장음표시 사용
31쪽
sa RHETORICAE turis siquis redundans, minuatur. ac de bis quoque oportet non solum experientiam in rebus nostris habere sed σ historium tenere eorum, qua ab aliis fuerint inuenta. De bello autem σ pace fiat opes ciuitatis,q-,σ quot, Cr existunt, erexistere possunt; bella tum nostrae ciuitatis, tum finitimorum,quae,er quot gesta fuerint,uel etiam aduersus quos: ut cum melioribus pax babeatur. eum deterioribus utrum bellum geramus, in novi
bis situm sit: item copijssuperiores, an inferioα res simus hostibus. atque hic quoque non folim
quae nostris I sed etiam quae externis nationibus euenerint, confiderare oportet. Praeterea de cuis Zodijs regionis non ignoret, quomodo tutae serae Mentur : noverit earum numerum, loca, T generira: ut superuacaneae tollantur, quae desunt, adaedantur, minus Arma roborentur, locis magis neaeesserijs maiora addantur praesidia. Adbue σde cibarijs, quanta, qualias sint illa, quae insuamuntur, quaeq- fatis sint, ut ciuitas alatur: e quae in ipsa inueniantur, eT quae aliunde inuebantur; π quarum rerum egeat exportatione, es quarum inuectione, ut cum bis foedera feriantur, per quos aut nostra exportantur, aut quae illo. rum sunt, inuebuntur : ac tum eum bis, tum eum melioribus inuiolata amicitia seruetur. Vt uero orator debet De omnia cognostere,eν diligenter
posse expcndera, ita σ eundem legum sanciendavi
32쪽
rum peritum se oportet. quod quidem ut sibi contingat, erit ei necesse scire, quot sint genera rerump. Cr quae, qualiaqβnt illa,quae unicuique conducant, er quibns rebus singula labefactari soleant. Solent enim labefacturi tum iis rebus,quae publico statui sunt adverse, er contrariae: tum iis , quae eidem erunt propria: ut ubi populus dominus est; si, quae popularia sunt, populo nimia
um tribuuntur, popularis dirimitur politia. Utila deinde erit praeterita tempora intueri,s videare leges aliarum rerump. atque binc ratiocinari , quidnam publico nostro statui conducat e quareer terrarum peragratio utilis se solet. Haec uero omnia perfecte tractare munus est Politicie, non Rbetoricae. I. P. Q uae deinde sunt illa, qua omnes expetentes, Cr fugientes suadent, er dissuadent f I. B. Haec sunt, tum res ipse, tum ista, quae in singulis rebus, er actionibus censentur utilia.. I. P. Q vid habes de rebus dicere s I. B. Harum finis quidam conitituitur , quem omnes videnatur appetere . is uita beata, beatitia, er beatiatura dicitur. quum aiunt uitae esse prosperitaἀtem uirtute comitatum : uel uitae cursum tuiscundisimum , simulqi tutum , er munitum rnes uitam eius, qui ex sese aptus sit; er in se uno sua habet omnia r uel uitam florenatem omnibus omnium rerum copiis , stipa M
33쪽
De Externis bonis. Nobilitas Ptoles. Diuitiae. Gloria. Honosos RHETORICAE tamg: hominum corporibus deseruientibus. Si iam beata uita talibus quibusdam rebus contineis tu necesse est eam bonis externis, Cr corporis,er animi contineri. Externa sunt,nobilitas, quae contingit genti, er ciuitati, ex separatim alicui, qui authores suos primum, posts deinceps multos itis lustres, res aliqua suspicienda claros habuerit. Bona, Cr multa proles, quae contingit er ciuitati, er separatim in ea singulis, cum praedita fueris animi, Cr corporis bonis. bona quidem animi iumuribus fiunt temperantia,er fortitudo; in foemiis nis temperantia item, er operandi studium sine illiberalitate: corporis uero in maribus, magni ludo,forma,robur,liis concertandi i in foeminis pudiaritudo, r magnitudo. Diuitis,quae nummus ingris,uillissippcllectile,pecoribuε,mancipi conritinentur.atque borum possesio quidem firma Ist, er libera: fructus uero usu, r oblectations in primis percipiuntur . nam in utendo magis, quam in postidendo ipse diues cernitur. Gloria, qua ob virtutem quis ab omnibus fulpicitur, uel aliquid baisbet,quod multi, aut boni, aut apientes appetunt. Honos, quo ob merita,insignia uirtutu tribuunis tur. bonorantur quidem, non solum benemerenistes; sed etiam qui uidentur posse beneficia praestare. meritu uero sunt fututem tribuere, retinere
aliquem in suo statu, aut etiam illum amplificaa
34쪽
re, augere diuitius, aut simile aliquid impertiri, quod difflcile obtinetur, siue magnum id sit, stave paruum. Partes honoris sunt , supplicationes, sacra, memoriae, praemia meritorum, er uirtuaet2s, loca bonoratiora ,sepulcbra, imagines, uiactus publicus; barbara illa, supplices, er demis. se corporis flexiones, er retractiones; dona,Ρα
apud singulos magni fiunt; quae auari,quod litialia, quae ambitiosi, quod signa honoris sint, apri
petunt. . corporis autem virtus est, er ea Saniatis, qua quidem in usu corporis nulla aegritudo incidit; er ea Pulchritudo in iuuene quidem, ut ad illa, quae uiribuου geruntur, commodum adsticorpus, quod er ipsa 1pecie oculos moueat, πdelectet; in uirili aetate, ut corporis robore betalici sustineantur labores, atque tum iucundιtas, tum terror adsti ; in sine uero, ut corpud cum idoneum sit ad sustinendos labores necessarios, tum cum indolentia inueniatur: σid Robur,quo mouera alterum, ut uelis, uel trahendo, uel petilendo, uel tollendo, uel deprimendo, uel compria mendo: σea Magnitudo, qua praestes alijs lonis studine, aut altitudine, aut latitudine usque eo, ne motus propter magnitudinis exuperanaetiam impediuntur. Atque bicipectatur uirtus concertatoria, in qua, qui crura quodammodo prooi cit , ac celeriter mouet , longiusj, cur for est:
De corporis bonis. Sanitas. IPulchritu
35쪽
s6 RHETORICAE qui alterum premit, er continet, luctator; qui propellit plagas infligendo, pugil: qui luctatiois ne, er pugillatione ualet, pancratiustes: si adis
datur cursus, pentatblus. commoda praeterea Ierisςnς - aepetitur, quae est ipsius tarditas clim io dolentia; cr cum adsunt uirtutes corporis, G for Amiςι tuna, ut pro per uitae cursus teneatur. Amicis quoque ex multu, er bonis vita stabilitur humuisna. A que, vi summatim dicam, ita omnia, uel a , uel maxima bona adsint, quorum Fortuis Eoitunae ς ij ses, ut felicitate perstuamur . nam forabitata. tuna causa est nonnullorum, quorum artes ex stunt, ut sumtatis ; cr multorum, quorum navitura causa est, ut pulcbritudinis, ta magni tuae disses; Cr aliquorum, quae contra naturae ordianem contingunt. illa uero tribuuntur fortunae, in quibus est inuidia. dicitur praeterea fortuna causa borum bonorum, in quibus nec rationi, nec aucto α consilio locus est . ut, si reliqui statres sint deis formes, hic formosius: ille thesaurum non uideάrit, hic inuenerit: illum sagitta confixerit, hunc prope stantem non tetigerit. I. P. Bona avia Animi ho mi que sunt so B. Q nonium is locus est laua μ' dationum proprius, de bis in Demonstrativo geonere agemus ; nunc videamus, quae in singulis
36쪽
P A R T ITIONES. x ἐφ dicuntur certa, er concessa bona , quaeridam dubia, σ controuersa. I. P. Qus sunt Bona ceris certa s L B. certum bonum id existimari μὰ ta.
lit, quod propter se est expetendum, Cr cuius pratia aliud expetimus, er quod omnia apperi, uel mentem babentia, uel si haberent: ex ratio suadet cuilibet bonum esse,s quicquid circa res singulas praescribit pariter bonum se, id singulis bonum est: er quod adest, quods ti - praesens est, quo quisque rectὶ be habere sentit; de .si ,
futuratus sontentust inuenitum lue quo uitae coismoditates percipit, ex Ide ; er quod
ipsum per se fatis est. est item bonum,quod est efficiens borum bonorum, quae commemorata sunt aut illa custodit; er quod talia bona consequunatur: Cr quod talibus bonis contraria impedit. quods labefactat. His postitis necesse est bonum esse,Cr adeptiones bonorum, ex depulsiones malo ru,s quod pro minori bono maius, er quod pro maiori malo minus sumitur:et uirtutes anim per quas recte assescimur: er uoluptatem, qua omnia , animantia cupiunturi: π iucunda , Cr pulin
Ma,m quidem uoluptate afficiunt : sed putatbritudo tum ad illa , quae ipecie delectant.
tum ad bonesta pertinet. Si uero figi utim de unoquoque diceremus, in bonis enumerareamus beatam vitam, iustitiam , fortitudinem.
37쪽
s8 RHETORICAE temperantiam, magnanimitatem , magnificenotiam, er alios animi babitus: bonam ualetudiata a nem, pulabritudinem, er alius uirtutes corporis: diuitius, amicos, amicitius, honorem, gloriam, fucultatem σ dicendi, ex agendi: ingenium, memoriam, docilitatem,solertiam, er huiuMoα di alia: scientius omnes, Cr artes,m vitam. tandem ipsum iustum, quod quidem utile quoddam
duis commune est. I. P. Quae appellas bona dubia sI. B. De quibus homines inter se controuersanaetur, er ex quibus extant loci in utranque paraelem ratiocinandi. i. P. Enumera locos. I. B. Pori
terit quis dicere bonum id ei esse, cui contrarium
est malum:s id, cuius contrarium inimicis coninducit. uerum hoc non ita semper evenit, sed plein runque; interdum enim utrique inimicorum ideconducit: er id, cuius non est exuperantia niαmia : nam quod maius est, quam oportet,malum
est: er id, cuius gratia multum laboratum sit, vel impensium, quod quidem ut sinis existimatur; finis uero bonus est: er id, quod multi appetunt, ex pro quo pugnandum uidetur : er id,quod laudabile est: er id quod inimici, er muli laudans est enim tale, quod ab omnibus laudaretur: erid, quod prudentes, ex boni praestare iudieantrer id, quod omnino praeferri solet ab hominibuς in rebus fuscipiendis, er conficiendis: er id quod
38쪽
sit, ut uolunt bomines: er id, quod nostrum est proprium, er quod nullu3 obtinet, cr quod finis
gulari praestanti aut copia excestit: Cr id,quod nobis congruit, ut generi, potentiae, uiribus, erpro cuiuss dignitate, ac fucustate accedit: id, quo carentes, destitui uidemur aliquo, quod nobis adesse deberet: er id, quod commode ejicitur: ut quod omnes, uel pares, vel fimiles, uel instoriores fecerunt: er id, quod gratum contingit amicis, ex molestum inimicis: er id, quod student agere ij, quos admiramur: er ad quod naisti, aptig videmur: er id, ad quod nullus ex inissmis, cx deterioribus aspirat: cr id, cuius apis petentes sumuου er id tandem, ad quod procliis
uiores inuenimur esse, undes nominamur. ut boanoria quo illum nimium appetentes, dicuntur ambitiost. I. P. cum exposita sint utilia, iam dicendum esse arbitror de maiori minori utili. I. B. Sarie quidem . non enim solum disceptatur, quid conducat; sed sepe etiam, quid magis, minusve conducit. Maius igitur est id, quod plura conative stu idem, er plus continet ut pretium deacem pondo auri continet pretium decem pondo argenti, ex plus insuper: er id, quod cium indaximum sit, alterius generis superat maximum uemaximus uir, cum maior sit maxima muliere,exedici quoque,ut uiri omnino mulieribus maiores
39쪽
4O RHETORICAE sint, ex uir maximus maxima muliere sit ma rer i l, quod efficiens est, paliud consequens sit,
nec necesse est contra euenire; ut qui fanus est,uisi fluit, ilec necesse est , ut is, qui vivit, sit funus: Gid, c cum plura sint, quae rem eandem suis perent maius erit, quod maiori ex parte supeis rabit: π id, quod maiorum bonorum efficiens est; ut mulin bonum est, inuenitur salubre, iucundum, quia sanitas praestat uoluptuati: er id, quod propter se est expetendum potius, quam quod propter se non est expetendum: er id, quod est sinis potius, quam quod non est suis: er id, quod minus alterius indiget: π ιιι quod sine altero feri potest potius, quam quod non sit me alla: er id, quod est principium potius, quam quod non est principium ' er i quod est causa potius, quod non est causa: σid,quod malvi est principium: er id quod a maaiori principio ortum habet : er id, quod maior est causa: er id, quod a maiori causa efficitur: Cr i quod est rarim,ut aurum: er alio modo id, quod uulgare est; unde dicitur, optimum essenquam: er id, quod est difficilius, quod rarius essesolea: er alio modo quod est facilius, quia
se habet, ut uolumus: er id, cuius priuatio maritor reputatur: er i quod est uirtu3:σ id, quod
est uitium; Anes enim sunt,fnis uero uidetur
40쪽
PARTIT ION E s. get maior eo, quod non est finis: er id, quod maioris virtutis, aut viiij est opus: er id, quod maioris operis est uirtus, aut uitium; num qualis est cauissa, cr principium, talis est euentus; π qualis euentus, talis causa, Cr principium:er id, cuius praestantia magis est expetenda, aut bonestate est laudabilior; ut acrius uidere magiis expetitur,
in acutius odorari; er studiosum esse amicistiarum est honestius, quam pecuniarum esse apopetentem . igitur cr uisio praestat odoratui, erstudium amicitiarum cupiditati pecuniarum. contra uero, eorum,quae potiora fiunt,potiores; Cr eorum,. honestiora sunt,honestiores erunt prae stantiae .ut, si uim odoratui praestat, potius erit acutius uidere, quam acutius odorari; erdere amiciti', quam pecunijs: er id cuius mapiditates honestiores sunt, uel meliores s Cy conatra, eae cupiditates erunt meliores, er honestiois res, quae rei fuerint melioris, a bonestioris: σω istae erunt potiores, quarum scientiae, er aristes fuerint potiores:contra uero, talis erunt scientia, Cr artes, quales fuerint res: er id, quod
iudicarent, uel etiam iudicarunt prudentes, Mut omnes, aut multi, aut plures, aut prae instantiores,bonum, uel maius bonum, ita censenis
dum est esse: σ id, quod in re potiori inest . uticu animus praestet corpori, potior erit fortitudo. animi