장음표시 사용
1161쪽
pia, moriendunt est. Debetur hoc sane disciplinae militari, de- ibetur castrorum seueruati .infelix exeuntium omen, miserae- que primitiaesSi alterum utique ex domo nostra destinabatis, cur n5 senem potius traxistis 3 Quid nunc tibi proderit, miserrime ad olescens quod modestu, in pace, quod pius'Et si coa . tigisset felicitati felicior quies, optimus nitus eras. Morieadum est.quid tibi praestare infelix pater possum cum ducetas, s bo, planga in . Hos quos sumpseram modo ex victoria pu- blica laetos habitus, abducite. Mexui ambitiolus pater, scilicet, ne quid de militari seueritate detraherem, ne viderer vir sortis desertori ignoscere Contentus fui post tot merita, fauenta tota ciuitate, o tantum innocens essem. Et ecce iam misera a tes video iudicum vultus : quorundam deprehenduntur la- i crymae. potui plus optare, potui .sic quoque ego te fili, occidi. At tu quisquis es in quem transferetur hoc infelix ministetium, supremas audi patit m serrimi voces o Hoc saltem sot-tunae meae praesta, semel ferias.
Flest 'pater per publicum , filium luxuriosum sequebatur. Dementiae reus est,
HO Cgenineontrouersiarumpena diuisionem non saeuis. Iristommunis fere,omnib- ex lege dementia pendentibus controueν- siti,quassis est: quid dementialis: an hae dementia sit. In eost quod quarimin, qui sit dementia, e uitionibuου utrinqueρ tu omni tractatu hane controuersiam diuidemus ut quara tur,virum dementia ea demum aecipi debeat, qua habeat aqua- Iem mentis errorem, δn etiam exsingulis υεθaucω intolligi postis. Haesepe tractatasuntraderimenissum veniamus. Intelligo indignari posse hunepatrem, quo rem dementia a luxuriososas,or eum must grauiter , aspera dicera eontra lium posse. Reeipit raduersarii persona sed videamus a n να-ἰat nostra. Nam mut aulo antepracipiebam vobu,vrpersonam intu8reminitivi apud qu/m dicenda esset sentensia: sic nune quoque admoneam necesea,vt intueamurpersonam, quam nobis induimus. Pater hie qualis est non acer: luxuriosum non abditauit, non conuitiatmin:etrum cum aliquidadmonano iratia faceret, racuis tamen. Λa non
1162쪽
vimm,quodammodo eontra thema dicemi. . Consilium itaqua eoiisvis actionis ex huevere debemu/, qua praeesserunt. Maliud pracesi moliuinuidia. Ergo eum adprobauerimus non uno acto demantiam esseconuincendam. veniemus ad ordinem δε βιηssionis. Anteacta vita ratio constet. Hoc nonpropterea tantum dieιndum es,quodsie defindi reus pote hsed etiam quod inuidia redii adac--Morem. Omnia enim quaprose dixerit, in filium dicer. .
Ovio seci dementerὶ iuuenis frugaliter vixi, patritronium auxi, uxorem duxi, filium lustuli, hunc amo. Flens inis qui t)me per publicum sequeris. Poterant ista di separata defendimam neque admirationi piofecto cuiquam mortalium esset, quod pater filium sequerer, & separatae ad hoc Iacrymae potetant videri non acite pertinere.Sed ne ulla arte suffugere crimen accusator s mei videar , totum hoc quod obiicitur iungam. Laorrmae sunt in culpa fleo fortasse superuacua sic me consolaris, sic lacr7 mas patris tui siccas . Flendum mihi hodie foret,etiam si hoc antea non secissem.
Novo quisquam me reprehendat, tanquam vebis Deos non dems ampliare declamationεm voletis. ingenium exercere, diceris quod ad c usam huiu nullo modo ad delictaiiemm Auria
sertasse pertineat DECLAMATIO.
Nondum priuaras ac peculiares lacrymarum redao causas. Interim quis miratur flere hominem hinc infantia ancipit:1u hanc necessitatem plerutique fortuna deducit. Quis enim est dies qui non triste aliquid & flebile nobis minetur Si nullam aliam lationem lacrymarum haberemus , conspectus tamen hominum,di ratio mortalitatis potetat elicet fletus. Hae a mi iti hae prop:nquitates, hi congressus, haec Rudia, laudesque intra breue temporis momentum occideor, a que labentur. Quoius quisque transi id es, quo non ficia vaccipiamus lem me sequeris,&per publicuo sequcr: .d
1163쪽
DI ex AMATIONE . omin erimen obiicis: diu hoc astea domi secl. QAantulum tempoi is spatium est, quod talem me vides flete tecreto, vule abicii liun & nox & animas sibi relictum est. Flens sequeris: quod potium. Miror equidem4llos sortis limos patres, ct hunc animi dolorem semel reci/unt , & in uniuersum flere definito aliquo temo oris spatio semel queant. Flens te pet publicum seq uor. Quid ergo non misererisygrαtulor crim I bni meo. si movi ili hac tibi grauis videtur inuidia, quid opus erar accusatione quid indicibus quid hae probatione dementia: Goare me poteras. Exigis tamen causas lacrymarum mearum. Non me pecunia mouet, diuites aliquando sui musenon illos late quondam patentes agros desidero, non faenus, nec ingens pondus argenti. N uper in domo desidet aut ver.
CCCXVII. Imperatis pronoe sus Ulio.
fugit , prouocauit patrem. Ille non descendit lucellamera lus, sedaeie commissa vicit hostes : in quo praelio μ filius eius cecidit. Accusatur, quod prouocatus ab hoste nφn pu
ctari oportet scribentis voluntate. verba enim ambrgua, & iaplures intellectus duehalante scribendaru legum caula,volutassait.Ergo id unuspectari conuenit, propter quod scriptae sunt Huius autem Iegis manifestum est hanc voluntatem ei Te, via puniatur,quotiens commissum est, propter quod coultituta' poenaeae superuacuum supplementum est, ut contra verba interpretatio iequatur.aliquid frequenter accidere potest, cum
1164쪽
.rouocatum aliquem aegrum: fingamus prouocatu eum, qua dotoximo praelio debilitatus sit e fingamus esse prouocatum. quem imperator in alium palum expeditionis ire iusseri profecto aduersus neminem fictum actio ex hac lege do bi-Iltur. Atqui mihi satis est efiicere, ut alicui non pugnare liceat. Nam si ulli potest dari haec venia, non dubitabitur quin patii detur. Sed antequam naturam defendo , Imperatoris volo defendere dignitatem. Contendo hanc legem ad milites pe itinere: primum quod into hos sere prouocatio sit: deinde .quoniam Iegumlator nunquam profecto tam inimicus fuit, i t periclitari ex eventu pugnae unius ciuitatem , summamque rei uesicae vellet. Fingamus enim ab aliquo ultimo militum prouocari ducem e idem discrimen,ide m periculum,pae euentus est. Adiice qdod inter praecipuas virtutes est , um, .eratorem non pugnare aliquando. sic extrahitiu hostis,' se impetus subitos partis aduersae stangit mora e se in tetctu sos commeatibus in deditionem venire same cogimus. Itaque hereule militem legimus robustum , legimus iuuenemo imperatorem facimus senem. In illis enim vis cor forumi &manus sola spectatur, in his consilium&ratio et quae bona praecedentis aetatis in locum virium subeunt. Ipsum piaeterea nomen Imperatoris satis significat non exigere manum ipsius. Imperare enim debet & praecipere. Ια summam, ab eo qui prouocatus ab hoste non pugnauerit, sup- . plicium optime exigit imperator. Ergo ii hoc solum apud' vos dicerem, Non pugnauit dux, non pugnauit senex, non fecit summae rei discit men : Lais tamen iusta defensio vide-. retur. Adhuc tamen propius aecedere ad int pretarionem legis volo quateaus pars diueas ascripto innititur, etiam ipsa verba scrutari. tandem dicit lex ' i A a
igitur, non a traasfuga. Nec unquam habuerim hunc ego verditissimo parrieidae honorem,ut illum in numero ponam eorum hominum qui pro republica sua , qui pro patria pugnabant. Et si verba ipsa intuemur, hoc satis est: livero antrospicere voluntatem voluerimus , ecquid manifestum ς' non hoc sensisse legumlatorem, ut ulla necessitate posui co P pater eum filio dimicale an vero is qui scripsi. H OST E M. non videtur scripssse, ALI x N v Mῖ summa hac o minis uti que minora complexus est. Non ergo cogi poc qui1-
quam lege,ut cum filio suo pugnet. Hic tamco
1165쪽
stur affectus & pietatis simulatione. Ego vero inquit
pugnaui: sed quo modo pugnare opo: te . at vestrum impe- Ialprem. Valus sanguidiem exigitis' xercitum cecidi: par gladiatorum simile post: . latis 2 totius ciuitatis victoliam te uti. Numerate captiuos, numerate spolia: & A itiinate acidamn ri debueram, quia plus praestiti. Quae sunt enim
.quae lex postulet illa quidem pugnam tantummodo meam. Veruntamen 'icietur tacitum hoc scribentis suisse votum, 't & hostis oecideretur. Vtrunque praestiti & ego pugnaui, Mille occisus est. Seu non continget ea perditissimo iuuetii, quam quaerebat inuidia , ut videretur scelete occisus, ut pol item facinori tuo ex tum daret: iaceat in turba. Vos oro qui illiid pugnae genus exigebatis , utrum tandem euentum pincepistis animo I Vic isset iuuenis senem, vici fiat seeleratus pium: quantum raseublica detrimenti , quantum lacrymarum, qu/ntum luctusam duce haberet, di fractis militum animis & iaclinata in posterum spe ὶ An vero imperator no . ster occidisset illum temaratium iuuenem & seeleratum erat ne tanti vi ublice commissum parricidium videretur 2 non iram numinam, nodi sterilitatem, morbosqiae,&alia, quibus magna scelera expiari solent, timeremus ab hoc omine commisisset aciem
CCCXVIII. Legatum isto libertos. Testamento quidam instituit haeredem amicum , &petit
ab eo, ut ex duobus libertis quos relinquebat, viri vellet decem millia daret.Unus ex libertis petitiiudicio contendit, vi ictus est.petit alter.
CV AE mihi iWra quam vetera cum patrono eorum is
r ni, non est dice adum. Heres sum. QPntopere his post libertatem satisfecerim , videlicet hac contumelia qua. mecum onsistunt, aeque manifestum. neuter apud illum meruit ut mi ilia acciperet. Quare ergo hoc testamento cauit, ut ar 'm hanc simo am um vellem non poterat aliter elacere, ut mihi isti obsequerentur. Excogitauit ergo optimus omnνum amicorum , quomodo isti, tanquam patrono, mihi obsequerentur cum at o qui praediuinaret hoc
1166쪽
3 4 M. FAB. QE INTILIANI . . quod accidit, nullam apud istos fore amicitiae summae , Hotilam nostrae coniti ne ionis reuerentiam. Ratio ergo tona menti talis est. Neius quidem dubium erat , etiam arieQ- quam veniretri dubium. Petis a me decem millia ex testamento patroni mirinterrogo,an dari iusserit tibi ὶ quantae Ii bet sis impudentiae non mentietis. Quare ne illa quidem tibi actio , quae inuidiam facere solet legatum non soluentibus, relicta est, ut discas. Quod ego merui, quod ego iure pet Rc- . petis quod tibi non est rellistum. verum hoc esse manifestum est. Petit alter prior, qui sibi magis dignus videbatur o quo Petente tacuisti. non tamen obtinuit id quod nullo iure poterat obtinere. Vt acciperet letatum incertum. sed hoc ipsis apparet linq iit deberi mihi. quod ille cum iudicio conten- 'diiset,victus est. Nonduin diliget ter verba testamenti legis et non enim hoc scriptum, est iankm, ut alteri ex libertis da-xem: sed aliud, quo mihi&plena,& l quo magis doleas per-peis a luterras relicta , darem viri vellem. Ergo si hoc non cadit in rerum naturam, ut ego illi malim dare , qui mecum contendit, sperares , aut si hoc probare potes me tibi malle, di forsitan iudicio quoque non inique contenderes. Si quidem neutrum horum tale est ut contra me sit, sat s su Vtrique vestrum separatim dicere, Tibi nolo. Si c ergo hoc responde his . semper. puta me dicere . Haerese de te atque ossiciis tuis, qui non aliter meruisti .fortassivexare vos voluit, & le-zatum spera re semper,& alternis desperare. Sic tueri me VO- Io , ut dicam semper. Ante omnia enim testamento tempus non est cautum quo soluam, ac necaueri quidem potuit. Nam qui dicit, tri malueris,& tempus non adiicit, manifesto .
illud quoque significat,cum volueris, silues. Adhuc ergo
ambo improbi estis, ambo calumniatores. Qiram sapienter tacueras, si in hoc perseuerasses, videreris mihi verecundior. sperarem futurum, ut diligentius seruares pecuniam , quam non cupide acceperas. nunc incipit mihi videri minus illeprccasse: litigauit ante experimentum,litigauitanissententiametu nonctedis iudicibus. Neuter ergo accipIetὶ cum voluerit patronus alteri dari, non potest ab altero hoc legatum peti ex voluntate defuncti: neuter vestrum dicere potest, hoc patronus dari mihi voluit. Habuit bune honorem mihi vel iud esset, benefi tum meum .me ergo emereri debet: &ame istud petere,quod a patrono non petiisset. De tegam vobis
propositum amici mei .Meliori dari voluit: hoc sciri ex praeo terita
1167쪽
DECLAMATIONES. . 37sterita vita vestra non potest: alioqui ipse scisset:&si ulla inter vos fuisset disseret: tia, nominatim reliquisset. lHoc legato patrim vestri , oecesse est ut iique vestrum dilig ntius ridere viri dabo: uter vestrum patronum magis desiderauit , Vter Vestrum frugal us vixerit , uter vestium modestior fuerit. quod vos diutius traham, viri voluero. Ioterim similes estinearadem causam habetis. Non magis ego de te vobis iudieare possum, quam patronus vester. CCCXIX. Adultera vanefica.
id uxorem adulterii ream detulerat , dixit communem filiu m testem sole. Inter moras iudieii , adolescens ambiguis signis eluditatis & veneni, decessit. vult maritus agere cum uxore veneficii.illa postulat ut piaeseratur iudicium ad
ulterii. l ' . DECLAMAT ΙΟ. AN τ ε ψ A M criminum facimus sompuationem,
'i agere possium. Veneficii accuso: respondes.ocelsum a te filium dico: defendes. Sint paria quae obiicio , non possunt uno iudicio cognosci : aequum est ream respondere ad id quod obiicitur. Puta omittere me quod an tea obiece. rim, non pei seuerare in eo propter quod demti : de vita cogitari aequum est, de maiore quaeri prius. Postea dicam ex qua diffidentia praeferri iudicium adulterii velit e interim duo erimina apud vos p oponuntur, adulterium, & parrici dium. de viro prius cognosci oportet de hoc inaequum est sceleris erauissimi , sceleris atrocissiari dilationem impetrari, quia ae adultera est si nihil illi ame obieeisiem, contineso rationem redderet . quoniam ad parricidium, prioris criminis disti leutia, venit, hue trahitur, propter quod occidit silium ab hae occisum esse dico. quam diu, iudices finetis hoc esse dubium Z vivit inte: im m ciuitate, inter nos est foemina inter prod gia numeranda, imples numerum ciuitatis:& viuit dum bis rea sit, praesertim in hac ciuitate , in qua iudicia diu diia secuntur. De me utique mirari non potestis. si omnes moras odi, omnes d lati ones I ceat vindicare filium dum via
via , ait c quam Res accessatocem transeatiar a teste. An hoc
aequam, noc cuiquam vestrum iustum videri potest, ut cen-
1168쪽
M. FAB. Qv INT M. IANI seatis adulae inmesse inter crimina, parricidium intexdicta ρ Causam dicere adulterii volo. hoe est, perit ille tenis.
Mihi autem vaeat Loe tempore curam agere lectuli mei. Re is ει orbus querar, quod uxor mea allum amauerit, alium mihi praetuleriti Ego ne priore quidem tempore istud erimen ad indicem perdηxissem,nisi quod sciebat filius meus. Si amisissem tantum optimum iuuenem, excusate tamen omnibuK aliis causis renuntiarem .verum verum confitendum est, Ego occidi , ego qui palam nominaui:qui omnem iudicii prioris fiduciam in hoc esse confessus sum. Tua.porro quid interest Vtere hoc algumento: Quod tibi obiicere adulterium noluit. Pone hoc inter praeiudicia accusationis. Du ego ago meo iudicio edic legem qua vindicari potest v runque. Nempe hoc anter alia durium est , Quam causam dandi veneni filio meo habui radultera non ei ana. Illic videbimus. illic reddemus rationem.οNec te hoc fefellit. Sed naturalis improbis hominibus dilationis est cupiditas e hic iusamiae vides ν nam. Quid autem fama ad te, aut opinio 'sed occurrimi illae cogi- tationes. Quaeretur de adulterio , & quaeretur diu , &ex- ttaliet iudicium, sicut adhuc extrahit , viaequatur adulterii poenam alia subscriptio, alii iudices, &alia sortitionis fortu- na. Interim, ut nihil artes valeant, multum fata possunt: muI-
tum citra scelus quoque impedimenti , per se ipsa mortalitas assertc ut nihil prosir, vixero.&tamen , quod mihi vita ipsa iu- eundius est,tandiu superstes testi vixero.
Ex duobus socii saltet in ciuitate erat, alter peregre. Cum bel- Io laboraret ciuitas, decreuit ut intra certum diem reuerterentur qui abessent: qui non venisset, multaretur publicationet morum. Exacta est pars a praesente negotiatore absentis. Reversus ille partem petit reliquorum bonorum.
S,P E vobis dixi, quomodo ad invenundum flarum fari ιν rueniretu. quiset, omnes nouisti, Primumsingulos repuites . latu A is quos certum erit non esse,inter residuos quaremu/: ρε
1169쪽
Socio RuMIDAMNA ET LvcRA COMMvNIA SINT.Forarasse videri potest superuacuum. laudare legem.Nam&ap paret prudentissimos maiores & constitutores huius ciuitamus,sapienter rogasse & cum hoe iure esuitas tam diu via sit, iam approbatum ein Veruntamen causa exigit, ut aequitatem quoque legis intueamur ' non ut vos religiosius iudicetis, sed ut appareat quam improbe solius meus faciat. Soc Io-RVM co MMvNIA DAMNA ET LvCRA sINT. Sacra res est & quaedam frateraitas propositorum animorum. Consor.' res enim potest facere easus : caeterum quidem cum duo ho inures omnes fortanas suas contulerunt , omnes casus miscuerunt, v num quoddam factum est: quid est iustius, quam co- positum patrimonium habere conditione unius societatis r nocenim est unitas. Vides ergo & damna & luera commu- nia esse debere,&nihil non aequum est, quod utrique parti ' scriptum est, Euentus nos deduxit. Sed de sociis loquor idem
ageo tibiis .4llud suo loco imputabo, quod hic domi semperω
custos tantum pecuniae fuit. Ego sum ille, qui longas terras M ignota, regiones peragraui,ego ille, qui tam longe abieramsi ut in patriam redire non possem. Ex hac igitur lege postulo ut communia sint quae in vobis sunt, ut dividantur. Quid a- gis Z perisse patrimonii partem', &mihi periisse. adiicis mea culpa petiisse. Omnia haec interim confiteri libet: commune tamen damnum est. Negat hoc esse damnum, &poenae no- inen imponit. Ego otio, Damnum existimo esse amissio- nem eorum quaeliabueris : neque enim veniet in dubitationem, quia amiserimus aliquid ex his quae habebamus. Hie porciam appellat. possum non negare, cum dc ipsa poena damni genus sit. Nam mihi ex hoc, quod plerisque criminibus pecuniae poena imponebatur, appellatio etiam ipsa D amnatio videtur. Ablatu est aliquid mihi, sane etiam confitear : quide interest quomodo ablatum est Ego perdidi. nam & si latro abstulisset, mihi abstulerat, & u in piratas ego incidissem mercator , ego amiseI .peribat hoc utrique nostrum Quid, - Λa F
1170쪽
3 3 FAS. Qv INTILIANI si etiam poenae id genus est, quod casus attulitὶsane enim feramus hane ruam na itionem, ut damnum creda nus esse fortuitam amissionem, putem sesse fortuitam rerum amissionem,
damnum, quid tam fortuitum potest esse, quam quod accidit Non enim lege vetere,& ante profectionem meam scit pia . quam ego nosse possiem,&in quam mea eulpa incidere. Quid fortitito accidit bellum.quid fortuito acidi trignorantia mea. non est tale, quale C d scito deprehensus, quadruplo damnatus essem. Tu enim diceres:noueras iamnum, noueras legem. uitio tuo incidi iiiiii hanc Haec non eo pertinent, quo generet damai astactus sit m. Nam si naufragium fecissem: diceres, vi ti O tu O. au gabas enim,&spoliatus essem a latronibus, dicere vitio tuo. parum diligenter custodiebas. Quarum quodq; damnigenus est, cui noti applicari re ρrehenso possitISi mari- Cipiorum mortes lunt, pariam curasti,medicinam non adhibuisti. Hoc habent grauissimum damo , quod vix ulla sine Uaenitentia sunt. Ergo tunc quoque si vitio meo iactum esse
s lege vetere, damna tamen communia erant.
Fratres consenes. inimisi esse coeperunt: diui inunt. Alter exsis medicum instituit haredam. po ea νedierunt sng aliam. Is qui medieum amicum habebat, eum eoenasset apud'str m, sevimum redijsset, dixtis 'leaνipe, venenumsib datum. re dit mediem, potionem se daturum remedν, is aedit : quae ra sterio sit, inuicems reos deferunt venori', fratere, mo
ETIAM si eausa unius hodie agnoscitur,tamen cum eum
de cuius morte agitur, constet veneno periisse, idque i ter duos litigantes conueniat, alterutrius ue eum Veaeno periissetita committenda trinque causa est, ut non minor nobis defensionis, quam accusationis habenda sit ratio. Itaque etiam si dolor fiatris amissi & conditio iudicii quos ac suso, hoc videtur exigere primum ae pene solum, ut ea quae obieci, probem: lenostetis tam tbn mihi, si primam deseono-: Di meae putauerona beatam esse Iauoaem et neque hoc eo: t '