장음표시 사용
251쪽
andae nisi in quantum , illud punctum attine
re nequivere, vel in quantum Anguis in . herba latuerit, vel in quantum alterationes continua
tae deflactere coegerunt i pias partes alibiles a sua figura. Sic crudiora s, nimis acida & terretitia nutritioni resistentia ue fermentabilia nimis acria salina ; sic insecta eorumque ovula , malignis qualitatibus instructa, yel aliqua venenosa , ex terrae gremia insinuata'; sic ipsi humores male in Morbis dispositi , pervertas adferunt figuras alituram perturbantes Morbos inducentcs . Ab alimentis recedunt, quae motus violenti
res , pertinaci & constanti cum actione profi runt per suam miscelam. Motus violenti dignoscuntur ex scnsu , sensatio autem ex particulis motis , in nervosum genus acrius illidentibus .Pcr motum enim frictiones 3c attritiones vehementiores, per easdem , et fluvia salina tenuia, per haec G arietationes insgnes & penetrationes , plurimae ad nervos , Opebarum , acuta resultant stimulationes Spirituum , aestuanti modo posthac flagrantium . Haec effecta , non potiunt non producere sensationis tristes, & com sequenter inferre laesones, unde primordia Mo borum. Ex hac valida corporum reactione, Spirituosa laepius corpuscula fortius instigata , vi λbi viam parando quaquaversum ruunt, derelin quentia 1hos carceres terrestres & segniores aquas,
relinquendas suo juri , minusque posthac activas evadentes .
Hinc duae Morborum species enascuntur, ea lidae nempe & frigidae. Haec disserentia, ab i pia
actione petenda tensuum , non autem motus .
Calor enim di frigui , i ' sensu sibi invicem odi posita
252쪽
νostd Existunt, non autem in motu , utraque enim movere non desinunt corpus , sed in m
tu saepius validiori videtur persistere frigidus Mon. bi insultus , quam in calidiori, ut patet in horripilatione, rigore, convulsionibus plurimis . Calidi morbi sunt duo, simpliciter ita dieii ,α maligni. Diversitas horum P dependet ab ipsa
materia . morbifica , ubi balsamica consistentia , salina leosa vel rigida resinosa evast , magis minusve acuta & constanti in suis, actionibus . Calor, in motu humorum nostrorum , praesupponit duo vel tria potius obiervanda, ac a me dico prudenti summopere prosequenda , quoniam ab hisce , signa tua petere cogitur , morbi fici motus insigniter variantis. r. Calor, involvit sensationem auctam . Sensatio manifestat nervosi generis affectum. ΑΗectio nervorum , indicat ferociores actus humanos , in quibusvis expeditionibus se ii functionibus Oeconomiae Ferocientes actiones , prima belli intestini futuri indicia designanti. Nullae enim de calore querelae Medicis obveniunt, sine his mali suipicionibus. Naturaliter enim , calidis absolvuntur motuum periodis , Omnes nostrae internae operationes, absque ullo tamen in
2. a Calore, motus vehementia cum acredine pergit. Velox motus , producit rapidiorem suis perficierim circumrotationem, propulsivo & intestino motu validioribus eo tempore existenti-b is . Haec circumistatio, motui accedens intestino, decarcerat Spiritus salinos & particulas oleosas, exinde sui juris faciendas , ubi decus Iae
partes terrestres obtusae, puncta retenta dimi O tunt,
253쪽
tunt, aut iisdem eminentias aliquas concedunt, in imissori reddita textura . Hae eminentiae , asperas & acutas efficiendo minimas , antehaChalsamicas particulas , non possunt non ubivissensibili nimis modo afficere vasorum fibras , tunicas , nervos, ligamenta, membranas. Is ien-sus,' dicitur .dolor, inseparabile a calore effectum a
3. Per motum calidum , iunguntur sa lia: Haeceonjunctio salium , in sero & effluviis sese proindit . In sero , ouatenus detritae partes , salia dimittunt solvenda in proximo sero, nam salibus proprium est in aquis dissolvi . In effluviis , ob numidum Aereum , sub forma roridae limphae sese offerentem . proprium salinorum halituum
receptaculum . Hinc Aereae internae Partes, umdique ac undique punctis illis acutis stipatae, ab omni latere violentos exaltant insultus , ubi superficies omnes vasorum penetrant, Spiritus igneo vigore percellunt, limpnam acriorem & corrosivam reddunt, serum aqueum profligant, motu que intestinos Fraves excitant. Hinc non mirum est , quod omnes Morbi calidi , & calores per excellentiam molesti , cci pus laedant. Laesio enim, ab extricatione illorum punctorum dependet , sese violentius insinuam lium in latera vasorum , praesertim eorundem contractione fortiori . Ipsa etiam vasorum intumescentia , nimia expansione humorum motu intestino turgentium , in causa est , eur sufficientes nec concedantur contractiones , nec dissensiones molles eorundem succedant , ob rigidum fibrarum statum . Hisce accedit, desectus elasticitatis internae , partim excussi, partim nimium
254쪽
Mum fervidi Aeris , etiam a tergo inquieta tis , puncturasque sensibiles adaugentis . Exinde
vasorum rupturae , vel nimiae abrasiones, vel ni-
miae distensiones procedunt , posthac tonum viis scerum debilitantes . Inde subsequentes oriuntur vappescentiae , vel perversiae fluidorum figurae , ubi ini vapores coacti Spiritus corpus ipsum dere linquunt , illudque ad quietem reducunt damianosam , vel ubi discissa & discontinuata fluido. solida, instar pultis commiscentur in abscessibus
Malignitas morborum calidorum , ex ipso Ia dendi modo diiudicatur . Modi laesonis, in vulis garibus morbis ζ sunt superficiales rosiones , ω inflammationes partium solidarum . Hae, febriles adferunt motus , quibus intestina effectamustelae acutae , in fluidis solummodo accedunt. Insuper partes inflammatae , rubedine rutilanti insigniuntur, igneo vigore procedentes in suis
actionibus . In malignitate vero , omnes acti nes sunt graviores , ab omni latere erodentes , dilacerantes , & discontinuantes solidam texi ram . Hasce actiones , concomitantur praecipitationes funestae particularum , foedum in col rem migrantium. Illis accedunt de Ieteriae fimiactionum abolitiones . cum conmisionibus , d
liriis , gangraena, sphacelo , reliquisque effectis
violentioribus , non ita in vuIgari morbo comspicuis . Pertinax virium constantia , earumque diutina continuatio, tam in quam extra corpus sese manifestans, in contagii propagatione, non minimam eorum malignitatem designat, ex strage observandam. Motuum intestinorum tandem vehementia , ad ultimum fastigium evecta, hcia io 1 Tum
255쪽
rram morborum atrociam , vulgares miris modis superantem , Optime prolari , ubi immediatae amones , Vix principium sumpsere . quin sta- vim ad medium & finem festinante pede perin
Maxima morporum calidorum disserentia, petenda ab humore nerva o , magis minui ve aeausa morbi fica affecto. Sic morbi vulgaressunt, quorum motus, ad intimiores nervorum receia
Ut & quorum adytus, non tam facilis ad senis sorium commune. Hae enim viae sunt pernicissimae in suo progressit, statimque vitales praeci dunt functiones, violentissimoque influxu , ac tenui sua aura homines necant , vel atrocissima inducunt sImplomata , in diversis locis affligentia. Vires enim, materia morbifica. subtilius ad nervos Permeans , acquirit per Spiritus anima Ies , auram internam aetheream constituentes, ut miasmata per aerem calidiorem in aestate spa 1a , medicamenta & venena per calorem & salia a. Morbi frigidi sunt etiam duo, aquei , & te
restres. Aquei sunt , qui ex vappescentia ΔΓ r pluris vasorum , & tunicarum eorundem producuntur . Terrestres , qui ex concrescente lim salterra nascuntur. Circa frigus, haec notanda, in quantum obvia laut effecta morborum , a calidis distarentium . 1. Frigus, praesupponit minorem sensationem acutam. Senius in frigidis saepius stat molestus ,
sed nunquam acutus , quoniam crassiores existunt moles corporeae magiique obtuta , gravantes & distendentes nonpungentes ipsa vasa qua vis
256쪽
vis salia adesse observemus, sed fixiori planiorisque terrae juncta. Ideo respectu illius consortii,
graves exercent sed smul tardiores operationes , quoniam uon tanta cum facilitate motui AEth cis S Aeris obediunt. Gravia haec corpora, po- ros nervorum prementia , nimiumque obstriaentia , sensum ipsumi, ab irradiatione Spirituum intereepta, hebetant & retardant, non absque molesta cogitationum ipsarum inhibitione vesprolongatione . 2. Frigus, indicat moles auctas humorum . Hugmentum molium corporearum duabus debetur causis manifestis , defectui nempe eatori M ' uriae Spirituum. Calor deficiem, secum traia it alibilis humoris minorem motum intestinum, quoniam praecipuus caloris fons in ve triculo bene operante residet. Hinc enim , salia , olea , Spiritusque tenues , ex frictione &attritione alimentorum ingestorum copiose prosiliunt, corpus ac prauertim nervorum genus ala-erius incitantia & stimulantia, unde in frigido statu, ab eorun corpusculorum penuria, langu scente nempe ventriculo, omnia frigido commit tuntur motui . Penuria Spirituum, exinde in
campum prodit, pabulo illo nobiliori deficiente. Hoc patet, in aegris morbo frigido detentis , in vere & aestate facilius suum morbum ferentibus, imo levamen Morbi persentientibus ob aocessum copiosius influentis materiae subtilioris salinae per Aerem sparsae , fortius in illos tardos humores arietantis , illosque ad maiorem independentiam
3. Frigus , concrescere & coire .snit Aquas &Terras . Haec coalescentia fit, ubi oblongiorem
257쪽
ineunt figuram , antehac sphaerulis simi Ies parates . Fibrosa enim haec stamina , irretitioni m tuae magis apta , superficierum approximationima ori ansam praebent . Hinc crassities fir te
tor exsurgunt , in illis partibus , ineptis postipodum ad permeationem ramificatorum anguisiorum vasorum . Ineptitudo haec , obstructi num Se in farctuum mateC existit, haerere enim ibidem eoacta corpora , limosas accretiones per mittunt , faepiusque duras in Mrmas coniblidantur fluido potiori expres in . Aqueae partes , re pentes tantum cernuntur per sis , ac vix locum mutantes observantur , nisi ope salium de Aeris auxilio , intermixtisque levissimis , id est ,
porosissimis oleosis terris , AEthereae materiae nobilioribus excipulis , spirituolum igneumque receperint vigorem . Haec tarditas , iunction, hus vividis contraria , cruditati , ut Medici I qui amant. humorum principium , Omnemque morbi frigidi progressum praebet. Ruptura: valo rum & laesiones violentae . proprie non ex laedente , sed onerante & vasa ipsa nimium in farciente humore, producuntur. Haec distensio , etiam in causa est , cur in morbis frigidis , caloris imiermedia effecta elucent, ubi vasa infarcta majus spatium requirentia , vicina loca angustant, pr munt, alterant, sticant , reliquaque ibidem ii, fiammationis signa externa efficiunt , internis occupatis locis attamen frigore eodem detemtis a
Morbi ealidi , sunt breves. Brevitas haec, relationem habet ad tempus seu durationem morisbi . oritur , ex motu & violento operandi mo. do . illarum particularum acrium ac tenuium ,
258쪽
vi fibi vias quascunque parantium , ut breviter
ad suos pertingant fines . Hae actioncs veloces . communes sunt omnibus , independentia magna, instructis corporibus , prauertim inlpuncta acuta terminantibus , quibus non facile resistere
queunt, aliorum corporum obstantes catervae.,
ῆuoniam per i uperficies, ab illis dividendas, tra set tum violentum aequirunt . Acuti , peracuti , perperacuti insuper nominantur , distinctione quadam graduum motus , seu vehementia: m tus morbi fici. In his relationem habendam cen seo , ad materiam peccantem , & p/rtes in f statas . Materia peccans si eorrosiva Ela deleteria , partes afflictat s nervi sint , aciem ultimam violentiae morbosse constituunt . In quan tum ab hisce recedunt , in tantum minus vehe mentia sunt symptomata . Malignitas morbo rum , a materiae agentis figura de mole deducenda . Figura aculeata & uncinata, est pessima, praesertim ubi suffulta terrae levioris , attamen rigidae , consortio , ad actiones continuatas pergit .
Morbi frigidi , sunt longi . Longitudo , ab
crassitie & majori immobilitate partium dependet . Hinc enim texturae diutius persistunt, minoremque particularum jacturam admittunt , ob negatam 2Etheris & Aeris arietationcm vi lentam , ut & ob Spirituum penuriam . His namque alis destituta corpora, rependo 1 ese m Vcnt, pauciores vero dimittunt halitus, jactu Tae maxima: Authsres . Torpidi & obtusi sunt morbi , nam sensbrium commune languidius ab iis partibus crassis assicitur , nervique flacci
259쪽
betiores fiunt non solum functiones corporeae Pstd etiam cogitationes minori lumine eradianteseernuntur . Marasmus .& cachexia Q sunt effecta seu accidentia ultima frigidorum morborum, exsusAcante quadam partium praecipitatione, figuram limphae naturalem omnino invertente , m ituique vitales interupiente .
. Causa morborum, & morbus differunt ut sal& motus exinde ortus. Ubi ausa ibi effectaeim , unumque ab alici inseparabile, sic Morbus nunquam visitur sine ejus causa. Investigatio autem
causarum. sua scatet utilitate , quoniam Craniinta caula, facilior est inventio remediorum. Causam comparavimus sali agenti, quamvis terrae intcrventus adsit, quoniam requiritur penetratiore misceta mutua ad reactionem tendentium paristium . Haec in fluidis. quam maxime Observatur, abundantibus sale penetranti , terreas moles solutas vehenti. Haec salina corpuscula , Qx Aere, effluviis contagiosis, motibus intestinis violentis. exercitiis, , calore, & reliquis in hoc mundo &nostra machina extricantur, postmodumque moris
biferas lues inferunt. Haec ubi sensum perturbaverint, fibris adhaeserint, functiones laverint.
nervos labe iactaverint, morbos,eorumque sym-Ptomata mani lastant.
Salia seu puncta divisa acuta, nomen acqui runt, cum adiectivo , in Morbis grassantibus.
Ex morbolo enim motu, turbae fiunt intestime . Hae turbationes terrae naturalem nexum solvunt,
alioque in stu & ordine eaedem sese disponunt, cum dejectione crassioris cohaesionis. Levior exim de terra facto, magis salina & serosa vel spiri-
tuosa evadit, ubi puncta illa jam deliSata , ex.
260쪽
eellentiori AEtheris & Aeris commercio nobilitantur. Hae denominationes, ab illa punctorum coordinatione, aliisque in sensum incurrentibus accidentiis, hauriendae , non clare nec distinctea Medicia ullis, nisi generalioribus sub terminis propctfitae fuere, ita ut in hac parte Medicinae psius icientia valde conjecturalis existat, non tam facile ex illis obseuris: notionibus emergenda , nisi lento passu procedant is Huic inquisitioni, summopere proficua est perscrutatio originis saporum . Sapor , est solubilis corporis dispositio , ad aflactiones papillarum nervacearum linguae . Affectio haec , est levis penetratio illorum pororum , cum intermixtione quadam salivae solventis. Haec solutio, nunquam
absque sale procedit . sed ejus ope lapida fiunt
corpora, ejus defectus insipida efficit. Disserem tia saporum , a terrae mutatione dependent diversa , inlluo situ , nexu , ordine , salium dispositionem & actionem alterantibus . Sic eadem quae insipida sunt, sapida evadunt mera friactione , assatione , fermentatione , solutione . In quibus motibus , soordinationes aliquae locum habent. Acerbus sapor , ex aeido fixo &acri s Austerus ex graviori acido & terra fixiori lenta 3 Amarus, ex resinosa aspera terra & v latili acido , Acris , ex muriatico volatili &oleo duro 3 Dulcis , ex molli mucagine oleaginea acido fixiori interno copulata ; Insipidus ad
gratiam tamen vergens, ex alcatinis volatilibus, intimius mucaginosis & palsamicis incarceratis sFaetidus , ex sale alcatino , lacera in textura terrae nidulante, oboriuntur. Quae omnia, suos