장음표시 사용
501쪽
Iuli de visita, bmovediacta diaphanum , seu qualitas motiva diapham: vel ut elatius loquat est qualitas distusiva sui per diaphanum , ubi iam eueficio luminis , est actu diaphanum. Quanquam ibb. de sensu sensibili ab Aristotele sic praeterea definitur:
color est triminus seu extremitas corporis perspicui aeficuti aeterminati Hie autem perspicuum sumitur pro re conspicua, ea quivi lupercipi potest. Item dicitur corpus illud perspicuum, definitum ac terminatum quatenus propter convenientem opacitatem,non patitur,visum quasi ulterius tendere, sed potius illum sistit terminatque Nam ob contrariam rat onem dia.dbanum appellatur intermidatum,ac indefinitum, ut supra motamus: porro hic olor non sumitur absolute , sed tantum te-o ct v ad visum,seu quatinus a nobis aspectabilis Q ma licet absolute in tota substantia corporis imbibatur, utpote qui oritur a me ex mixtione primatum qualitatum, cujus signum est,cuo lanulato illarum qualitatum temperamento , nutali
solatinihilominus pet en est visibilis nisi prout est in supelliete . rua de causi dicitur: definitur ab Aristotele extremitasAc.
Praemittendum to,quod auditus qui est facultas perceptiva soni suum habet creanum in auteri quae quinem ua Da Detrartes prima est externa, quae auricula nuncuntur et conflata maxime ex cartilagine striata&ex avata Secunda est interna. oua ex qua simplici mearu , tum ex quibae dum sinulis membranis constat Primus auri Sine, mae meatus ille est , et ouem primo fit transitus ad percipi odum sonum, semperque es satranssitem est tortuosus ac flexuositan ad extirnus cous stim iituens damnum insetat.Deinde sequitur secundus meatus ma sinterior,qui ab Aristotele vocatur cochlea , de abalus vel vis; continet utque in eo acr,quem innatum vel Di,lantaturni ope stant;quia ibi ab ortu inclusus manet Tertius meatus'
catu labyrinthus , quia multis quasi cuniculi, tum agitur. Quartus denique est foramen eaecum. Notabis autem ad sinem primi meatus occurrere membra-inam sensus exquisitissimi. quam Tympanum vocant, quia iusta Ibellici tympani cujusdam extenditur;tum sabai lam appetiit sonus extemus, qui postea transmittitur adsequentes meatus Membrana autem illa seu tympanum fit matur continetur tribus os Iculis inter se alligatis&complicatis , ex quibus utimum nuncupatur malleus: secundum vocatur incus, ter sum stares,quod triangulare est Nec tamen primum vocatur malleus,quasi incudem veluti tundat, nam illa ossa uti mobilia sint, sed hanc aprillationem acceperunt tantum eT
502쪽
Item praeter Umpanum ad intimam auris partem, adest rasti a membrana omnium siccissima, qua nervis auditoriis copulaturu in qua quidem tanquam in subjecto ponunt recentio, res potentiam auditivam, cum alia, inquiunt, pars auris commmodior illi assignari nequeat ii quidem, propia quitas nervi auditorii sidem hujus reiceniorem videt ut facere, tum et amqui in ea terminatur species soni Unde, inquiunt, quod in limnuet Aristoteles fieri auditioncm in acre innato , ver in tympa,
no; explicandus est de auditione inchoative: dispositiv sumpta, non autem formaliter.
Dt.b Pr mitrandum se tim, circa proprium auditus objectum. 'β' quod aliud non est quam sonus, quod sonus ille non est aer,a burtive motus aut aliqua alia substantia si erim diceretur esse
acr, non poliet explicari quomodo mea subiret loca, qua acri iram h ad acris motu lunt imperula. Vt quando inrundo aquae viam
.s,uis cubiculo persecte clauso auditur sonus et tra editus dic qiae eti- Ditenii a sonus est quantitas aut aliud accidens quam qualitas, de ea, tum genere qua dicuntur palliones seu pat bilcsquali rates ea enim quae dicuntur de sono possunt tantum cadet in hujusmodi qualitatem nempe quod concurrat ad auditi ionem,quod recipiat magis siminus unde Dicendum est quod stanus est qualitas ortam subdita corporis alicujus fluidisfactione, qualis solet contingere in subita ac vehementi corporum ulli non adinvicem, cum stacitione aeris intercepti in sono namque edendo haec omnino deprehendi iolent, nec possunt alia assenarii xmcipia soni productiva ex quo sit quod luna , spod gia, aliaque similia corpora non sint sonora, eo quod habeant plutes potos, quibus aer compressui diffuat, nec proinde stangi commode possit ad usticiendum
sonum. Notabis vero , Iussici re adglnerationem soni si subiis io frangatur per citra omnem corporum olidorum altilionem ad invicem. Ita enim agitata re aciem virga aut aere in fistulisi attrito fit sonus. Quantum autem ad subjectum soni, illud est corpus, v. g. aer, ex cujus se actione producitur: nam in eo producitur de faveto, tum inde quoquoversus diffunditur. Undequet audiuntur non propterea voc)ntur sonantia corpora, quia sonum infert
cipiant, sed potius quia illum reddunt. Non eli tamen solus acciuedium per quod sonus diffunditur. Nam et utinatores sub ipsa aqua audiunt motum piscium i ipsique pisces assiciuntur . . sono extra aquanti edito unde iis catores silentium com- acadant. Effunditur autem sonus quoquoversuram sphaera
503쪽
eo perito portionem modo, quo circulijactu lapidis. in aquae
centio ad omnem loci disserentiam continuata serie pro ducuntur Nam omni ex parte auditi solet. Item sonus ille, qui dicitur realis statim ubi existit , prosundit ex se speciem sui quam
vocant sonum intentionalem. Ille etenim realis sonus non posset aut transire de subjicto in subjecturn , aut per motum localem acris,cui inhaeret , tam cito deserti ad loca remotissima cquibus pcrcipitur. Item auditur iis ex locis ad quae et vadere nequit motu saepis, puta ex fundo aquae ex cubiculo persccte Caulo nec illi acri pervio, ad necesse est admitti sonum intentionalem,cujus beneficio praestentur illa et aluc adde,non posse his intentionalem sonum recidere ad oris sanum auditus, penistrando Tympaniam, quod ac si externo non est permeabile. Dicendum tamen sonum realem ad aliquam saltem medii patiem deferri per motum acris cui inhaere r. Experimur enim quod ante vento, longius ad easdem partes propagatur sonus,reflante autem minus auditur, quod quidem certissimum indicium est illum pendere a motu aeris , recum ipso saltem ad aliqua in tedii partem deserri ultro citroque
et rcmittendum octavo,Circa odoratum, quod organum seu
subjectum proprium illius,sunt processus arrim illares', id est ' ' duo globulos carneoi,qui sunt in naribui, mammillatum ex-rrumitatibus similes , sitimi cum duobus nervis quibus conti 5 ..puantur de conjunguntur modo supra explicato de nervis visui deservientibus qui nervi similiter in sensum communem des,nunt. Odor autem qui est illius objectum . est qualitas secunda
resultans ex certo temperamento primarum, utpote quo varia e Mio,variatur odori Lin quo siccum praedominatur humido,
Neque obstat,quod in vinoimeit aqua rosace sit odor, de tamen in eis prae dominetur humiditas ad hoc enim responde-ttit, quod in hujusmodi corporibus oco riseris lunt quaedam partes subtiliores tumidari,in iis prae dominatur siccitas, ac subjectatur odor aliae vero crassiores,in quibus prae dominatur humiditas,residetque sapor, qui ex hujusmodi humiditatis prae dominio oritur. Quod si in cibis aridis&siccis reperiatur sapor , ideo est quia in iis sunt aliqua partes humidiores , vel quia hu- me Um ur perisivam, quae dicitur condimentum saporum Porro organum gustus cuius ipse sapores objectum , non est caro ipsa linguae , sed nervus aliquis a cerebro descendens sub
earne per totam linguam ramificatus Ratio autem hujus est
quia hujusmodi organum debet esse siccius ut ossit percis eielimpidita Lena iacus usitae dominio uno ahur sapor caro autem
504쪽
cum si compositionis a reae,est hui vidior, nerrumus vero ille si
clor,quia est tiatura terreae,nec parti pathumiditatem acere-bto,sicut nervi mam miliares, uia longius distat ab illo Medium vero gustus internum est,nempe ipsa caro linguae, qua nervus gustatorius tegitur, cum experia mut , non possJe sapidiarugustu percipi,nisi iecundum esse naturale linguam contingat , quod certissimo indicio est,medium desereos syecies, ad sensorium gustus non posse esse aliud quam caram linguae. Tandem organum tactus est nervus quidam sub carne fert tum corpus diffusus in modum retis: caro autem est ipsum medium per quod species qualitatum tangibilium deferuntiat ad hujusmodi sensorium. Cujus ratio est quia sensor uti tactus debet esse valde attemptratum,seu parum actuum subra deque 'reum,ut qualitatis activus sitangibiles possit percipere.Ner
vus autem ille est naturae te trece& crassae , cum tamen caro fit naturae acre ac spongio steti proindeque d bet nervus ille eueraro anum,caro autem medium dumtaxat stes reos species. Ha
jus vero sensus objectum sunt auatuor primae qualitates, de nonnulli e aliae,ut molle,durum, asperum, rarum densum iustas modi quia hae omnes per se, ratione sui,tacitu percipiuntur:
Dissu Pramittendum ultimo.Quod licet in sensu externo per se non f - sit deceptio etiam apprehcntiva circa sensibile propriumn bene
, ter tamen circa sensibile commune et tota namque deceptaonis '' causa inde nascitur,quod unum lateas alterum appareatu uno
de tacite oricalchum contingere solet decipii , qui appre-r hendit ut id quod apparet, puta color aut i, renon manifestatur id quod latet , puta substantia seu natura ori calchi sed sic est quod ea propria ratione sensibilis communis accidet potest
quod in attingentia illius appareat unu tD,&alterum lateat;hoc autem ex propria ratione objecti seu sensibilis proprii non potest accidereri ergo circa sensibile proprium non potest persei quendo contio gere deceptio bene quidem circa sensibile conis i mune probaun Asinare id quod per alterum sentitur potest exse&per se loquendo latereri altero apparente sed sic est quod de propria ranione sensibilis communis est sentiri per alterum , in immutare sensum, non quidem immediate . sed mediante alio puta sensibili proprio,econtra vero de sensibili propriore leto ex propria ratione sensibilis communis accidere potest,quod in attingentia illius appareat unum,&alterum lateat;non autem
est hoc de propria ratione sensibilis protri , proindeque cir
ca objectum scastasibile Proetiemunia rotestatas loquenta
505쪽
circa colorem,sis nimirum sit debite pio positus , naedi uti orgauum non scindispositum : nam tunc non pir se sed ex illo accidente decipi potest,sicut si metitum sit affectum colo te vii, di,omnia apprehcuduntur ut viridia in similiter si lingua quae est organum gustusta secta sit humore aliquo amato , omnia tunc sapiunt amare. Hisautem praeir illis , jam pro quorum dam reso utione quae circa sensus controverti solent apud Philosophos sit.
Vtrum indigeaci sensus PecieAs intention ibus
sta impress ad elici dasse iones e
Cp ondeo, Indigere sensus pro suis eliciendis cognitionibus, a speciebus intentionalibus seu imprellis , quae quidem dicuntur specie Sit: tentionales,quia cum vor illa,intentiori idem etiam significet, ac notio seu coonitio, illae consequenter species seu imagines, quae coaducu ut repertinent ad cognitionem meisiit appestantur intentionalis ' Ratio autem blitus est quia omnis notitia , sive si potentiae sensitivae sive in te liceliis .e est vitalis quidam patius potentiae determinatus circa hoc objectum et sed seclusa praefata specie intcntionali impressae ab objecto ipsi Potentiae, exire nequit a potentia vitalis ille partus ita determinatus circa hoc objectum et ergo iudigent sensus praefatis speciebus intentionalibus ad suas eliciendas cognitioncs. Probatur Minor objectum non potest esse intra potentiam seclusa praefata specie intentionalita sed patius ille ita determinatus vitalis exire non valet a potentia, nisi ut in se, intra se habente hoc objiciunt: ergo seclusa pia, fata spe cie exire u equiti potentia vita lis ille partus ita determis natus circa hoc objectum. Major per se patet ccum objectum secundum suam realitatem taentitatem sit semper extra potentiam, cujus est objectum. Probatur Minor nonio est partus ille ita determinatus&vitalis exire a potentia , nisi sit potentia determinata ad hunc emittendum vitaliter et sed non est . nec esse potest rotentia determinata ad hunc patiendum par.
tum cura hoc obicctuarissisi ut lana Eta curn objecto , cum ex
506쪽
se sit indifferens, neque eis poti st determinata ad hune emitis tendum parium vitaliter nisi in sumpta cum objecto ut intra ipsam habito cum partus ille cxire non pollit vitaliter ab objecto, prout illuc in extra potentiam' ergo partus ille ita determinatus sivitatis ex de non potest a potentia, nisi ut in se de intra se habente hoc objectum,subindeque, median re specie intentionali impressa ab objectori cujus scilicet beneficio constituatur objictum intra potentiam. Dicesprimo , Species illae intentionales ideo tequiruntur trenecessariae, ut scilicet pereas uniatur obj cstum ipsi potentiae proindeque ut gerant intra potentiam vices objecti sed ni Clelligibile est , posse gerere species illas vices objecti: ergo frustra requiruntur hujusmodi species. Probatur Minores non possunt species illae vices gerere objectorum, quin sint similitudines&imagin(s objectorum: sed in intelligibile est,esse praefatas species imagines, similitudines objectorum alias fundaretur ratio
disii militudinis in disconvenientiari cum disconveniant sipeci ci
Vobjectum in entitate ergo inintelligibile est gerere posse spe-
icies illas vices objectoriin Re indeo Negando Minorem , ad cujus probationem nego fiant ster mi dotem; vel claritatis gratia distin quo sic et sedimn-telligibile est,sipecies illas utpotesdisconvenientes in entitat esse similitudines objectorum,loquendo de similitudine intra ordinem naturalem Concedo loquendo de similitudine intra ordinem intentionalem , de quo loquimur in prae lenta ego i-rnilitudo namque naturali hin ordine naturali,qualis est, Dinter duo individua , cum fundet ut in hoc quod similia sint ejusdem seu similis natura: non potest consequenter inter ea rei eriti,quae in natura disconveniunt,qualiter disconveniunt species xobjectum. At similitudo intentionalis de in ordine intentionali ac repraeseptativo , cum in hoc sita sit quod unumquid sit repraesciitative solum , quod alterum est physice
maturaliter,tantum abest, quod repetiri non possit inter ea quae disconveniunt in natura , quin immo impossibile est reperiri Disi ter ea quae sunt alterius inalterius natura , cuina id quod est olum reprae lentati ve&inteolionaliter id , quod aliud est faturalit c physice , non possit non esse alterius naturae ab illo. Est igitur oecies illa quamvis alterius naturae ab objecto , ipsa etiam formalis similitudo objectivi quatenus totum
quod invenitur realiter in phrsico in objecto transfert ut ad si indum reptassentative m pede dicere solemus
de imasiae Ridea et cestu sui reetae Raeti Neque propxeret tunc
507쪽
sundatu similitudo illa in dilconvenientia naturatum, quamvis talem requirat disco hv nientiam ut tandetur, sed Dotius funda.ruti eo quod emittit ut species representativa ab obiecto re presentato, quidem naturaliter, ut illud repraesentet, ex hoc enim sequntur, esse debere id quod emittitur similitudihem objecti emittentis,ut videte estia experimento celebri et speciebus visibilibus. Sit enim conclave quod duri ita dispositum , ut lumini aditus nullus pateat,nisi perso rarum exiguum tum ia-
tus objiciatur charta alba n debita dii antia. His positis,qua cumque foris unt,propriis depicta coloribus
eonspicientur tu charta,nihilque ab objerio discrepabit imago, in si magnitudine situ. Est enim inversus, quandoquidem in ricta, feriores objecti partes sic cundum lineam rectam depinguntur in superioribus chartae patribus:superiores vero in inferioribus;
sicque omnes veluti radii ab objecti singulis punctis emissi deucustantur adio tamen per quod subeunt intra conclave Notan duinque est picturam illain fore longe te: siorem vivacio. rem,si lentem vitream foramini adhibueris. Dicessecundi , Vel illae species ponuntiat in potentia ut res cognitetet,velut so Ima insos mantes et sed neutrum dici pota iti
ergo nec dici potest tales intra potentiam requiri speciost obatur minor in primu quidem quod non trutintra potentiam tanquam res cognitae.Species illae requiruntur ad hoc ut cognoscatur objectum:ergo se habent species illae praecise ut is uores cognoscitu sed si essent intra potentiam tanquam res cognitae,essent idqi cognostitur,non amem id quo cognoscitur retetereo non se habeat species illae in potentia tanquam res cognita .Quod autem nec se habeant ut formae informanis te proba tur sc Positio speciei intra potentiam acit quod cognoscatur objectum sed positio specie ad modum formae ina
formantis,non facit quod cognoscantur vi jectum; cum species illae conserventur in memoria ad modum formae informantis, nec tamen propterea actu cognoscanaus objectum' ergo nec
dici potest esse priuatas species intra potentiam ad modum sot-mae informantis.
Respondeo negando minorem qiuoad secundam patiemus intenim praefatae species in potentia ad modum formae informanistis;non quidem informa diis entitative solum, sed intentionaliter. pro quo notandum est,quod species inter omnes alia statis mas hoc habet speciale,quod non solum insolinat pro se mutinhaereat,ut faciunt reliquae sorma accidentales, sed etiam vice
alterius scilicet objectissiquidem ab ipso objecto readet spe
508쪽
cificatio aeterminatio actus, qui oritur a potentia prouttaimata&tacuti lata tali specie.Unde sicut calor vetbi gratia, aliter simajus quid operatur quando operatur vice ignis vel animae, quam quando solum operatur praecis ut calor est itata potest species habendo se ad modum imae insormantis in tentionaliteri vice objecti sacere quod emittat potentia a. determinatum cognitionis circa hoc objectum , quamvis illud praestate nequeat,dum solum informat physice dc prose ut tha:reat, ad instar reliquorum accidcainan Unde ad id quod affertur in contrarium, puta quod species
illae conservantur inmemoria admodum formae informantis,ubsque eo quod cognoscamus objectum , ad hoc, inquam,reis spondetur, conservari tunc species admodum solum reli uorum accidentium sive ut informautes entitat sve solum,inis
Iaaerenter non tamen intentionaliter&vice objecti,seu per m
dum repraesentanti sis continentis objectum, a qua quidem ut tuli actuati debet ipsa potentia ut emittat actum cognitionis determinatum circa hoc objectum,ut supra notavimus Dieas misi,si essent hujusmodi species intentionales requisitae deberent illae taeduci ex suo subjecto,cum accidentales sintre inhaerentes,&essici ab objecto,cum ab eo emitti debeant sed ncceduci possunt a subjecto,cum earum est intentionale sit&representativum;seque etiam essici possunt ab objectori eum sis ecies utpote laus materialis quam objectum , seu ut ab tacitus qui dimitus concretum , sit etiam nobilius quid ipso objecto: non ergo dabiles sunt,nis consequenter requisitae praesutae illae speciis
Reb eo negando minorem quoad utramque partem. Et quidem primo quantum ad subjectum eduction:s, cum taliter habeant specios illae esse intentionale repraesentatavum quod tale essest, denticet materialiter idem cum earundem elleentitativo,naturali&accidentali , siquidem non dicunt ut Dabere esse intentionale quasi cum esse reali di accidentali habeant aliud esse quod intentionalest representativum, sed
quia hoe idem esse quod accidentale est physicum, vim habet tepi Antandi,&traesiuitur ad representandum ideo fit quod praefatae illa species loreationales educi debeant a iubiecto cui inhaetent live sit potentia cognoscens , sive medium
per quod transeunt,adeo ut inde educantur ubi inliaetendi a
obst rite piaefato esse intentionali , ut pote quod in re accident ulla est,sicut etiam imae artificiales , quia in re ac c,
dcutales sua , a sub celo naturali educuntur , tum-
509쪽
ralis De anima, Se Q. V. Ivis non naturaliter, sed modo attificioso.Quantum vero ad earum causam cilicienter , probat quidem praefata ratio non posse hujusmodi species ab objecto itici secundum se,&seorsim simplo abremni influentia superioris
causae, non tamen probat non possie praefata objecta ita emit tere intentionales species cum subordinatione ad influentiam caelestem, unde dicendum est efiicere objectum praefatas species, prout participans inducum revirtutem caelorum, dummodo tamen influentiae me non sint dependentes a motu caeli sicut generationes&corruptiones 3 quia ut inquit S. Thomas, cessante motu caesi erit adhuc actio in istis inserioribus illae minationis kimmutationis medii a lensibus, consequentet scnsuum per objectata licet eo amplius sit actio per quam transse mutatur materiau quam sequi ur generatio: corruptio. Pue omnia requiri species intentionales ad eliciendas sensationes in quidem nedum quoad externos sensus , sed etiam quantum ad internos, tum propter generalem rationem omnium cognoscentium , quia scilicet actuari determitati
druent ab objectis modo tentionali cognoscibili, tum spe cialiter, quia cognoscunt in absentia objectorum, sic requirunt suppleri objectum per subrogationem speciei. Neque proptere sequitur, quod si species cou servatur in absentia, perpetuo reptae sentet in actu non, inquam, id sequitur. eo quod scilicet licet semper praebcant effectum formalem entitativum existendi scilicet inhaerenter in potentia, non tamen praebentia tentionalem, nisi quando actu applicatur, excitatur potentia erga tale objectum , eo quod intentronalis in forismatio est conjuncta cum vitali concursu potentiae adactiam determinatum eliciendum erga tale objectum, a quo mediante specie prout non pro se solum, sed vice illius informante. actuatur determinatur potentia.
Vtrum sensus externiforment idolum si peciem
Chespondeo, negative, cit jus quidem negati rationem propo-- no sic. Cognitio sensuum externorum est experientia quaedam leu cognitio experimentalis de objecti tunc enim retaxiati e experimur, dicimul experiti aliquid , quando sensu
510쪽
extritot tangimus,sed si sensus externi formarenti ex pt me, rent speciem seu imaginem aliquam in qua objectum cognoscerent,non haberent colauio oem experimentalem de objector et reo non formaat nec exprimunt sensus externi speciem utiquam ad quam arularier minetur cognitio , sed termina tuterium cocinitio ad res ipsas prout extra suur. Probatur Minoe,
cognitio experimentatis debet elle per se certa seu certificata de suo objecto. sed si sensus externi cognoscerent oblectum in specie seu imagine liqtia quam sormarent , non essent pers cerei seu certilica inde objecto cognito , sed alia potius indige, tent cognitione ad hanc habendam certitudinei, i ergo si a. lem formarentin exprimerent sensus externi speciem rima.ginem,non esset earum cognitio experimentalis.urior est cet. ta; experientia namque seu cognitio expellimentalis est rati Zeeuus aquare omnes aliae nostrae cognitiones sint certiae , in quo differimus ab angelis , qui cum non habeant sensus accipiunteertitudinem suarum cognitionum ex infusione se serioris cauisiti illis dantis in tantantis species , nos vero e contra cum simus sensu praedit in medio quo res experimentaliter tangi. mus,mex quo ortum habet omnis nostra eognitio , ideo ae omnis nostratum cognitio aumeertitudo reducitur ad certi. tudinem experimentalis illius cognitionis,qua scilicet noti a. tu in nobis cognitio certiora proindeque debet in expeti mentalis cognitio esse cerra,per se , cum per id solum quod est per se tale cetera fiant talia Arobatur uiuor cognitio quae sit de re aliqua insuatim sine elle non potest cellari nisi cella sit
euod talis imago est de facto rei ut est in seri sed cognosci non potest quod imago sit de facto, lis rei ut est in se, nisi petilium
cognitionem attingatus xes illa in seipsa ergo si cognoscerent sensus externi objecta sua in imagine quam exprimerent formarent,alis indigerent cognitione ut essent certi, eerti fi .eatide objecto cognito, proindeque non esset eorum cognitio per se cella,nec consequenter experimentalis cognitio.
Dimnim inlatelligibilis est vera actio se terminori sed
sensatio seu cognitio elicita a sensibus externis est vera actis a. lias si esset tantum qualitas, alia indigeret actione qua produce tetur et ergo cognitio illa a sensibus externis elicita habete deis bet aliquem terminum,qui quidem non alius videtur esse posse,
quam idolum quoddam, quaedam imago quam formet, ad
Reqondeo distinguendo majorem inint ligibilis est veta auctio sine termino, vel objectoribu producto coaccdo: sae