장음표시 사용
61쪽
fa RHETORICAE extet specimen. atque recentium, quibusdam periculum commune est, si uiderentur mentiri, ab hisq; quaeritur tantummodo ,factum ne sit, aut
non factum s sit , an non sit: quibusdam non est commune, furiis ipsi longe a causa remoti, erpropter earum insignem prudentiam fiunt fide digni inii, ubi de rebus iustis, er iniustis, utiliabus, er inutilibus quaeritur. Qui iam testes non babebit, di putabit, quae fidem faciunt, nonspectari testibus, quod ex probabilibus oporteat iudicare. mim argumenta non ualent pecunia illuae
di , nec conuincitur per ipse falsa esse allata teis stimonia. Cui uero testium suppetit copia, cono tendet rationes probabiles si quando fustunt, non subire, ut testes, iudicis castigationem, Cr antae maduersionem. er nil opus esse testibus, si argumenta per se ualent res, quales fiunt, demonstrare. Sunt autem testimonia quaedam de nostra , quaedam de aduerserit persona: er item alia de facto . alia dc uita, er moribuε . Sι uero testes sunt amici, aut inimici, aut uiri probati, aut infamia notati ex iis locis poterit quis disputare, equitas aliquid ese, aut non esse ostenditur, Pari
cta autem δε nobis suffragabuntur, fide digna ,σ rata se debere demonstrabimin; sin pro ad
uersario erunt, contra agemus . atque haec trarictatio non disiιmilis est et , quam in testibus dori
62쪽
cuimus . nam quales isti fuerint, qui pactionibus obligati sunt, quiqj alios obligant, uel qui tabuistis obsignant, uel asseruant, tales pactiones existimandae sunt. Cum pacta non negabuntur, si Loci ad cum no tra causa consentient, dicemus pactum esse 'R
be legem priuatam,o singularum, Cr a legiribus rata feri pacta , π ipsas quoque leges e se pacta quaedam. ideoq; qui pacta tollit, leges tollit. multa praeterea pactionibus componi, Cy nobis libentibus contrabit usum uero bominum inister se dirimi, si pacta sunt irrita. similia alia
facile inueniri possunt. Sin nobis aduersabuntur, Loei ad in σ pro aduersario erunt, primum ita di1putabi firmandamus , ac si legem oppugnaremus . nam si legibus p δ ιδ
errore latoris non recte conditis non arbitramur e obtemperandum, minus obtemperandum eis
rit pactis. deinde cum iudex iustisit designator, non solis quid ut iustum: sed etiam ut iustius, Craequius considerandum est . iustum quoque neque dolo malo, neque ut distorqueri, ac deprauari potest, cum natura sit insitum: pacta ueoro stunt etiam aliquibus deceptis. Est praeterea considerandum,an pacta contraria sint alicui leae .. sgi, an item honestati, er aequitati, an etiam araliis pactis posterioribus uel prioribus, alia enim poterunt demonstrari side bona, alia dolo malo esse facta . est deinceps utile ιntueri, an aliquid
63쪽
Quaestio isnibus. Loci aquaestionibus,& con
Tando quatuor controuersias incidere antea iuret. Si nolumus ad-υersarium
6 4 RHETORICAE iusti in pactis, quod iudicibus aduersetur,s qxae sunt talia. Q estionis autem testimonia quaeisdam sunt ,sidems habent, quod illis uis quaedam disiit ueritatem extorquendi. Si causam nostram adiuuabunt, dicemus ipsas solus ex testimoni , quae adhibentur, uerus esse . sin pro aduersario
eruti reprehendemus rationcm hanc extorquenis
dae ueritatis, quod nihilominus falsa, quam uera, ut tormentorum dicantur: er sunt qui perferunt potius tormenta, quam uera fateantur: cr qui facile mentiuntur, ut citius cessent tormenta. uerirkm oportet habere exempla rerum milium tuis dicibus nota. In iureiurando quadripartita utiamur diuistone. aut enim nolumus aduersarium iurare,quod pecuniarum ergo,aut alia de causu nobis falsum iurare posse uideatur. deinde cu iura aeuisset, non permitteret nos iurare. ac iudices tilu, qui non iurauerit putant esse condemnadum. tura minoris est periculι rem nostram ιn iudicum pori testate relinquere, quam in conscientia aduersuis ri .illis enim credimus, huic uero minime.Aut nos iurare recusamus, quia de pecunijs est iusiuranis dum. et si mali essemus,non uereremur falsum tuis
rare,ut causam obtιneremus. quare propter uiris tutem,ac bonitatem non quod falsa iuraret,dicere
quis possetfe non iurare . atque hic congruit illud Xenophanis: Simile esse impium prouoccre pium
64쪽
ΡΑRTITIONE 5. ad iusiurandum , ac si ualens imbecillum ad puis gnam uocaret. Verum si iurare uoluerimuw, n bis ipsis dicemus nos confidere, non autem aduersario, ius nobis suspecta fit religio. π illud Xeis nonanis conuertemine ut impius det optionem iurandi; pivi uero iuret. er graue esse impium nolle dare pio fucustatem iuratidi, Siss git r*m si, tu . satin are uoluerima dic in pium esse Messest Di s itum iurcommittere,qui periuria knt vindicaturi.σ non re uolueri opus esse ei, qui iurauerit alijs iudico ου, cum in mu
ipso iudicandi sita sit facultas. er absurdum esse
nolle de his rebus iurare, de quibus censeat recte alios iurare . cum autem iuratum est, si a nobis Cotroueri atum sit, cr aduersarius inueniatur deceptus, quod non praestiterimus , quae iureiurando postia ζuratum citi fuisse, contendemus nos non peierasse,quanis . quidem ea nunquam fuerit animi nostri fientem tta. nam iniuria uoluntaria est: quod uero quis vi, ex instaudem deductuου facit, non est iniuis ria. atque bine colligendum est, quid sit perlua .rium, quod scilicet tunc existat, cum ηon orcii sed iurium siemente confirmatur, ut fustendi adsuerit constalium . sin ab aduersario iuratum sit , q*i γω si
iureiurando promisit, non prαstiterit , tunc issu uersario dices appellando dic utillum omnia iura evera iuratum. tere, ac perturbare, qui non praestat, quae iurainiat. propterea er qui Muntur legibus, ideo ipsis
65쪽
os RHETO RICAE tur, quia in ipsis iurati, cr ad ipsis obstruanaias deuincti sunt .acuos quidem iudices arbitraismur stare delare bis legibus, in quas iurati estis, nos autem ijs, quibus iureiurando astricti sumus, non stabimus f haec, σquieuis buiuscemodi alia afferri poterunt, quibus quis amplificando utereis tur. Sed quia, dum uirides fluminum ripas,culo ea rura, magnificas uillas peragramus, fatis mulea diximus, uitioj te a tuis aequalibus expectari , finem faciemus ambulandi, cr loquendi. πιι interea memoria custodi Lee, φια recensuimus enthmemata , seu materiam, ex qua c ut fides auditori fiat, in singulis edulis forensibus arguo
mentari ualeas. Quae uero spectant ad eundem mmmouendum, er concilianium, ac simul omnia,quae addicendum affire orator, cras proosequemur ἀIacobi
66쪽
tionum Rhetoricorum Aristotelis . Ad Petrum Andream codeα trorum Ferrariensem. I
i Dialogus secundus secundo Arimis telis libro respondem, i
mogdis, Cy paruu i item de . a io: es Ibis,m aran dicuntur exapertia egisti, sequi videtur . . Iouam qui exponas illa , piae fieri , i
tura videantur. I. B. Loco'quidem νήσω; sed quia hiemes generum causarum maxime perstaculi sumus , atque iudicium in omnibus eausis fanis est, quo iudex causam nobis adiudicatarus', res, non foI m argumentis adductuss; sed etiam qua. quibus avidam permotione animi impulpus r ita quoque Gitor c Misimus argumentationem, ut altera hyemaret directo ad fidem, altera st inflecteret ad moatum ι σ animi conciliationem. Atque materiam Argummprioris argumentationis copi is mM, issa μ' coheilii. tis.
67쪽
cs RHETORICAE quae requiris,cum uideantur loci esse comunes, qudeinceps sint expone 4 per comode ea nuc costiarabatur,p quae auditor, et inclinatione uoluntaria P.,motio propcnicatamnos, et permotione animi cogatur.
ni utrunq; plurimu valet, et in iudicisset in deliberationibus,quauis illud utilius sit in deliberatio: bh nibus hoc in iudicjLItaq; praeteroratione,quae est
quae tria ' quaestionis, π argumetationis propriaAt oratorbus rebus Ade rignissit, tria omninoin ipso desiderBuri ut isς xux, pruden ut bonus uir ut beneuolas existimetur. poPrudentia es.η quis prudens esse sed propter improbitate, quae recte sentit non aperire; aut recte quidesenti Probit re et probata esse uita,nec tame propter eius a nobis alienum animu, qua potiora noui uelle apud Beneuolo nosdepromere.verum ut quis prudes; et probus ui iseri posti quo mi eos qui audiunt, c3ciliet ex ijs sumendum est,quae in diuisione uirtutum diximus.
Ee beneuolentia autem, ae pariter de caeteris atriami motibus, b animi etia comoueantur, nuc aga
m permo diam,timore, σ talia. I. P. Quid dicis esse butusee ione ani- mori motuεs I. B. Comutationes animi, quibus iti sexu iudicando bomines sunt uari , quasq; sequitur dolor, σuoluptas.I.P. Ovo ni maximi pertractae orator quo eos distinguiss I. B.Irλσ clemenaeri Eum amore,et odiu;timore,et silentiam; verecun
68쪽
ΡΑRTITIONER 6'pricordia,et quod dicitursuccensere; inuidia, mulatione. Ais in singulis tria sunt quaereta. ut mepli causa in ira, quibus de eausis irascitur bo Gia in sinmines, quo asecti sint iracundi, et quibus soleant Setia virasci. I. P.Sι de iracundia prius uidetur dicendu, a ia 'quoniῶ is uehemetsimus motuη est,expone quaea De ira. lnum ira concitent. IB. Ex definitione irae id patere potest. est.n.ira cupiditas cum Holore eiuK puri , .ntedi e quo poena uideatur sumi posse, proptero Quid Itaea s uisus sit contempsisse in i Aquae in nos,ant in
nostroru aliquem,contra ac decet,admisit. causa iras irae est contemptio. contemptionis verὸ tria Cauta Ita sunt gener propter quae solemus irasci dessicien contem-tia, qua quis ita contenitur,ut pro nihilo puteturi ' h. uexatioseu incomodatio, qua ita aduersamur stu ra. dio alicuius,no ut inde nobis huid accedat sed taὰ Despicientumodo ne ille quod studet,cosequatur: ct cotμmς bes lia,cuius quide est laedere,et dolore his in rebu3 af modatio. sicere,quae patienti dedecori sint.nee qui colume. Contumeius imponit, studet,ut sibi praeter alterius dedecus i/- aliquid contingat sed ut uoluptate capiat nec diiscendum est eum par pari referre. qui.n. id agut, non faciunt contumeliased ulciscuntur. Cassa ue - 1. ro voluptatis contumeliosoru est, s putat male cogendo se magis excellere. propterea iuvenes,et divites contumeliosi sunt.est ite causa irae,cum quid in nos,contra cc decet,admittitur, Er cum videae iij m s
69쪽
mus nos non magni fieri ab lys, quibus plurimari prestare videmur, nec is amicis, in quos a madi i. let bis beneficia aliqua profecta sunt,aut proficiscuntur 3 aut noster animus uisus t propensus, er patri. ratus ad promerendum. I. P. Iratus, uero scitur. quomodo inuenitur afectus s I. B. Iratus er uois Quom - luptate propter sem puniendi, er dolore proina'. ' ' pter eontemptionem inuenitur lectus . σ γο- , niam qui dolet, aliquid appetit, contra omnes accenditur; qui ne, cupit, consequatur,qua uis ratione impedimento Iunt, adiumento notatarunt esse : ut qui morbo laborat, pauper, amator, sitiens, ex alq. qualibet re qui si
irascitur, quam concupiscens non obtinuerit. ex acerbatur quoque animus, cum contraria ijs,quas expectabamin, euestiunt. tempora praeterea,emeecastones faciunt, ut interdum exacerbetur antri
M. inveniunturqy qui facile ob quaedam sua stui dia irascantur . er non raro facit feruidiois res. consideret iam orator quid quisque sentiae, uelit, per se cupiat, per se commotus sit ', ut adis huc magis exacerbetur er quomodo efficere posmibus se sit, ut eupiat, er irascatur. I. B. Quibus iam ho hi P μθ in irasti. L P. Irascimur semper alicui uni 3' ex singulis separatim: ut Cleoni, non autem boamini generatim; qui aliquid in nos, aut in nostrorum aliquem admiserit, uri admissuruι R. proin 'pterea
70쪽
PARTITIONE s. γ pterea irascimuri', qui derident, deludunt, caavillantur, dicta in nos iaciunt : qui noeent contumeliae causa: qui detrabunt, contemnunt. illa,
quorum studiost fumin, ut philosophiam, si in
ea laudem habere studemus: qui cum debent bona praestame, mala inferunt, ut amicir qui nos ea non prosequuntur benevolentia, er cultu, quo consueuerunt: qui non referunt parem gratiam: qui contra se gerunt nobiscum, ac nos cum ipsus imus, β inferiores fuerint: qui amici cum
strat, non bene fuerunt, ae dicunt, seu contra a gunt: qui non animadvertunt, quibuου resin egeamus: qui gaudent rebus ex sententia non fuecea dentibus: quos nulla euru tangit, si dolorem in- tulerint di qui mala nuntiant: qui auditores, aut spectatores se prebent nostirorum incomodarum: qui nos parui faciunt apud eos, aut cum quibuε nobis est contentio de honore, existimatione, ergloria; aut quos ipsi admiramur,aut quibus adomirationi esse uolumus aut quos ueremur, aut
qui nos uerentur: qui bis in rebus nos contemnut,
in quibus dedecus, aut infamia subeunda sit, ni opem, er auxilium ferant, ut sunt parentes, liriberi, coniuges, er qui alterius imperio addicti sunt: qui ingrati inueniuntur esse: qui utuntur ironia, dum ferio agimus: qui erga alios fiunt beant mi, ac minime erga nos: qui nos, nostras ob