장음표시 사용
281쪽
nieminisse oportet, in abundantia crudi huiusce humoris partitis vicibus mi tendum ess e sanguinem, ac in ipso i uteruallo incidentibus, de detergentibus tendum, ut Galenus faciundum monuit de ratione curandi per venae secti nem,& nos libro quarto explanavimu . Deinde etiam intelligere possumus humorum pituitosorum nomine, crudiorem illam alimenti partem, quae sanguificationem in iecinore subterfugit, hunc humorem crudum diximus alio in opere nuncupari a Galeno sedimentum. Quoties igitur cuinq; hic abundata rit simul cum sanguine, ubi sese osterat occasio utendi phlebotomia, statim secanda est vena: mox vero si non fuerit suffciens, postea expurgabimus. Caeterum, si humores fuerint viscidi, ex eorum scilicet numero, qui a sanguine plurimum distant, quemadmodum est pituita vitrea, fuerint i crassi, ut melanch lia excrementitia, aut etiam atra bilis, opportunu est aggredi curationem a pii gatione illorum humorum praecedente eorundem optima praeparatione.
umo orariantis contra Avicenna sesatisfaciundum.
EXPosi TA veritate huius quaestionis accedamus ad dissoluendas rationes contra sententiam Avicennae propositas. Ad primum igitur, quando dic
batur; quem ordinem habet remedium locale ad remedium uniuersale: eum a iliabet purgatio ad venae sectionem, dicimus non esse eandem proportionem: quia locale remedium nunquam est uniuersale; at purgatio x niuersale remedium est. Venae sectio uniuersale nuncupari solet remedium, quod eo omnes humores in venis consistentes vacuentur; at purgatio licet determinatum humorem vacilet,eum tamen vacuare potest ab omnibus pallibus. Meminisse autem oportet hoc loco eorum quae nos diximus libro de ratione purgandi: Pu gationem duplicem esse, 'niuersalem,St particularem. Vniuersilis est,non quae
omnes humores,sed quq ex uniuerso corpore aut certe maxima ex parte supe uacanea deducit. Licet prius unam quam aliam partem euacuent medicamenta: ut alui deiectio primum quidem ac maxime intestina. mox ventriculum, aitandem viscera, prirnasque venas; deinde venas maiores, postremo minore ,
habitum liae corporis. Sic vomitio primum quidem ac maxime ventriculum, deinde si persistit viscera, venasque maiores, postremo corporis habitum. Pa ticularis vero nuncupatur purgatio, quae partem duntaxat unam propriis vitiis cletergit. In omni deinde artificiali, ordinariaque curandi ratione, a facilioribus exordiri oportet; at venae sectio facilius est remedium validissima pure tione facta colloquintida,&helleboro. At remedium euadet dissicilius in relatione ad expurgantia leuiora. Idcirco Galeni illa sententia, quam passim surpat conferendo phlebotomiam venae sectioni. non est uniuersaliter vera de quacunque expurgatione, sed locum habet solum in relatione ad pharmaciam validam, qua supra locuti fuimus. Postremo non est verum, plures utilitates praestaria venae sectione, quam a purgatione: nam utrumque remedium suas habet vires egregias circa determinatam morbi speciem: quin etiam videntur duo haec praesidia inter se comparari non posse. ob eas rationes, quas docuimus libro tertio huius Methodi: cum dicunt, phlebotomiam deberi humoribustum quantitate, tum qualitate peccantibus, dico id non esse verum: cum nunquam liceat accedere ad hoc remedium sine multitudinis affectu, aut sanquinis motu: at sanguis citra cacochymiam mouetur. His igitur in hunc modum, quoad eius fieri potuit, diligenter explanatis, videmur omnia docuiste, quae ad tempora tum uniuersalia tum particularia pro remedio hoc exercendo deside rari pollent. Docuimus qualem praeparationem ipsa corpora postulent; quem 'ordinem in variis remediis exercendis obseruare debemus. Hinc igitur sit perest, ut ad aliorum explanationem nostra conuertatur orat O, quae protractationis institutae absolutione necessaria sum.
282쪽
Vraiarum nomine i Sigena set esse arteria ex veterum cra, ne , quid invicem di ient venae Sartem.
, , M vero opportunum est docere, quae venae in quovis ac ctu secandae sint. Verum prius statuere oportet, venatura ic nomine duo vasorum genera nos intelligere: tum quae pro- prie nuncupantur venae: tum etiam ipsas arterias, idque e i Hippocratis de Platonis, alioruml veterum consuetudine. Hippocrates quidem secundo vulgarium morborum libro sectione quinta, sic de arteria locutus est: Cui vena, quaeest in cubito, pulsauerit, furiosus ille Ar iraeundus euadit: cui sensim mota fuerit, lentus.) Plato vero Galeno referente sic inquit: Cor vero simul, & venarum fontem, Meius sanguinis, qui per omnia membra vehementer circumfundi; tur. Diiserunt autem inuicem, quod venae non pulsant: quemadmodum ari riae, atq; licet Hippocrates videatur dixisse, non semper pulsare arterias . eius tacmen sententia, de adeo vehementi agitatione & pulsatione accipienda est, ves o priusquam tactu prehensauerimus, oculis subiiciat ut ille motus: quod ex ver bis illius constat: nam pulsui quietam motionem, de lentum furioso, & iracundo, quasi ira vacuum opposuerit, ut optime Galenus interpretatur. Arterias iagit ut rectius quispiam pulsatiles nuncupauerit venas. At generis nomen habent venae, de proprie non pulsant. Differunt praeterea, quoaillae continent sanguinem spirituosurn sementissimum: hae vero sanguinem crassiorem: omnes via delicet humores sanguinis substantiam constituentes, ad haec vero serum, tanquam vehiculum illius: ac etiam humorem illuni crudum, qui sanguificati mnem in iecinore subterfugit, magna naturit prouidentia sanguini perpetuo mixtum , a nobis i sedimentum alio in opere vocatum, ambitu suo mercent, com- o plectamturq;. Postremo vcnarum unica est tunica, ta ea quidem tenuis arteriarum vero neq; simplex, neq; tenuis , sed duae ipsis insunt tunicae e quarum interna quidem crassa est admodum densa ac dura, atq; in fibras transuersas diuidua, exterior vero tenuis, rara, mollis, qualis etiam est venarum tunica. utrum que vasorum genus inciditur, at certe haud pari securitate : quandoquidem a tetiae ob imminens ex profluuio sanguinis discrimen, atque ob dissicilem vasorum consolidationem, raro secari debent: cum vero necessaria fuerit earum se ctio, cum magna praemeditatione est ad eam accedendum. Quae igitur regi laesint obseruandae, quis secandi modus, quibus affectibus opem ferant, hoe libro docere instituimus, principio sumpto a sectione ven rum. Mox vero de arteriatum sectione tractabimus.
283쪽
C A P. II De venis, quae in cubito es manuficantur; quaesecurim incidatur, Squis insectione locus iubeat observari. PORRO in hac tractatione primum agemus de sectione venarum cubiti, ecmanus: mox vero de venis, quae secantur in cruribus pedibus li: ac etiam in aliis partibus, in quibus exprobatissimorum aut liorum consensu pro curandis, praeseruandisque morbis incidi consueuerunt. Quae igitur in braclito, dc in manu aperiuntur venae, sex numero recensentur, videlicet cephalica, bastalica, media axillaris basilicae propago,&duae aliae, in ulteriori brachii parte iotinentes: quarum altera dilecta funis instar, inter pollicem de indicem manus excurrit: altera inter anularem, de minimum porrigitur digitum. Harum tres magnae sunt: duae paruae in manu consistentes. Mediocris et Hunis brachii ab Avicenna Se Fernelio nuncupata. Ex maioribus venis nulla tutior, quod attianet ad ipsam se ostionem, iudicari debet cephalica. Quandoquidem aliae dux
subiectum habent arteriam , vel neruum. Basilica quidem comitem habet arteriam, atque sub ipsa musculi tendo delitescit; propterea cum maxime periculosa illius sit inciso, admodum caute pertundi debet. Quoniam si arteria incita fuerit, sanguis aut nunquam, aut certe cum magna dissicultate supprimitur: Media vero ob neruum ei subiectum periculo non vacat. Nonnunquam inter Loduos neruos ex urrit, unde omni industria utendum est, ut illam accommodate feriamus. Doceamus modo, quo in loco fieri debeat inciso. Tres illae vens in cubito magnq apparentes incidendae sunt paulo supra cubiti articulum,nes infra, neque e i egione ipsius, ut sanguis promptius prosiliat, Ac neruorum, dc arteriarum noxae tutius evitentur et Axillaris etiam similiter incidenda est. Etenim ob varium complexum, quem habent in articulo cum neruis tendonibus &arier iis, timor scctio est supra cubiti articulum: sanguis est liut muliato facilius; quandoquidem tortuose admodum incedunt illae sub cubiti plexu, Ac in ipso articulo, quae res non mediocriter impedire potest tiberum sanguinis estiuuium. Cephalica certe incidat ut infra caput musculi in loco molliori v- sonica facta diuisione, ne instaminatio excitetur. Vt plurimum enim huiusna idi assectus consequitur, quando non unico, sed iteratis ictibus vena percutitur; quemadmodum elegantissime scribit Oribasius ille Sardianus post Galenum Medicorum praecipuus,cum scribit: Venam autem humeralem secare omnibus mod:s sine periculo licet. Et tamen quibusdam etiam ex huius sectione musculus sub radio constitutus indoluit; alios inflammatio subsecuta vexavit, de dolor diu perdurauit. Veruntamen iis . qui sic assecti fuerint, vena non unico ictu fuit diuisa: sed cum primum fuisset aberratum, secundo, de tertio, Mquandoque etiam quarto fuit pertusa. Quamobrem cum musculi caput saepe punctum fuisset,eiuscemodi ali ectiones concitatae sunt. At unico ictit ma igna facta diuisione, non quispiam inflammatione correpus est; nec dolorem contraxit. Quocirca haec intrepide secanda esst,sed interior caute admodum considerate.JHaec Oribasus. Docui hactenus, quae venae in cubito, de in m secandae sunt a quis locus sectionis; nunc reliqua pertulltemus.
agendum Ancidenda venae non a paruerint. IN hoc autem opere in primis est animaduertendum adeo variam cssebum ni co poris structu iam, ut in quibusdam incidendae venae maxime emineant, soli, quibusdam vero delitescant. Sunt in quibus interior statim appareat: a- liae duae occultentur; aliis contra cephalica 3 media sese dent in conspectum interiori non apparente. Qui ergo habent apertas venas, facile phlebotomiam recipiunt, possuntque in iis obseruari, quas docuimus regulas, aliis quiadem non licet. Idcirco si obscuriores extiterint, aliquem ramum ab illis proficiscem
284쪽
ciscentem scindere oportet. Triplex autem e st ramus: unus funis brachii : a lius inter minimum, anularemque excurrens: tertius inter pollicem,&indicem. Primum ex cephalica deducere originem anatomica docet obseruatio. Secundus ortum ducit ab interiori. Tertius etiam ab exteriori proficiscitur. Quamobrem nulla apparente in cubito vena, aliqua ex hisce tribus substituatur: copiosior i sanguis vacuandus est, quam si maior vena incideretur. Postv Iant autem hae manus venae antea quam adsectionem ventamus, vae aquam calentem dimittatur manus: alioquin sanguis aut non esiluet, aut non tanta quantitate, quanta foret neces larium. C. Et erum si ex magnis venis quaedam
Io fuerint obscurae, quaedam conspicuae, semper inci antur magis conspicuae. Vis, exempli gratia, suadeat affectus incidi debere cephalicam, eaq; non appareat aut obscurior st, tuto incidemus mediam, si fuerit magis conspicua, quam interior i nam illa ex interna externas producitur. Rursusqi secabimus interio rem magis, quam duas illas, ubi fuerit manifestior; quemadmodum G uenus docuit libro de ratione curandi per sanguinis missionem hisce verbis usus: Nam hi tres sunt loci mittendi in cubito sanguinis: interior utilis est iis, quibus inta riores collo partes patiuntur; exterior vero in iis, qu: bus, quae his superiores sunt, ut facies aut caput; Medius locus interdum utra iq; habet deductas ven asin ulteriorem brachii partem tendentes, ac deinde hic coli rentes: interim v oo roceleritet in unum mutuo congredientes in ipso videlicet iuncturae ilexu: ae
obscuram nonnunquam alteram earum; claram vero alteram. Ita dubi vena,
quae parti affectae propria est, obscurior fuerit, & ad mediarum aliquam accedas,conare,quae a propria deducitur, potius incidere. Est autem ubi, & quae inferiores sunt cubiti iunctura,eas,quit in vina existant scit. nihil secare prohibear, ubi nimirum, quae in cubito sunt, non appareant: sedeas certe, quae iniectit insunt affectis.J Atque libro decimotertio Methodi medendi, capite undecimo dicebat: pari modo venam quoque, ubi hae partes sic laborant, ilicidere licia meralem in manu: s ea non cernitur,mediam.J Animaduertenda sunt haec veta . ba humeralem in manu.J Quoniam manus nomine totum intellexit brachi- ' um, non autem manum proprie dictam comprehendentem vinam, de digitos iquam rem maxime conspicuam fecit parum infra, cum dicebat: In angina, quam synanchen Graeci vocant, primas in manibus: secundas eas, quae sublin Mahabentur.J In quibus verbis quis noli videt manus vocabulo Galenum in tellexisse totum brachium 3 Quandoquidem in ipsa revulsione humoris ad anginam conssuentis expedit primum magnas in cubito venas incidere quae si
non apparuerint: postea accedendum ad venas in manu existentes. Quamobrem quando manus absolute proponitur, totum inrelligemus brachiu. Quanata vero summam dicimus manum, intelligimus partem infra rascet tanum vina etiam dicitur. Quam rem omnibus in Gaioni doctrina exercitatis notis.
o simam esse arbitror: praesertim vero iis , qui legerint librum de anatomicis demonstrationibus in quo frequenter hisce utitur nominibus.
HI duo contingunt errores praecipui in hac materia, unus est cum neruus
pungitur, alius cum a teri idiuiditur. Aberratum autem fulge in opere hoe modo cognosces. Si punctus hierit neruus, aut tendo sequitur protinus et auisera simus dolor,pars in tumorem attollitur stupor aduenit, aliquando paratu sis atque ut plurimum conuulso accedit. Dignosces autem, num vena, an alterias inguine profundat inde, quod huius flauior, tenuioro; sanguis existat, &curri pulsu vacuetur vi illius autem nigrior, & sine pulsu. Historiam hic a Galeno re. latam proferamus. Simile(iaiquit libro quinto Methodi quidem aliquandota agresti contigit iuueni duin sanguine sibi mittendum veris tempore curaret,
285쪽
x o HORATII A V G E N I I L I B. IX.
quod nostratibus maxime est in usu. Cum enim Medicus, qui venam incisurus erat, brachium hominis deligasset: contigit attolli veluti in gibbum arteriam, i laque hanc pro vena Medicus diuisit. Exigua sane incisio erat, sanguis autem flavus, de tenuior, Ac feruidus statim eiaculabatur, idq; cum quodam veluti sal
tu. At Medicus quidem, ut erat admodum iuuenis, dc operum artis parum phritus, venam se incidi Te putabat: Ego vero cum quodam alio,ex iis,qui aderant, Medicis lici; seniore ubi quod accidit, animaduerti, praeparato exemplastrorum genere,quod sanguinem supprimit, medicamento, tum incisionem cuti se coniunxi, tum super medicame illico imposui, ac spongiam mollissimam extrinsecus super hoc deligaui.J Caeterum quibus remediis opportune hisce eri Rribus prouideatur, demonstrabimus infra diligenter. CO. V. uibus Us bHsiectiones venarum cubiti opitulentur. OP E R IE P R E T i v M est nunc docere,quem usum afferant harum venarum sectiones, a venis cubiti desumpto principio. Cephalica igitur incisa ex ceruice tantum ,& ex his, quae supra ipsam sitae sunt, partibus, sanguinem euacuat, nec iecinoris, seu praecordiorum regionem attingit, nec ab inferioribus quicquam educit, quod alicuius sit momenti. Capitis itaque ex plenitudine as 5 ofectus siue fuerint interni, siue ad summu peruenerint magnitudinis , revelluntur cephalia incisae directo respondenti loco affecto: dextra enim capitis pa te laborante ex dextra: sinistra vero ex sinistra exteriori vena retractio fit. At si haec non appareat, incidenda est vena, quae excurrit inter indicem, dc pollicem; praesertim vero, quando segniorem facere in animo fuerit reuultionem, aut etiam, ut quibusdam placet, futuros morbos praecauere consilium fuerit. Cephalicae huius maxime prodest sectio in oculorum affectionibus, de quibus Galenus libro de latione curandi per missionein sanguinis hoc modo locutus est. itaq; dolentibus oculis humeralis incisa vena, quaeq; ex ea derivata esst, in cubito incita, luculentum celeriter commodum adferunt.J Qua vero ratione soprodest oculorum inflammationibus eadem etiam iuuat auribus, maxillis gingiuis, atque faucibus inflammatis. Contra basilica evacuat ab iis,qux infra cera mulcem sunt,ueluti thorace, de inferiori ventre: Media vero inter utranas medio modo sese habet. Quia neque a supernis partibus ita euacuat, ut humeralis ;nequc ab infernis, ut interior cum participet utraque vena, ut supra dicebamus. Pleuritidem itaque descendentem basilica reuellit vi ascendentem derivat in . eodem secta cubito. Quod est reuellere, de euacuare si mul ; non autem reuellere, atque derivare, ut male opinatur Fernelius Brisotti, Cuttii, atque aliorum opinionem imitatus, Ex opposito autem cubito facta ascendentem duntaxat reuellit: nec quicquam iuuat pro vacuatione humoris in phlegmone, aut in vi- ocinioribus partibus contenti; neque id imirum videatur, quandoquidem non ins hiluitur gratia vacuationis, sed pro inhibendo solum fluxu humorum ad ara .fectam particulam. Idcirco istatim inchoante fluxione, de multitudine sanguinis corpore nimium abundante sit. De hac re Galenus libro de ratione curandi per venae sectionem hoc modo locutus est: Quin de pleuritidis, quae e dire cho laborantis lateris adhibita fuit sanguinis missio, clarissimam sirpe utilitatem attulit quae vero ex brachio opposito, aut omnino obscuram, aut certe post temporis interuallum.J Et merito quidem sic locutus est, quoniam euidens utilitas ea est, qua aegrotus se leuatum a morbi sentit vehementia: id vero comtingit vacuato sanguine in phlegmone contento, non eo, qui ad phlegme tanem fluit, aut fluxurus est, a quo adhuc nulla febris, nulla tensio, nullus tumor; nullusque dolor contingit in inflammata particula. Quae in opposito cubito secatur venaeuidentem utilitatem facit non quidem in relatione ad aegrotum
conquerentem de febre, de dolore, de iusti, de difficili respiratione, sed in comparatione ad artis opera; est animaduertendum Galenum dixiste cepe. l
286쪽
non semper. Quia aliquando maxime obest eiuscemodi venae sectio. Dabitu cigitur ex Galeno casus, in quo non conueniet aliquando venam incidere in e dein cubito. Idcirco nihil est,quod generalem proponant regulam ex iis Galeni verbis, qui ex eodem cubito in pleuritide venam incidendam esse volunt. An
dicent sectionem venae in opposito cubito non liabere ipsam rectitudinem sed quam sit absurdaeiuscemodi opinio, demonstratum est a nobis sis perioribus libris, ubi a E, etiam secundum latitudinem dici demonstratum fuit ex Galeni verbis. Haud igitur recte tu hac materia sic scribit Fernelius: Proinde huiu; secta vena dextiam pleuritidem non adimit, sed noxium humorem, vel in in io flammata parte linquit, vel puro sanguini permiscet, vel (quod frequentissime accidit sinistram pleuritidem inuehit. J. Nam certe, quae fit in eodem lateio venae sectio, morbum iam factum sanat; quod quoniam fieri non potest nisi
prius efficientes causas remoueamus, propterea prior indicatio ad edicientes causas, atque adaugentes verti debet inopere, quam ad factum morbum, ut
Galenus docuit decimotertio Methodi, de libro artis medicae; ac nos in septimo libro videmur satis abunde explicasse. Fateor humores linqui in inflammata particula: quia dum reuello fluentem solum, ac confluxurum inhibere
volo: noxiusque humor circa phlegmonem contentus,cum non agitatur,ea sectione non potest permisceri humori bono: nec etiam sinistram pleuritidemio inuehere ut ille somniare hac in re videtur mihi. Ac multo etiam perperam sentit, quando agens de instaminatione humeri de axillarum vult incidendam esset venam aut cubiti, aut manus: refero eius verba, ne aliquid videar illi imponere. Inflammationes, quae vel humores, vel axillas male habent, nisi ad brachii Re xum pertingant, eandem curandi rationem subeunt. Cum autem eo peruenietur , quoniam partem inflammatione obsessam sectione proritare tutum non est, manus e directo aperienda est vena. J Haec opinio est omnium absurdissima, ut contra Io ubertum disputans recordor explicasse. Cur enim instam- malo cubito ex manu sanguinem mittit an ut originem fluxionis inhibeate id sane piae oculis habere debebat, quoniam prima omnium indicationum in in- , o flammationibus exequendarum est, fluxionem inhibere. At quaeso eleganti sime Fernelii ex manu ipsa, aut excubito ascendet sanguis facturus inflammationem cubiti, de axillarum 3 an potius a toto corpore cur igitur totu relinquis corpus humorum multitudine resertum. de ad eas partes exinaniendas properare vis, in quibus nulla continetur suspicio multitudinis 3 quando nolueris derivare, id tutissimum esse seio: at vero cum reuellere adeo perniciosum fore profiteor, ut nulla possit perniciosior excogitari medendi ratio. Qui ergo me haberein hac materia praeceptorum voluerit, sic statuat: In cubiti &axillarum inflammatione sanguinem pro reuulsione mitti debere ex cubito opposito: pro derivatione autem ex aliqua vena in manu existente. Iccinoris instammatio locum non habet, ex quo sanguis debeat vacuari pro derivatione: at pro reuulsione interior dextri cubiti vena eligenda est: quoniam non solum superioris ad inferius relationem habet, sed etiam proxime demandantem particulam respicit, vacuans ex vena cauasanguinem, aqua in iecinoris substantiam transmittitur sanguis facturus inflammationem, ut Galenus docuit libro decimotertio Methodi medendi, capite sexto. Eadem statuatur medendi r
tio in phlegmone lienis ex sinistra basilica sanguine profuso , at fit derivatio
in venas haemorrhoidales. Articulis inferiorum partiti inflammatis, ut pedum genu, dc coxendicis, aliisve morbis ex sanguinis fluxione genitis incidenda est pro reuulsone vena cubiti. Quemadmodum etiam, utero, d vesica phl gmone obsessis, aut singuinem profundentibus, quod etiam in haemorrhoidum nimio fluore veritatem habere constat. Renes autem statuuntur ambige- . re,cum pro aversione gaudeant sectione, tum inferiorum,tum superiorum partium, si tamen fuerit magna fluxio, dc corpus humorum multitudine resertum magis praestabit ex interiore cubiti, q uam ex inferiori prolicere singuinem, vealias demonstraui. Pulmonum inflammationem reuellit (ait Fernelius: paris
287쪽
term derivat interior cubiti sinistri potius, quam dextri, quandoquidem puli
monis venae ex dextro cordis sinu prodeunt: hic autem in sinistram partem venae cauae inseritur, qui per alam sinistram in cubitum excurrit. Eadem sanguini , qui tussiendo reiicitur, labi, cordis palpitationi, aliisque eorum vitiis su
eum usum parsiarum asserat venatrum in manibus incisi a. HAc TEN vs docuimus, quem usum asserat sectio venarum, quae magnae apparent in ipso cubito. Nunc de paruis agendum, circa manum conii. xostentibus. In primis autem certissimum est, secandas esse illas, quotiescunq;m iores secari non possint, aut quod natura sint occultae, aut quod cubitus a mo bo imbecillus eiuscemodi sectionem non ferat. Atque haec prima utilitas est mnium Medicorum unanimi consensi stabilita quae etiam potissima causa fuit(ut ego sentio)institutionis huius. Adduntur huic aliae ab aliis, quae quoniam minus firmae sunt, exigunt diligens examen. Quae enim prope anularem in nus digitum excurrit, dextra quidem, ut nonnulli aiunt, iniecinoris, sinas tavero in lienis affectibus confert, ut Avicenna docuit: quod etiam Oribasus ille Sardianus memoriae prodidit libro septimo, capite quinto, ubi de sectione harum venarum haec scribit: Ita in altilio liene vena, quae est prope anularem si- nistiae manus digitum, incisa iuuit. Nonnulli vero eam venam incidunt, quae inter medium & anularem interiacet. Et sanguinem fluere sinunt, donec ipse per se si statur, lienem iuuari aiunt: atque si venam internam cubiti secueris, sanguis enim e sinistra manu detractus lienem male affectum mirum in m dum iuuat.J Quam rem Paulus Agineta ad verbum confirmauit libro sexto, capite quadragesimo, atque etiam illorum ductus authoritate Avicenna libro primo sectione quarta. Ex quibus deduco eius venae iuuare sectionem,ex communi assertione probatis ii morum authorum, affeci us lienis, ta ieci noris , illius, quae in sinistra, huius, quae in dextra manu consistit. Ratio vero huius rei d
pendet ex eo principeo, cuius supra meminimus, nempe quod venae perma- 3 nuin excurrentes illamque irrigantes sunt rami, re propagines venarum m gnarum cubiti. Quamobrem ubi hae non appareant, illae tuto sunt incidendae. Sed est animaduertendum minime prodesse haru sectionem in omnibus morabis, ne etiam in omni tempore, at tunc duntaxa cum secari debuissent maim res venae pro sanandis iis morbis, qui venae sectione sanari consueuerunt. Os
structiones igitur antiquae lienis, aut iecinoris a crassis frigidisque humoribus factae, quibuscum viplurimum frigida iungitur intemperies, de flatuosus spis ritus negotium facit, non modo nihil iuuantur sanguine ex illis profuso, sed e iam maxime laeduntur. Propterea redarguendi sunt, qui in omnibus affecti a illarum partium eas incidunt venas. Sunt etiam pariter arguendi secantes Sutramque venam, maiorem primum, deinde minorem: quod illi certe fi
ciunt nulla duceratione, nullaque moti experientia aut testimonio antiqui ai
tboris. Quorsum enim squaeso paruae illae, distantioresque incidenda sunt venae, si in propatulo sunt maiores, vicinioresque 3 Quid pax taurum sectio
amplius faciet, quod magnarum eisicere venarum non potuerit : Atque laticrursus error alius apparet manifellissimus circa tempus: morbo incholiue frucant venam maiorem: eo postmodum antiquato, venas pertundunt in matnu. Quid enim haec incisio praestare tunc utilitatis poterit quia linquiunt: vibres minus redduntur debiles: quam si maiorem incideremus t At multo imbecilliores reddi contendo duplici nomine, primum quia si sangui nem ex illis va- socuamus proconsuetudine aut horum, nodebemus hanc supprimere vacuati nem,nisi cum spontecessauerit fluxio, ut ex Avicennare oti basio supra dictum
fui oportebitque semper manum in aqua calente continere, qu duo insignem taciunt spirituum vacuationem, ex magna autem vena id non continget e multo certius est, quam quod debeat hoc loco demonstrari: deinde cum sanguis
288쪽
mittitur morbusq; non postulauerit, vires ferre non potiunt. At morbo prorogato, exolutisq; scopis venam incidendam indicantibus. non potest id exerceri auxilium sine maxima virium iactura, de quare octauo libro plura scripsimus. Quamobrem affectus lienis iuuantur hoc auxilio, quando maiorum venarunx fieri non potuit incisio, & merito,ut diximu , quia illarum rami sunt, atque propagines. verum non aeque iuuantur duplici de causa: una, quia distantiores sunt, quam ferat vacuatio affectatum partium alia ,: quia paruae venae cum sint, sanguinem coaceruare non pos Iunt crassum, cuius inanitio potissimum inals ctibus lienis desiderari solet. Hac de re factum est, ut parum admodum con io dam in hoc auxilio, quemadmodum etiam Galenus & Avicenna paruam vident ut adhibuisse fidem, quia horum uterque aliorum opinione loquitur, veluti adnotauimus in primi tomi epistolarum Medicinalium libro octavo, epistola vitima. Contemplemur postremo, quem usum tribuant recentiores Saluatellae, pro curandis febribus. Dicunt plurimum illius prodesse incisionem pro antiquatum febrium curatione, nam quando aliis fere auxiliis sanari non postulat, ad eam tanquam ad sacram, ut prouerbio dici solet, anchoram consumunt. Si quispiam autem petierit, cui sic faciant, aliam non reddunt rationem facti, quam quod ipsa experientia compertum habeant, eiuscemodi sectionem . . mire admodum prodesse. Ego vero, qui veram illorum experientiam minime a o cognosco, utpote qui certo si iam obfuisle multis, illis adhaerere nunquam p tui, praesertim cum rationem habeant aduersam, qualem superioribus libris de iteratione agentes demonstrauimus, propterea hunc abusum a dogmatica medicina prorsiis eliminandum censeo. Pluribus agerem, ut mendosam illorum
existere experientiam demonstrarem, verum, quia id a me factum fuit libro deae experientia, & de remediis experientia cognitis, arbitror si cere, me tum lo: Cum demonstrasse, tum propriam sententiam dixisse.
Idea venam cruribuspia b secantur. soSE D quoniam venas manus longiori sermone sumus prosecuti, ne eatum,quit in ped e,de reliquis corporis partibus extant, videamur obliti, nunc de illis diu ligenter pertractemus. Sciendum est itaque, praecipuas venarum pedum duas exiliete maiores, quae secari consueuerunt, quarum altera in exteriori malleoli partes ita est, ischiadica nuncupata: altera in interiore, quam saphenam appellant. Prior incidit ut supra & infra malleolum, constrictione paulo supra ipsum adhibita, atque magis adsti ingente, ut magis in conspcctum sese prodat, quoniam in iis partibus viplurimu sunt magis occultae, quam in cubito, aut summa manu. Praeterea vilic est, antea quam incidatur vena prius in aqua calente de- o mergi pedes, ibique contineri tamdiu, quamdiu conspicua fiat, fricareque locum manibus,&aliquando panno aliquopiam asperiori, mox autem vincire partem. Velum si omni adhibita diligentia adhuc vena occultetur, tunc eadem obseruanda est regula, quam obseruari debere dicebamus agentes dev . nis manu . Incidatur scilicet aliqua illius propago, qualis est vena intercurrens inter minimum, dc secundum digitum. Haec enim censetur Rhasi de Avicennae illius vicaria. Saphena vero in partibus internis consistens multo quide est magis conspicua, & tamen in hac etiam secanda opus est uti balneo, de frictionibus iam dictis. Adest praeterea vena poplitem perreptans, quae eandem cum capi nausin habet. Quamobrem quinque in pedibus venae consistunt phlebotoso mandae, una in exteriori, alia in interiori malleoli parte, alia in poplite, de qua
tu in polleriori tali regione ipsius saphenae propago ut inquit Avicenna in quat lasectione primi libri, capite vigesimo, his verbis: Estae alia in posteriori tali re- gione saphenae ipsius propago, quae ad eadem, ad quae saphena valet. J Sed hanc nunquam iecari ab aliquo hactenus obseruauit sed aliqui incidunt huius loco venam inter primum de secundum digitum. Quibus addito quintam iniec
289쪽
minimum, secundum s digitum collocatam. Sunt igitur quinque, quibus si
addas venam inter primum & secundum digitum, erunt sex venae in utroi et
re, atque duodecim in binis cruribus. Haec de venis in pedibus & cruribus dicta suificiant. C A P. VIII. quam et tiaraum praeste movenarium inpedibu IN vnNris igitur venis in pedibus incidendis, doceamus, quas ob causas fa
cere eiuscemodi sectionem consuevimus. Sane sunt utilitates multae; una roest reuulsio sanguinis superiores partes inuadentis, vicerebrum. Nam inve
tigine, in morbo comitiali, in apoplexia tuta admodum est venarum inferi rum sectio, ut Galenus pulchre docuit libro de ratione curandi Der venae sectionem, capite decimonono, cum inquit: Quamobrem podagricos excubito vacuato : Comitialibus vero morbis vertiginibusq; obnoxios, potius ex cruribus.J Quod magis conuenit ratione praeseruationis, quam actu affigente ino bo : tunc enim ob periculum imminens, multo fuerit tutius venam incidere in cubito exteriorem, quae celeriorem facere possiet revulsionem. Praeterea ex eis dem venis fit reuulsio sanguinis ad pleuritidem fluentis, aut confluxuri: pone aut ex suppressis mensibus, aut mariscis ei fuere consuetis, plenitudinem cor- toporis totius adauctam, de huius occasione fuisse genitam pleuritidem, utiq; sanguinem mittendum suaderem ex vena interiori aut exteriori malleoli, tumullongissime reuellerem, tum etiam ut originem fluxionis remouerem: quod optime successurum profiteor, si ex directo vena incidatur. Caeterum exterioris venae incisio summopere iuuat in quatuor casibus: Primus est pro vacuando
sanguine in dolore ischiatico negotium faciente, haud abs re dixi pro vacuando sanguine, quia si ab humoribus frigidis & vi scidis ducat originem, venae sectio
nullam afferre potest utilitatem: quinimo affectam partem magis refrigerando obesse poterit plurimum, ut quotidiana experientia notum tacit. Deinde est animaduerten d iam, oportere fluxione existente magna, prius auertere sectione sofacta venae directae cubiti. Quam rem confirmat hisce verbis Aetius: A multiatudine itaq; sanguinis coxendicum dolorem obortum venae sectio curat, si pi mum cubiti venam secemus: deinde etiam eam, quae iuxta talum est de popli, tem. J Causambreddens inquit: in principio enim omnium inflammationum reuulsoriam facere venae sectionem oportet, in affectionibus vero iam inuete ratis, maxime quidem ex locis assectis extrahemus, aut si id fieri non possit, ex vicinis.J Et propterea Paulus id etiam perpendens libro tertio, capite septuag smoseptimo,per initia igitur dicebataegro nobis oblato faecibus clystere vacia iis, vena in cubito secanda. Si autem vetustis vitium occupauerit, ex mali colopartis assectae imminutionem sanguinis moliemur.J Quam rem mi l o antea Pscriptam reliquit Galenus libro decimo, de compositione medieamentorum secundum locos, capite secundo, cum ait: Tanquam igitur maximam vim ad assectionis curationem habeat totius corporis euacuatio, ab ipsa exordiendum est, non solum a cruribus, sed etiam a cubito primum facta sanguinis detracti ne J Secundus affectus est podagra, pro qua sananda si proposita fuerit vacuatio, maxime confert in eodem crure, si vero reuulsio ex opposito, aut si ambo pedes fuerint podagra assecti, ex cubito viro g, si unus ex cubito illi directecor respondente. Eadem obseruari debebit regula in chiragra: quandoquidem uersionis in contrarium gratia est incidenda vena cubiti oppositi, si manus eius cubiti bene habuerit, at si male, ex cruribus directo respondentibus. Tettio, somaxime confert in varicibus, ubi prius multitudinem sanguinis melancholici vacuaverimus ex interiori sinistri cubiti vena ratione reuulsionis. Postremus assectus es elephantiass,in qua curanda sunt eaedem obseruand regulae,quas supra docuimus in aliis affectibus. Porro si iterationem facere voluerimus, utiq; ex hac vena impossibilem esse iterationem obseruaui, aut certe maxime diff-eilem
290쪽
Clem. Aggredior nunc docere usus saphenae. Secatur, ut subueniat morbis earum partium, quae infra iecur sunt, a quibus optime sanguinein euacuat, atque
a superioribus ad inferiores reuellit. ideoq; menses potenter cit & honorrhoi- clarum ora aperit. Et quamuis ratio madcat eandem ischiadicam, M saphe nam praeitare utilitatem,longa tamen experientianos docuit ischiadica: sectionem in ulto emcaciorem esse in coxendicum doloribus, quae res accedit fortassis propter ipsius rectitudinem: ex quibus manifestum es , quibus morbis conueniat. Si enim ex renibus, utero, vesica, haemorrhoidibus, & inguinibus va-
cuandus sanguis ut saphena incisa id accommodate preflabit. De uua re siesertio ptu reliquit Galenus. Idem ae me sentire nouistis, re de mulieribus quibus ... menstrua restitar purgatio. Neq; enim profecto proroganda in his vacuatio est, non tamen necesse est illis venam scindere. Quippe cum malleolorum scarificationes sui ei fluitati quandoque euacuandae satis esse queant: quamquam nec desit de aliud quidpiam, quod mensium motum ciere possit, sicut in malia leolis, ac poplitibus incisae vena . Nam plenitudines a suppressis mensibus ottas omnino per crura evacuabis, siue venam secare oporteat, suescarificare. N parum postea inquit: Porro, quemadmodum praedictae omnes partes in cubito secta vena iuuantur: sic quae his inferiores sunt illis, quae per poplites remalleolos decurrunt: iunt autem dictis inferiores coxendix, uterus vesica Atto renes cui parti ascribi debeant, ambigunt. Si quidem inferiores sunt iis quas prius recentimus: superiores vero, quam eae, quas secundo loco. Itaque excubito sanguine millo interdit auscultant, ubi videlicet recens fuerit phlegmone copiaque sanguinis affuerit. Quibus vero afferato inesst, quam proprie ne-
, 'noi nauli eam quae in poplite es secare expedit, aut certe, quae in maluteolis sum: Porro, uteri inflammationes magis etiam, quam renum a venis in crure sectis iuuantur. Nam quae in cubito fiunt vacuationes aliud etiam habent adiunctum malum, nempe quod purgationes menstruas comprimant, sanguinem s ad superiores partes retrahant. Quae vero fiunt ex cruribus, tantum abest, ut retrahant, ut etiam menses promoueant, sed ubi id facere volueris, tein-so pus consueti mulieri circuitus tribus, quatuorue diebus anteuertas, aut incisa vena, aut sicari ficatis talis cruris unius pauculum vacuato: deinde postero die similiter facito in altero. ut tamen etiam istis diebus, in quibus vacuas, & ante eos, quatuor aut quinque, extenuantem victum procures: quandoquidem Lans innis ex utero fluxui auxiliatur. Memini mei schiadas, siue coxendices no die facta ex crure vacuatione curasse, nimirum ubi non ex frigore,sed impletis languine, luae in coxa sunt venis prouenissent. Haec ille.Quae idcirco hoc loco proposui, ut cognoscant, quando versentur in errore, tu qui affectis partibus intra substantiam iecinoris pro reuulsione singuinem mittendum esse volunt in cruribu , nunquam in cubito, tum etiam qui in ischiade perpetuo sanguinis o missionem consulunt, a quacunque causa proficiscatur, cum solum conueniat dolore ex sanguinis abundantia procreato. et erum quod diximus, rationem suadere, eandem a schiadicam & saphenam praestare utilitatem debere, experi-- mento tamen contrarium obseruari, eo pertinet ut ostendamus seeundum G
eleni placita sic sentiendum, qui libro sexto Aphorismorum de hisce duabus v nis tran figens dum explanat hanc sententiam Hippocratis: Dissicultatem urinae vena secta iuuat, secare vero. &c.J haec scribit. videmus siquidem ipsum in omnibus libris suis, in partibus,quq supra hepar sunt, e manibus sanguinem mi
tere : in inferioribus autem venas, quae in poplite vel talo sunt, secati iubet. Si quis autem de his ipsum dixisse arbitretur. Secare aute interiores. hoc dictum so pari iam vim habet: ab una enim ambae nascuntur, quae in poplite trifariam diuiditur, quoniam de una vena ad hoc peruenit membrum, non sicut ad manum
duae. s Ex tibiis satis superq; constat, parum referre, quam quis in eius modi
morbis venam incidat, ii illarum originem obsertiemus. At vero experientia contrarium faciundum suadet, cum exterior utilitatem conspicuam quidem illam altera: coxendicum doloribus, interior vero minime. Huius autem