장음표시 사용
41쪽
corum animis, quibus persuadere con tendit , asserat: cosque vel ad iram, aut odium, & huius rationis perturbationes concitet: vel ab his permotionibus,
ad lenitatem,tranquillitatemque reuocet. Haec omnia demonstraturus, exo
dij naturam primum ostendo. E icordium est orationu initium, quop
paratur auditori inimus, ad amice , at- rente ,. Alinenter reliquam dirilianem audiendum. Tribus verbis, tres fines, siuepartes, ut bimperfectum constat exorrium, dem*γο, eneuolentiam ocilitatem, attentionem. EG
cnim auditor his cociliatur modis, qui, si attendit,si, quae dicuntur,intelligit, &bono est animo erga oratorem, persuaderi facile potest. Fides enim amorcinsequitur, nec approbare quicquam auditor potest, quod non norit: nec cognoscit, nisi attendat. N cc cst satis atte-dere misi res dilucide,palamque propo- natur. quod perficit orator in docilitatis negotio, cum proponit, & partitur id, de quo dicendum Qui vero aut alienata Voluntate est, aut, qui non intelliqui
argumentum, aut argumeti partes: non attendit, neque ut intelligat,
42쪽
L1BER I. I9 laborat; frustra solicitatur ab oratore. Sicut enim b eneuolen tia adiungit animum auditoris oratori: sic docilitas crudit; quae propositis,divisisque argum etipartibus, totius negotij speciem in ipso ingrcssu orationis primo exhibet,& attentio caecitat, & erigit ad audiendum,& sperandum. BEneuοuntia captatur a personis, a rebus, o ab adiuncitispersonarum,strerumx0siderantur, ν dicendi copianis 'iunt expro-ptam, quatuorpes aer,nostra, siue oratoris,si uescriptoris clientis noesbisuere pro quo aginius ut scribimin:aἐμersit sue arisor sit -
ue accusator,contra quem agimM, co ultamM,
scribimus auditoris, siue iudicis, apud quem, id
conamur,ut persuadeamus,eumque Doluntate
similem nobis efflciamus. PraeceptanaquCconciliandae voluntatis auditorii dantur propter animos praue affectos; qui, quod odio,inuidia,cupiditate, metu laborant; . aut conceptam Voluptatem, aut opinionem falsam pertinaci ter retinent, a nobis fiant alieni. Nam si concia liatus auditor, si res non cset praeparatione,si boni iudices sunt, si tempus angustum est, non adhibetur exordium B ij i
43쪽
Λ Persona no ba fauorem inueniemus, Persena Ora aut in ciemus in auditore. si nostrum
obliuitic. Nam auditor fastum odit, modestiam amat: eum, qui facit officium beneuolentia complectitur: qui non facit, aut invadit alienum, auersatilr. scii sim co- . . Anationis, necessitudinis, a pinitatis , amicitiae cum cliente,cum auditoribus, o cis adiung mus nostro: si publicae millitatissudium pr. feramus, si necestatem, qua adigimur ad diacenta oratessamus , si negomus nos aut odio,aut malevolentia in aduerseria ferri, quod cum faciemus,acriter&c5tumcliose,sed breuiter eu perstringemus. Confitebimur etiainimicitia aut negabimus.Si faciamus, ne discendi munus ambiisse videamur: si aliorum au Ectoritatem, qua adigimur ad dicendum: si inuitos,aut aliorum impulsu, roga tu, consilio,
fide ad suffos demonstremus : si declinemus opinionem quae tus faciendi,aut spem, siu-
scepta ex causa periculum, damnum, malam gratiam Jorsan imae, rerum nostram iactura metuamus. Favebit auditorpraecipue,
si nos magis publicae dignita tu,' tilitatis, quam priuati commori rationem habree imissiluis quales in rempublic inpopulum,in litores, in parentes, in amicos . fuerimus; si
44쪽
vis detis omnibus hene meritos dicamus: modeste animi nostri virtute exponamus,
commemoratione rerum no Irarum nos pro
bos esse demonstremus. Si nostra incommoda, voluptatem immicu asserant, inopiam, metum,hlitudinem,calamitatem,ut honori edi' re um lassuram ; si quae nobis obsunt, aut perturbationem iniiciunt, referamus: si roremus auditores , ut sint nobis auxilio. Quod, quia modestiae, & humanitatis rares' p erplacet: si int iis tantum 'em nos habere confirmemus. Si noUtrum ingenium , σdicendi facultatem extenuemus: eadem in aduersariis extollamus , iudici se effareddamus,ut magna,quis' Impare aut obnoxium iusce τideri melimus. E st enim natu-xalis fauor crga laborantes, & iudex religiosus libentissime patronum audit, quem iustitiae sitae minime tim et. Si Cau- se bonitatem,staequitatem comessemus, qua freti potius, et auditorum beneuolentis,quam nostra eloquentia videamur.Hic 'em, 'duciam ostentabimus. Litium fugitantes nos insolentes, patientes iniuriarum existimaris rodest aut constanter cum improbis decertasse. Prodest hιc commemoratis facinoris praeclari, aut cis grauioris, prae
45쪽
22 RHETORICORUM pu/pro reputat .E t utile paucis intenta Amina, vel inieEEa uspiciones diluere. HIs tam multis modis descendat animo, & iudicio , in personam
suam orator, & singula exploret, atquc comprehendat, quae fauori, & gratiae conciliandae idonea putat. Promerebitur enim et oluntates auditorum ,si boni viri,
aequi concitarat opinionem. . seque id facile co-
sequetur, si ad a essum ex Upcio venerit, pro necessariu ro bene meritis; si pietate, volu tate gratificandisudio in rempublicam,misericordia in calamitosos. Gratiam meretur oratoru dignitas, eorum, quos defendit, bona existimatis , innocetia moru,infirmitaue exus, aetatis, valetudinis. Hic liberius de aliis, quam de se, licebit oratori praedicare: modo absit inuidiosa comparatio.S auctoritatem seam tueri velit,id aget cumpu
ris aliquasignificatione, dissimulatione e
quentiae, virtute uesiιas extenuabit, ea sedem tribuet vel iisdem: ipsis adiutoribus, aut deo,quorum beneficiis, muneribus in aliorum utilitates potius, quam sita commoda stet .s.Si quid unquam vel dicendo, et cogita- ,vel Medo effecerit; dicet plus in his τοlusse,quam praesitisse laud honores, commoda,
46쪽
si quaeadeptus auditoribus, eorumque gratia referet accepta. Tota oratione sic pudorem praeferet,& modestiam voce,&vultu ut non sponte sua, sed inuitum loqui ea de re appareat. AUt certe orationem in aduersarium sic conuertet;vt indignatio magis, quam disputatio videatur.vi, Haec aliquando diuorum immortalium numine, & optimorum hominum opibus effecimus: quae, si cui dedocorum tuorum infamia sempite na conferantur, laudis aliquantum sunt habitura. Orator enim ieipsum laudare cum gratia non potest, nisi coactus, vel conuersus in aduersarium. Odit enim iudex mentis securitatem, S considentiam: δί cum ius suum intelligat, tacitus reuerentiam pos la
DEsignatistocis,quos inspicere potest orator in rationibus sua: p emsonae, ex quibus uberrima seges argumentorum profvn ditur expsona clientis, quae arguitur, aut cuius de rebus agitur, & dilceptatur. Haec saepe cadem est, cum persona oratoris, cuius& loci plerique possunt usurpari, non nunquam auditoris. Etenim bonam ab
47쪽
auditoribus vatiam inibit orator si comme det eius virtutes rudentiam,probitatem fortitudinem, modestam, earumque o Fcia, quiabus virum consiliis profuise,aut praestanti eruditione foruisse. Deinde virum probum, liberalem sudiu in bonos, in auditores, in rempublicam,pericula, quae obierit publicaes lutis, atque dignitatis causa, breuiter doceat. . Si addat pristina ortunae forentis opes, pra sentem calamitatem,infirmitatem, vel animi, vel aetatis, vel Adition , et elut propter inopiam amicorum sit oppressu : si senex,si pa per, pVistud, mutus, caecim, valetudinarius, femina, vidua. Miserabilem enim clictis, aut nostrum exitum ostendomus,si vincamur : superbum autem aduersariorii, si superent. Hic pro honestis dignitatem auditoris;pid humilibus,tustitiam; pro infelicibus, mistricordiam; pro laesis, seu critatem optabimus. Aucis personam clientis persitos γεν--αὐ λ traduxi locos: aduersarius dein-ης se -- ceps in medium veniat. Sicut enim clietis aspectu, & rcbus praeci ris, aut inc5-- modis flectimus austoris animum nostras in partes: ita commemoratiS omni-b us,quae illauda in sunt satagimus ex as
48쪽
uersarii in comm o dis nostra commoda comparare. Nam iudicium auditoris sic mutare contendimus, ut propitium, dc secundum habeamus: & aduersarius inimicum,&asperii sentiat. Et sane iudex iis,quos attentius audit,etia facilius credit. Hic aduersarius est,&is, fontraque agitur,& orator, qui eius desedit causa. Ad u Memm causa n frae , ω nobri aurito
res, si ea commemoremus de aduersario, qui
bus conflari potest odium, inuidia, contemptus in animis iudicum. Tres affemis sunt potentissimi iudicum animis alienandis, Zc suis cientur, & propriis causis; odium vitiis;inuidia felicitate fortunae; contemptus inertia. Odimus enim sce- . lestos; vivitibus, & fortunatis inuidemus; ignavos, & desides despicimus. Odium siquidem tractamus proprie
commemoratione rerum malarum in
aduersario ; sicut inuidiam felicitatis
demonstratione. IN Odium a/ducimus aduersarium,sifi pedi odem ib-biam, crudelitatem , perfidiam, malitiam, -- fgitium , improbitatem, confidentiam ,auctoritatem,qua nos offendat,libidinem,inrem- ιpcrantiam, amentiam, jurorem , bares iram,
49쪽
ciem aliorum,ob oculos proponat. PI qc,si honestis artibus consecuti videbuntur,iis, impotenter gloriari,&se iactare, non virtute niti, dicet Etenim si potentiam, aut maiorum virtute principatum c5- paratum, aut opes gentis antiquas ostendamus, eo formidandas dicemus; quod aduersarius non maiorum decus reserat;scd solas imagines, & alienae vim tutis signa:aut si nuper ditatus, &inus1- tatis familiae honoribus excultus, nubium rebus sitis modum facere,at nocere multis, de periculum creare. Mouent auditores nobilitati coniuncta semper auctoritas, & amicorum potentes, fauentesque numeri: & factionum in factiones infesta semper studia, & reipublicae nunqtiam salutaria; diuitiae, quae largitionibus inexhaustae stippetunt, dc opibus nouis adiungendis apertae sitnt; in continens honorum appetitus, illustrium,& potentium hospitum, qui sanctissime deuinciuntur hospitibus,tauor: clientes,qui volui dominis serui,adsunt, re honori patronorum impense student: his adiunguntur quae connubiis coalescunt affinitates familiarum ex-
50쪽
rellentium cum nobilibus, &multis se miliis, datis, accitisque nuptum Virgini bus principalibus , quae nusquam sanguinis obliuiscuntur, & odia inueterata extingunt amorum pellacissimorum blandimentis. Nec gratiae, & eloquentiae vis est tenuior. Potest & laudari actor, & quo consilio accusationem sibsceperit, commemorari. Amritor contemnet aduersarium, δε au-
aiupro rei eius inertiam, desdiam, ignauiam luxuriam, Orium, negligentiam: si aut nulla, aurparua corporis, animi ortunae
bona in aduersario esse sentiat: aut simagnasin iis necsibi ire aliis prodesse: si Hultitiam,
in nritantiam , O caetera vitia animi, quae inesse videbuntur. Deinde corporis deformiatatem, irium imbecillitatem, tarditatem; σfortunae mala, ignobilitate eneris, paupertatem, amicorum penuriam, auxiliorum,
quae aduersariis obiici possunt: s verbi sent,m in silentes, maiora se, oe suis aggre
diantur viribus. Contemnit auditor, si rem paruam agi, non suam, doloris poentem intelligat.