장음표시 사용
291쪽
sequens quaedam pertingentia ad alterum; quando utique per obligatam personam res quoque ejusdem, per rem nobis adstrictam persona quoque, quae injuria illam nobis detinet obstricta fit ita quidem ut si velisthic debitum non praestetur, vel hic vindicationi
nostri obvietur, ibi ad rem, hic ad personam usque persecutio sese
XIV. Speciem namque actionis in rem si respicias , extra . dubium quidem est, ei pro primo fundamento, ut dictum est, esse obligationem rei; sive corpiis ipsum per illam rem intelligas, i quod jus quoddam alicui cs inpetat, sive quandam in talem rem facultatem facti se juris, quod competit , exercitiis. Caeterum quamdiu haec res nobis liberae est tradiationis, aut ipsa competens oeultas libera, hoc est, Machia exercitio quoque nostra, quae jure nostra est, eoque nullum ab altero ejus patimur impedimentum ,
jam nulla hactenus nobis judicialis a stio vel fingi potest quomodo enim in judicio persequemur tanquam nobis debitum, quod
pleno arbitrio, de citra obstaculum aliorum libere obtinemus t Necessarium itaq; est. ut actio in rem judicialis possit irasci, simul poni obligationem personae, qualecunque gravamen nobis creantis in re nostra,quo minus libertate competente in ea perfruamur ob ligationem ei delicet, sim a firmativam praestandi, saltem negativam, non faciendi, non detinendi rem nostram, non eos praeclu-
a per l. 18 AEdendi ab usu rei nostrae, nec turbandi&c quae proinde obligatio R., .f.a.L de personalis actioni in rem,non minus ac illi quae in personam vulgo ulc.jud. dicitur, qua actio est, fundamentum aliquod simul est specificans.
d.l. U. pr. de Ne nunc urgeam, accidere, ut etiam praestationes personae eroga-O. π A. c d torias rei vindicatio attentioni suae saepius inclusas habeat, puta S.I.I.deact. damni in re nostra dati, fructus, causae, emolumenti intercepti, de ρ.; .ult D c. similium pensationes a Plane Cti non dominium tantum auttit.de R. Rit qualitatem rei, qua nostra est, vel quasi , actioni reali pro basi aut oeuli. Q ubi necessario equisito praesupponunt; sed praeterea possessionem vel in remact. quasi cujusdam adversarii ait Ulpianus b). In rem actio eri, per ρ.d. petit. bae quam rem nosnam nota primum, post secundum hya ab aliopos. reae uv. C. desidetur petimu , cssemperariersus eum,qrirempos det alii alibi in
alien 1ud. iisdem terminis rem proponunt scypluribus. Et vicissis quidem mut. caus . cui
292쪽
sicuti in rem actio formam generis, ut actio sit, ex obligatione e isonae simul mutuatur, ita vice versa , in personam etiam, quae elidiiserturque actio usque in rem aliquam stylum intentionis defigit .
Neque enim ullam in personam actionem institui videas, ideo quia perlbna est, eademve nescio ad quid obligata est i sed ideo, quia alia cava res ab ea debetur, simulque in illa personali obligatione eo eluditur; sive illa res aliqua si te orporea, sive opera, sive etiam jus quod dicitur, extradendum, sive poena in vindictam laesi iam ta-da. Quod sane& Iutis compositores perspieientes,non minus in
rem quam in personam actionibus rei persequendae causam ac na- inram tribuerunt: laltem iis quae ex his poenam intendunt,qui speciale quid rei poena est,speciale nomen poenae persequutoria rudan retes ain juvat, quod in contumacibus&obaeratis debitoribus,tan inti
dem omnis perionalis actio in rerum,tanquam obligatarum occu- lai fais
. patione executionem habere solet; prout in materiis juris depi gnoribus, bonorum pos essionibus, cessionibus&c pluribus edo 'cemur. Unde igitur ex dictis videri posset sequi: de genere potius universo actionis esse, quod simul in rem in persona misit, nec adeo inde congruere, eandem a re ac persona distingvere, atque si alia in hane alia in illam actio sit. sed manet, juxta quam monitum antea est cillam actionis distinctionem, ab aceidente licet petitam, utiliter admodum fieri, quando prorsus interest attendisse , in qua parte subjecti proximum ac praecipuum fundamentum intentionis quaelibet agendi facultas habeat situm, Alcitieet, quod probationem agentis, quo obtinere possit,praeptimis desideret, obligationem nempe vel ipsius rei, ex suis, vel persona ex suis obligandi causis Put proinde merito per talem intuitum actio in rem audiat, quae primo substratum , itemque demonstrandum habet dominicum nexum rei, secundario licet, dil quatenus
hujus usus a persona impeditur,persisnam injuriosam ejusque cunt
eos injuriae nexum, plerumque citra demonstrationem facti evidentia patentem: Et vicissim, ut recte in personam actio dicatu .. quae intendit, ideo rem,operam, poenam deberi,quia persona ex ta 'li vel tali causa obligata est, eoque justitiam intentionis in obliga- tione perlauae proxime fundat ' Atque haec quidem summa ut
293쪽
ii , Iustiniano dicitur a)actionum divisio ejusdemq; ratio dictere n. t tiae summatim sit ostensa.
XV. Sub ordinate sub hisce speciebus fere porro distinguuntur ad Ccis,cl va in rem sunt actiones, ita eas quae pro possessione ex interdictis, aliisque legibus,d quae pio proprietate aut ture tuendo alio instituuntur: quae in rem sunt propriam, vel quasi , puta bona de R. V. dilia elenus possessam, inique vero ab alio usu ceptam te in quar. interae . ab Ud Wale jus habemus V.g. pignoris: quae in corpus, quae injura, Lc qa eis e g. servitutes, quae dicuntur, vindicanda directae sunt quae vel in o. i. si ery singula, Vel in universi ratem rerum competunt e quae quidem 1endistisu omnes, hinc plurimium quoque nominibus variant in legibus Ro-frpei .die mani dictae, rei vindicatio, directa, utilis; haereditatis petitio, inris. h. eae Te t rc ictum, seu extraordinaria ex interdicto: Serviana vel quasi, pu-
η .js. T liciani Pauliana, res ei libria, confessoria, negato tia ita porro seqq. d a17 μ . Deinde e X maleficio proditae actiones aliae poenae tantum pet-
d,3. , tri ' sequendae, ut furti, aliae poenae& rei persequendae, eoq; mistae sun , sq.deis i. se laesi vi bonorum raptorum sunt in simplum aliae, alia in duplum, s. . 1sq. xii pluri, quadruplum, di c. d): aliae in solidum, aliae in id quod de ... d. I litor facere est siq; quantum in peculio, quantum in rem versum tis quod ι aliae in simplicem litis aestimationem Gliae alternative in hanc
eo ni in ahe aut noxae deditionem ejus, quod nocuit, servi aut pecudis g : aliae
suis. 19 L in id quod convςntione aut lege stricte definitum est, alia in id, IV. V. de V QMς ηqyo' bono per laxius arbitrium judicis determinan-
novi des. c dum praestari convenit ib, aliae simplices, aliae mixtae naturae x- si raripas indς,'VOd vel ab una vel ab utraque sive alterutra partium instituis,.tee. HI, Possint, ut finium reξundoriim familiae herciscundae, communi g. Gγρ .et dividundo Q. ac via essiciente aliae civiles sunt, aliae praetoriae, seu Lact. 0 I. ro Q n rariae, tam in rem quam in personam si quae sunt ulteri- id agi caelis , aliae harum disterentiae ratione subiecti, causae, mod), ordinis in f 0r. pς pndi, in suis sontibus observandis ad quos nunc quidem , . Hoetae A. i se juri Prudςnxiam universam hic videamur repetere velle, nos. ,3 esse . de cosmur remittere..
294쪽
I. Paresar, praeter distinctionem gram ex Abbum e jur, Antiae tractationem potis mum sertitur, ex assisqpos acetaenis inoam biles pasdam habet disserentias. II. En illa vel arbitrarie libera vel o ci ab Aia haec ridem'ictissimae rasis, qpatentu mera necessaria exeqputionis est. II Reunt ub eodem adduc nere, etiam ubi ipsa officiosa expedito nonnun arbitraria libertatis admixta habet. IV. Esnpertinet, quase idqPod circa aliquam personam consitum II, circa eandemsibi compositum habetis cium. V. mytatim abqromodooci o cium, ex asia ea fusi gram ex qua potesa eH, ejusdem circa eundem consitutum. Neuti animis ubi abaimpersonam incium, aliam potesin alicum re uisio Nisiforte e M .qrem obligati Arrio cum alicuis reficit, intreeII. potesatemab eodem adpersus alterum commode exerceri. VI E inpotesa hominum in res, cinis o eo uncta sideum essectu adpersonas. VII omnem haminum in homines potesatem CDiosum ess
quam in vinet attentionem mereatur.
IX. Omnis licet hominum potesa oficii quadam nutone Uria tur, b medis tamen eidem non rossitur obertatu arbitrariae ratio Utu magis magiva, alteraresricta ossici assi reddatur altera. X. Ture munruenituendipvitam. XI. svipersena eri juris, XII. Impubes, alias. aperi mim suam se efendera n erit. XIII. Laudem meretur indusiria iciorum, rutetur, Pium nuti telamas curaim disitarentium, ii tetigeneralia decie uiris i
295쪽
petens facultas, distincte considerari potest,quatenus ui xtas in specie dieia,&dominans in quid rei sit atque haecia - tuu iterum, quatenus ratione ipsius objecti subjecti cive, usque diverrutatis multifariam differat,existens&per familiam, per reliquam secialem civilem vitam in personasresque subjectas imperans, i temque crediti seu petendi debiti cujuslibet adversus debitorem quemlibet cum multa insuper per singula isthaec genera ejusdem subjecti intuitu, distinctione; ea quidem, quain vulgo dc per cavilla sapientiae tractationem multum frequentatam illa habet attentionem, adeo, ut fere quandam magistralem Iurisprudentiae dixeris, hanc, ab objecto potestatis, distinctionem; siquidem animadvertas, qua methodo, quove ordine tractandi concinnior ipsius cultura progrediatur. Dieo, praeterquam quod hoe modo ab objecto personarum ac rerum Ic vulgo ter civilis sapientiae tractationem multum freqyentatam habeat distinctionem, ter hanc distinctam tractationem humana potestas, Non desum tamen,quibus ab 'liis circumstantiarum accidentibus varie quoque in vita disserat, distinguendaque veniat ulterius. Et illa fortassis longe plurima, siquidem diversitates ejus paulo attentius circumspicere incipias.. Ne diffunda hic nimis, ad quatuor tantum hujusmodi distinctionum quae ex numero potissimae visae fuerunt, animum paucis ad-Vς tam . quatenus nimirum accidat potestati,ut vel arbitratrie libe-
296쪽
t a magis sit vel ossiciosa; limitata aut absoluta magis; dependens itemque vicaria aut independens ac principalis,&primum quidem quatenus ossiciosa vel libera sit. II. Potestas omnis quatenus ex lege ejusque virtute permi sua descendit, libera aliqua facultas quidem est h. e. quatenus&quousque ex lege est, citra impedimentum legis existens,prout hoc supra cap. 3. n. 6. dc alibi pluribus definitum est.. Verum, ut porro alibi declaratum quoquo est a ,illa libertas perlegem liberi nec GP a. η .impediti ad exercitium decursus,vel ita comparata est, ut juxta admittat facultatem similiter liberam,non ita decurrendi; cujusmodi quidem conditio est facultatis tollendi, quod est nullius, acceptandi beneficium, non juvandi eum qui juvamine abundat vel ita; ut simul ex necessitate juris praeceptivi ad actum, certumve - 2 sum genus potestas provehatur, citra arbitrium potestate hac praediti, deligendi diversum aut oppositum, veluti est potestas honorandi Deum dc parentes, solvendi debitum, abstinendi ab injurioso actu adversus proximum . . Illam potestatem, ut etiam supra fuit commonitum arbitrarie liberam, hanc vero tanquam speci quadam ab illa differentem jure optimo osci fini nobis dici existimem scilicet, quaecunque ex necessitate legum, ut possunt, ita dctenentur facere homines,ad ossicium eorum tertinent desperti nere dicuntur. Pro ut eam rem, vulgi opinio sermoque,' prudentum de officiis tractationes testatum reddunt,sub genere dc nomine ossiciorum, quicquid ex jure Nivo justoque homines alterissimul possunt ac tenentur facere, praestare, complectentium, eoq; omnem veram Philosophiam, Omne humanum consortium plenum ossiciola rationis autumantium. Sapiens Romanus Orator
de ossiciis ex professo agere instituens, cum mular, inquit, bysint in b i. os αμιPhilosophjac rapias utiba accurate copiose a Philosiophis dis tartar, init. Dii imὸpatere videntur qpae de officiis tradι ab Lis e praecepta tint. Nuda enim vitaepars, ne jpublicis, nos privato, ne si forensibin, nescio. nisicis in rebus, ne recum agas qPid nessicum altero contrahas, vacare os iopotesse in eo .colendosim H vitae honesin omnis rigi gendo turpitudo. Argiae quidem 3paestio communis est omnium Phi-
297쪽
ρbumst audeat dicere En ossicii, descivia hoc non nisi per potestarem legitimam expeditur, potestatis ossicio conjunistae, h. e. 0stici sae copiam, per Omnem vitam ab hoc, de , per hujus testimonium ab universis verae civilis sapientiae cultoribus agnitam in Ctisi stris fere in more est, ut idem, quod quidem hujus naturae negotii est, indifferenter modopotestatem, modo ossium designent veluti , videre est, in descritionibus tutelae, magistratus, sacerdotii ae
' milium a); alias quoque, nisi conjectura ex eo, quod in re est, de- 'κ signat , desumpta fallor, voce muneruab)utrumque junctim,h αjδ'M ' ρή ossies,uin eum potestate, iotestatem eum ossicio designaturi. . AER J ι Ill Quamvis autem hoc modo propriistim potestas quae-
Ii I ossiciosa re iste videatur dici, puta quatenus idem rei,quod per- ιδ. ι δύ' inissa potestas est, necessitatem expediendi seu praecepti ossici xiv cive habet, veluti est potestas Deum colendi, nec ela sphemandi. πιι δ Attamen nolim ego quidem tam striistis ter sarinis genus omne QT-a in s ei ol e potestatis conclusum, quin eidem etiam in sinum saepius ad- /ρ ἰδ'c mitterem, non parum arbitrariae libertatis, maxime si pro aliquax is μ' plurium legitimarum saeuitatum congerie, ut ferε facimus V. Perbo'or rutelarem, magistratus,&e potestatem quandam acet pias.Notuη GV ς- enim est, utcunque magistratus similisque potestas in tantum ossi-eiosa sit, ut etiam tota ossicium vulgatissim ξ audiat, & a peritis re-m-ν σς rum ita definiatur, multam tamen in multis arbitrariam liberta tem ipsum id lud magistratus ossicium in sese solere concluderes ;quando judex hac hora, hic die, hac diaeta, has partes, ad tribunal
causaeque ventilationem potest vocare non vocare, admittere
vel non admittere vigiliarum praefectus, cujus de nee essitate ossicii est, vigilias optime disponere, hane stationem illi militum de
curiae, atram alii committere potest, de non committere. Et forta
sis inter striistissimae observantiae ossicia obligationesq; vix dabun
tiar, quibus non aliquid hoeinodo arbitrariae libertatis accida . Ponas ossicium hominik, v Deum necessse habet enixe colere . certe in modo cultus, praeterquam quatenus diserte divinam determinationem praeciseis habet, siccine an aliter cultum ilhim quis instituat, in plurimis humano arbitrio est relictum quo quiden L.
ex fundamento, in publicis illa adlaphororum lituum varia desi, nitio
298쪽
nitio pendet, desin privatis arbitraria hominis cujusque in his multa potestas. v. g. diurnas ne an horarias an vero etiam momentaneas, gemitu ne an verbis ad Deum velit mittere preces scilice , ,&gemitus in DEI auribus clamoris extitisse novimus is , dimisi δεμ si propitius es mihi reccitiori plis aliqua, do viles iis per os aeternae veritatis edocti sumus D, quam parasangae precantium commemorationum Et vicissim quoque per longas atque ore profusas preces Donainum in partes pertractum scimus c). Igitur fere ad se RQ, ystore re ausim, in omnibus ossiciosis, atque ossiciosissimis humanae viatae potestatibus, etiamsi magis magisque in arctum coire in iis pos-st arbitraria libertas, vix tamen aliquam esse modo, quo communiter in vita necessitas ossicii obligationisque solet sumi quae non aliquid ejus, saltem in aliquibus aut aliqua circumstantiarum conis iunctum habear, etiam qyatenus ad ipsam ossiciosam expeditionem illa habet pertendere; uti patere potest, si respicias, quid usu OGGium, munus, obligatio etiam, dicitur, per exempla adducti, de alia ejusmodi innumei IV. Quin imo,cum hoc&genere nomine ossiciosae potestatis ad terminos progredere ulterioris respectus, dicendo talem,ctiam Motestatem esse, quae insequidem multum arbitrarii exercitii, in eodem autem ei rea idem subjectum personarum, juxta quod in peculiaris est, peculiare secum conspirans ossicium conjun-bum habet cujusmodi esse potest potestas omnis per familias
imperans, veluti patria, Inarit a Iis, dominica item illa, quae per civillam societatem imperium audit,&ea, quae cuivis alii societati praeses atque directrix potestas constituta est. Nempe deductum
insuperioribus est d), quomodo patris in filium, mariti in v Q- Η FZoj
rem, domini in servum, Imperatoris in subditos, Ic reliquorum o , elati conjunistioni praefectorum in socios, potestas, ratione hujus. dem conditionis erga easdem personas, in quas ea iis competita eum plurimo peculiari officio sit coniuncta. Imo denique nec exeluderem ab hoc genere, si paelibera potestas, & quatenus, qua-demcunq; peculia em sibi compositam o facio statem negativa seu quae non in faciendo consistiti habet, qualis e g. potestas est utendi locis jure gentium liberis,. item ex indultu superioris sa cultas faciendii
299쪽
endi aliquid in publico loco libertas sibi lucrandi potestas qua
dam exigendi debitum quatenus scilicet ita adjuncia est ne sib a Mo.Bης tas, ne cum njuria ac de trina ero vel publico vel privatorum etiam ovis.rer dom communibus publicisque locis exerceantur ci 'eadem b c .g .ca huic reqvisita indulgentia est alicujus temperamenti temporis mo-io .i; neqri dicique spatii possibilitatisque debitori sic adde, vel facultatem
in loc. pubi petendi humanitatis ossicia a quoquam, id ossiciosae rationis eo s. HLao6.d.8 junctum habere, ne ingravamen enormius, inque abusum facili-I. e Ilog. δε oris liberalitatis alterius procedat. Atque hactenus quidem curaiolat. D. g. I hoc osaciosa poteitatis genere fere consisterem, nimirum talenta
a L .fakid. adhuc dicendam existimans icui modo ut dicebatur sub init. thes)07.9. a V, peculiaris quaedam juxta conspiret compositaque lege iit, ejusdem cat. de uic circa candem perlonam identve negotium objectum, ossiciositas; desumpta appellatione hic, non tam ab ipso quidem quasi essentiali potestatis, quo ves tota vel maximam sui partem necessariae ossiciosaeque expeditionis est, cujusmodi in praecedentibus speciebus est; sed tamen ab accidentali proprio Οἱ b. io nempe peculiari teccuidam potestati lege composito, ' quasi constipato, circi idem .s pecie objectum, juxta ipsius potestatis exercitium exercendo.Obia ter etiam hoc adnotato , quod in iis maxime casibus, ubi osacium potestati coniunctum, in faciendo consistit, saepius in priorem ossiciose potestatis speciem res recidat, quando e. g. patris liberior improbitatem filii coercendi potestas in ipsam ossicii paterni necessitatem plane pertrahitur: similia accidunt in hujusmodi sinit,
V. Non autem extensam adeo cuperem hane potestatis o Lsiciose rationem ultra; puta ad usque ac ei dentalem quamlibeto fici cujusque cum potestate qualibet conjunctionem, in eaderet persona licet. a molentius eundiim censerem,etsi ejusdem circa eandem quo ave personam ex diversis tamen potestac obligatio causas sint. Intelliae potestatem, quae forte Titio in Sempronium credit exigendi est, quatenus idem Titius aut cuicunque alii,aut ipsi Sempronio ad ossicium paternum, pastorale aut quodvis humanitatis aliud ex alio capite causae obstrictus est. Tametsi forte neque hic, quatenua ex altera causa conventione iotestas cunia.
300쪽
obligatione ex alteri copula conjugali conjuncta est, donee utra-ove haec qualitas eandem personam respicilia peculiari quadam of
ncii ratione prorsus immunis ilia sileensenda quin potius fatemdum, accidere, quod etiam ex alia causa debitum seu obligatio, , Iiunde eompetenti potestati sese implicet, eidemq; ossiciosi qua dam rationem imprimat res manifeste per Iurisprudentiam proditur, in casibus, ubi potestas exigendi, non ejusdem statuitur esse libertatis adversus parentes , caeterasque, quibus sngularis v ne ratio debetur, personas, neque etiam ejusdemessicaciae adversus has demin reliquas, quibus quis vi ei sim simili modo singulari vel 'honesti vi neu lo conjunctus est, veluti conjugem, secium, donatorem, vel etiam cujuscunque liqvidi debiti debitorem, quam adve sis quosvis alios; quando ipsa isthaec crediti ex alia causa cuique risu, re competens potestas in illos,restricta quasi est ad quandam conve 'nerationem eorundem a); in istos, ad id quod facere possunt, ne ii . 'honesto victu b egeant ad hos,ut compensetur, quod vicissim his VI, Giρ eodem hoc qui potestatem illam habet debetur Q. Unde adeo jossiciosa potestatis haec tandem ultima videri possit pr6tenso, qua tenus nempe, qui illam in alteram habet, eidem vicissim jure sit ad ' ossicium obstri eius; non vero tam , quatehus alteri quod non ill l
hoc antem tandem casu, licet in eodem subjecto ossicium eum po
testate haereat ita distra ista ab invicem utraq; qualitas videri possit, quod mutuo sese non assiciant, quia videlicet, a principio licet u 'no,non parallelum tamen aut ad sese reflectetem, sed in diversunt, propositurei habeant cursiam. VI Sed&hae fortὸ se ita habent sinapii eius, siquidem diversae illae persona: quarum alteram Pis potestati obno iam habet, alteri ossicio obstrictus est se ipsas inter se non ita contingant, quod quae ines eram fiant, aut notidiant. alterius intersit: Si enim hoc est, etiam sine ad priorent ossiciosam rationem potestas videtur retrahi v. g. crediti, ne aeque, atque ad verius quemvitaextraneum, libertus in parentes liberosque patroni,sin evenia eos in justo dyl. . . dem cando, eam exercere possit. 60 quia scilicet per has ipsas patronum tu rotast. contingentesperscinas flacium ipsi patrono debitum Nideri Pot o . . deis