장음표시 사용
81쪽
sed no impedire riuionis illa: linguarii studi si, ac Protin- 'πλυγλωπ luis debent. Primo nouinius,maxime po. guarismliticos flaturos linguas varias, per didiciise: Roniam sivio. norum filii ad Rempub. aliquando accessiri, primo Hetruscam linguam post GrYCam cognoscebat. Dio ny Io e. Q. . Mithridates duas & viginti linguas renuit eorum populorum, quibus imperauit. I aler. . MaX.Lb. 8. cap 3. Peritissimus linguae Graecae extitit Augustus. Si,e: on: u, in Augusto. Carolus Magnus legatos Graecos ipse 'audiuit,&his Graece respondit M-
sinitu. Otho II. Imperator a Saracenis. Graecis ca- plus, ct m Graece loqueret Ir pro Graeco habitus eua 1it. Boiorum .Annal. m. Aurea quoque
Iulia, per Caro Ium IV. Imperatorem facta. iubet E lectoria filios de successsores discere Graeca, Latina, Illyricam linguam: quo cum muli is gentibus sermo nem communicare postis. Sia. diri is lib. i. Esi secundo
donum linguarum insigne, & Spiritus Sancti donu:
ideoque nςutiquam coiriem Aendian inor.2. Homo tertio natura cinanimal communioni natum uiuic vero utrique sine linguarum commodare cognitione nequit. Pol,l .l. t nil ut quarto de
Re igione illustranda & aniplificanda,artibus di ra-
culta tibiis dicamus, quae carere linguis non polletuns: si ia
82쪽
tur doctrinae dc scientiae, e ise diuturnae nequ eunt. ocmascus de Latina liniva. Accidit huc & necessitas,quae nos cogit,ut auribus aliorum sermone accepto satis-saciamus, quena admodum Themistocles apud Per- fas Persicam linguam eli discere coactus T Ictib. a. Et verum est Cicoronis illud: Surdi simus omnes in linguis, quas non intestiῖimus. Tuscul. s. Quin etiam gratiam dc beneuolentiam parit haud exi reuam linguarum cognitio quia magis assiciuntur homines eo sermone, qui sensibus illorum conpenitus est: ut 'di autoritatem, si quis intelligere dc alloqui varios populos sua in lingua posIit. Nec etiam decipiuntur ab interpretibus legatis aut turpiter pendere ab ipiis
coguntur: maxime cum continuandus cit sermo,aut mutandus ob circumitantias, aut risipolassem danduextempore. Quemadmodum ad manus quoq; non semper interpretes scie offerunt. Gentitis de Legati piabus, lib. 3. cap- 7.
nendum 'QVcmadmodu religio neccssaria est, utilis multarum linguarum cognitio: ita oportet quoque bonis artibus es disciplini, mente imbuere: ut oratio nostra no verbis modo compta & elegans, sed etiam sententiis prudens sit dc grauis. Sunt utique, qui im- robat in politico maxime futuro artes, quod a doti sapientiores esse legibus volunt, innovare multa conantur, suas tantum exiit ima ni opiniones & sente nitas valere debere.Thucyd. 3. Etiana inepti sunt ad ciuiles functiones: ide his accidit quod noctuis, qua media in luce caligare incipiunt. Bodinus in Methodo Historic, cap.q. Et si e Socrates derisus hiat, cum tribus sua: tuffrauia numerare non potuit. Plaιο ιn Gors aCla
83쪽
DE LIBEROR. IUSTITUT. 69 Claudi ' Imperator, Michael Parapinacius, Impera tores alii docti,ac inter in inepti ad gubernacula tuerunt. Cuspimanus O Ioannes Magnus lib. Io. Quin & im .
Irobi ac mali extiterunt plurimi docti etiam tyranniunt facti Critias, Pythagoras. Calippus, Tiberius Ralij. Arbenaeus lib. I L. c.- Aut Dosircino sibijpsis paria consiluerunt, aegri aut pauperes facti. Vnde illud: Odi sapiente; sibi ipsi qui non ι
Verum peruersa illa iudicbonorum, aut abusus scientiarum iptas comac damnare scietias neutiqua debent. Romani nemi nem melius, quam literatum, imperare aliis statue runt, cum Imperator quaereretur. Vopiscusin cito. Docti fuerunt Alexander M. Carolus M. Constantinus M. Aligustus. Plur. Sueton. cumn. Sabellictis. Necinam crito. quod primum, qui operibus, familia, rebus alijs excellul, interim sunt indocti, statui, sunt similes ; quar soris pre se ferunt honestam speciem; intus
plumbo, bitumine, aranearum telis plenae sunt. Γω- tarch. adprincipem indoctum. Deinde ad vitain, cum sustentandam, tu inlli tuendam recte, literae plurimum prosi lat. Plut.in coriolano. Tum ad res bene gerendas cloctrina valet. Arist. 7. Polit. cap. s. Habet pondus inprescribendis aliis officiis. PGtuidp inopem indoctum. Praeterca vera dc immortalem gloriam parit. Γ .de βεpub. Facit, Vt non Q luna amentur, Verum et t. metuantur docti. quia nihil est acutius calamo, rerum perito Lamor d. in Alexaucto Seuero. Quemadmodum
tius alia in quaestione actum.
84쪽
ta o iis in rnstitutione ratio haben S Vnt, hoc qui negant, his potissiimi rationibus adis
diam. Quod i .multi simi reperti docti. qui aut malis aut ineptis praediti moribus suerunt:Vt Di ozenes,& eius Luinae at quidam propter studium doctrinae neglexerunt mores .2. Antiquitatis studium&simplicitatem prae se quandam ferre alii ccmantur, dum morum ciuilitatem dc decorum negligant in v est itu, sermone,Victu, alus. querri ad modii Cato minor praetor saepe solitus fuit sine calceis & tunica pro tribu nati ius dicere. Plui. in eiu est. 3. Ei iam illud constat, magnis ingemis plerunq; magna vitia inesse. quead ni odii soli feracitas coiiij itur, si herbis sylvestribus
multoqi limo refertu illud fucrit .PI2r. in De G. Tam curitatum, qua silarulorum hominum, certa sunt mores. Sunt gentes aliae iracundae'. aliae audaces, alix timidae, aliae ad Uin in aut Ucnerem proniores vel ex coeli constiti itione, Vc t temperam ctis corporum .vclxerum occasione, quae ibi nascunt tir, Vel convcrsa timae dcconuictu ci .m aliis. Ita Lacedaemonii clictatorcssimi habiti, Albenienses supra vires audaces, Atiat. in ' cnia inania. Alcirianoris ieiunia rara. Q Timmutare ae deponcre a tmodum dissicile est. Liuiis
Sed utut horcipecipi ' cit, iciantur: tamen diligens ratio honeste vivendi, & quid cim uotior. qqa 6ptime dicendi habenda est. QM.iuia. b. r e p. i. S c educat ioinstituenda, ut bona in Repub. cuuii liberi boni star, mature fiant. Sicut enim liverni peraest te do Ierenitate huius necessaria parari pollunt: ita boni moves in ipsa linienturo sunt eoin parandi, di ita queren dum viaticum ad seri cel urinti 'Pl cr. de circ. liber V m. Nec desum rationes. Rucina dinodum enim 'imo oculi Digitigod by Corale
85쪽
oculi vitio aliquo laborantes perperam cernunt: ita male res gerit,praeest alijs anima, quae e si mala. Flos I. de RepulΑΣ Cum mores doctrinae non res potici clit: idem est, ac si coenoso puteo purissimam a Quam quis infundat: ubi coemansimul de aquae puritas contamina n tura fides Pythagrarietis. Et Pyt lia Noreorum s m-boli im,ciburn inmetat hirn no e de imjciendum,monet: hoc est,ut Plutarchus interpretatur, sermonem honum i na nimii hominis improbi: quod ita ille corrumpitur & putrescit,aut in acetu conuertitur. 3. Et iam illorum, qui sunt docti,aut aliis praesiit, errata MVitia tam iocosa, quam seri Rnotantur: conspiciuntur quoq; citius; exaggerantur grauius propter per so teconditionem. TIM.in praeceptis gerenda Reipub. . Manus morati etia inepti sunt ad conuersationes hominum daaud siccus,atque vinum austerum poti omneu liquam est accommodatum. Itaque ad concilianda
hominum beneuolentiam nihil bonis di amabalibus motibus ac ranaodatius est. Unde Virgilius Augimo placuit, non ita gratus Ouidius fuit. Humani generis delicias Vespanan si Romani appellarunt. Et omm-
nomorum pulchritudo ornamentum 6 mes vesta Plu .inpraeceptis niugalibi M. Suet. in Isespes uosus Lb.s .cap.I. S. Ex moribus quoque signa peti solent de promta te aut improbitate hominis.Vt Gregorius Naal
86쪽
bene morati alteri dederunt pronunciandam, cuius spectata virtus. P u. in I ρο de dre. 7. Inter caetera hoc etiam habent mores boni quod placent sibi de I ermanet:malitia leti is est, saepe limitatur, nec inmeius, sed in aliud. Seneca lib. 6. Epist. 7. R Mores mali etiam Reipub nocet: quandoquidem d'ciplina maiorum Rempubl.tenet. quaecum dilabitur,oc nomen& imperium amittitur. AEhus Lamprιῶας in Seuero. Neq; prodest foris esse stren mim, si domi male Vivatur. Nec stabilem habebunt sedem parta bona, ctia si caelum aequent; si verccundia absit &domi non constiterat om cium. Val. ΛIax Lb. 2. cap. 9. Et his maXime temporibus moinu necessa ria conformatio est. Maiores si quidem nostri quelli sunt, nos querimur polleriqueretur, euer se sic mores, regnare nequitiam, re Shumanas in deteri ' & Omne nefas labi: ut correcti O-nem res requirat. Senec. Lb. I. de beneficentia, cap. IO 9.
Hac utique de causa optime constitutae Respublicae semper morum diligent em ratione habuerunt. Fue runt Rom Censores,sub quorum magistratu distriamen honesti & turpis fuit. Striat Censoria nota est tesquis spoliati, Seatores e Senatu eiecti,alij lii bumo is
Fuerunt Athenis τ . ab inquirendo dicti:& A
reopagitae, seueri morum Censores. Oler. Max. libro I. cap. I. cressius lib. I 2. cap. 7. Fuerunt Spartae ἀρμο ὶ, compositores; Sc εφοροι. inspectores vite ac morum. Xenoph. in Repub. Spartana. Sui s. c glius Ahiiq. DEI. lib. 8. cap. . Fueruntder iq; apud Carthagine se sprq feeti dc magistri vitae. Probus Aim Aus ιnoa Hannitatis. lex. ab Alexand Lb 3.cap. l . Itaq; morum non minus docti aliqua do futuri, aut qui iam sunt, rati O- nem habebunt, quam vel peritiae linguarum, vel so-
87쪽
tibus elucere debent'QVia principium recte vivendi est re iste audire;
in audiendo tam dicetes, quam docentes. Opcra danda, ut accedatur tanqtiam ad sacrum coniri ni-um,placide scilicet,& tranquille:sit vultus quieta re seria constita itio, quae non modo nullum cotemptus aut indignationis, sed nec aliarum curarum dc occupationum iudicium habeat. Deinde,adsit verecundia Z: modestia in audiendo , necesse est. Ita enim uod utile , percipitur 6c retinetur, falsiim facilius e pre hendi tur, veri tatis studii laus paratur, tu & ae quan imitas reper. tur. QMa de causa ve teres in dedi candis templis Mercurium Gratiis adiunxerunt: ut Oilenderent orationem benignas & placida s aures requirere. Et apud Athenienses in Acaderina ridere prohibitu fuitIe legimus, quod ab iniuria dc ignauia purum acinaccessim hunc locum obserna naum et Ic putarent. EI:anus lib. 3. variarum Hsor. Vitanda vitia uini quoq; in audiendo, ne sit vultus parum iu-ctindus, Oculi vagi, declinentur quoqd a surrus ad alte rtim,dc silibrisio,corporis circurn actio, dc somnoleta oscitatio, aut vultus demissio: dc quicquid tale eit, quod vel negligentiarn, vel co tempturn indicat. Fugiantur deniq; etiam contraria vitia: in quaerendo garrulitas & curiositas, qua attentionis Scacuminis aliquando gloria captatur , &simul pudor sit uilicus in non interrogando. Ita curiositate enim, breue quod est iter, longum efficitur: Sc sunt similes tales ignauis ac timidis canibus, qui domi pelles mordentdc vellicant villos: in venatione feras non attingui. Qui autem nunquam interrogant praeceptores silos; in perpetuis dubitationibus, moerore qHoq; asbduo
Secud6, in moribus requiritur, ut de siletio quoq;
88쪽
tas, iocosis lepos adhibeatur: detur opera, ne vitium aliquod melle moribus videatur declinetur aberi a
tio,inoribuς animi nimiis nihil tribuatur. Cicer.I. P. Vitetur deinde sine causa idioma peregrinum Facilius enim diuersi generis animalia iociant ii r. quam diuersae linguae homines. Cust. lib. i9 De cimtare Dei cap. 7 Neque quicquam molestius est, quam cum coversari, qui cum potest, tamen lingua nobis cognita uti recusat. Ad c .etera porro quo a attinet, ut si bratio clara &saatus lat, nec expressa nimis, nec oppressa,non agrestis&sub ivistica, non nimia vel celeritate, vel tard ita te lab orans: ex praeceptis notum, q: Ciunt clud ciceronem 3. de Oratore, In ora; ore perfecto, impraestanis
cogitetur. Est templis, quando nihil;&est tempus, quando aliquid; ncillum autem est tempus, in qu omnia dicenda. meto de disici ina. Maxime vero a - . dolescentis est, audire multa & pauca loqui. Meuander. Et laudatur Epaminondas, quod nemo fuerit repertus, qui S plura nossiet & pauciora loqueretur.
. Piu; .deatiuitione. Nec sine caiisa Pythagoras
Doci , dc silentiu quinquennale a suis discipulis postulauit. Alexander ab Alexan.lib. 2. cap. . Ex Laertius tib
S .cap. I. In primis autem utile est ad silentium adsue factili esse, tum chi apud eos est agendum, qui vitae &N necis potestatem in lingriae acie portant. Ammianu Marcessivus I h. is. Nec tu Irin obit magnum ossicium cuni laude dc utilitate tam publica qu am priuata, ita cere graue: est. Curtius Lb. 4. de garrulitare. Tert Io, non negligenda ratio est orationis & ser-
IN Iς ρ'rmoni stafidoquidelicere semper non licet. Dan - y si si 'da vero his opera erit, ut vitetur obscoenitas: quae turpia factu iudicantur, turpia etiam dictu habeantur. IIὶcra: es a Demonicum .Quod fieri potest 4.modis Si peri casis aἀhibeatur: pro uerbo ponatur in te ingra oratio: appellatio Quaeraturare pulchra: excusatio adsit, vel ante, vel post dictu in adhibita. Arist. 3. Rhet. sit vicissithido in sermonibus: in s riis seueri Digitigod by Corale
89쪽
libris de Claris oratoribus . vi Herenmum.I. b.ῖ. Quinti Aa-mis lib. I. cap. I9.rradita.
Quarto, Et iam incesssus non negligendus. Magni corporis, ut dicitur, insenus quoque motus cli : & hoc est,pcdum pernici a
Iunt pectominaria plurim , te Valentes: ut Marsi populi Hilopnagi. Alexa durcora z. ca'. a I. O cac uiti . I. Anuiua -GΩ. . Z-ῖ- ct S. Seruandus ergo incessendi modus est Vt inco au-xhoritatis species. pondiis grauitatis, vestigium tra- - c. quill iratis esse videatur. Caucridia ira, ne aut tarditatibus utarivir ingre is mollior ibas,ut similes e sse vi- d c an ii r pomparum fere talis: aut in sella nationibus . suscipiamus nimia sceleritates, eo qi od inconstan itiam rates produnt, faciunt ut anhelitus mouea Atur U
Imitentur Vultus, ora torqueantur. cicero l. crorta.
Nec inter ambulandum quoque hiurionici pessus.
aut ita tuarum mutantiu motus sint ut quotiescun-
uς gradum movemus quAsda modulos seruare vi eamur; quia hoc molles notat & plus aequo delicatos. Iegsris de e catione literorum, lib. S. cap.
Quinto, incon ressibus & conuiuiis maxime de 'congres cori ratio habenaa: non committendum,ut quid in 'Oζον
ciuiliter fiat. Rem autem totam ii complech cmur 'Ma partibus : Primae erit illud praeceptum. Nemo eae ni- ω-m' peta &mensarum sit assecla ακλητος, inuocatus, in re 'nconuiuium se ingerat: Vmbram duci sese patiatur. Quo morbo laborarunt Miconii, de quibus in prouerb. Erasmi, Chil. v. Cent. I. Prouerb. . Et quidam Selius ius meminit Martialis tib. t. uod onte Selium nubila vides Rus: Quod ambulator ρorticum terit serus: Lugubre fis redam quod tacet piger πustus: Quod pene terram tangit indecens nasius: Mum dextra peritur pulsat, ct comam vellis:
Non ille amici fata luget, aut atris. Ius rorat igitur causael DOMI CAE 2 T. Ratio
90쪽
6 GIT AEST. POLITI c AERatio est: quia nihil sordidum magis, qua alienos
cibos in ita r canit a ut muscarum secta ri. Dein d e ingrati sunt tales, quia saepe colloquia impediunt; faci-Unt,ut familia, praeter obsoniorum fumum nihil habeat. Interdum tamen licet non vocatum venire, &hunc quasi honore habere eonuiuatori: modo cogitetur primum, a quo quis umbra ducatur deinde qua occasione ducatur Z tum solusne an cum paucis ducaturὶ postremo ad quem ducatur:&virum nari par referre queat sine usi b. I.FIutarch.tib. 7.quoi. Conis uiuatium ProbL6. 7. Secundae partis crri illud. Inuitatus ad conuiuisi, neq; nimis celeriter, neq; tardius, quam decet, accedat. Nimis enim celei iter qui veniunt,molestiacon . uiuatorem afficiunt; praecipitantia produnt seipsos turpiter ue ostendunt, trilli domi caenio sese laborare. Nocticae ne vero& Remoricae ne . id es qui tardi 'ac cediit,siua indicant quoq; cupiditate: quod, licet domi occupa ti, tamen sori scaenare non dubitent. Sunt de in d e couiu is a li is mol e sti, qu i cogit tri r expc cha re, & ledes mutare, aut producere couiuia in concubia hocte. Ghdem sibi ipsis quoq; noccr,cuna minus co-mode sed cre cogutur. Et laudatur Poluchomus Athenie sis; qui cum vitae suae rationes redderet: inter alia quoq: dixit, se nunquam vocatum ad conuiuium sero venisse .2 conuiualium quaest. ProbL7.
Tertiae partis illud. Ad conuiuium accedens no sit θυροκμπ ,&vocaliter ianua pulset. Quod di ipsum sitit rusticum & in ciuile est, famelicum quom ventre
Quartae partis praeceptum illud. Ad conuiuiuubi est pertientiis ατυς ως &- fastu&fra terne,cu reliquis considcat: primi accubitus astectationem vitet: postremo loco collocatus cogitet non hominem Ioco, sed locum homine cohonestari. &polt remi quoque rationem haberi: persuasum habeat,