장음표시 사용
521쪽
6ratione excusantem,non Vos quidem
crudeles filistis : quid enim minus in hunc ordinem conueniti sed cum spe raretis, nihil esse,quod non illius auctoritate,& sapientia cssici posscsivchemctius excusationi obstitistis: atque cum, qui semper vostrum consensum grauis simum iudicauisset, dessententia deiecistis. Licentia, si acrimoniae plus aequo habere videbitur, multis mitigabiturna iram- modis: si laudemus eos principio, quos reprchendimus. Quod enim est commotum licentia, id laude lenitur :& altera res ab iracundia, & molestia remouet: altera ab errato deterret. Deinde si nos amicos esse dicimus his, quos repat hendimus. Vcnio nunc ad consulares, quorum nemo est, qui non habeat mecum aliquam coniunctionem gratiae, alii maximam, alii mediocrem, nemo nullam. Ad haec, si coacte, necesi rioque, atque ex ossicio reprehendamus. Me miserum, qui Senatum sem- . per laudaui, nunc cogor reprehendere. Praeterea, cum nobis dolori esse eorum erratum, quos reprehedimus,dicimus. Denique cum personam nostram iun-
522쪽
gimus, cum persenis eorum, quos ob piurgamus. Idcircone populus Romanus nos consules fecit, ut in amplissimo gradu collocati, pro nihilo rempublica haberemus. Mitigatur micentiae acri , '' ' imonia extenuatione peccati. Haec CX- . ornatio facit, v t amici veritatis esse videamur : & eos, quos reprehendimus diligcre: vitiaque eorum odisse: ut qui: audiunt, a culpa absint. Est&licentia quaedam astutior, quae ita obiurgat eos, quo modo ipsi se cupiui,obiurgari: aut cum id, quod volumus, dicimus nos timere, quo modo accipiant auditores: sed tamen veritate commoueri,ut niti Glo secius dicamus. Haec locum habet, cuin omnibus, tum praecipue in conciliis ck-HPhὐ cum auditor deceptum se dolet.Nimiuanimis vestris simplicibus,dc mansiictis nimium creditis unicuique. Existimatis unumquemque eniti, ut perficiat, quae vobis pollicitus stZErratis, & frustra frusa spe dctinemini. Stultitia vestra est, qui, quod erat in vestra potestate, ab petere, quam ipsistimere maluistis. '' o in uisito i modestano tri,aut eorum, 'ro Pibus dicimis; extenuatis , cum aliquid es.
523쪽
indu ibi sit scamus, quoi ne quasigni is tur at rogans ostentatio, diminuitur, se attenuatur oratione. Philo phandi scietiani concedes multis, quod est oratoris proprium, apte, distincte, ornateque dicere, quoniam in eo studio aetatem consumpsi,si id mihi assumo, videor id meo iure, quodammodo vindicare. Nam in egregiis commodis proferendis res, &inuidiam contrahunt in vita, & odium
in oratione, si inconsiderate tractentur. Exusicitatis,qua commoti ipsi commovemus, atque excitamus animos auritori ea terru emus. Exu scitatio ne faciut rep etitiones, figurae affectuti, interrogatio, subiectio, reticentia. Priusqua amplificationis rationes explico, inseram Tropos, qui promptius tractandis schematibus serviunt; & ampliandae orationis materiam uberiorem sufficiunt. TR pus est verbi, vel orationis a propria sitnificatione ad impropria in venu latetra ustio. Tropi verbora sunt nominatio, pronominatio, lenominatis,translatis,abusio, intellestio : orationis Alle oria, III perbole, periphrases Nominatio qua Onomatopeta Graeci dicus in trocis numeratur, quasi Uictaa
524쪽
rei, quae vocaludumproprium non habet , isti loneum minurinomen inpingimus,aut imita tionis, ut significationis gratia. vi, Dicessu mugire boues: boare, frangere, classis Huius rarior sit usus, ne nouitatis assi duitas odium pariati Haec animalium propria exprimit confictis imitabili sono vocibus: grunnitum suis, hinnitunt 'equi, ululatum lupi. Pronominatio sAntonomasia Graecis tropus,quimaxime est personarum,non proprio, sed extraneoec no
mine significat id, quod seuo nomine appellari
deberet,siue orationis numerus,siue ornum,
siue necessitas, siue grauitas pol tulat. Hoc modo nomi patronimicapropropriis usu tamus. Tros Anchisiade facilis descen- l
sus Averni. Per excellentiam sumimus nomen commune artis,ospici', lignitatu ros' pris. ut, Rex Catholicus, dictator, orator. Aut propriis utimur pro appestativis, quaesignificantproprietatem quampiam pro- priis inhaerentem. Vlysses pro astuto, AEneas pro pio erres pro iure. ut nomina gentium, oe nationum pro adiunctiis proprietatibus ipsarum accipimus. Graecus
pro leui,Poenus, pro perfido, Arcas pro stupido. . sit adiectivum pro subflantiuis
525쪽
ponimus: Vt, Arma, quae fixa reliquit impius,pro AEnea. Diri per urbes Aserit. Italo. nomina patria pro nominibus pos dentium. Tyrinthius pro Hercule: Saturnia pro Iunone: Cithcreatro Venere.Hispanus pro Philippo. Haec figu- Miuubmara idonea est lau dib iis, & vitup eriis,no- fu tatque animi,corporis,fortunaeque bo- na, malaque. De minatio ,sive Metoυ- mi tropus sit elerans, frequem nomen rei unius proalteriata re vicinae vocabulo accipimus. Huius rariis revi vicinito ea, quaestit, ut unius rei vocabuti rem ad amas inem in te betamus. Sic ponimus nomen cause eoicientis, auctoris,inuentoris,possessο- Mimvmis ris,praesidis, pro nomine meritorum, inuentorum,., rera, cluas possest, qui vi, Virgilius, pro poematum Viisili4- .norum codice. Vulcanum in cornu ge
minibus effectorum causas Ex mus, prae ceps ira. Pa lida mors aequo pulsat pede 'pauperum tabemas Rc mque turres.
'Saepe nomen rei commenitis, 'impei contentae
vocabulo Uicta, tu bastaque B ritani est ,
Gallia tumulivatur e ut e uina us rei contentae pro continent.. Vastat
526쪽
det Ucalegon. Nomen ducispro exercitu.
Profligatus ad Zamam Annibal, pro exercitu Punico. Nominabubiectorum pro nominibus accidentium, quae ipsis insiunt: ELfusus in Venere: Curios simulant , ut vicissimvsurpanturaccidentia pro pubiesti, personis, aut rebus, quibus ea insisnt. Vbi est scelus, qui me perdidit Occenum, id est lutulente Pilo. Instrumentis dominum significamus: ut, sarissae Graecia sunt potitae, id est, Macedones. Cetras oriens,& occidens ferunt, id est. Hispanos dominantes. Adposeremum ressi: asistebligimus persigna. Cedant arma togae. Cl rus militiae, togaeque. Consuetudo tro'
pum facilem reddit,sed ne quod verbuab usu Latine loquentium abhorreat,
aut sumatur audacius. Intellectio Latinis, quid eisia Inecta che Graecis, Meton miae es at nis 'ρ- tropus, quo partis vocabulum pro vocabulo
totius ponitur.Tu illud limen sanetissimuingredi ausus es. O lepidum caput. O, testa misera. Hoc quoiue modo lpecie tro Iracund us Hadria ; Pon-
to nox incubat atra. Nomen totii si po
527쪽
parte: Bibet GermaniaTigrim Fontem igneque fereban t umerussingularis proselurativo Victor Hungarus. Et pluralia uus prosingulari. Atrox calamitas pect ora moerore plusabat.IMateriae nomen prosscta re.Vt serro confossus. Antecedentia pro consequentibin: aut consequentlapro antecedentibus. Subdidit equo calcaria. vixerunt. Affert Synecdoche copiam orationi: usitatior Poetis tamen, quam Oratoribus. Trangsιmptio Metalepse,per 'quam ab uno P adatim itur ad id, quod in- Mesar
te igiturivi, Me quater undenos sciat impleuisse decebres, id est annos qua- . ruor supra quadraginta vixisse. Per Decembres hyemes intelliguntur : per hyemes annus. Est propinqua Meto- nymiae,&Synecdochae, qua ex effectu
causa intelligitur, aut ex parte totum. Speluncis abdidit atris. Ex atro speluncae tenebrosae significantur, ex tenebrosis, profundae, & altae. Metaphora stransatio, qua verbum apropriasignificatione ad rem non propriam transfertur pruter similitudinem. 29dam reciproquatur
Dicissim commeat, cum vox una cum altera si
528쪽
bcrnator pro auriga:Et cum contra pro contrariis accipiuntur, Parcus pro auaro. dam non conuertuntur, cum unumsumipotent pro alio,sed non vici um. vi, Vertex pro c)acumine, non vicissim cacumen monte traduci potest ad hominem. , lia est propinqua, quaesumitur a resimili,
affini facile post intelligi vh HOD
rAE i' pro' apimus. remota , quae a re minis
dum et iratiorem . Vt, Caenum, labes, sumnus portentum republicae, pro imus sim μ' probo cive. Vtimur metaphora rei ante oculos ponendae causio: vi, Hic Itesiam tumultus expergefecit terrore subito. Brevitatis causa. Aduentiis agminis hostilis ciuitatem subito extinxit. obscoeni ratis mirandae causa. Cuius mater quotu dianis nuptiis delectatur. Aigendi: Nub hiis moeror, & calamitas istius explere inimicitias, & nefariam saturare crude- .. . litatem potuit, inuendi Magno se prς dicat auxilio fuisse, quia paulum in re- bus dissicillimis aspirauit. Orn i. Alii quando reipubl) rationes, quae m ilia nocentum interierant, Virtute optimatum reuiuiscunt: Necessitatis, cum p -
529쪽
prium defit verbum, mur abuti alterius vocis proprietate per Catachresim, qua licet vocabulis alienis perinde , ac propriis v-ti. vel necesi talis causa: ut Horatius parricida, pro eo qui sororem occidit: Velinta in te cum suppetisproprium verbum,
liud tamen contra et jumsumimus. una tra-
statu significatius aut decetius est. Huc ego , si potui tantum sperare dolorem.
Hoc modo vitiis damus nomina virtutum, virtutibus vitiorum: ut cum dicimus,
Es: sapiens, qui sit stultus ; auarus, qui effuse liberalis. Translatio sit pudens , ut
cum ratione in re milem transeat, ne sine delectu temeτὸ, cupide videatur in rem dismilem transcurrisse. Remotae metaphorae sunt, ab animaei bruto,ad animal ratione praeditum.Cato Scipionem allatratid est co- sciri istam. uitium facit: aut ab homine ad brutum, nis ridet: aut ab animali ad inanimum. procul excelso miratus vertice montis Huius generissent, quae per Prose0popeia tan cum inanimis rebus vim agem di tribuimus: v t, N unc omnis ager,n unc parturit arbos: Omnia nunc rident nucest laetissimus annus. Aut ab inanimo ad. rimatum.Si tantu pectore robur cocipis.
530쪽
Er ambo florentes aetatibus: Aut nimato ad mammu. Syl ua feris scatet.M
phora quaedam in verbis singulis es, altera in
oratione. Illa,illa tepestas,caligo bonoru, subita,& improuisa ruina,&incendiuinci vitatis.Contismata metaphora eleganter in eodemgenere reru perficitur:vsis vi sontes suos aerius manantes aperit, nostros clau det riu ulost Verum aliquando variaturabis,m aliis rebim vi, N olite hunc natura occidcntem, velle maturius extinguere vulnere vestro, quam suo fato: aut hunc nunc primum florescetem firmata iam stirpe virtutis tanquam turbine ali' quo, aut subita tempestate peruertere. Metaphorae adiungitur comparatio:
quae particula similitudinis adhibet sed hocametaphora differsiquod siti5giori
Vt,rugit,ut leo, & rugit leo, Iovi oratio-nta , quibus totius orationis significatio in aliam commutatur, Funt Allegoris , P ruemia , mirma, Ironia , HIperbole. Uxoria latine ρermutatis , oe abusis, ψεContinua plurium verborum translatis , quia
bus alia dicitu8 , alii sensu intelligitur.
Vt, Hoc miror, querorque quemquam hominem ita pessundare verbis velle , ut etiam nauem perforet, in qua