장음표시 사용
1141쪽
D EcLAM ATI O N Es. . 3 j. sactum deprehendi , nullum conscientiae signum. putemus mortuum esse a tequam torqueretur , quaeramus quos con scios habis erit. nonne illud genus quaestionis praecipiendum
est, quem habuerit amicum 'Non te inere debet indicassetantet rei conscientiam. Longa consuetudo, vetus amicitia f. cit, ut veniat quis in sceletis societatem. Amicum igi .ur prodito iste fu .sse negas. Iamii iciterrogauero, quare dederis ven num et respondebis, Tyrmenta tertio videre non poteram: meos artus, mea lacerari viscera putabam. Iungit enim amicitias similitudo morum:nescio quomodo inter s. se animotu numina vident&agnoscunt: nec qui1 quam amare in altero potest, nisi quod tacitus probat. Nee haec in nobis tantum comparatio. Muta animalia si in undin conferantur, geneIa tamen coibunt. Amicus illius fuisti: cum illo tibi seria ac io- cI : non potes videri non probast e, quem 'on ignorasti. Amicus proditoris fuisti. Plus est hoc, quam si dixeris, conscium te fuist e. At bis totius pernegauit. Reddes nobis rationem, quare illi amicus tacitopere fueris. Dignum mehercule exemplum, quod fieret in re honestiore : tu, ne ille amplius corqueretur, periculam capitis subisti: ille, ne te nominaret, bis tortus est. Qu non indicat, confitetur. Amicum suisse,bis tortus negauia. ihil dicam de varietate tormentorum. N Oudum erat tortus, qui torqueti poterat. Illa illa quaestio fuisset quam timuisti. Di ilicile est contra doloreariegris durare cose poribus o ix facile est: integro sensu, peiferre quam semel indueris persuasionem. Ideo ars inuenta ςst, illae totquent nocturnae cogitationes, illa recordatio praeteritorum, illa expectatio futurorum. Illa est quaestio gia uis, cum vulnera cae 'duntur curi persuasume ibanimo, nullum esse finem tormentorum. Non igitur peracta quapitio fuit. Ducit me indignitas rei. venenum proditori dedisti. Nisi aliud climea occupatrem, veneficii accusarem. Uenenum parauit, habuit. dedit. Et primum hoc inuadere libet, Unde tibi venetium t ad quos ea sus parasti' sie illud habuisti, tauquam posesisi pie torqueri. Age, nondum invado tanquam prodit rem: Interim ago tecum magi liratus nomine. Cur in custo. diam irrupisti quibus supplaetis hoc venenum luere poteras e Proditor bene periit. Sed redeamus ad crimen. Venetium dedisti , cum scires futurum ut suspicemur , quam
o valde confessionem timuisti, qui subire maluisti b c argu
1142쪽
mentum. Amicus linquit eram Qu agis' amicus etiamnupatri bono iam filius non videreta, . Antea tini poterat ignosci, cum ignorabas e etiamnum probas proditorem. Amicus illa. Hoc de proditore, non est misericordia. Qil inisereri proditoris potest, crudelis est. Non ergo istud alia citiae tuae miseratio ae fecisti t iam tibi nuntiabatur suprema vox. Vis scire quam hoc non amicitia feceris 3 Ne torqueretur non dedisti. Passus es ut torqueretur iam anne tertio torqueratur, minime ad ipsum pertinebat Bene quod magna scelera his tripsis quibus occultari videntur, aperiuntur. Dum hoc agisnaamicus tuus sateatur,ipse confessus es.
NEANT. Quidam primo testamento Iustituit haeredem amicum rsecundo facto, alternin. Decessit.posterius testamentum damnatuost. Ambigunt de bonis, priore testamento haeres scriptus,&propinqui.
DECLAMATIO. ET in more ciuitatis, in legibus positum est, ut quorias
fieri potuerit,desanctorum testamento fretur. Idque non medioeri ratione. Neque enim aliud videtur solatium mciotis, quam voluntas ultra mortem : alioqui potest graue videri, etiam ipsum patrimonium, a si qon integram legem habet : & cum omne ius nobis in id permittatur viventibas, auferatur morientibus. Proximum locum a testamentis habent propinqui: &iza, si intestatus quis ac sine liberis dece serit. Non quonram utique iustu nou, ad hos pertienire bona defunctorum: sed quoniam relicta, &velut in medio posita, nulli propius videntur contingere. Nihil est ergo quodaeos onerarerentent nomine isto propinquitatis, iactatione sanguinis δc naturae, homines binis iam tabulis exhaeredati Eliane quotiens quaestio iuris est certi, & a maioribus eoru
1143쪽
D 1 et A u A τ 1 as. 3 semini, nihil nee esse eit laudare leges, quibus utimur, quas vobis iudicandum it. Quaestio igitur totius causae
nostiae ut opinor in eo lonsistit, an amicus meus intesta tus decesserit. In qua parte delector nihil tam obscure, nihil tam clam esse factum, ut nobis probandum sit. Inter
Iogo vos igitur, propinqui, an h c quern intestatum deces sine dicitis, scripserit aliquando testamentum Interrogo vos an hae tabulae quae ex parte nostra proferuntur, testasi sunt. Intelligius a me signum : an omni iure conscriptae vel tabulis loletis damna te Non id agunt utrum non fecerit testamentum , sed intestatum volunt videri eum, quia non semel fecerit. Scripsit, inquit, & alteras tabulas, apparet quam noluerit inteliatus mori. Neque ego negaue rim, non uno g ere fieri intestatos. Aut enim is est ute- status . qui non scripsit omnino testamentum 2 aut qui id scripsit, quod valere non possit. Vos eligite quem velitis esse intestatu in . Si cum qui non scripsit : non est hic cuius de bonis agitu : b:s enim s ripsit. Si eum videri vultis ni estatum , qui vitiolum scripserit t. Raurientum : hoc confiteamini necesse est, vitiosum testamentum esse pro non scripto. Hoc igitur supremum, quae osito etestamenturi si confitemini esse testamentum, non pol. st videri r nt. status decessisse. Si non est teli amentum sic non est, quia non in iure factum est nillil obstate prioli potist. Venio nanc ad meam l gms . TEs TAMENTA VLTiMA RA-TΛ si NT. Habet sine dubio s si verba tantum ipsa in tueri velimus . ocius,occasionem breuem salumniae. Qisa si enim unum aliquisicrix serit testamentum potest viderino artium quod Inagis iure primum dixe imus. Sed quemadmodum inter plurima testamenta, ultimum valere oportet:
ita haec na inifesta legis voluntas est, ut Id testamen id valaar, post quod nullum testamentum est. Neque est incredibile, tine dubio, etiam ante hoc testam e tum, quo ego haeres factus sum, s. ripuisse illii m alia testamenta , hominem steque citet hoc faci ia: em Ita & vltimum videri potest . si post alia seri- .ptum e . Scit primum scriptum est . quia nullum tamen iit svinca ,&γotentius sit pollea, pro ultimo habendum est. Sublatii m d clint p His testam ritum posteriore testamento. Neque eg iniicri rii iure fact im sit testamentum, hoc est. sic et a colim est , pote tillimam esse defuncti primimara
qua aque voluntatem : sed nego ullum postea sectum te-
1144쪽
', si ' M. FAB. QVINT stamentum. Quid est enim testamentum ut opinose Uolantas defuncti consignata iure letibusque ciuitatis. Non dixer m ego testamentum cui numerus lignatorum deeli: n5 dixerim testamentum cui libri pens & emptor familiae. S: cae- tela iura neeessaria. Tabulae erunt. fortasse &lcriptum erit. .
Et huc lut paulo ante dic 'bam 9 velira quoq remaci festula
confessione est, non esse velut te ita mentum. Fadio enit , illo dicitui propinquum vestrum intestatum f. ille. Hoc propius colligamus, pui emus enim factum esse unum ho testamentum, quoddamia astis: num dubium erit, quin ad vos bopa
pertinuerint tanquam intestati, id est quin ita haeredes f . turi fuerit is tanquam ij e omnino testamentum non fecit se it Quod si hoc pro non facto est, nec tet amentum quidem videri potest. Fingamus laute ultimum testamentum: quando quaerimus ' Puto cum res in lite est cum in disputatiocie Nee pertinet ad adno quod fuerit ultimum , sed quod sit. Sius utrique testamento constaret, fuisset illud ultimum , quod postea factum est e illo vero sublato, incipit vltimum t i se, quod relictum est ut intentione cursus, quip;oximus ab utilino fuerit, si de fistat ultimus, in nomen illius locumque lue cedit. Ergo ut non fuerit ultimum meum aliquando testamentum, nunc vltimum eth: &ηos id testamentum fecistis,
damnando id quod postea factum erat.
sERMO. Noe adventa Hu, illud ad voluntatem. DECLAMATIO. γQuid putamus sequutam esse legem, quae valere voluit vltimum testamentum ' Plura valere non poterant e Scin tam
mutabili natura humanorum animorum , diuersis hae te di-bus, media his relinquebatur:optimum videbatur esse,ur prox;ma quaeque volvaras duraret. Hac vero sublata, necesse est eam durare quae sola est. Fecit amicus meus, eo tempore quis me instituebat haeredem, legitimum testamentum e nom καonstabat ei tum iudicium e quo minus erubesco istam aratione haeredis. In his tabulis alius legitur quae ius non habuerunt, quae non lege conscriptae sunt, quae fortasse etiam propter hoc damnatae sunt, quod in d gous hae ies videbatur. In coistrara' one summa, non recusabo quo minus vel pro.
1145쪽
DEC2A MATIONE s. . 3Itpinquos istor amicitiae conseratis. Perse mihi vel sanistius nomen amici videtur. H γc enim proficiscitulabandior hoc proficiscit me propositO.Illud dat casus, conditio nascendi,&quae non sponte nostru eliguntur. Me heredem esse, amicus mous quod salix est aliquando voluit, vos nunquam eo tempore quo iudicabat,neque eo tempore quo errabat. 'sERMO. Isaiam eommuniapro omnibus rasumentis. ν
Non tantum ad haeredem ista lis pertinet. Aliquem fortas
amicorum honoraui te aliquem fortasse seruulorum manum 1-sir. Vos poenam quandam propinquo vestro constitvitis,ut intestatus decesserit, ut bona tanquam relicta, tanquam da- serta inuadatis.
CCC IX. Raptor eonuictu . . Educta ad magistratum,adolestentis,aqηs esse vitiatad
eebatur, nuptias optauit. Ille negauit se rapuisse: Iudicio con tendite victus est.non recusat ducere. Illa optare vult.
Acrio debebis ad vj centis use summissa. -m etiamsi nullo
themate ad id alligatur,ut necessint eum draptorem vider=rraita. man iudicataseaere eonirou.rsiam non potest. vivitur mihi ne modum custodire debere, ut da raptu mi negat e nikil tamm
NON aliud,iudiees, causae meae aptius, aut verecundiaene. cessarium magis est, quam ut puellae mitissimae clementissimaeque gratias agam. Lege permittente omnem tum potestatem, optare nuptias etiam festinauit, nondum me rogante,nondum lindicare enim supplicitet necesse est saltem confitente, ita facile, ita celeriter, ut vix mihi verisistite videretur, illam iniuriam accepisse. Proxima, ab hac gratiarum actione,debet esse coaefessio Peccasse me,quod dubitauerim, Laseor. id enim mihi contingere optabilius potuerat, etiamsi non rapuissem 8 Sςd huius qualiscunque culpae meae
1146쪽
FAR. Qui Net1 LIL NI spes ora ais, iis animo isti us est, quae ignoscere solet, quantu-
libet contradicendo peccauerim, minus est hoc tamen, quamqvi drapui. Intelligo autem, iudi es, hanc pilinam mihi inlloc causa habendam esse rationem, ne me quod negaui, fecisi se callide ac maligne existimetis. scitisquam misita faciat error, quam multa permisceat sortuna, cum praesertim ad haec Mob cui itas noctis, & paulo liberioris meri. Quis enim aliter,itiator si iga orantia haec mea te frugi &inoocentem non est dubitare etiam fas fefellerunt tita rixeram semper, ita cu stodire probitatis meae cupieram famam; ut me peccassem' rar. Itaque confiteor,actum de me erat, sin aliam incid siem. . Nam ut dixit neque ad gi nua pio cubueram, neque prDpinquos, aut amicos aduocauetam: sed mouit puellam ipsum sui Credo)ignorantiae meae periculum, persuaserat sibL nihil misecisse temeratiae libidinis causa. Nec me malo hoc ammo8egasse, ex hoc apparere vobis potest. Nega ui postquam ista nuptias optauit. Gratias ago &iudicibus:emendauerunt coniu-matiae meae detrimentum, amiseram puellae optimae con/itionem, si vicissem. Elgo, fiod superest, gratulemur. Iustile
raptae optandi aduellu8 rapto em,hoc'iam non negamus: sed
illud quoque aeque conueniat necesse est, bis ad uerlhs euadet raptorem optandi non esibius. Et si hoc in chnfesso fuerit,d-- lud quoque teneam; s, optasse iam mellam
Negat optionis exi letum est elius . quod ante optaue tu, quam certum esset rapuisse eum,cotura quem optabat. Ego autem in lege nullam animaduerto differentiam et x hoc vinum exceptum , ut rapta raptoris mortem optet , Viderimus an in controueisiam res adducta sit postea. inxerim certum est hunc fuisset aptorem. Ergo cum & tu rapta esses, ae hic ta- ptor esset,&lex raptor optare pei mitteret &tu optaueris. non video quare non finitum rus sit. At postea tu negati te esse raptorem Meo victus sum. Feei, si vis improbe differo enim istius rei defensione ira fit ci temere quid tamen aliis Aquaeli potuit in illo iudicio, quam hoc, quasi tu merito optasses 3 pIohasti raptorem fuisse me. hoc eli, probasti te recte optasse. V lui reseindere or tioncm ttam: non contig' r.
1147쪽
DECLAMATIO. 3uis optare vis. quod etiam semel multum est. potestaremetibi vitae ac necis lex dedit. vltra legnum omne, ultra tyrannide omnem es , laoc diu licet e. Fulmina ipsa velociter cadunt:habet finem aliquem expectationis securis illa carnificis. S in Drtem optasses ,& nuptias optare velles, vidcretas etiam facere contra legem ; Nest et qui diceret, ante deliberastes. ante dispexis Γ s. emissa vox est: potestatem tuam ipsa finisti . Nunc vexo cum optauexis nuptias, mortem optare vis. quae ista ad
crudelitaten p8ecizς otia est' Intellexit x ipsa quam saeuum, quam crudele sit. Plus enim postea mali feci Z ignouisti quoa
rapueram dignouisti quoὰ ac stuleram virginita em: haec nuri ptias aestimasti: morte aestimas verecundiam. Ncque ego cax me rapuisse negarem, nuptias tuas recusabam. volebam duce - ire non tanquam raptor:cam me hoc modo putarem fore chai riorem, si tibi iniuriam nog feci lam, vel fallere animum tuo uiri Molui, ne i Iascereris. Sed Ac ipsi iudices hoc pronuntiaue sucis, hoc spectaueran. t. Quaestionem enim fuisse putas, an ego rapuiss/m, cum ego dicerem Norapui. non hi mores sunti mei, honeste semper vixi, frugaliter vixi. Quae probatio huius criminis mei, quis testis,' Dicebantur ilia contia: pericli taris;& male tecum agitur nuptiae sunt de quibus litigas. Fe- cerunt iudices, quod parentes nostri fecit sent: id pronuntia uerunt. in quo ictusAratias agexet. Sed se e suspendit.& vule videri nunc quoque tactura 'uoa fecit. Si beneficium vitae repetere vis, dedisti. non postum plus debere, si repetis. Qua' autem causana habes renouaudae optionis , si optatura nuptias est si vindicari visa me me u, timui : si rogari vis, rogoere rogo per illam clementiam tuam: rogo iam tanquam maritus e &intelisgo tota mihi vita hoc agendum, visa tisfaciam. Ers ADvLTERII NOTAT vs IGNOMINI cisvS SIT. No Atatus adultetit, fortiter secit. petit praemii nomine, sttite iunx accusaretur. Impetrauit.accusatus est a rerum, x damnatus.
1148쪽
DECLAMATIO. CV A N T A gratia prematur in foro . qua in impudet ii
calumnia inimicorum suorurn vexetur, & hoc ipsi niiudicium argumento est e videlicet, contemnunt hominem ntilitarem, nihil minus quam litibus idoneum. sed formulae inimicitiae tum valere possunt, cum de aliquo facto mentiri licet, cum testes subornare. Caeterum in his quae ad intelle.ctum iudicium peltinet, gratia sine vitio cognoscentium ni
hil est N emo igitur nostrum negat, ita in lege scriptum esse, usi bis adulterii damnatus esti ignominiosus sir. Ne id quia dein neiabitur. Bis in iudicium nune descendisse et bis contra hunc latam esse sententiam. sed si manifestum fuelit, legem non ideo esse conscriptam, ut hocgenus damnationis igno miti iam faciat, si ne in cogitationem quidem cuiusquani cadere omninet potuit, at quem e x eadem causa bis potuisse damnari, profecto manifestum est non in aliud scriptas esse leges, in aliud valere Quaero igitur ex ipsis ad uel filiis, Cui bis damnatum adulteiit, ignominiosum esse volypint Z Vt opinor, Iudices, quoniam una damnatio habebat aliam & suam
Poenam: geminatio criminis asterebat ignominiam : neque immerito. Semelenam errare sane tolerabile fit:in eadem vero incidere , ne daαriat one quidem co pesti, ultra Omnia
videbatur.' Nihil enim vel ba faciunt sed voluntas lepis di .uertastque eontraria est. Est autem diueis aut apparet Atque ego, si descendere ad hoc genus actionem vellem , ad quod me pars diuersa deducit, pollem contendete vim duorum iudiciorum in his non esse. inart quoniam lex viri fortis interuenit:&praemium eam vim habuit, ut iudicium prius colleretur. Itaque etiam si prius damnatus propter hoc a signominia notatus, fortiter fecisset, & mmii nomine reni tutionem quaesistet, nihil, . de quo quidem veracit mi na valuissent. Ergo eo tempore, quo optauit ut accusaretur ite xum, hoc optauit, Vt esset pro damnato. Si ergo prius iudicium hoe illi praestitit, &merito praestiti r. in summa quidem fecundo iudieio quaestum est, an hic adulter esset, quare ac-eusatus esset : quoniam tanquam de innocente, &de dubio arbitrabatur, ac prius iudicium non esset, altero damnari nihil attinuit. Erat enim damnatus . ve I elige quod voIes accusatot e viique alterum ex duobus. Nam si valuit c illud fuis. se sententiam .' alteium est pro sententia. pilus utique illud sic colligite. non est impunitus is, qui semel adulterii damna- tua
1149쪽
tus habet suam poenam. ponamus hancem pecuniam numuitur exigis alteram quae priore iudicio aut debita, aut peris tuta erat Θ'Atqui si tan tiam singula iudicia publica, poenas suas non habent, sed possunt pso duosus nusuerari, supere-xat fortasse ut causam quoque adhuc viri fortis agere tentarem. facie dissimulemus partem Queratur saepius esse damnatus: erant alioqui quae mouere nou possent. Damnatus est adulterii: sed postea fortiter pugnando o tenderat non eos est mores suos, non suam vitam, ut in illo cres libilia haec eri. mina rent. Sed cum optate illi liceret restitutionem, illud p prare maluit ut accusaretur, ut de vero quaeri posset. hoc non sine bona conscientia fecit. Cur ergo damnatus eli iterum quia damnatus erat, non putauerunt illi qui cognosceban priorum iudicum rescindendam esse sententiam ita homo qui post praemium accusabatur, sic auditus est, tanquam nondum fortiter fecisset. vos ergo qui duobus iudictis esse dioitis damnatum, explicate quid aliud obiectum sit altero. quae differentia duorum iudiciorum fuerit. Eadem adultera dice. batur.iidem testes producebantu , iisdem argumentispremebatur. Hac scilicet improbitate qua unitis causae vultis duo e se iudicia, potestis & illo modo aestimare iudicium, quam II. tque ipsit poena petatur a viro forti Statuamus duos esse. ad ulterum, qui bis adulterium commisiacit:adulterum, qui bis damnatus sit. De illo ea di eo , D ao cubiculairruisti, duobus maritis iniuriam fecisti, duas a milias incertallisse confudisti. Huicta quid obiicistin dignatus es quod damnatus esses enetentiae iudicum repugnasti: persuadere tibi ipse non potuisti esse te innocentem. Eg egiam Hercules grasiam uiris fortissimis reddimus: hic si magistratus esse volListet, honores gessisset: si sacerdos esse, templis piae fuisset: hoc egit praemio suo, ut ignominiosus euet, detrahe illilquoci fortiter iacit, detrahe quod optauit, on esti 'ominia. Nondum atrocitas erat. Galecunque erimen onari meritis donari virtuti pote
Qui habebat domi addictum , testactento omnes seruos manumisit. petit addictus ut liber sit.
1150쪽
INTELLIGl MVS nihil nobis in hac causa verecundum
m. gri, quam communem quendam, omnium qui in libet rat: Iri ad runt , fauorem contra quem non id modo a nobis
intelligimus esse dicendum, ut prae . ipue ius tueamur sed ii
lud itiam, non minus pro eo esse, contra quem Vidimur age. ηTe, si tamen explicet fidem, quod nos coni. ndimus ad enim lhodie quaeritu; an seruus sit: delibera Iitate eius, qui nos liaeredes instituit, nihil querimur. seruos manumisit. Nunc cui Coni. ouersia mouetur' num inuiti eos, tritosque in numero ciuitatis aspicimus 8 Alia nobis ratio eum debitoribus, alia cum ingenuis meque nos fugit, velut in contrarium ire litem. li I im si quis ex nobis istum seruum vocaxet, multa habebat prosecto quae pro se diceret , per qu* ingenuus videretur. Quid enim lex dicit ADDic Tvs DONEC so v ERIT sERe M
fert, an seruire merito dicamus : & eos qui in piratas incide- xint.& eos qui ab hoste sint capti. Id quod ingenuis natur dedit, nulla fortunae iniuriae lipi potest. Id q ianuis nulli non vestrum existimo esse manifestum, quibusdamiam enconsessis argumentis ostendere volq Ante omnia seruus hie habet nomen, est incensu, aut in tribu . Quoium nisil ut opinori deprehendi in seruo potest Au intertienit a conditio, ut ser- luire debeat, donee soluetit. Hoc ipsum serui non est, habere in sua potest/te, quando desinuiservire. Fingite enim, iudices,aux Oblatam esse ab illo pecuniam aut ex hoc testamen- to pronuntiatione vestra liberum fieri, num inter libertinoet afuturus est Non, ut opinor. Atqui si illud in consesso est , ea aquI a seruitute in libertatem veniat. non esse alio qiram liber- rini loco : hic solutus hae necessitate, i mi Menuus futui usu sis, quam fuit: manifesto ne hodie quidem seruus est. Alia quoque complura sunt, quae intuerdicet, si velitis .seruuS aut
domi uatus et ,aut relictus haereditate. χut emptus. Hunς ex
quo ge ere seruorum pon tis natum esse se non dicit, nec ptione quidem, aut nae ted xite relictum. Pendet igitur omnis haec conditio ex forni re. Quid sequitur ut nomen si . Haec ad ipsa te ita menti vel ba. Licet tamen scrutari etiam defuncti voluntatem, qua nihil potentius apud nos, nihil nostrRanimo sae: alius esse deb Credib: te eli igitur hoc eum seu siste, ut librium este velli tetiam addidiun, . Seruos cur ma numiserit, manifestum est delectatus est officiis, reseIIe VO