Specimen historicoliterarum de m. Vipsani Agrippae in rempublicam Romanam meritis, ... in Academia LugdunoBatava ... Didericus van Lankeren Matthes Amstelaedamensis ...

51쪽

pateret. Dein do Λvernum laeum longius a mare remotum fossa cum Lucrino junxit, simul id agens ut paludes ibi stagnantes aqua marina immissa tolleret. Duo eodem consilio silvas eirca Avernum lacum ceci disso vidotur. Dum ita utilibus maxime rebus curam impendebat, non impediri se passus est incolarum superstitione aut sacerdotum astutiis, qui prodigia et Deorum iram nunciabant ob violatam loci sanctitatem. Hiic reserendum est quod narratur statuam cujusdam Numinis, sive illud Avernus sive Calypso Vocatum fuerit, sudasse. Ne tamen religiosos homines offenderet

piacula procurari jussit it .

Postquam per totam aestatem huic portui construendo operam n averat, hiberno tempore usus est ad novos milites et remiges exercitandos 2ὶ. Id peculiaro de exercitationibus istis narrat Servius 3 , auctorem sequens Hadrianum, eum alto mari et tempestate aborta, solitum suisse naves emittere, ut eos consuetudino discriminis sortiores redderet, iisque porro essecisse ut romiges praesertim ejus peritissimos haberet quod Graeci vocant προς αντιδιασπολην, id est, naves urgendi proxime ad Ventum adversum. Τandem initio anni 71Sclasse parata, et aucta CXX navibus Antonii, decemque pha-

52쪽

sulis, ali Oela ia datis, novum damnum expertius osti a sar, cum Monodorus iterum cum septem legionibus

ad Pompeium transfugisset; quod cum impedire neglexisset Calvisius, eam ob causam ei praefecturam adomit ot in Agrippam universae classis imperium transtulit si . Calendis Iuliis Caesar Puteolis solvit, Siciliam invadere cupiens; denuo tamen ei fortuna advorsa obtigit, tertio jam die tempestalo vehementi orta, qua multas naves amisit; classe Vero in unum collecta ipso in Italiam se contulit ut cum parte classis, cui imperabat Statilius Taurus, prope Τauromenium in SN stiliam incurreret, relicto Agrippa in insula Strongyle, undo hic Hi oram trajecit eamque insulam in suam potestatem redegit,' hoc quidem consilio ut sequenti die Fl pugnaret Mylas, ubi quadraginta naves Pompeii, Demochare cum praesecto, degebant. Pomprius statim centum et quindecim naves auxilio misit, quae cum

illis ne jungerentur impedire non potuit Agrippa 23.

Λttamon do Pompeianis egregiam reportavit Victoriam, quam imprimis debuit navium soliditati et altitudini, quum hostes liarvulas et leviores haberent, quae facile obruebantur. Ita ipsum Agrippam memorant navem Papiae praesecti perfregisse, qui ipse vix effugerit. Hostibus sugatis apparuit horum XXX, Caesaris non nisi V naves periisso. Λ persequendis Pompeianis autem

53쪽

abstinuit Agri lipa, moluens ne nimis vexaret militos et classem in vada ducoret si). Primis quidem diebus post hanc victoriam nondum fortuna Secunda usus est Caesar, quippe qui, exi Sti' mans Pompeium adhuc propo Mylas retineri, Tauro-monium appulit et copias suas in oram eduxit, tibi

mox a Pomprio vexatus, magnam partem exercitus

amisit parumque abfuit quin ipso periret. Parvo ad modum comitatu in Italiam sugit, Oxorcitum Cornificio commisso. Interea Agrippa Τyndaridem urbem frustra obsederat, sed alia quaedam oppida occuparat, si uosacto Mylas rediit. Exinde Caesar vires in unum jungerustuduit, cum Cornificius per montes et vada, ab hostibus infestatus, septemtrionalem peteret Siciliae oram, cui Agrippa tres legiones duce Laronio misit, quarum Ope Cornificius incolumis advenire potuit. Tando in junctis copiis et Τyndarido capta aditus in Siciliam i ausarianis patuit, quam mox Caesar et Lepidus invasero 2 .

Paulo post proelio insigni grave illud hollum ad

exitum perductum est. Pomprius nempe cum inopia annonae et commeatus, tum metu ne milites deficerent sui, de rerum summa decertare uno proelio navali

statuit, quod non solum Octaviano obtulit, sed diometiam et locum pugnae adsigna it. CaeSar, quamquam ipse a rebus maritimis alienus, Agrippae virtute laseius,

54쪽

pugnam oblatam accepit. Constitulo die classos, singulae trecenarum na tum, in conspectum Venere, interque Mylas et Naulochum pugna commissa est. Utrimque acriter pugnatum est, diuque fortuna dubia fuit. Τandem vero e turrium coloribus, quod solum inter utramque classem discrimen erat, Agrippa ut vidit plures Pompeianas naves periisse, Suos cohortatus proximos, majori impetu in hostes irruit eosque in fugam vertit. Vix tamen XVII navibus Pomprii contigit evadere; reliquae cum in litus pulsae, Vel etiam mersae aut incensao sunt, tum Caesarianis in deditionem venere. Agrippa non nisi tres naves amisit ij. Scriptores Veteres de navium numero, quem Pompeius hoc proelio amiserit, nonnihil inter se disserunt. Secundum Appianum 23 mersae sunt Pompeii naves XXVIII, reliquae aut incensae aut captae aut litore hactae solae

que XVII effugere. Orosius tradit 3ὶ Agrippam CLXIII

naves hostiles demersisse Vel eepisse, Pomprium cum XVII navibus elapsum evasisso. Τandem Florus s4 , more suo magniloquus, CCCL navium dominum Pompeium cum sex Septemve effugisse. Hocce proelio primum usi sunt Caesariani nova machina, quam Agrippa excogitaverat, quaeque multum

55쪽

contulit ad expugnandas naves hostiles. Constabat illa

machina, harpago dicta, trabe quinquecubitali, serro

inclusa, utrimque in capite circulo praedita, in quorum altero ipse haerebat harpago, uncus ferreus, in altero mulli lanes erant alligati, quibus machinas attrahebant harpagonem, balistae ope in hostilem navem immissum l . Ita in immensum aucta ost vis manus illius ferreae, qua jam olim usi erant Romani ad naves hostium rapiendas, Verum non nisi pugna jam cominus gesta, siquidem, ad eam jaciendam et rotinendam simul, calenam adhibebant 2ὶ. Λgrippae machina autem praesertim eo praestabat quod e longinquo in hostiles naves involans iisque adhaerens, retraheretur restibus, nec praecidi ab iis, qui ea in sestabantur, propter tignum serro cinctum facile posset, nec pertingi usque ad restes propter longitudinem. Postea quidem didicero milites sese ab his machinis tutos praestare per sal catas hastas; hoc vero excogitare non potuerant Pompeiani, quibus enim nova plane res esset 3ὶ.

1 APPiΑΝ. l. l. cap. IIS. 2ὶ Vid. L1v. Lib. XXX. cap. I 0. Inter serreas manuS et harpagones nullum discrimen esse patet ex Cuario Lib. IV.ca D. 2. CL FRONT. Strateg. Lib. II. cap. 3 n. 31; CAEs a uebello civ. Lib. I. cap. 57; ΡLis. Hist. Nat. Lib. VII. I 57, qui Periclem inventorem harpagonis suisse dicit. Cum igitur machina Agrippae magis composita esset et a vulgari harpagone disserret temere vir teleb. Freins hemius ait: ineonsideranter Appia nus Agrippam inventorem facit. Vid. ejus nota ad loeum FLOM

56쪽

Proselio consecuis Pompeius Messanam profugit, coque Plennium, suarum copiarum terr Strium ducem, arcis- sivit; sed anto ejus adventum urbe relicta ad Antonium prosectus est. Plennius urbem, quam deinde Caesaris jussu Agrippa simul cum Lepido obsedit, non diu tenuit. Nam contra Λgrippae Senientiam, qui Caesaris adventum exspectari Foluisset, Lepidus ea conditione urbe potitus est, ut ipsa diriperetur et praedam inter se distribuerent copiae utraeque il).Τam felici eventu bellum istud, quod Romae exitium sermo minitabatur, desiit, quo Sicilia triumviris subjectaeSt, nec maria amplius a Pompeianis piratis insostabantur. Quanti Agrippae operam secerit Caesar per-picuum est ex insigni honore ipsi tributo; nempe sive ex Senatus Consulto 2) sive suo Mario ipsi jus tribuit larendi coronam classistam sive rostratam, qua de re scriptorcs non facile in concordiam redigi pos-Sunt. Hoc constat eam rostris navium ornatam fuisse 3ὶ. Ab ea autem navali corona, quae testo Gellio 4 tribui soleret ei, qui primus in hostium navem armatus vi transiliisset diversa suisse videtur; nimirum eximium et raro tributum insigne tus tantur scriptores; inoo tantum diversi, quod Plinius i5ὶ dicat Varronem

57쪽

propior ros gestas in bello piratico oo donatum suisse a Magno Pompeio, alii neminem ante Agrippam cum honorem adeptum osse tradunt l . Utut est in gemmis corona rostrata ornatus depingi solet 2ὶ. Postquam Sextus Pompeius victus fuerat, et Lepidus

a copiis suis relictus invitus in privatam vitam redierat, visae Sunt per paucos annos quiescere turbae intestinae; verum discordiae semina in dies plura Spa gebantur, eoque pervenerat resp. ut quaestio tantum ageretur, utri imperatori pareret, Antonio an Caesari. Quae interea gesserit Agrippa alio loco videbimus. Jam do ultimo illo bello civili, quod diremit, agemus. Imperii adsectatores altor alterum variis de rebus criminabantur. Accusabat Λntonius Caesarem, quod

Lepidum magistratu exuisset, ejusque et S. Pompeii provincias usurpasset, et quod Italica praedia suis tantum militibus distribuisset. Caesar Antonio objiciebat multa alia tum potissimum, quod Aegyptum teneret, Pomprium contra ipsius iussa intersecisset, Armeniae regem per fraudem estpiSSet; praeterea nuptias Cloopatra se reginae ei exprobrabat, et sua jura laesa esso perhibebat, quod Antonius Caesarionem tanquam Iulii Caesaris silium agnovisset, qua re Octavianus filius adoptatus altero demum loco in familia sua veniret 3ὶ.

58쪽

Τalos suere belli praetextus, quod reapse utriusque ambitione excitatum fuerat. Illud etiam in hoc certamine peculiare suit quod tunc primum Occidentis populi contra orientalem Orbem Romanum arma intulerunt, unde apparuit magnam generi humano decernendam esse litem; quippe humanitatis maxime intererat utrum Oriens Occidenti pareret an Orienti Occidens. Ad gravem illam quaestionem dirimendam noster sane plurimum contulit. Anno Urbis Cond. 722 Cn. Domitio et Sossio Coss. bellum per solemnem sormulam Cleopatrae, exterae reginae, reapse M. Antonio indictum est iij. Τotus autem ille annus in apparatibus bellicis consumtus est, qui ingontes suisse videntur 2 . Antonii exercitus constabat peditum centum, equitum duodecim millibus, quibus aderant praeterea copiae auxiliares, quarum alias reges belli participes miserant, alias ipsi ducebant. Classis ejus erat D navium, quarum multae Octo et decem transtrorum. Octaviano minor erat exercitus; habuit senim LXXX millia peditum, XII equitum classemque CC navium, sed quae leviores adeoque agilioressuere 3ὶ . Nec parva laus id Caesarianae classis ducibus suit, quod pro vario hostium armatu harie suas naves instruxeraui; nempe alio prorSUS modo, quam

bello Siculo dimicaturi 4 . Hic quoque Agrippae

59쪽

opera non facile caruisSent, cujus etiam prudentia factum est, ut Antonianis multo exercitatiores essent militos classiarii. Dum Octavianus exercitum suum Brundusii colligo-bat, Agrippa verno tempore anni 723 primum solicitor cum hoste dimicavit. Praemissus enim a Caesare ad hostes vexandos, oram Peloponnesi hic illic invasit, ibique Mellionam urbem, quamquam validissimo Antonii praesidio munitam, oppugnaVit cepitque, qua opportunitate Bogus, Mauritaniae rex, occubuit 1 . t Multas porro naves onerarias cepit Agrippa, tandem- quo Corcyram insulam expugnavit 2ὶ; quibus rebusgostis Brundusium rediit, unde jam Caesar, cui so tuna secunda Agrippae animos auxerat, cum copiis suis mare Ionium trajocit, et Actium navigavit cubi pars major Antonianae classis stationem habebat), postquam

prope montes Ceraunicos copiae terrestres escenderant duce Tauro. Τoto exercitu ad Septemtrionalem sinum

Ambracii juncto, occupavit locum, ubi Nicopolis postea condita est, ibique castra posuit, unde Actium terra marique intueretur et obsideret μ). Antonius, audito adventu Caesaris, statim Λctium venit, ibique totum suum exercitum collegit.

60쪽

Eo tempore Agrippa Leucadem advectus, insulam illam navesque, quae ibi erant, cepit; deinde navali pugna vicit Q. Nasidium; Patraequo et Corinthus ipsi

cessero 1 . Sic noster ante ultimum discrimen elassem hostium bis superavit 2ὶ. Hisco cladibus et desectione multorum suorum, inter quos plurimi nobiles Romani et barbari reges fuere, adsectum Antonium prorsus animus defecit; mox nova calamitas, qua Agrippa eum assecit, de successu hujus belli desperare coegit. Etenim inexspectato suo reditue Leucado Agrippa laustravit insidias, quas Sosius, Antonii legatus, struxerat L. Aruntio, qui cum paucis

navibus Caesarianorum stationem Servabat. Densa enim nebula et diluculo matutino usus, proxime Λruntium presserat et sugaverat; at Agrippa subito cum classe interveniens omnem Fictoriae fructum abstulit, imo naves aliquot copii; Sosius ipse et rex Ciliciae Τareondimotus occubuere 3ὶ.Τandem ad IV Nonas septembris hujus anni proelium illud memorabile, quod ab Actio nomen habet,

commissum est:

Classis Antonii jam orat CLXX navium, Caesaris CCXXX rostratarum, XXX sine rostris, quibus octo

legiones Veliebantur, nec non cohortes quinque praet0