장음표시 사용
51쪽
exigit. Refert enim quid, quomodo,& quo dicas loco. Proinde opus cst dispositione.Nec omnia, quae res postulat,verbis formata dici, nec suo quaeq; loco sine auxilio memoriae promi pos sunt: & haec corrupit, & p erdit,indecora vel voce,vel gestu,pronutiatio .Qmdam tres tantum partes primas, quod reliquae sint naturae muner Volui esse.
Alij sextam addunt iudicium, & inuentioni subnectut ; quod primum sit
inuenire, deinde iudicare: sed re vera partibus omnibus permixtum est.Nec inueni e credondus est, qui non iudicavit, aut in delectuinuctarum rerum adhibuit iudicium, cuius expertes esseno possunt dispositio,clocutio, & memoria, & scita pronuntiatio. Hinc apparet , cloquentiam rem esse unam omnium difficillimam. Quibus cnim rebus constare dicitur; earum Vnaquaeque est ars ipsa magna per sese. amobrem quinque artium con- ' cursus in imarum , quantam Vim, quantamque difficultatem habeat, pX, istimari potest. Haec enim singula iu-' uari, per cique certum est, naturae, ar-
52쪽
tis,exercitationisqu e muneribus.Nam& animi, & ingeni, celeres quidam
motus esse debent, qui ad excogitandum acuti, & ad explicandum ornandum que sint uberes, & ad memoriam firmi,atque diuturni, quae ars,nec insCrere, nec donare, iuuare forsan potest. His accedant necesse est, quaecum ipso nascuntur homine, linguae solutio, vocis sonus,later Vires, quaedam conformatio , & figura totius oris, & corporis. Sunt enim quidam, aut ita lingua haesitantes, aut voce absoni, aut vultu, motuque corporis vasti, aut agrestes , ut etiamsi ingeniis, dc arte Ualeant : tamen in oratorum numerum
vcnire non possint. Sunt autem quidam, ita naturae muneribus in iisdem rebus habiles, ita ornati: Vt non nati,
sed ab aliquo deo ficti videantur. M
gnum quoddam est onus, atque muni sitscipere,atq; profiteri se,omnibus siletib nu, maximis de rebus,magno in couctu hominu audiedu. Adest eniferme nemo, quin acutius, atq; acriua vitia in dicente,quam recta videat. Ita
quidquid estyn quo offenditur d eu
53쪽
RAETORICORUM illa,quae laudanda sunt, obruit. Sed in sitam animo vim quisque adolescentum expromat, & in haec intendat stu-- dia,vel, quae multis est honori, medio
critatem eloquentiae assecuturus. atque curam conferet, adstructuram
orationis, quam instrumentum situm, es opus esse oportere intelligit. nem,ut commode utiliterque instituat,' argumentum animo pertractabit; suppetat ratio perfectionis, partibus Ispis is 'consciet= m pertexet, exordio, narratis-imois sex. ne,propositione, onfirmatione,confutatione,' Exordium Exordium praeparat auditori Nam is, Narratist rem iam exponit. Pro . Preposito. positio summam cause complectitur. Confr- GHirruatio profert,ciuibus
fiam faciat. Confutatio aduersaria refellit,
OU- M istrahant. Peroratio artis Peraratio. ciose sinit orationem. Has partes natura monstrauit, & hunc ordinem seruari iubet; ut antequam de re proposita escamus,initio concilientur animi coru, qui audiunt: deinde res, atque negotium exponatur: exin controuersia consti-
54쪽
constituatur :tum, quod volumus, confirmetur: Deinceps, quae contra dici possunt,refellantur: EXtrema oratione, quae pro nobis faciunt, amplificentur,& auditor promoueatur.EXordium, δίconclusio proprie animos auditorum afficiunt, illud leuiter conciliat, haec Vehementius permovet. Confirmatio, &confutatio docent, & causam probant, ad quas viam muniunt narratio,&prΟ- positio. In pnaetium singularum inuentionu D enisu
exa Ium examen intendet orator , cum pererit,de quo di Turus ess,eius naturam, vim, partes, coniunEia, contraria: atque ex areu, .
menti perjecta natura, orationis partes, earuaue traritationem conferet, oe quas vel adhibendas, vel omittendas putet , cognoscet. Cum autem ei non rantum sitsi sciendum,mt idem faciam sed etiam conciliet, moueat, sitngularum partium plures, oeproprios habebit locotquasi nota , quarum admonitu materiam dicedi paret, quid in unaquaque orationu parte ' irequiratur, intelliget. Sunt enim alv exordιο-rum , 4lij confirmationum, perorationum loci. Et ipse orator sui muneris non ne
stius, non lum docet: sed inuenire s- imul studet, quemadmodum motum B
55쪽
corum animis, quibus persuadere con tendit, asserat cosque vel ad iram, aut odium, S huius rationis perturbationcs concitet: vel ab his permotionibus,
ad lenitatem,tranquillitatemque reuocet. Haec omnia demonstraturus, exo
cordium in orationis initium, quop x paratur auditoris animus, ad amice , attente , dilirenter reliquam diritionem audiendum. Tribus verbis, tres ines Aepartes, quibus perfectum constat exordium, dem0b ο,
beneuolentiam,docilitarem, attentionem. EG
cnim auditor his cociliatur modis, qui, si attendit, si, quae dictintur,intelligit, δίbono est animo erga oratorem, persuaderi facile potest. Fides enim amorem sequitur, nec approbare quicquam auditor potest, quod non norit: nec cognoscit, nisi attendat. N ec est satis atte-dere:nisi res dilucide,palamque propo- natur. quod perficit orator in docilit iis negotio, cum proponit, & partitur id,de quo dicendum Qua Vero aut alienata voluntate est, aut, qui non intelligit, argumentum, aut argumeti partes: qui non attendit, neque ut intelligat,
56쪽
laborat; frustra solicitatur ab oratore. Sicut Enim benetiolen tia adiungit animum auditoris oratori sic docilitas crudit; quae propositis,divisisque argum etipartibus, totius negoth speciem in ipso ingrcssu orationis primo exhibet,& attentio caecitat, & crigit ad audiendum, ω sperandum. Eneuolentia captatura personis, a rebus,
abadiunctispersonarum,strerum. CO-
siderantur,s dicendi copiamI bitiunt eaepro- Perseno in ptam, quatuor permae,nostra, siue oratorseri
similem nobis ej ciamus. Prieceptanaque conciliandae voluntatis auditorii dantur propter animos praue affectos; qui, quod odio,inuidia,cupiditate, metu laborant; . aut conceptam Voluptatem, aut opinionem falsam pertinaciter retinent, a nobis fiant alieni. Nam si concia liatus auditor, si res non epet praeparatione,si boni iudices sunt, si tempus angustum est, non adhibetur exordium
57쪽
A Persona no ba fauorem inueniemus, Perse aera I aut pciemus in auditore, sino Dum a Azis sine arrogantia commemoremus. obliuis . Nain auditor saltuin odit, modestiani amat: eum, qui facit officium beneuolentia complectitur: qui non facit, aut invadit alienum, auersatur. M Co- . . Anationi necessitudini , a pinitares, amicitiae cum cliente,cum auditoribus, o licio adiunt mus nostro:spublicae utilitatis;ludium pr. feramus, si necestatem, qua adigimur ad diacendu o tessamus , si negemus nos aut odis,aut madeuolentia in aduersarii; ferri, quod cum faciemus,acriter&cotuinctiose,sed breuiter eu p erstringemus. Confitebimur etiainimicitias,aut negabimus.Si faciamus, ne diacendi munus ambiisse videamur: si aliorum au Ectoritatem, qua adigimur ad dicendum: sinuitos,aut aliorum impulμ, rogatu, consilio, fide adduEEos demonstremus : si declinemus . opinionem quae tus faciendi,aut spem, suscepta ex causa periculum, damnum, malam gratiam Jorsan famae, rerum nontraris iactura metuamus. Favebit auditor 'raecipue,s nos magis publicae dignita tu, it litatis, quam priuati commo i rationem habere imtesilais quales in rempubbica,inpopulum,m Glitores, in parentes, in amicos . fuerimus is
58쪽
nos de iis omnibus hene meritos dicamus: σκnodect/animi nostri virtute exponamus,
commemoratione rerum noHrarum nos pro
bos esse demonstremus. Sino tra incommoda, quae voluptatem inimicis asseraret, inopiam, metum, Iolitudine calamitatem,ut honoris, edi rerum lassuram ; si quae nobis obseunt, aut perturbationem iniiciunt, referamus: si ror
mus auditores , ut sint nobis auxilio. d, quia modestiae, & humanitatis nostrares perplacet: si inuis tantum 'em nos habere confirmemus. Si no trum ingenium, dicendi facultatem extenuemus: eadem in aduersariis extollamus , iudici si 'effareddamus,ut magna,qud' impare aut obnoxium iudice tiaret melimus. Est enim naturalis fauor crga laborantes, & iudex religiosus libentissime patronum audit, quem iustitiae suae minime tim et. Si cau-μ bonitatem, aequitatem comessemus, qua freti potius, auditorum beneuolenti quamnosera eloquentia videamur. cspem, γ' duciam osentabimus. Litium fugitantes nos esse, insolentes, patientes iniuriarum exlytimaris rodent aut con lanter cum improbis decerta se. Prodent bla commemoratis Dcinoris praeclari, aut sta grauioris, praecia
59쪽
12 RHETORICORUM pu/pro republica.rit utile paucis intrauacrisemina, vel inies suspiciones diluere. HIs tam multis modis descendat animo, & iudicio , in personam, siam orator, & singula exploret, atque comprehendat, quae fauori, & gratiae conciliandae idonea putati Promerebitur enim Coluntates auditorum, si boni viri,
aequi concitarit opinionem. tque ιdfacile co-
sequetur, si ad agedum ex Ubicio venerit, pro necessam oro bene meritu ; spietate, volu tuu gratificandisudio in rempubbcam,misericordia in calamitosos. Gratiam meretur oratoru dignitas, eorum, quos doendit, bona ex simatis , innocata mor infirmita sexus, delatu, valetudinis. Hic liberius de aliis, quam de se, licebit oratori praedicare: modo absit inuidiosa comparatio.&au-Ectoritatem si am tueri velit,id aget cum pudoris aliquasigni catisne, dissimulatione elo quentiae, virtute usuas extenuabit, ea sedem n ibuet vel isdem: ipsis adiutoribus, aut deo,quorum beneficiis, se muneribus in aliorum vilitates potius, quam sua commoda situs s.Si quid unquam vel dicendo, et cogitari, et agedo effecerit ; dicet ius in his voluisse,quam pirae titisse:laud honores, commoda,
60쪽
L1BER I. 23 si quise adeptus sit Vir aμditoribus, eorumque
gratiae referet accepta. Tota oratione sic pudorem praeseret,& modestiam voce,& v ultu ut non sponte sua, sed inuitum loqui ea de re appareat. Aut certe orationem in aduersarium sic conuerter; t . indignatio magis, quam disputatio videatur.vi, Haec aliquando diuorum immortalium numine, & optimorum ho- .minum opibus effecimus: quae, si cuil idedecorum tuorum infamia sempite na conferantur, laudis aliquantum sunt habitura. Orator enim ieipsum laudare cum gratia non potest, nisi coactus, vel conuersus in aduersarium. Odit enim iudex mentis securitatem, & considentiam: & cum ius suum intelligat, tacitus reuerentiam posula.
Esignatis locis,quos inspicere po-I I test orator in rationibus suae p cm l. 'sonae, ex quibus uberrima seges argu- mentorum profunditur expendatisrpm Ionaesi tu, quae arguitur, aut cuius de rebus agitur, & disceptatur. Haec saepe eadem est, cum persona oratoris, cuius re loci plerique possunt usurpari, non nunquam auditoris. Etenim bonam si