Probabilismus methodo mathematica demonstratus auctore patre Pithanophilo

311쪽

sita secura non sit , sed ex consilii bonitate . . Non improbari opiniones minus probabiles, licet oppositae probabiliores eligantur , propterea quia Sapientes opinantur contrarie Sapientibus ;ob idque potissimum indubiis, ac dissestibus opiniones contradictorias non esse improbandas , sed permittendas, & admittendas , quamquam Probabiliores eligantur; ac propterea dissentientibus Sapientibus inter se licite quaslibet eligi posse . . denique, id esse verum tam in speculativis, quam in practicis , etiam seclusa ea ratione, quod par sit omnino ratio in utrisque a . Etenim D. Bonav. affirmat , se adhaesisse quidem opinionibus probabilioribus , ac securioribus in omnibus praecedentibus Libris suis , alias tamenoepositas minus probabiles non improbasse. In Libris vero praecedentibus , nempe in eodem Tertio, & in Secundo multae quaestiones practicae sunt , ut quilibet videre potest . Quod idem fecisse consequens est in Quarto, ubi magna ex parte quaestiones pratfficae reperiuntur. In omnibus igitur his quaestionibus practicis δε- hiis quidem , ac discilibus , in quibus proinde Sapientes opinantur contrarie Sapientibur S. Bonav. eligit, defendit, docet opiniones probabiliores, ac securiores , oppositas tamen sibi minus probabiles , & minus securas non reiicit , ac improbat, sed permittit, admittit, & licitas facit. Quod autem hi quattuor Dodiores claris verbis expresserunt, & fecerunt, idipsum senssse, quamvis iisdem verbis non explicaverint, ac secisse, tametsi id minime aliunde constaret, caeteri Doctores censendi sunt. Ita enim postulat natura rei, nempe opinabilitatis ipsius , ince

titudinis, & dissicultatis b ; ita modestiae ra

312쪽

META. MATH. DEMONs T. P. II. 3OIlio, & reverentia Doctoribus varie opinantibus debita. Immo id ipsum re vera omnes licet non iisdem verbis , tamen consimilibus expressisse , cum illis locutionibus: neutram reprobo: utraque

sustineri potest: elige quam mavis : sne praejudiatio ; & aliis hujusmodi usi sunt ; nam re ipsa omnes id genus sermulis usi sunt ca) . His enim loquendi, & censendi sermulis unius quidem partis electio tanquam rationabilioris , ac tutioris, minime tamen alterius reiectio, ac improbatio significatur b) . Schola igitur universa generali testimonio , ac praxi usum Probabilis mi licitum ostendit. Q. e. d. Demonstratur speciatim quoad exempla. Incipiamus a D. Thoma, cujus quidem plura afferri possunt , sed aliquot dumtaxat afferenda

sunt. .

Exempla usus liciti Probabili i

PRIMA a. , & a. a. quaest. 74. art. 8. Gtrum confensus in delectatione si peccatum mortale. Duas opiniones recenset, alteram pro libertate , seu talem consensum non esse peccatum mortale, alteram pro lege, videlicet esse. Dicendum, inquit, quod circa hoc aliqui diaversmode opinati sunt . Quidam enim . . . . . alii vero . . . . de affirmante pro lege ait . Et haec opinis es communior, verosimilior. Iterum Lectorem admoneo, me in his exemplis vim non facere in veritate probabilitatis sententiarum oppositarum, sed in deductione. In 3. Sentent. Dist. 36. art. 6. Utrum modus charitatis si in praecepto . Affert quattuor opiniones cum suis rationibus, tres absolute enun-

Supp. q.

n. 3 Iuxta

Can. 2.

Cora

Juxta

313쪽

3oa PROBABILIs Mustiantes, quartam distinguentem , quam amplectitur. De hac ait . Ex hae opinio videtin pro habilior . In 4. Sentent. Dist. r. quaest. a. art. 3. ad 3. Iuxta quaestiunculam ad a. argum. . An si Simonia d mmd. re pretium Sacerdoti nolenti sine ipso in necessitisere baptizare. Duas opiniones innuit , assirmantem pro libertate dari posse , saltem ad redimendam vexationem , alteram negantem pro Lege, dari posse etiam pro redimenda vexatione. Hanc sequitur, sed inquit tamen . stu, iam Oero dicunt, quod potes pretium dare, quia hoe non es Simoniam committere , sed redimere vexationem . Sed primum melius Sidetur. Nempe dari non posse. Inter eos, qui assirmantem de fendunt, est S. Bonaventura, ut Supp. I 3. dixi. Distinct. 8. quaest. I. art. q. ad 2. quaestiuncu- Iuxta iam ad a. . An quaelibet sumptio impediat jeiu eumd. nium necessarium ad receptionem Eutharisiae . Loquens de aqua, duas affert , negantem pro libertate , assii mantem pro lege. Ait enim: Sed de aqua diser a es opinio. Uuidam enim dicunt, quod quia nudis modo natrit, non solvit neque idi Iunium natura , neque Eeclinae . Sed quamsit aqua in se non nutriat, tamen commixta nutrit io in Romaeho oportet , quod aliis humoribus admisceatur , oe in nutrimentum cedere potes . nideo alii probabilius, securius dicunt , quod ditiam os aquae potum Corpus Chrisi sumendam non est .

. Dist. I 8. quaest. a. art. a. ad. r. quaestiuncu- Iuxta tam . An quiliset Sacerdos possi3 excommunicare. eumd. Duas ponit, negantem pro lege , & assirman- item pro libertate . Ait enim . Et propter hoc

soli Episcopi propria Auctoritate, . majores Pr lati

314쪽

METH. MATH. DEMONsT. P.II. 3o3lati secundum eommuniorem opinionem possunt e communicare ; sed Presbteri Parachiales nonnis ex remmissione eis facta , vel in certis casibus, scut in Furto , Rapina, hujusmodι, in qu

bus est eis a Iure conesum, excommunicare possent. Alii autem dixerunt , quod raram Sacem dotes Parochiales pustini excommunicare. Sed pradicta opinio est rationabilior. Distinct. I9. art. 3. ad I. quaestiunculam ad 4.

An etiam in foro Conficientiae psist procedi ad a

eusationem alicujus monitione non praemissa , nec emendatione expectata. Ponit duas , affirmantem

pro libertate, & negantem pro lege , & ambas admittit, & ambabus in relponsionibus utitur.

Ait enim. Dicendum, ut quidam diciant .... vel dicendum secundum alios. Itaque problematicus est. In A. Dist. 24. q. I. a. i. ad 3. quaestiunc. ad 3. quae est , an Sacramentum ordinis habeat materiam ; & specialiter, an contactus materiae requiratur de Sacramenti necessitate , vel sufficiat materiae porrectio .. ponit duas opiniones , negantem aliquorum, contactum hujusmodi esse de essentia Sacramenti: ait enim in oppositi ne 3. Sed ut a quibusdam dicitur contactus dies rum materialium ab eo, qtii s cipit Sacramentum,

non es de nectistate Sacramenti, hed solum porroctis: & affirmantem esse de essentia, quam ipse defendit . Nihilominus aperte , & fatetur ne gantem sustineri posse , & causam assignat, cur

iustineri possit . Ait namque ad 3. Ad 3. diasendum , quod Ius endo illud dictum apparerex dictis causa ejus . Quia enim , inquit, mre. I as Ordinis non accipitur a materia, sed a Mini. Iim principarietem , idcirco porrectio materia magis Iuxta

Can. 3 Iuxta

315쪽

qo4 . PROBA g ILIAM Usese de esentia Sacramenti , quam tactus : tameni et verba formae videntur ostendere, quod tactus materiae si de esentia Sacramenti, quia c. Haec

autem quaestio, & speculativa simul, & practica est, ut liquet. Distinct. 32. q. I., art. 4. ad 3. in quaest. An Juxta unus Coniugum emittere posset Votum non peten-Gn. a. di debitum, aut non redendi sene consensu alterius. 6 q. Duas affert, alteram affirmantem pro libertate, Cor. alteram negantem pro lege. Et ait. Dicendum quod circa hoc duplex es opinio. Quidam enim dicunt, quod unus ab que consensu alterius potes vovere, quod non petat debitum, non autem quod non reddat, quia in primo uterque es sui juris , non in secundo. Sed quia s alter nunquam peteret debitum, ex hoc alteri Matrimonium onmroseum redis deretur , dum oportet unum semper confusionem

petendi μbire ; ideo alii probabilius dicunt, quod

neutrum potes unus fine consensu alteritis vovere. Distinct. 33. quaest. a. ad a. quaestiunculam . Iuxta An illi, qui sub Lege Moses Uxores dimittebant Gn.3. per Libellum repudii , excusarentar a peccato. Duas ponit, alteram negantem, alteram assirmantem ,& ambas admittit. Ait enim. Et quamvis iae probabiliter dicatur , tamen primum communiussu sinetur ; irio ad utrasque rationes respondendum es. Ut autem magis appareat . D. Thomam utramque opinionem admisisse, ad 3. quaestiunculam haec habet . Dicendam quod secundum priamam opinionem Uxor peccabat post repudium altera Viro coniuncta . . . sed secundum aliam opinionem ιHut licebat ex Divina dispensatione Viro Uxorem repudiare, ita Mori alium mirum ducere es, . . in ergo ad utrasque rationes respondeamus. Qua duplici opinione etiam ad 4. quaestiunc. utitur .

316쪽

MLTH. MATH. DEMONST. P.II. 3o 3 'Itaque vel problematicus est, vel manifeste affirmat , opinionem minus probabilem , & mi nus tutam in concursu probabilioris tutioris licite sequi posse . Dist. 37. quaest. I. art. a. ad 3. in quaest. An Graeci tixoeati possint accedere ad sacros Ordines e consensu ino m. Duas innuit, affirmantem,& negantem, de qua ait. Dicendam , quod s-cut probabilius videtur, quamvis quidam contrarium dixerint, etiam Graeci non debent accedere ad Sacros Ordines sine consensu inorum. Atque ex his solis D. Thomae exemplis Comtroversia , etiamsi caetera exempla dcficerent , jam confecta est; cum tam Probabilissae, quam Probabiliori stat unanimi consensu compromittant in D. Thomam, uti Praemonitione q. diximus . Exempla ex D. Bonaυentura.

IN et . Dii inct. a . art. a. quaest. Σ. An pars inserior possit peccare mortaliter absque superiori. De DeleAatione, an sit peccatum, haec habet. Aut advertit, inquit, periculum, o desed rionem illam non repellit, sed mentem in talibus coeitationibus reυolvi snit: tunc dicunt myi-βrι, quod peccat mortalis er, quia quamυis non sit ibi consensus verus, es tamen ibi consensus interpretatiUMS .... hoc tamen non es u quequaque

ceritim. Negant enim aliqui esse mortale in negligentia reprimendi , ubi in displicentia, quamlumcumque quis periculum advertat s sed tamen seciarior via tenenda est, quidquid sit veritas . Et si cui hoc contingat, Ianum es consilium, quod de ipso , ut de mortari poeniteat r in dubiis enim securior V via Juxta

Cora

Juxta

317쪽

3o 6 PROBABILIS M Usita eligenda es. Itaque duas sententias innuit,amrmantem pro lege, nempe mortaliter peccare, & negantem pro libertate, nempe non peccare, & illam tenet tanquam probabiliorem, &securiorem. Ubi etiam significat, in huiusmodi incertis de consilio ait enim fanum es consilium) viam securiorem tenendam esse.

Distinc . 38. art. I. quaest. q. An omne men-Juxta dacium sit mortale Viris persectis. Ponit tres opi-Gn.3. niones, quarum secunda libertati favet, nempe mendacium hujusmodi non esse mortale , sed veniale, tertia vero favens legi, nempe Uirosperi celos publicos peccare mortaliter , si scienter mendacium dicant. Hanc tenet D. BonaV., motus praesertim auctoritate quadam D. Auginstini, quem putat ita sensisse. Ut autem ostendat etiam contrariam sententiam teneri posse,

ad quartum subdit . me atitem sunt diSia vimendacio secundum quod verba B. Au ustini pra- tendunt, qui . . . . Postea sequitur. Et proptereas quis vellet intelligere, quod mendacium , quod es aliis υeniale , non sit Viris perfectis mortale , poterit ad verba Augustini respondere , intelligem do per ea mendacium semper esse indecens, madum Viris persectis, quoniam mentiendo disponunt se, alios ad malum, non autem quod sempersit eis mortale peccatum: per hoc declinari possunt omnes rationes adductae ad ovinitum. Quidquid autem horum verum sit , Riro tamen qui per Elionem protetur, cavendum est omne mendicium. Itaque defendit, Uiros perfectos publicas peccare mortaliter, & quidem tanquam probabilius de more, aperte tamen significat, etiam contrarium teneri posse, cum etiam solutionem ad suae sententiae argumenta adducat. In

318쪽

META. MATH. DE MONIT. P. II. 3O7 In 4. Distinct. I. par. 2. quaest. 2. art. 3. An

in Lege Moysi posset disserri, aut praeveniri dies

octavus Circumcisionis . Affert duas sententias , affirmantem pro libertate, nempe potuisse prae veniri sine peccato ob necessitatem , V. g. ob Periculum mortis Ρueri, etiam seclusa DEi disia pensatione; & negantem pro lege, nempe non potuisse sine peccato praeveniri , etiam ob necessitatem, sine Dgi dispensatione . De prima dicit . Sed haec opinio licet probabilis videatur , tamen m. . Eam impugnat. Postea de secunda ait. Et ideo alia opinio es, probabilior.

cerdos possit reveline Confessionem . Ponit duas , alteram pro libertate, nempe non teneri Sacerdotem ad sigillum, quando Poenitens non confitctur ad obtinendam absolutionem , sed ficte V. g. ut revelet propositum occidendi , peierandi &C., alteram pro lege, nempe teneri etiam in his casibus ad sigillum. Hanc tenet S. DO-ctor; de prima tamen ait . Sed quamvis Uiud videatur dici probabiliter , tamen cum c. Eam impugnat de more. Dillint'. 38. art. a. quaest. 3. An Pontifex possit dispensare in Volo. advertat Lector, quod quamquam haec quaestio, utpote tractans de potestate Papae, videatur speculativa , tamen revera praetica est. Nam id decidit, quod si PontifeX facit, peccat, vel non peccat. Ubi distinxit dispensationem in duplici sensu, nempe, ut ei Iuris relaxatio & Iuris declaratio, duas sententias affert , drimam affirmantem pro libertate, nempe posse dispensare dispensatione in primo sensu , secundam nepantem pro lege , nempe non posse in eodem sensu, posse tamen

Juxta

Cor.

Iuxta Can. 3 Juxta

319쪽

3o3 PROBABILI sM Us in secundo sensu. De hac negante , quam se quitur ait . Et haec positio est rationabilior , re iecurior , ερο quia magis per ipsam satisfi Conscientiae. Itaque tenet dispensare posse in Uoto dispensatione accepta, ut est Iuris declaratio ,

affirmatque in hoc omnes convenire . Descendens postea ad peculiaria Vota, in quibus di

pensare possit , assirmat quoque tanquam communiter admissum, dispensare posse in omni Hoto, quod recipere potes compensationem melioris boni,sve simpliciter, sive pro loco tempore . Quae vero sint ista Vota , quae compensationem huiusmodi recipere possint , ait non omnes convenire. Itaque hac de re tres sententias ponit. Prima est pro libertate, nempe esse Vota omnia, ideoque in omnibus Uotis dispensare posse. Secunda favens aliquantulum Legi, nempe non posse recipere compensationem hujusmodi Votum Castitatis, bene vero omnia alia Vota , ideo que posse dispensare in omnibus , excepto illo. Tertia adhuc magis favens legi, videlicet non posse recipere talem compensationem tria se. lemnia Vota Paupertatis, Castitatis, Obedientiae, bene vero alia omnia , atque ideo , exceptis his tribus , posse in aliis omnibus dispensare. Postea subdit. Quae durum trium opinis' num sit verior, fateor me nescire, satis qu libet potes bene si lineri, ideo nullam assero. S

quis tamen vult hanc ultimam acceptare , nos occurrit ei inconυeniens manifestum , ut dicatur,

quia nec in nullo, sed in quodam se, o in quo dam non. En quomodo universe amrmare esse sequenda probabiliora facile, in casibus ver0 dissicilibus, quid sit probabilius, determinare,

ut in Scholio Supp. 3. dixi, difficile est. It

320쪽

METH. MATH. DEMONsT. P. II. Jo9que omnes praefatas sententias admittit , dum amrmat, quamlibet satis bene sustineri posse. Atque ex his D. Bonavent. exempli ς simul cum exemplis D. Thomae, multo magis, etiamsi caetera deficerent, Controversia de licito probabilismi usu demonstrative consecta est. Etenim istorum duorum Doctorum Doctrina ab

Ecclesia approbata est a .

Exempla ex Scoto.

IN q. Dist. 33. quaest. 3. Utrum in Lege Mostica fuerit licitum repudiare Uxorem . Duas sententias affert , negantem pro lege , & amrmantem pro libertate. Ponit rationes pro utraque,& utriusque rationes solvit. Et quamviς videatur inclinare in partem pro libertate, & quia mater rationes communes assignat modum convenientem , quo sustineri poteti , adducendo nempe argumenta pro dispensatione Divina ad repudium ; nam ait . Modus conυeniens , quo

opinio tua teneri poset, es iste. me. Et infra. Sic ergo posser dici , quod scut Deus dispen aυit in

Bigamia Woyter majAs bonum, ita cum isa Gente in repudio propter majus malum vitandum ; & quia huic assirmanti diutius in hassit; propter quod Scholiastes in a.' Scholio dicit , Doctorem hanc partem libertati faventem tenere: Tamen quia in calce ait. Qui vult tenere primam opinionem , ad argumenta in oppositum potes facialiter resspondere ; fatetur Scholiastes idem ibidem, Doctorem problematicum esse Commentator vero affirmat, negantem pro lege tenuississe tanquam probabiliorem, licet amrmanti diutius inhaeserit. Nam ait , non ideo id secisse,

28. p. Iuxta