장음표시 사용
141쪽
enim haec materiaRhetorices, sed non sola. Quidam, qui avitis tussit Rhetorice, materiam eius totam vita vocant. Ali I. quia non omnium virtutum male itast tota vita sed plei ςq; earuvet sentur in partibus; sicut Iustitia, fortitudo Conticientia
propriis ossiciis & suo fine intelliguntur: Rhetoricen quoque dicunt in una aliqua parte ponendam .' quet lescum ira et hic enegotialem assignant, id Ego neque id sin tautoribusὶ materiam esse rhetorices iud C. , omnes res quae l- . cunque ei addicendum subiectae erunt Nam Socratis ap id ' Platonem dicere Gorgiae videtur, Non in verbis CG mate- riam, sed in rebus. Et in Phaedro palam non in iudiciis modo& concionibus, sed in rebus etiam μ' uatis ae domesticisRnetoricen esse demonstrat. Quo malaifestum est, hanc opinio. a. deo r. nem ipsius Platonis fuisse. Et Cicero quodam loco materiam. Rhetorices vocat res quae subiectae sunt ei: sed certas de mure putat esse subiectas. Alio vero, de omnibus rebus Craton dicendum arbitratur, his quidem verbis, Quanquam vis d. , ratoris,pr'fessioque ipsa benedicendi, hoc iti icipere ac polliceri videatur, v t omni de re, quaecunque sit proposita, orna-3.ῶOrar. te ab eo copioseque dicatur. Atque adhuc alibi, Verum enim oratori, quae sunt in hominum vita quandoquidem ici eaver. sa ut orator, atque ea est ei subiecta materia omnia quaesita, audi ta, lecta, disputara, tractata, agita ta esse debent. Hanc au- . tem quam nos Ma eriam vocamus, id est res subiectas, qui ii modo infinitam , modo non propriam Rhetorices esse di, xerunt: eamque artem cIrcumcurrent zm vocaverunt, quoi
Rhetorica in omni materia diceret. Cum quibus mihi mici ima pecur circum inaest. Nam de omni materia dicere eam fatentur e pro eurreni di priam habere materiam, quia multiplicem habeat, ni gazi. sed neque infinita est, etiam si est multiplex& aliae quo Mattes minores habent multiplicem materiam , velat Architectonice. Nanque ea in omnibus quae sunt aedificio villa versatur. Et caelatura, quae auro, argento. aere, ferro , opellessicit. Nam sciit plura etiam lignum, ebur, marmo , vitrum gemmaS, praeterea quae stupra dixi, complectitur. Neqe protinus non est materia rhetorices, si in eadem versatuistalius N am si qiuaeram , quae sit materia statuarii, dicetur assi quaeram quae fit exculo tis, id est, eius fabricae quam Grais χαλκευπικῆν vocara , similiter aes esse respondeant. Aule
plurimum statuis differunt vasa. Nec Medicina ideo nosteIit ars, quia unctio & exercitatio cum palaestrica, cibo
142쪽
ORATORIAR. LIB. II. CAP. XTI. Io' Rhetori Tum vero qualitas etiam cum cc quorum ei sit arte com- mate munis, Quod vero de bono, utili, iustodissetere, philosophiae ossicium esse dicucit, non obstat. Nam cum philoso phum dicunt, hoc accipi volunt, virum bonum. Cur igitur oratorem quem a bono Viro non separo, in eadem materia versa, i mirer cum praesertim primo libro iam ostenderim, philosophos omisiam hanc ab oratoribus partem occupasse; uae Rhetorices propria semper fuissct, ut illi potius in nostra materia vertentur. Denique cum sit Dialectices maletiade rebus labie ictis disputare , sit autem Dialactices oratio concisa, cur non eadem pei petuae quoque materia videa- turae Solet a quibuidam & illud poni , omnium igitur ar- itium peritus erit orator. si de on nibus ei dicendum cst. Possem hic Ciceronis respondete ve. bis , apud quem hoc inue D ρυ τ nio, Mea quid cm scntentia nemo isse poterit omni laude cumulatus orator, nisi erit omnium retum magna Ium atque artium scientiam conlec utus sed mihi satis est, eius esse oratorem rei de qua dicet, ncn inscium. Neque enim omnes caussas nouit, & debet poste de ι mnibus dicet e. De quibus ergo dicetὶ de quibus didicit. Similiter de artibus quoque. de quibus di endum crit, interim discet: &de quibus didicerit, dicet. Quid ei go non aut faber de fabricameli p. aut de musicentulicus λ Si nesciat orator quid sit de quo quaeritur, placie melius. Nam & litigator rusticus illiteratu Q re de caussa tua a elius quam orator qui nescit quid talitent, dicet: scd accepta a musico,a fabro, sicut alitigatore, me Iius orator quam ipse qui docuerit. Vetum di faber cum de tfabrica,&musicus ch in demus a, siquid confirmationem desiderauerit, dicci : non esit quidem orator, sed faciet illud quasi Orator : Sicut cum vulnus imperitus deligabit, non e-Illum Dearit med eus, scd faciet ut medicus. An huiuii nodi res nec re desit
in laudem, nec in Geliberationem, nec in indicium veniunt' uerat Iuc Ergo cuinde ficiei, lopomi Hostiensi celiberat uinest, non Cas pers- debuit dicere sententiam Oratoi Atqui opus erat ratione ar-cit Claud.chitectorum. Imper. Lluore, &tum ores ru corpore, cruditam an veneni si- al crudegna sint, non tractat oratin A test id ex ratione Medicinae. litatis, sed Circa mensuras & num ei os non ve Isabitur ' Dicamus has mιγνιωνε. Geometriae esse patres. Equidem omnia fere posse credo, cte. casia aliquo von re in officium oratoris: quod si non accidet, nonarunt ei silvicina. Ita sic quoque recte dixistius Materi- cam
143쪽
item de faibm.1to M. FAB. Qv INTI L. INsTIT am rhetorices esse o es res ad dicendum ei subiectas, quoqquidem probat etiam sermo communis. Nam cum aliqua dile quo dicamus accepimus, polriam nobis esse materiai D stique Ner etiam praef. tione testamur. Gorgias quidem adeo Rhetori de omnibus putaui t elle dicendum, ut se ici auditoriis interrogari paterae ur, qua quisque de re vellet. Hermagoras quoque, dicendo male iam este in cauisa & in quaestionibus, omnes res subieetas erat complexus. Se 3 quaestioncs si negat ad Rhetoricen pertinere, distentit a nobis : si autem ad Rhetoricen pertinent ab hoc quoque adiuvamur. Nihil eltenim quod non in caullam aut quaeltionem cadat. Arithoteles tres faciendo partis oration s, Iudicialem, Deliberativam Deis 'At ipse. monstrativam , pene&ipso oratori lubiecit omnia.nihil enim non in haec cadit. Quaelitum a paucissimis etiam deinstrumento est. Initiumentum voco, sine quo formari materia,& in id quod velimus estici opus non possit. Vetum hoc ego non artem credo egere, sed artificem. Neque enim scientia desiderat instiumentum, quae potest esse consummata, etiamsi nihil faciat: lud ille opifex, ut caelator caeliam, & pictor peni-eills.Itaque haec in eum locum, quo de oratore dicturi sumus. differamus. Instrumentum quid. In lib. I 2
De scriptoribus artis Rhetorica.
ARo v IENTVM. Rapetis breuisersumma quadam evita exlibroseeundo, inia maxime unde tractatin artis incipit, ese transit adsequentem operis partem, statimque auditorem reddit artentum, a dissaeuisatι veru,propter inquisitionem diuersarum opinionum, undefuimrum ait ut sequentib- minm nitoris aspersuru sit, qu/m primis Obm libνisequos quare dieindi maiore suauitate condierit, ex Lucretio resondet,ut iuuentutem ad tegnitronem rerum vistium
144쪽
erati in omniarii; etianermarina 'etumia enim la
non ase inuentaeoniineat, quastieitudine eomra inuidiamΡ- cae scri- ipsumpramunit. Et quia in nullo tanta erat diuosrum opinis- prores. num congeries, quanta in hoc libro, retensethriptores artis rheto
rica, Gracosprimia, deinde Zaιinonit, suo qui ue Uectu, o qua Dripserit redit os quos se en=a pretium facturilexistimat, si fuam tentiam adfνat, q anulissectasii addicta, sed libora de omnib-pronuntiet, ut ipse auctuνυ liberum relinquat quod co- modissimum videbitur,sequi. Vo Niax in libro secundo quaesitum est, quid
essetR luto lice, & quil finis eius: artem quoi que ea melle, &utilem, &virtutem, ut vires nostrae tulerunt, ostendimus . materiamque eis res omnes de quibus dicere oporteret, subiecimus : iam hine, unde coeperit, quibus constet, quo quaeque In ea modo inuenienda atque tractanda sint, exequar mira quem modum plarique scriptores alti irm constiterunt, adeo
ut Apollodorus contentus solis Iudicialibus fuerit. Nec sum ignarus, hoc a me praecipue, quod hic liber inchoat, opus, studiosos eius desiderasse. vi inquisitione opinionum, quae diuersissimae fuerunt,longe dissicillinium; ita nescio.an mininae legentibus suturum voluptati et quippe quod prope nuda in praeceptὐrum traditionem desideretan caeteris enim adia miscere tentavimus aliquid nitoris, non laetandi ingenii gratia: namque in id eligi materia poterat uberior: in sed ut hoc ipso alliceremus magis iuuentutem ad cognitionem eorum quae necessatia studiis arbitramur, si ducti iucunditate aliquale etionis, libentius discerent ea.quorum ne ieiuna atque arida eraditio auerteret animos, & aures praesertim tam delicatas Faderer, Verebamur. qua ratione se Lucretius dieit praeceptaph ilosophiae carmine esse complexum; nanque hac,ut est notum, similitudine utitur: ee velutipuero absinthiaratra me tesCum dare conaneur, prim oras pocula circum
is spirant molludiari flavos sequare.&quae sequuntur. Sed prata p=oe
' iis habere videatur, sitque salubrior studiis quam dulcior mi α, tiam hoc linteo, ne ex eo minorum gratiam ineat, quod pie Axaque non inuenta per me, sed ab aliis tradita , eontinebit: is Q habeat
145쪽
m M. FAB. in INTI L. INSTIT. habeat etiam quosdam qui contra sentiant & aduersen ruri
propterea quod plurimi autores quan uis eodem tenderent, diuersas tamen vias mucite Mint, atque in suam quisque induxit sequentes. Illi autem probam qualecunque ingressi sunt iterraec facile inculcatas pueris persuasiones mutaueris,quia NEMO non didicisse mavult, quam discere. Est autem, ut Pro. cedente libro patebit, infinita dissensio Autorum, primo ad ea quae rudia atque imperfecta adhuc erant, adiicientibus quod inuenissent scriptoribus: mox, ut aliquid sui vide rentur afferre, etiam recta mutantibus. Nam primus post eos quos
poetae tradiderunt, mouisse aliqua circa rhetoricen Empedo. - .iari . Cles dIcitur. AItium a tem scriptores antiquissimi, Corax de
- Tisias S iculi r quos insecutus est vir eiusdem insulae Gorga asLeon Unus, Empedoclis ut traditur discipulus. Is beneficio 1' Β ω' long stimat aetatis nam centum&nouem vixit annoso cum multissimul floruit. ideoque&illorum de quibus supradix,
cuin hoc,&Prodicus Ceius, & Abderites Prota-i .s si millibus denariorum didicisse artem quas, dem Plato appellat, Alcidamas Eleates. Antiphon quoque' & orationem primus omnium scripsit, & nihilominus artem ipse composuit, & pro se dixisse optime est creditus retiam Polycrates , a quo scriptam in Socratem diximus orationem& Theodorus Byzantius, ex iis& ipse quos Plato appellat λογοδιειλόλους Horum primi communes locos tractasse dicur 'psadis P Ox gor F, Gorgias, Prodicus,&Thrasymachus. Cice. ro in Bruto negat antePericlem scriptum qui equa quod orna. Σ tum oratorium habeat. eius aliqua ferri. Equidem no reperio quicquam tanta eloquentiae fama dignum : ideoque mines miror esse qui nihil ab eo 1criptum putent: haec autem quae feruntur, ab aliis esse composita. His successere multi, si lclarissi mus G orgiae auditorum, Isocrates, quanquam de pta
Lycraut cepto te eius inter autores non conuenit; nos autem Aristo
Gota teli credimus. Hinc velut diuersae seeari coeperunt viae Nam&sλψμ , Ι etatis praestantissimi discipuli fuerunt in omni studiorum Φioiu' genere: eoque iam seniore octauum enim & nonagesimum v q*am impleuit an mimo pomeridian sscholis Aristoteles praecipe- πεμ - re artem oratoriam coepit, noto quidem illo ut traditur vel Cic. 3... ex Philocteta frequenter usus, At, Ueνaus Gorgia di
146쪽
ilossiacii re ille . nil sonis
noda; σteles a citati: OR TORIAR. Lia. i II. CAP. i. ir3 Rhetori- Αἰσχὸον σιωπαν ais, s Lποκώτίαυελ cae. Isocratem pari diceνε. Scriptores Hrs eu utriusque, sed pluribus eam libris Aristotelesco inple xus est. Eodem tempore Theodectes fuit, de cuius opere su Orβr.e, tapra dictum est. Theophrastus quoque Aristotelis diseipulus T cul, de rhetorice diligenter scripsit atque hinc vel studiosius phi- Lib. 2. c. IIl ophi quam rhetores, praecipueque Stoicorum ac Peripateticorum principes. Fecit deinde Velut propriam Hermatoras viam: q,iam plurimisupi secuti: cui maxime par atque aemulus videtur Athenaeus fuisse. Multa post Apollonius Molon, multa Areus, multa Caecilius & Hala carnasseus Dionysius. Praecipue tamen in se conuerterunt studia Apollodorus Per sciden=-gamenus, qui praeceptor Apolloniae Cae .r fAugusti fuit:&Theodorus Gadareus, qui se dici maluit Rhodium. quem stu diose audii se, cum in eam insulam secessisset, dicitur Tybe xiis Caesar. Hi diuersas opiniones tradiderunt, appellatique inde Apollodorei & Theodorei, ad morem certas i o philosophia lectas tequendi. Sed Apollodori praecepta matris ex discipulis eo et noscas. quorum diligentissimus in tradendo Latine fuit C Valgius, Graece Atticus Nam ipsius sola videtur ars edita ad Matium, quia caeteras missa ad Domitium enisho-Ia non agnoscit. Plura seripsit Theodorus, cuius auditorem Hermagoram Iunt qui viderint. Romanorum primus tquanis tum ego quidem letam condidit at qua in hac materia M. Cato ille Censorius, post M. Antonius inchoauit. Nam hoc 'solum opus eius, atque id ipsum imperfectum manet Secuti minus celebres, quorum memoriam si quo loco res poscernon omittam. Praecipuum vero lumen sicut eloque nriae, ita praeceptis quoque eius dedit unicum apud nos specimen ora di, docendique oratorias artes, M. Tullius. post quem tacere modest nimum foret; nisi& Rhetoricos suos ipse adolescenti sibi elapsos diceret,&in oratoriis haec minora , quae plerique desiderant, seiens omisisset. Scripsit de eadem materia non pauca Cornificius, aliqua Stertinius, noti nihil pater Gallio. accurate vero priores Gallione Celsus & Lenas,&ar atis nostrae virginius, Plinius, Rutilius. Sunt δc hodie cla-xi eiusdem operis autores qui si omnia complexi forent, eo Caluissent laboli meo: sed parco nominibus viventium rveniet eoru laudi suum tempus: ad posteros enim virtoedu-xabit, non perueniet inuidia. Non tamen post tot ac tantos
autores pigebit meam quibusdain locis posuisse sententiam.
147쪽
rro M. FAB. QI INTI L. IN ST IT. Neque enim me cuiusquam sei hae, velut quadam superstiti . A ad 'imbutus, addixit & electuris quae volent facienda copia fuit: sicut ipse plurium in unum confero inuenta , ubicunque ingenio non erit locus, curae testimonium meruisse coa.
id quod initio prae/dentu evirupromiseraν aecinguum: docet Rhetoνieenprincipium i natura duxisse: studium ct inere.
mentum debere vestitatio perfectionem, ab arra exercitatisne esse eo erutatn: Arteis, ut me titinam, ex longa obseruationι factam. R selliι ratam eos, qui curam direndi a condito ibinvνbium , aut legum auιο h- coepisa , aut is defensionepoti quam ab a Uatuuetutabant.
Iaνmonis origo. Ecdiu nm nos moretur quaestio quae Rhetorice otigo sic. Nam cui dubium est, quin se rinonem ab ipsa rerum natura gen ii protinus hominis acceperint' quod certe pria-eipium est ei. s rei l liuie studium & incrementum d rderitv tilitas, suiniam ratio&exercitatio Nec video qu re cura' dicendi putent quidam inde coepi me, quod ii qui in discrime aliquod vocabantur, accuratius loqui defendendi sui gratia instituerint. Haec enim ut honestior caussa, ita non utique prior est: cum praesertim accusatio praecedat defensionem: nisi quis dicit etiam gladium fabricatum ab eo prius qui serrum in tutelam sui, quam qui in perniciem alterius comparauit. Initium ergo dicendi dedit natura: initium artis,obserua- 'Ars unde. tio. Homines enim sicut in medii tua cum viserenialia alubria, alia insalubria , ex obseruatione eorum essecerunt iu-tem: ita cum dicend0 alia utilia . ira inutilia deprehende Tent,norarunt ea aut imitandum vitandumque, α quaedam secundum lationem eorum adiectaueri ipsi quoque et hac. , confirmata sunt usu: tum quae sciri atquisquς,dqcuit: Cice-RA.ω is, inita Π Orandi condi roribus vibiuis clegumla. rum veta curtamen hanc primam originem putear, non video, cu' sint adhuc quaedavagae&sine urbibus ac sine legibus gentes, 3c ra
148쪽
DRATORIAR. Lia. 1 II. c Ap. II. Irrmieroti--en qui sunt in his nati & legationibus iungantur , &aeeu--initiae serit aliqua ac defendant,& enique aliumalio melius loqui seu Inue-
Sit m Mnis autem orandi ratio , ut plurimi maximiqne Au-nsis rores tradiderunt, quinque partibus constat, Inventis, si ne. nipositione, Elocutione, Memoria, &Pronuntiatione bos siue actione:utroque enim modo dicitur. Omnis vero sermD, or, quo quidem voluntas aliqua enuntiatur, habeat necesse esties; α rem .& verba. Aes est breuis, & una conelusione finitus, ius ti hiI fortasse ultra desideret: at oratio longior plura exigit. Non mini tantum refert, quid, &quomodo dicamus, sed etiam quo locor opus ergo est dispolitione. S d neque omnia quae res postulati dicere, neque tuo quaeque loco poterimus, uti.ί nisi adiuuante memoria. quapropterea quoque pars quartae- rit Verum haec cuncta corrumpit ac propemodum perditia-
decora vel voce vel gestu pronuntiatio. Huic quoque igitur,sti tribuendus est nereuario quintus locus Nec audiendi quida, ii si, quorumest Alautius,qui truis modo primas esse partes um
149쪽
11ς M. FAs. QVINTI L. INsTIT. lunt , quia Memoria atque Aelio natura, non arte eontingant: quarum nos praecepta suo loco dabimus: licet ThrasymacEus quoque idem de actione eredidei tr. His adiecerunt quidam sextam partem, ita ut inuentione Iudicium subnecte. xenv quia primum esset inuenire, deinde iudicare. Ego porto ne inuenisse quidem credo eum, qui non iudicauit. nec eisium eontraria, c6munia, stulta, inuenisse dicitur quisquam,
sed non vitasse. Et Cicero quidem in Rhetolicis iudiciu sub. ieeit Inuentioni: mihi autem adeo tribus primis partibus vi. detur esse permistum; inam neque dispositio sine eo, neque' elocutio fuerit: l ut pronuntiationem quoque vel plurimum ex eo mutuari putem. Quod hoc audacius dixerim, quod in partitionibus oratorii saaeacie de quibus supra dictum est,
quinque peruenit partes. Nam cum dupliciter primum divi. ssset: in Inuentionem atque Elocutionem: res ae dispositionem inuentioni, Verba & pronuntiationem elocutioni dedit: quintamquecbnstituit communem, ac velut custodem omisitium, Memoriam. Idem in Oratore, quinque rebus constate
eloquentiam dicit: in quibus postea uriptis certior eius sententia est. Non minus mihi cupidi nouitatis alicuius viden.tat suisse, qui adiecerunt Ordinem, cum Dispositionem di. xiisen r quasi aliud sit dispositio, quam rerum ordine quam optimo collocatio. Dion inventionem modo de dispositi,nem tradidit, sed utranque duplicem, rerum, ac verborum: tsit elocutio inuentionis, pronuntiatio dispositionis, his quin. ta pars memoria accedat. Theodorei fere inuentionem da. plicem, rerum, atque elocutionis 3 deinde treis caeteras partes. Hermagoras iudiciu mi partitionem, ordinem ; quaeqne elocutionis flant, subiicit a conomiae: quae Graece appellata ex cara rerum domesticaru,& hic per abusionem posita , nomine Latino calet. Est & circa hoc quaestio, quod memoria in ordine partium quidam inuentioni, quidam dispositioni
subiunxerunt: nobis quartus eius locus maxime plaeet Non' enim inuenta tantum tenere ut disponamus, nec disposita ut eloquamur; sed etiam verbis formata memoriae mandate de- .al. Hate. bemus. Hac enim omnia quaecunque in orationem collata sunt, continentur. Fuerunt etiam in hac opinione non pauci, ut has non rhetorices partes esse existimarent, sed opera ora. toris: eius enim esse inuenire, disponere, eloqui, & carteia..d si accipimus, nihil arti relinquemus. R Nam bene dicere, cit oratoris: Rhetorice tamen est bene dicendi scien-
150쪽
ORATOR IAR. LI p. III. CAP. III. II RhetoH-rias Vel, ut alij putant, Artificis est persuadete: vis autem per-p-xxς suadendi, artis. Ita inuenire quidem & disponere, oratoris,'fRinuentio autem &dispositio, thetorices propria videri potest. Ur
Ira eo plures dissenserunt, utrumne hae partes essent Rhetori-CCS,ari et risdem opera, an ut Athenaeus credit i elemeia,quae vocant S ed neque elementa recte quis dixerit: alioqui tantum initia erunt, ut mundi vel humor, vel ignis, vel materia, vel corpora insecabilia: nec operum recten omen acci Pierit, quae no a abali sperficiuntur, sed aliud ipsa perfici- MD L. Partes igitur. Nam cum sit ex his Rhetorice, fieri non Potest, vi totum ex partibus constet, nisi sint partes totius, ex quibus constet.Videntur autem mihi qui liqc opera 'ixerunt, eo quoque moti, quod n alia rursius diuisione nollent in eo-dem nomen incidere. Partes enim Rhetorices esse dicebant Laudativam, Deliberativam, Iudicialem Quae si partes sunt, materiae sunt potiusquam artis. Nanque in his singulis Rhetorice tota est ; quia it Inuentionem,& Dispositionem,& E Iocutionem dc Memoriam, &. Pro ountiationem quaecunque carum desiderat. Itaque quidam genera ea tria Rhetorices μιιτε -- ' dicere maluerunt: optime autem ii, quos secutus est Cicero, qui genera caussarum, i