장음표시 사용
331쪽
3ro PROBABILIS MUS non diversae, & contradictoriar, sed unum idemque sunt , ideoque utrinque ex aequo securae .
Sed eos decipi , ex clariori , & strictiori quaestioni; propolitione , atque in suas partes resolutione liquet. Nam hae sunt. Debitor excommunicatι debet, seu tenetur, ei ipsi debitum persolvere. 2. non debet , seu non tenetur , eι ipsi persolvere. Ait enim e dicunt quidam , quod licet . . . . ego tamen ei debeo persolvere . Alii di-
eunt , quod non debeo nempe ei ips) persolvere, sed debeo deponere in AEde hacra, donec c. In qua propositione, ac resolutione ambas partes esse inter se contradictorias , ideoque alteram quidam libertati faventem, seu minus tutam , alteram vero faventem legi , seu tutiorem, manifestum est . Schola igitur speciali etiam exemplo, ac praxi Probabilis mum licitum ostendit. Q. e. Q. F1NIs SECUNDAE PARTIS. PRO-
332쪽
In qua omnia Probabiliorsarum Argumenta brevissme demon istive diluuntur. UAMQUAM in nostra Methodo non sit necesse Adversariorum oppositiones sol- Vere , cum id neque Rei certitudo, neque Methodus ipsa patiatur ; sicut enim exoriente Sole statim per se tenebrae sine alio adminiculo dispelluntur, ita adveniente certitudine , &evidentia argumenta per se quaelibet evanescunt ό ad Doctrinae tamen complementum , & abundantiam, & praesertim ad minus peritorum commoditatem libet eas diluere , cum potissimum certitudo Rei , qua de agitur , Mathematica minime sit. Diluemus eas vero etiam demon-x stra-
333쪽
gra PROBABILIS MUs strative, ne a rigore Mathematico recedamus , etsi idipsum non sit necessarium. Constat enim tum disputationis natura, tum Scholae exemplo, ac praxi, ad stabiliendam sententiam propriam satis esse , si ea prius , sive probabilius , sive etiam certo probata, Argumenta opposita ratione probabili diluantur. Sed prius Canones, Praemonitiones , & Suppositiones quaedam ponendae sunt.
QUAE Auctoritas, aut Ratio probabili responsione solvitur, ea certa non est. Etenim contra certitudinem Probabilitas
dari non potest a . I I. Auctoritas, quae non est clara, praecisa, sor- malis, sed obscura , ambigua , incerta , nihil
I Ι I. Ea Auctoritas non clara, & praecisa, sed obscura , & ambigua habenda est , quae diversim intelligi , & explicari rationabiliter potest, &praesert im circa cujus intelligentiam multi magni Interpretes dissentiunt inter se. Res enim huiusmodi ad eorum jus, ac iudi-
Def. I Cum agitur de mente alicujus classici Domi-ris , ex. g. D. Thomae , Scoti , &c. ratio In terpretum potissimum domesticorum habenda est.
334쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. III. 323 Quamvis enim etiam Extranei mentem Doctoris seque nosse possint , ideoque etiam sint adhibendi, domestici tamen, utpote majori studio erga illum affecti, atque in defendendis illi us sententiis magis exercitati , ejus mentem magis tenere praesumendi sunt.
Quae facto ipso innotescunt esse falsa, evide
ter sine aliena ope confutata sunt. Ut si v. g. aut horitas aliqua afferatur , quae non reperitur, Vel mutilata, adaucta , luxata , extra chorum , & in alieno sensu producta ad oculum demonstretur; aliquod historiae factum per monumenta falsitatis convincatur, &c.
Non ex eo, quod plerique Doctores veteres aliquibus in locis affirment aliquid, unde Probabilioris mus inferri posse videaturi v. g. cum asserunt in dubiis, & incertis certa, & secura esse sequenda, versari autem in dubio Intellectum inter opiniones teque probabiles , inter vero probabiles inaequaliter determinari ad probabiliorem, eamque sequi debere, & his initia : propterea probabilismum nostrum semper
reiecisse dicendi sunt. Etenim omnia huiusmodi loca de dubio practico eo manente a ; de dubio circa ipsius mei opinionis probabilitatem b); de dubio potissimum in rebus facti, non iuris sc) ; vel de dubio aliter accepto d); de consilio , non de praecepto e) ; vel in re Sacramentaria, aut alia a Probabilistis iam excepta ) ; de certitudine , atque securitate directa, non reflexa g) ; de X a de-
335쪽
3a PROBABILI sM Us determinatione ex parte Intellectus , non Uo. a per luntatis a); de conflictu opinionis minus pro- Cor. 8. babilis in alieno sensu acceptae, v. g. in sensu Ax.9. I . levis credulitatis, & temerariae opinionis b ; b) per vel non habentis ex una parte rationem expres-Def. 23. sam de opinione probabiliore in actu exer-
Sch. I. que amplectatur probabiliora e) ; denique in ad Def. alio quopiam sensu ex iis, quos opere toto deas. duximuS, apte, ac rationabiliter intelligi , & d per explicari possunt, sicuti ea expendenti, & con- Expin. ferenti patebit. qu. .an- Cuius ratio est, quod cum quaestio huiusmo- ὸ Anab- di non fuerit ex professo ab iis agitata f) , I mn. q. sed ut tum mum a paucis levissime indicata , e) per non ita clare , praecise , circumspecte , & cu-Sup. io. Inulate de ea locuti sunt. His clavibus Docto- p. p. res antiqui reserari, & his repagulis eorum pla f) per cita cohiberi possunt.
OMNia sere Argumenta non solum a ratione, verum etiam ab auctoritate , quae a Probabilioristis contra Probabilis mum afferuntur , etiam adversus Probabiliorismum ipsum libertati faventem ex aequo retorqueri possunt. Quidquid enim affirmari, aut negari debet, aut potest de opinione minus probabili favente libertati in conflictu probabilioris faventis Legi, excepto uno attributo maioris apparentiae de veritate , ac permotionis , etiam de opinione
Cor. 8. probabilis faventis Legi affirmari , aut negari Def. 26. debet, ac potest g . Hoc verissimum esse, sim
336쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. III. 323gulorum Argumentorum consideratione, & collatione Lector ipse experimento cognoscet : &nos in prima Parte de pluribus pro re nata iam ostendimus , atque de aliquibus praesertim auctoritatibus D. Thom. infra peculiariter osten demus. Quae causa esl, cur Tutioristae ad labefactandum non minus Probabilis mum , quam Probabiliorismum iisdem omnino argumentis
ONNEs Probabilior istarum responsiones, Roppositiones tum ab authoritate , tum a
ratione petitae , quae quidem in medium sunt hactenus allatae , a Probabilis is vel certa, vel saltem probabili, & quidem multiplici solutione dilutae sunt. Et quidem quod ad certitudinem attinet, patet vel ex solo opere nostro, in quo omnes demonstrative solutae sunt. Quod vero ad probabilitatem, patet praesertim ex Doctoribus sive antiquis, sive modernis , qui quaestionem hanc ex professo pertractarunt. Nam ab illis haec omnia vitra satis abunde fracta sunt. Consule , si libet, praecipue Recentissimos, qui occasione huiusce controversiae hoc tempore acrius excitatae, scripserunt. In his enim omnes Probabilioristarum hallucinationes , sive ad rationem , sive ad auctoritatem, sive ad historiam quomodolibet pertinentes , multipliciter consutatas ,& explosas invenies . Nam ego , ut in prima Parte dixi , non Criticus , aut Scholasticus in hoc opere, sed Mathematicus sum.
337쪽
In Doctoribus classicis sunt nonnulla loca amisbigua, &obscura, de quorum intelligentia Interpretes etiam domestici dissentiunt inter se. Hoc liquet potissimum in Schola D. Thomae, & Scoti , in qua eorum sequaces non conVe niunt aliquando circa illorum mentem , unde in varias opiniones distrahuntur. Sit exemplo locus D. Thomae Quod lib. 8. art. 13. Nam plures, & magni Doctores etiam Tho- mittie hunc uno modo, plures, & magni alii, quos inter etiam S. Antoninus, alio modo interpretantur. Vide Auchores hac de re pertractantes . Nam haec afferre , & peculiariter ad crisim revocare in nostra methodo nihil refert. Cor. Hinc loca hujusmodi non clara, certa,
& praecisa, sed ambigua , obscura , & incerta sunt , quandoquidem id, de cuius intellectu plures , & magni Interpretes dissentiunt , hu-
NUNc innumera sunt Argumenta , quae a Probabilioristis tum antiquis, tum recen tioribus afferuntur : his enim ingentia Uolumina plena sunt. Omnia vero ad duo suprema capita reducuntur, nempe ad Auctoritatem, & ad Rationem. Nos non singula, quod omnino supervacaneum est, sed singulorum summa capita proseremus. Incipiamus a Ratione. Et quidem quod ad hoc caput spectat , cum ii contraria rationibus nostris statuant, sicuti in Analysi diximus, eorum argumenta ex his locis eruuntur.
i. Ab Existentia , & sufficienti Promulgati
338쪽
METH. MATH. DEMONST. P. III. 327 ne Legis, ideoque a Certitudine praecepti, qua in Probabilis mo actio illicita continetur. a. Ab Existentia, ac Promulgatione Legis, sive Divinae, sive Humanae, sive potissimum Naturalis praecipientis usum Probabiliorismi. 3. A Carentia securitatis requisitae ad Conscientiam.
4. A Desectu Ignorantiae invincibilis. s. A Defectu possessionis Libertatis. 6. Ab Imprudentia operationis. . A Doctrinae Novitate. Aiunt enim, Probabilisinum antiquitus incognitum fuisse, quippe qui solum anno I 377. ortus est. Novitas autem ipsa sola in rebus Fidei, & morum indicium falsitatis est. 8. A Probabilistici systematis pernicie . Probabili simus enim inquiunt ipsi ) est origo , &fons omnium laxitatum : omnia scelera licita facit; cuilibet Sectae viam aperit , eique securitatem inducit : Pontificiae etiam , & Civili Potestati bellum indicit.
V. Ab Absurdis. Plura proferuntur. Quia vero multa minoris momenti sunt, & omnia in argumentis ipsis, vel a Ratione, vel ab Auctoritate petitis involvuntur , atque ex iis colliguntur , ea proferre superfluum est . Nam in Demonitrationibus contrariis nostris satis abun
de manent confutata . Unum inter omnia ra
tionabilius, & ad rem propius est. Igiturio. Ab Inutilitate Scientiae Μoralis. Aiunt enim , si Probabilismus soret licitus , hujusce Scientiae studium superfluum futurum. Nam nihil aliud a Doctoribus fit in Scientia Morali, nisi discussio opinionum ad hoc, ut cognoscatur in unaquaque re veritas, seu certitudo, vel X Pr
339쪽
328 PROBABILIS MUS probabilioritas, &inde sententiae, vel certae , vel saltem probabiliores statuantur , quae propterea a) per jam cognitae a Doctoribus defenduntur is . Si au-Sup. Io. tem has ad praxim deduci non oportet, ut quid ope- pari. I. ra hujusmodi, ac tam difficilis labor sumendus est Quod vero ad alterum ab Auctoritate caput
II. Plura Scripturarum loca inculcantia prudentiam operandi , conscientiae securitatem in rebus incertis, salutis difficultatem , morum lubricitatem, & laxitatem, ac similia. I 2. Plura aliquorum Patrum testimonia in eumdem , similemve sensum.
I 3. Plura Iuris Canonici loca, & exempla, ubi in dubiis, & incertis eligitur, vel praecipitur via securior, aut probabilior. I . Plurium antiquorum Theologorum testimonia. Putant enim, antiquitatem totam Pro babilis mum exhorruisse . Ex his autem sunt etiam Alb. Magn. , Alex. Alens. , D. Bonav. , &Scotus, quos idcirco speciatim commemoro, &quod ex iis Doctoribus sint, quos Probabilis mosa vere , tum ex communibus eorum principiis
Parte prima, tum etiam peculiaribus exemplis secunda Parte adductis demonstravi , & ut videas, Lector, me in hoc opere nihil ingenue dissimulare. Ne autem frustra onereris, satis est horum plura loca universim indigitare. Etenim ea per extensum videre licet apud Auctores hac de re pertractantes. Nisi quod facere non possum, quin ad verbum afferam unum locum Alb. Magn., quia celebrior est, & duos Scoti, potissimum ut cognoscas quorumdam Probabilioristarum in allegandis testimoniis exactitudinem, atque fidelitatem.
340쪽
METH. MATH. DEMONsT. P.III. 329 Alex. Alens. in Sum. p. z. qu. II 2. memb. 6. Casu 3 D. Bonav. opust. de Processu Religionis Pro-Cess. I. cap. 3. In editione Romana opusc. de Profectu Religios. Lib. a. cap. I 2. Dubia intem pretatio m. 3Et Processi. 6. cap. 4I. Cum Deo autem oc. Et in a. Sent. Dist. 22. art. 2. qu. 3. Quod quo-ries quis m. Et Dist. 39. art. I. qu. 3. Et in q. Dist. 38. art. a. qu. 3. Alb. Magn. Sum. de Creaturis, de Homine Tract. I. q. TO. a. a. q. 2. Quaeritur hic de regula
quorumdam dicentium, quod si aliquis est dubius de aliquo, an si mortale peccatum, o Deit illud
peccatum, mortaliter peccat propter contemptum .
Ponamus enim quod dubitet , o habet probab Les rationes ad oppositum, sed tamen non suffui enera , tunc enim non videtur contemnere, eo quod
sequitur m is probabile. Huic quaestioni respondens ait. Duplex est dubitans , scilicet dubitans nonens aliquid magis esse, quam non esse, σde tali intelligitur regula , is es dubitans nihil
supponens, m hoc non in verum. Ecce per Al-hertum dubitans per rationes probabiles magis esse peccatum , quam non esse , si operatur , mortaliter peccat propter contemptum. Scotus in I. Sent. q. a. Prolog. ff. Habito igitur ad 3. Et in 3. Dist. 23. q. I. T Sed es ne necessarium.
Et in . Dist. II. q. 6. T Sed his es dubium. Et in Repori. Parisiens. Lib. 3. Dist. 23. qu. unica ad I., & a. - Porro secundus , & tertius locus insigniores