de hac re ex Gai ni monumentis agens, sic habet; Partem, cui sunt applicandae,niit o fricari dulcissima s latrari aqua, &e. J Deinde Oribasius de hirudinibus ex Ancyllo agens libro primo Synopseos inquit: Nitro fricabis, ae sanguine illinies, aut fouebis.
Hoc praetermittit Avicenna. Mirum est autem, istos authores, qui a Galeno neio latum quod aiunt, ungue discedunt, huius praeparationis non meminisse. Cum itaq; inquit, inungendam, interpreteris obliniendam, vel aqua tepida, vel cui guine. Praeparatis igitur duntaxat utendum.
POR Roubi hirudines adhaeserint: vel potenter attrahunt,vel non attrahunt;
ubi attrahant, sinendu est, ut suo fungantur munere eatenus, quatenus pru-
, o denti Medico videbitur expediens. Sed si non attrahunt, obseruanda est Ga- eni regula, quae eiuscemodi est: Si velimus hirudines appostas easdem subii de fugere, ut non decidant, donec nobis iam satis suxisse videantur, caudas forcipe incidere svel magis , ut ego sentio, amputare oportet, ut Galenus, vel An tyllus monet. Debet autem abscindi cauda cum iam sugere coeperunt, non antea , ne apprehendere recusent. Quamquam memini caudas iam sectas sugentibus,ta tamen a sectione statim destitisse; forte quod iam plenae essent; qua re diligentius hocconsiderandum est. Resecta igitur cauda dum sugere pergunt
iuscule digitis pertractandae sunt, ut non repleantur, sed sanguis libere trans eat. Si volumus illas ab attractione, sianguinisque suctione reuocare,opus est ut o cinerem, aut salem illarum oti admoueamus: nam statim horum altero degustato ab ipso munere vacabunt. Admonet autem Galenus, tunc am
uendas esse ab opere cum dimidiam sanguinis partem extraxerint. Quod sane qua ratione dictum sit, plurimu ambigo. Neq; enim ab harum usu immodicam ctiacuationem timere oportet, quandoquidem adhibitis remediis, de quibus infra mentione faciemus: utplurimum facile sistere fluentem sanguinem pos- . simus. Adde quod solet sponte sisti. Fortassis Galenus veretur horum animaliti malignitatem, & virus. Nos autem id non veremur, quia licet frequenteriis bene pi paratis utamur,nunqua tamen obfuisse conspeximus; ideo semper sini mus illas sponte decidere sine aliquo aegrotantium incomodo. Docet pr*tcreas o modum applicandi in pedibus, manibusq; qui modus est, ut in aquam pedes de
manus immergantur,in qua hirudines contineantur. Sed siue hoc fiat, siue mi nus temper tam cilli adii rebunt adhibita ea piaeparatione qua diximu . verti, quia exterior frigiditas impedimento ea potest, ne sanguis conssuat ad locu ab hirudinibus sugendii, sed veluti congelatus permaneat immobilis optime cauium fuerit huic incommodo, si pars ipsa calida conseruetur: quo vero id como-
315쪽
dius sat, non erit abs re oleo tepido fouere illam: aut etiam immersis linteaminibus intepidare, quod fieri nostris temporibus consueuit. Vbi ergo aut sponte aut nostra opera hirudines deciderint,quid posthac agendum cli 3 subuenire debemus duobus incommodis: horum alterum est remouere venenatam qualitatem impressiam ulcusculo: alterum ne ex particula copiosior quam oporteate luat sanguis. Quantum ad primum attinet vult Galenus cucurbitula exhauriendum, quod in affecta particula veneni relictum fuerit: vel si id minime fieri possit, fotu per spongiam adhibito utendum (arbitror hoc tepida faciendum hqua, quoniam haec citra laborem quicquid intus continetur, euocat in quo Graeci cum Arabibus scriptoribus conueniunt. Ego tame postum dubio procul: et testari, nunquam usum fuit Iecucurbitulis: & nihil aliquando me percepisse ab illaru su natum suisse detrimenti: indicatione igitur sumpta a malignitate ho-aruin animalium abstinerem a cucurbitulis. Nos vero, quia sanguis, quem exhaurire solent hirudines, ut plurimum exiguus est, solemus postquam deciderint illius fluorem prouocare primum vapore tepentis aquae, qui vapor dilatando vias fluxionem facit admodum insignem: ubi id fieri non possit fovemus i cum spongia aqua tepida imbuta. Eatenus autem sinere fluentem sanguinem
oportet, quatenus morbum ipsum exigere cognouerimus. CAP. v. to
Non esse verendam frigiditatem ab hirudinibus impressa , contra Cal num, Acompescendo sanguini sare. SED haec Galeni verba habere dissicultatem videntur. Quinetiam prohibendum, nec permittendum es , ut sanguis eo usque essiuat quousque sit satis: siquidem pars ipsa frigescit;tum ob ipsas hirudines, quae natura frigidae sunt, tum
etiam ob aerem ambientem, J quibus admonet contrarium eius,quod nos proxime docuimus. Respondetur non es le euacuationes ad extremum ducenda
sed quantum ferre vires posse coniectabimur. Quod igitur nos diximus, intelligi debet viribus sic permittentibus. Verum, quoniam in ambiguo multoties soconstitutum est negotium, idcirco minus quidem semper in omnibus vacua dum est corporibus, quam morborum ferant conditiones; quam ob caiisam recte dictu est ab Hippocrat neq; compressiones ad extremum ducendae. Huc veracist ratio, qua persuademur, non esse tantum vacuandum in morbis, quam tum postulant morbi. Veru,quae a Galeno affertur causa, apud me aliquam di ficultatem habet, cu tradat partes fi igidiores fieri: sed tamen multo frigidiores fieri deberent, cum sanguinem usq; ad animi deliquium mittimus, quam cum hirudinibus adhibitis tantillum sanguinem vacuamus. Adde quod non satisfaciunt causae propter quas particula fit fiigidior, aer enim ambiens hoc modo namquamq; reddens frigidiorem particulam semper vacuationis quantitatem inhiberet. Natura autem hirudinum, quam uti frigida,cum ex guo tamen adii reat tempore,vix potest imaginari,quod intemperiem frigida generet. Qua tum vero attinet ad sanguinis fluorem inhibendum Galenus haec proponit hgenda,liis verbis: Quodsi inde cruentae lacrynaulae adhuc effvxcrint, satinam, ciminum m admoueto: lanam is subinde modico madentem oleo alligato. Farinam adhibet quoniam non solum habet vim emplasticain, sed etiam veneri tis ictibus prodesse dicitur: addit cuminum; quoniam vim habet exsiccandi, atq; adstringendi, &ad sanguinis profluuia undecum imanantia conse re non mediocriter videtur. Verum,ut haec duo tenacius adhaereant nam arida sunt supra ponit lanam oleo aliquopiam imbutam: ego ex oleis omphacinum, rosa- soceum, aut myrtinu eligerem; sic fiet medicamentum satis quidem conueniens non solum pro sanguine sistendo, sed etiam pro resistendo matetici venenatae, de in orsibus animalis virulenti: quale putatur hirudo. Vbi no p rofuerit hoc medicamentum, ad alia transeundum: potissimum vero a leuioribus incipiendo proderit imponere particulae,ex quaeructatur sanguis, linteolum aceto mad
316쪽
factum. Nam acetum erumpentem undecunq; sanguinem potu, in fissusve sistit testimonio Dioscoridis lib. s. cap. i . Allium etiam afferre usum potest secundum Galeni principia: quod scilicet veneno ab hirudine iaculato ipso in vulnere si quod remansit poterit subuenire; nam sic inquit Dioscorides: Contra venenatos serpentium ictus, qui refrigerando nocent, calidum commode fouetuit Addit alia remedia profluore compescendo,ur, gallam combustam . Sic Dioscorides: Crematae carbonibus donec igne flagrent, dc vino aut aceto, aut acida muria extinctae, sanguinem supprimunt. Galenus vero lib. p. de simplicium medicament. facult. ait: Deniq; gallae combustae sanguinis compri-io mendi facultatem acquirunt, ac nimium etiam calorem , dc acrimoniam ex v-stione ast amunt, suntque iis, quae ignem experiae non fuerint, tum subtiliorum partium, tum maiore desccandi potestate. Caeterum, cum ad sanguinis suppressionem praeparare eas voles, carbonibus impositas, dum undequaq; candeant, aceto aut vino extinguere oportebit.J Vltimum remedium describit his verbis: vel spongiam in liquidam antea picem immissam: mox crematam imponito J Vndecimo libro de simplicium medicamentorum facultatibus, carite de spongia, hunc locum optime declarat, dum inquit: Spongia usta actis est, de digerentis potentiae. Vtcbatur ea praeceptorum meorum quidam ad san guinis eruptiones, quae manuali opera indigent. in quem usum semper eamio praeparatam habebat siccam NeXarefactam; cum vero res posceret, bitumine inprimis imbuebat, sin eo careret, pice. porro admouebat eam partibus sanguine profluentibus, etiamnum ardente,ut de crusta parti induceretur,& ipsiuini pongiae ustae corpus ceu operculum quoddam acciperet.J Haec ille
POsrqvAM igitur hactenus docui, electionem ae praeparationem hirud auum de corporum, in quibus applicandae sunt, quid etiam agere expediat,so dum adhaerent, quid postquam a particula deciderint, reliquum est, ut doceamus; de quo sic breuiter Galenus locutus est. illud quoq; compertum habere oportet, hirudines ipsas sanguinem illum attrahere, qui carni adiumstus est non qui in imo coxpore continetur. Earum vero usus pro cucurbitulis esse solet iHinc colligito, sanguisugas prodesse omnibus esse ilionibus culaneis, quae scilicet originem habent a sanguinis malitia circa corporis habitum et fusa vi quam rem apertius declarat Avicenna his verbis: Appositio praeterea sanguisugarum confert aegritudinibus subcutaneis, sicut pullulis capitis impetigini, de eius similibus. J Quod vero doceat eius usum pro cucurbitulis, ab hoc authore videtur reprobari, his verbis: Extractio praeterea sanguinis a sanguifirgis facta profundior est extractione, quae fit cum ventosis:J quomodo autem utrurnq; possit consistere, explicabitur a nobis infra diligenter. RaZes de hirudinum usu inquit: Sanguisuga ponatur in locis, ubi est impetigo, aut saphati, aut vulnus malum, aut antiquum,corpore prius phlebotomia minuto, quia praebet auxilium. Addit his Nicolaus Florentinus clarus Medicus: Cum itaq; necessitas fuerit in
aliqua parte corporis aperiendi venam, de suerit vena occulta, non apparens,
tunc debemus sanguisugam ibi suspendere. Haec quidem circa Galeat opinio nem dixisse volui.
VERvM, quia in hac de hirudinibus tractatione quam plura nobis occurarunt pendenda, in quibus longe littersus usus apparet huius remedii, quam suerit ab antiquioribus expositus: ego ne hac in parte deesse videar stu-ciosis iuuenibus, enitar breuiter singula, quae de hoc argumento dici petilent,
317쪽
in medium afferre. Atque inprimis illud perquiramus , quibus in partibus ap
plicandae sunt. Huic respondemus, quod quamuis non inueniamus aliquid certi determinatum, definitumque ab antiquis, tamen in omnibus possunt a plicari locis, ex quibus vacuationem sanguinis prouocare studemus. Hinc sane capitis ulcuscula sanantur, ex capite sanguine vacuato, brachiis, pedibus, faciei, de tandem incute uniuersa, ut subueniamus scabiei, vitiligini, impetigini, panno, nasi, faciesque rubori,&elephanticorum tuberculis. In lethargo occipitio, vel lyncipiti adhibendas, Gariopontus docet. Epilepsiae ex melancho iaspleni sunt apponendae, ut inquit Arnoldus. Post aures postunt opitulari mphthalmicis, de vertigini,ut ait Alexander Benedictiis. Circa nares ad ruborem iis faciei sed caueto, ne petant altiores partes; nam nulla esset postea, aut perexi sua spes salutis) Aetius adhibet iecinoris scirrho. Ad venas malleolorum promensibus prouocandis applicantur, ut testis est Mundella in his suis dialogis: Ano ad prouocandum sanguinem ex venis haemorrhoidalibus,siue cum febre, siue sine febre extiterint ex communi omnium Medicorum consensu. Nos de
successu felicissimo in doloribus podagricis non semelvssumus, det qua teste
sint, quibus apposita siccetur hirudin anguig. Tandem nulla pars est, in qua toto non liceat morbo postulante illas applicare. Ergo, quia antiquiores hirudinibus utebantur pro particulari vacuatione si . sanguinis, statuamus in omnibus locis, in quibus adsuerit propulsandus as ctus, tuto applicari posse,& hic nota, quod pro hoc usu perficiendo necessarium est, inprimis uni uersalem vacuationem praecedere: non enim tutum esset ex parte vacuationem facere, prius non vacuato toto corpore. Sic nos aliquando dolores podagricos mira felicitate persanauimus, ubi prius adhibuissemus
circa totum corpus diligentem prouidentiam, duas tresve hirudines dolenti bus pedibus apponentes. Verum, quia non semper hic usus viget: idcirco sit, non semper existere locale quoddam auxilium, sanguinis euacuationem ab hirudinibus factam. Cum enim aliqua ex magnis ae prominentibus venis ab hirudinis morsu trifido inflixo vulnere aperitur, potesst pro uniuersali vacuatione so . sufficere. Sic quidem puerulis, in quibus non audemus scalpello venam tundere, dum premuntur magno aliquo dc acuto morbo, venis brachii apponentes ilialas, tuto admodum subuenimus. Quamobrem hirudo alias pro particulari vacuatione: alias pro uniuersali adhibetur: illa singulis partibus laborantibus, nee visi magis, quam alteri appendenda pro morbi e iscutia. Haec vero venis duntaxat magnis S prominentibus adhibenda.
hirudo rara utiem aperiat. Qua R ir vn secundo loco, an hirudo morsu venas aperiat Causa dubi tationis huius est,quia nonnulli ex recentioribus Medicis dixerunt vacua ri sanguinem cuta viam ex venis paruis, per habitum corporis sparsum, noti ai tem ex venis. Ego autem dico, non esse hac de re dubitandum; primum quod venae paruae in summam cutis superficiem errantes findantur, non est, qui ambigat. Quod autem magnae findi, aperirique possint, sensus ostendit. Nam si verum est, ab hirudinum morsu sanguinem aliquando adeo copiosum effunduvi non solum pro sistendo illius impetu emplasticis utendum sit, sed etiam causticis ut ex Galenosam dictum est supra, re omnes Medici unanimi consensutiadiderunt: opus est ut statuamus,estiuere eum sanguinem avena magia mam paruae tantam sanguinis continere quantitatem non possunt. Non conturbet autem hoc loco nos ipsos, foramen exiguum relinquere hirudines, et venatum
tunicas crassores videri, quam quod a tantillo animalculo findi pollint. Nam ubi aperta est via sanguini fluenti, hic angustam in principio ostendens, postea facto impetu, ut in fluminum aggeribus indies obseruamus, latiorem facit sibi. . -r , i , ipsi
318쪽
ipsi viam. Quod attinet ad tunicas venarum, statuamus duriora corpora, qualia sunt rusticorum dc senum, maiori dissicultate findi posse ab hirudine, at in tenerioribus, qualia sunt puerorum, mulierum, nullo labore id contingere docet experientia. Deinde vero qui cunq; tandem sint corpora, pati postulit ab hirudinibus aperiri sibi venas: videmus enim animalia ratione expertia, in quibus
corium est proculi, dum locos transeunt palustres, in pedibus, aliis o partibus portare infixas hirudines, ab illis , copiosum sanguinem educere. Quid igitur in homine contingere poste putabimus, qui multo teneriorem habitum possidet 3 Quid ubi fuerint tot adhibitae praeparationes corpori quot adhiberi debere ex omnium authorum sententiis satis superq; demonstrauimus Adde etiam his propriam quandam, ac ingenitam naturam horum animalium, quae scilicet morsu sanguinem sugendi potestatem habet; solumi ex omnibus, quod nobis
constet, hanc facultatem habet. Venam itaq; habebunt aperiendi vim hirudines , & ex vena nunc copiosum, nunc autem exiguum, prout vel fuerit magnas vel parua, vacuare sanguinem poterunt.
tu natorious parti laus, quam cucurbitulae scarificatae. Discordia videtur in hac re inter Galenum, re Avicennam. Nam ille sanguinem subculaneum duntaxat vacuari docuit, eiusque usum esse pro cucurbitulis. Hic autem ex altioribus partibus deduci sanguinem contendit. Recte quidem uterque Narii hirudo si adhibetur pro vacuatione locali, a paruis venis duntaxat, quibus cutis abundat, deducit sanguinem :&quia hic fuit antiquioribus Medicis usus principuus, idcirco Galenus usum este pro cucurbitulis edocuit : ubi vero pro uniuersali vacuatione applicatur ex vena magna educens ab altioribus partibu . 3o internis i , vacuat: quod Avicennam inspexisse constat. Alia solutio: Sanguis qui educitur, vel est exiguus: vel multus, atque superfluens: qui exiguus eli,sic educitur ab hirudine, ut pariter educeretur incisa scalpellocuti,& hunc intellexisse vacuandi modum Galenum; at si vacuatio modum excesshrit, a toto educit corpore, quamuis primum, atque principaliter acute: quem Avicennarespexit. At si petieris,quaenam vacuatio ex hisce duabus sit vehementior: dice rem illam esse, quae fit percucurbitulas. Causa enim attractionis in his est necessitas vacui: in hirudine autem est vis attractiva.Sed attractio,quq fit propter necessitatem vacui, maior est ea quae fit per virtutem natui alem:illa enim attractio quodcunq; attrahit, siue conueniens, siue minus: haec vero amicum duntaxat trahit, quod si defuerit, nihil attrahit. Hinc praeterea videmus, quod ubi volumus ad externas partes attrahere aliquid violenter,magno i conatu, tunc adhibemus cucurbitulas. Sic statemus non raro, ubi in t horacis cauitate vel sanguis vel sanies contineturex thoracis vulnere penetrante, percucurbitularum vitam ab internis illis partibus ad externas omnem humorum colluuiem deducere. Quamobrem modus, quo vacuant sanguisugae, magis est familiaris quoniam sensim de sugendo fit, quem vero efficiunt cucurbitulae, quia violenter trahendo faciunt, magis violentus est: virumq; tamen genus praesidii ianguine vacuat primore principaliter ecuti: in qua re conueniunt, usust idem cile videtur ana botui at differunt, quia cucurbitulae incisa scalpello cute, ab ea duntaxat vocuaso ant. Hirudo vero aperta maiori vena totu corpus exhaurit . Amplius dubitatur, quem sanguinem vacuent hirudines, an crassum, an tenuem. Glossematarii qui 'dam Avicennae respondent, sanguinem crastiorem a cucurbitulis, quam hiru dinibus educi. Non satisfacit solutio. Quia cum viruinq; auxilium sanguinei rivacuet subculaneum, tam crassus, quam tenuis, qui scilicet pro ipsa vacuatione ibi praeparatus est, euacuari solet. Hinc sit, me non adhaerere opin. oni illotum
319쪽
qui dixerunt hirudinem no vacuare,nisi sanguinem tenuem nam si res in hunet haberet modum, affectionibusculaneis, in quibus residet sanguis adustus, recrastissimus, ut in scabie; vitiligine serpigine, faciei ruboribus, in elephanti corum tuberculis, non possient hirudines tantum afferre commodum, quantum afferre ium omnes authores docuerunt, tum etiam nos ipsi experientia compertum habemus. Igitur hirudines eum sugunt, vacuant i sanguinein, quem in parte, cui adhaeserint, adesse contigerit. C A p. IX. An hirudinis et in conueniat prophreneti et QVAE R i TvR ad haec, an pro phrenetide curanda hirudinibus utendum sit: deinde,s utendum,an venis haemorrhoidalibus applicandae sint. Huic quaestioni respondeo, quod ubi venae scalpello incidi non possunt, ut cum vii
neratio Medico caremus: vel nobis non permittitur propter ignauiam,timiditatemque aegrotantium, in illis applicati potest hirudo, ex quibus vacuandum esse sanguinem vel pro reuulsione ipsa, vel pro vacuatione a praesenti morbi statu fuerit nobis indicatum. Sic, aut vena, quae in brachio exterior nuncupatur, aut quae recta est in fronte, tuto potest ab hirudine morderi. Videamus modo, an hirudinibus in venis haemorrhoidalibus, pro reuulsione facienda utenduin sit. Obseruaui quamplurimos nostrae prouinciae Medicos,qui sibi hoc persu dent, non posse phrenet idem tuto sanari,si hoc auxilium praetermittatur; quit imo ad tantam veniunt temeritatem, ut in omnibus acutis, malignisque febribus illarum usum admittant. Ego nunquam potui approbare hanc mcdendi ra- tionem; causa est duplex: Prima quia si pro reuulsione hoc fieri debet opua est, quod hoc remedium praecedat venit sectionem ex cubito, non autem subsequatur: quod tamen illos factitassie conspexi. Postu lat enim reuul sionis ratio, quod primum a distantiori parte, demum vero a propinquiori sanguinem mittamus; ubi scilicet ex utraq; parte mittendus est sanguis. Atq; hic prosecto primus est crror Medicorum nostri temporis. Accedit his alter multo maior, quia scilicet 3 c vacuationem eius sanguinis procurant, qui tame minime debuit vacuari. Nams phrenitides fiunt, vi plurimum a sanguine tenuiori: Si s verum est, biliosum sanguinem vacuari debere&reuelli; ab ea sede, in qua venae haemorrhoidales consistunt, sanguis hic recte vacuari non potest. Non enim biliosus sanguis, sed
crast is & melancholicus in illis contineri natura solet. Cum itaque hoc op re minime fiat, quod morbus indicat, & cum in reuellcndo attis praecepta sui uertantur, fit, Medicos recentiores toto quod aiunt coelo aberrasse: nisi tamen contigerit affectum fuisse concitatum ob retentionem sanguinis haemorrhoidalis: tunc enim illas pro reuulsione, ta vacuatione sanguinis crassioris aperiei das esse cognosceremus. MC A P. X. hirudines et res iam rela allus applicandae, es eu morbos cur re, es a quibus aseruare dicantur. Pos TREMO quaeritur, an venis illis apponendae sint hirudines pro curandis morbis a melancholia procreatis, ut puta pro lienis obstructionibus 1
crassio, re viscido sanguine, pro febre quartana, pro tumoribus earundem v narum discutiendis, atque uniuersaliter pro omnibus morbis melancholicis. Video enim maximam eme inter Medicos nostrates Hisensionem; nam aliqui putant nunqua illis utendum, contendentes venas haemorrhoidales milia cum liene habere communionem. Alii vero contrarium sentiunt quibus ego in praesentiarum adhaereo, quam rem ne videar gratis dixisse, nunc breuiter expono. Qui dicunt nullam est e harum venarum communionem, vi lcmur mihi iugnorare natura, non solum per venas, arterias, neruos, alias i conspicua, paries
320쪽
eonsensum toti praebere corpori secundum rectitudinem propriam, sed etialii hoc ipsum fuere per coecos quosdam meatus, & ductu inconspicuos, quam enim maiorem cum hepate laeso communicationem habent dextri cubui venae quam sinistri: cum aequaliter amborum cubitorum vasa ab eodem venae cauae trunco exoriantur ' quam similiter maiorem communicationem venae in nati
bus habebunt dextrq adhepatis, sinistrae naris ad lienis morbos arcendos, quain econtra, cum ab uno eodem is fundamento oriantur itaq; quamuis non ad ut per venas conspicuus consensus, adest tamen per corcos ductus ae meatus ad modum incertos, cuius causa admiranda indies esse naturae opera cernimus. i. Adde tamen his, adesse per venas manifestum consensum cum liene ipso, cum satis super i constet, quinque illarum venarum capita, quae musculo ani terminantur ex vena caua, quaelumbis allistit, proficisca: ex qua habere originem venam lienem nutrientem, non est ex omnibus Medicis, qui dubitet. Cur non erit patens haec via, consensus hic manifestissimus pro sanguine crassiori vacuanado satis idoneus 3 Ad haec si artes institutae sunt ad imitationem naturae: cum in dies videamus naturam sanguine ab haemorrhoidibus expurgato idum tamen modum observet sanari ea corpora ab allectionibus melancholicis ; cur nos ipsi imitati illius exemplar, at iactionem, ubi consimiles assectus occvirent, venisq; illis non reiectantibus sanguinem non audebimus eiuscemodi vacuat o-x onem prouocare F cur non accedemus ad ipsum auxilium audacius, tutiusq;. si a lias huic actioni incumbere consueuerit 3 Praestat hoc loco recensere non e ulla
' ex Hippocrate de usu sanguinis ex haemorrhoidibus illientis, ut cognoscamus multo diligentius, in quibus affectionibus conueniat uti hoe auxilio, de in quibus contra abstinendam sit. Sic enim in Aphorismis inquit: Melancholicis Mnephtiticis haemorrhoides innatae bonu. Et Galenus in commentario ait: Non solum ratione euacuationis hicniorrhoides sanant huiusm odi passiones sed&ipsa qualitate humoris vacuati. Hae enim sanguinem crassium consueuerunt vacuare humore elenum melancholico, talem habente in sanguine consistentiam, qualis est iuvinis faex. Quare nihil mirum, si atrae bili, ae renum pallionis obus conferunt haemorrhcudes, ut quae humorem faeci similem vacuare natura aptae sunt. J Et alibi: Maniacis inquit varicibus, aut haemorrhoidibus innatis, maniae liciolutio.J Galenus vero hic insaniam illam, quae proprie melancholia dicitur. vocat non illum, qui fit ex bile,furorem. Est autem varix cum venae latiores fiunt in cruribus, de coxis: quod ex crasso Sc melaneholico humore conatingit, adeo quod pellente natura ad partes ignobiliores eos qui insaniam ei ictu ut humores,d praesertim cum melancholici fuerint, ac cratii, dictarum se quitur passionum generatio, de insaniae solutio.JRursus Hippocrates libro sexto de morbis populariter vagantibus, sectione quinta, inquit: Atrae bilis adsimile
haemorrhoides,id est,sanguifluae venae es Fundunt. Galenus: Moi bum sane me D lancholicu,id est,atram bilem vocatum, per sanguifluas venas leuari, euidenter constat, i nullosci ea impendcnte apertis illis incolumes rei nausisse animaduer. timus; quosdam vero non solum semel, aut bis, sed etiam ter,& quater simul atque sanguiflua vena suppressa sit,in atram bile incidisse,non nullos vero singulis annis hoc vitio tentari solitos, nisi aut per venas hasce praesiduam prius senserint aut atra bile medicamento purgata maluant euerterint. Postremo : Sanis influis venis laborantes, ne i morbo laterali, neq; pulmonario, neq; pli gedaina, neminitammatiunculis, quae dothrenes vocantur neq; iis, quae tera obiit hi: foliastis vero lepris :rortasse neq; aliis. J Galenus. Non tamen huius malo: in succorum copiae: sed melancholicae potius sanguiduas venas medelam cile statunnus. Jso Porro Galenus libro quarto de sanitate tuenda, haemorrhoidalium venarum prouocationem tantundem valere docuit . quantum venae sectio: verba sic habent: Namsi cum sanguinis copia, aut vena incideda. aut ali ita id quod tanti m-dem valet agendum:Sane tantundem possunth c. inibus haemntali iides sunt retentae, si has emiseris, si mulieri menstrua consuetudo cellauerit, hanc prouo ces J Sed hic animauei icndum est, haemorrhoidales vena multis modis ape-