Emendationes in Cornelii Taciti libros [microform]

31쪽

sitos eluendam sibi statuerit. - De particula que in crebrisque explicationi inservient vid. Boellich. Lex. Tac sub v. et Handii urseil. II. p. 77. - Sejani nomen in se iam corruptum Ania. III, 35 et Ania. VI, 30 isse lani, is Sejani. Eadem ratione usus commodissime etiam expleveris a cunant, quae est VI, 40, Si nomen . ruseius quasi geminatum et per compendium scriptum Statuas et aluseae i. e. et alii senatores. Neque enim aliud quidquam locus postulat. cs. II, 77.

0uae in laudem Drusi, cum patre Tiberi comparati, a populo trahebantur, a scriptore referuntur ab eo in urbe, inter coetus et sermones h0minuni obversante secreta patris mitigari: Neque luxu in juvene adeo diSi licebat huc potius intenderet, die in aedilicationibus, noctem conviviis

traheret, quam Solus et nullis voluptatibus avocatus maestam vigilantiam et mala cura exerceret.

Sic M. Varia tentaverunt viri docti Lipsius editionibus , Seyssertus ludicris actionibus Hauthalius meditationibus sive malis declamationibus, recitationibus, judicationibus, Mercitationibus ); Berctius ' diem daret factionibus coli. Di cass. LVII, 14 et ac Ann. I, 76. Sed de ingenio loci egregie

judicavit Halmius '), 0tionem requiri Sseveran eam, quae luxum quendam solutioris vitae voluptuosum neque ta-nien dehonestantem prodat. uam ipse proposuit emendationem, ludificationibus scribi posse censens, ea neque ipsisutisfecit et aliorum assensu destituta est. uare nobis liceat novo periculo suadere, ut aedificationibus solvatur in duo verba et legatur: diem equiriis, aetionibu3, noctem convivii traheret.

32쪽

Non vereor, ne nimiae audaciae arguatur haec qualis cunque emendatio, si nodo reputare velis ae saepissitne litterula e in codicibus scriptum et utramque inter se in nostro

quoque codice confundi sexcenties itemque litteras distis, et similitudine magis inter se affines quam dissimilitudine diversas esse concesseris. Denique finge tibi in aliquo antiquiore codice scriptum suisse eqtris actiontibus et facile corrumpi potuisse haec duo verba in disicationibus

non aequo perlinacius negabis.

At ipsa vocabula dubitationem movent Novi quidemiis vidi locis, quos affert FOrcellinius, non nisi ludos Martis

solemnes eo nomine significari; et Festus quoque radit: Aequiri ludi, quos Romulus Marii instituit per equorum cursum, qui in campo Martio exercebantur. Sed tamen ipse Ovidius dicit, eae vero positum permansit equiri nomen. Fast. II, 859. Vocabulum igitur Sumptuin St e re, C. equorum cursu. uidni Tacit eandem rem eodem vocabulo licuerit appellare, licet non sollemni illa significatione praesertim quum alios quoque Iudos equorum cursu celebratos

esse ex acito ipso conflet cf. XV, 74. Et quid denique hic locus magis desiderat quam id ipsum, ut luxus quidam

insolentior et supra morem auctus recenseatur celerum cursum et regimen equorum inter oblectamenta trincipibus

habitum, juvenilibus praesertim annis, et per se verisimile est et firmatur iis, quae a citus de Nerone diserte tradit Ann. XIII, 4. Actionibus primam et propriam significationem esse in rebus scenicis, et de histrionibus, sicut de oratoribus usurpari satis notum, et praeter alios hi duo loci docent Cic. r. II,

17. Accedit actio non tragica nec scenae, sed modica jactatione corporis, vultu tamen multa conficiens; et ad Fam V, 12, 19. Secernas hanc quasi fabulam rerum eventorumque nostrorum. Habet enim varios actus multasque actiones et consiliorum et temporum. Conser etiam Vitruv. V, 7 2. ideo, quod apud eos Graecos tragici et comici actores in scena peragunt, reliqui autem artifices suas

33쪽

pe orchestram praestant actiones. Iam vero adde his, ut verum probasse videamur, quod ex Dione constat, τοῖς ὀρχηστα; Drusum mirum quantum studuisse, eosque ideo nimio favore suo in superbiam atque insolentiam compulisse. Etenim, postquam conviviorum quoque nocturnorum OnSuetudinem et vini intemperantiam in Druso notavit, his ipsis verbis pergit: τοῖς τε Ορχθσταες υτω προςέκειτο, υσυ καὶ στασια ιν αυτοὶ καὶ μηδ' etro των νομων, ους In ριος π αυτους ἐςενηνοχει, καθέστασθαι. Dio C.

0uibus de causis luxus mensae, per annos centum profusis sumptibus exerciti, paulatim exoleverint et sua aetate nulli fuerint, Tacitus exposuit eamque expositionem ita concludit Verum haec nobis majore mertamina ex honesto maneant

Plerique locum pro manco aut signaverunt aut ipsis autore emendaverunt, ante majores interposito in. quidem locum pro corrupto potius quam manc accipiens breviter dicam quod sentio. Revertitur scriptor a causarum explanatione ad continuationem rerum et in sine digressionis ad initium respiciens, eorumque quae dixerat causas ejus mutationis quaerere libet, cogitando memor hic, ni prorsus salior, scripsit: Verum haec nobis mutata ertamine ex honesto maneanti

Ad verbum manere Rothius l. l. p. 122 jubet conferre XV, 21 decernaturque et maneat provincialibus. Cui Ioco addo II, 3 pleraque manent XIII, 1 manet tamen abolitio. XIII, 28 manebat nihilominus quaedam imago.

Arma ceperant Thraecum gentes contra intentiorem Romanorum dominationem, prompto libertati aut ad moriem

34쪽

animo Poppaeus Sabinus, exercitu in unu in conducto, castra transtulerat hostein propter et castello inclusos obsidebat. Et jam barbari in extremam necessitalei adducti alacere corpora hominunt, quos vulnera, quos sitis pereinerat: rebusque turbati discordia accessit, his deditionem aliis mortem et mutuos inter se ictus parantibus, et erant qui non inultum exitium sed eruptionem suaderent, neque ignobiles, quamvis diverη sententiis. Verum e ducibus Dinis, provectus senecta ponenda arma diSSerebat primu Sque Se - victori permisit.

Nuperrime, et optime ille quidem, de hoc loco disputavit Aebius ). Tamen vereor, ne conjectura sua neque ii mobises, paullum a vero declinaverit. Molestam esse vocem ignobiles et vix serendam, neminein puto insilias iturum Bitterus judicat: hoc a Tacito esse nequit, et Nipperdeius glossam ex margine in textum ranslatam suspicatus Verba ignobiles, sententiis uncis seclusit. At hoc quidem est linis audacter agere, eaque audacia ab alinio et urinio Uijure reprehensa atque ablegata est. Sed ne Doederiinus quidem, qui unus editorum hunc locum interpretando sustentare studuit, omnem dubitationem exeinit, neque succensebit vir clarissimus, mihi summa pietate colendus, novo conamini, ut qui sua ipse interpretatione haud sortile confisus esse videatur. Particula enim concessiva quaninis non satis dilucidum habet oppositum cui concedat, praeeunte notione ignobiles. An his quidem liceat diversis esse sententiis, non itein nobilibus Nempe arctissime haec verba cum et erant qui conjungenda sunt; alioquin, si ad discordantium utramque partem Spectarent, ipsa non carere debebant proprio verbo erant et majore interpunctione post suaderent opus esset.

35쪽

erant qui Ion inuteum exitium sed eruptionem suaderent; neque in dubio res, quamvis diversia ententiis. 0uippe vocabulum sententiis ultimo loco positum, Dinis dux ad deditionem promptus et statim digressus, Turesis eruptionem in proximam noctem parans, suo quisque cum sequentium globo, totus tenor narrationis, Omnia, quantum video, clamant, eam quam Suademus oppositi notionem necessariam esse.

Tantum autem abest, ut variata elocutio Tacito indigna sit ut amari ab eo viri docti mullis exemplis moneant. s. inprimis Boetich. ex Tac Proteg. - Neque palaeographicam fident prorsus denegabit, si quis expenderit, quam facile litterae elis confundantur et quam sit in proclivi suspicari, scribentis animum per aures consonis utrimque, quas vocant, Vocalibus deceptum, a vero aberrasse. - Αd locutionem Tacito satis requentem s. His IV, 4. ceterum innidia in occulto, adulatio in aperto erant; et quae Boeltich. alluli exempla sub v. in Hand Turs III, 255.

Aggrippina, cum viseret eam Caesar, invidiam et preces orditur: subveniret solitudini daret maritum habilem adhuc iuventam sibi, neque aliut probi quam e matrimonio solatium esse in civitate . . . Germanici conjugem ac liberos ejus recipere dignarentur. Hunc locum eo attuli animo, ut iterum exemplo demon- Strem, lacunas, quae quidem in Od. Med. sive ut supra tectae, sive ut hic indicatae, vere insunt, haud raro suo complemento refici et explanari posse, si eas studio vitandae diitographiae, quae videretur, productas esSe praesumas Librarius spatium tredecim fere litterarum vacuum reliquit.

Nimirum quam sibi deprehendere videbatur diitographiam ex-

36쪽

perare. uid autem ex sevientia probabilius querulisque Agrippinae oeibus accommodatius, quam si scripsisse aci-ium cogitemus: resse in civitate, qui viduatam Germanici conjugem ac liberos ejus recipere dignarentur. Vel solum verbum recipere hanc quam dicimus vocem reposcit. WAnn. XVI, 30 Servilia nuper marito Annio 'ἴsione in emsium pulso viduata desolataque Finge in archetypo fuisse exaratum civitate imdata et intelliges manifesta Videri OSse geminationem.

Alterum subjungo locum, qui mihi quidem eodem vilio cunam, licet 0 indicatam, raxisse videtur. Ann XII, 54M. alter exhibet: γSane praebuerant Iudaei speciem motus orta seditione, OStquam cognita caede ejus haud obtemperatum esset manebat metus ne quis prineipum

Editores ante postquam signum lacunae ponunt. At restitue sane praebuerant Iudaei specim motus, orta seditione ob saesaris edictum post, cum cognita etc. et sana sunt omnia. Verba obcces.edicto . e. ob C. Caesaris evictum propter ea quae antecedunt ori editio pro illographia accepta exciderunt.

0bvia est in codd. permutatio litterarum et nec minus t et , unde plus satis confirmata nostra conjectura. f. IV, 65 Mengbum, advenarum XVI, 22 tenebo mte, Nero et Heraeum l. I. p. 93 coli. p. 127. 0uid quod tertium, quartum, quinium locum certo ac

pr0Sper eventu sanare licet, modo ne medicinam hanc abhorrueris: Ann XIV, 2 concursu plebis, usque ad Aeditionem ventum est senatusque in quo ipso erant studia te.

37쪽

Ilia vulnus claudes, si ex senatus depromere velis vo-eem cinctus, quae illographia velut enatus poterat haberia librari ideoque expelli. Tutius hoc, quam si cum Iacobo et Halinio obsessus inseris. Germ. 46. nec aliud insantibus, suffugium quam

ut in aliquo ramorum nexu contegantur.

Recle IIaasius post aliquo lacunam notat; nam certus quidam locus sit oportet, quod senum receptaculum appellatur. Haud absurdum fuerit suspicari, carum aliquod suisse, quod invenies si expulsam geminationem ponas Illabae quo ex avo vel ortam vel suspectam et corrigendo restituas:

quam ut in aliquo cavo ramorum eae contegantur.

Dial. 33 lege sed longe magis facultate et eloquentia contineri rem, nec tu, puto, abnue eie. 0uamquam enim nuperrime etiam Rothius, vir clarissimus et de Taciti libris optime meritus atque nunc ipsum merens, TyrKhilli emendationem usu eloquentiam laudavit, tamen Vereor ut ea probari possit. loquentia Opposita est scientiae, ut arti opposua facultas. Docent sequentia, quibus lacullati vim eloquentiae, non usum accedere Messala contendit.

Haud ciuerit absurdum tradere montem eam antiquitus duerquetulanum cognomento fuiSse quod talis silvae frequens secundusque erat, mox Relium appellitatum a caele Vibenna, qui dux gentis

Etruscae eum auxilium appellatum tauisset, sedem eam acceperat a Tarquinio Prisco, seu qui alius regum dedit nam scriptores in dissentiunt. cetera non ambigua sunt, magna ea copia per plana etiam ac foro propinqua habitavisse, unde Tuscum vicum e vocabulo advenarum dictum. Ita cod. Iolum exscripsi locum, ut aditus ad probandam eam, quam allaturus sum, emendationem paratus et

38쪽

- 30 ipso narrationis argumento quasi munitus sit sim non est, quaestionem, quae s Caele Vibemia deque tempore est 'io. Videant viri docti, quomodo veteres seriptores de ea discrepantes inter se conciliari quoani; nos a Thabemu

egregie etiam contra iebulirium et o Muollorum de caelo Vibenna, gentis Etruscae duce, disputavit. At id quidem non capio, unde rellius tam certo Oinpertum habuerit Taditum hic non gentis alicujus ex Etrusca civitate, sed totius alio- est, quod ipsi auciore praejudicatum ei fuit, ava- ω-hrae veram esse lectionsim sine ulla coniro erkia tan ii vero S controversia, inque ea quaestion cardo 'litur totius rei leniin, ut hoc prasmon amus, aperte iacit lium cum caele Vibenna ait naria fortuna eaeactum Etruria sentitur Beggenbergerus, ita diluuid expositum video, ut neminem posthac putares de auxilio a Vibenna aio bella:

tores in hoc loco consilii, quia, quoiquo critieis sivo a'iquiorum einporum sive nostrae aetatis prolatae sunt emendationes, aruin nulla prorsus satisfacere videretur. iu ne-

dem inveniendi veri sic monstraverunt Iadobus hi Berio bergerus, ut id solum dolendum sit, quod in sinu acumen foriunam non habuit comitem, certo meritum ii in n. s. p0st illos vorum viderii. am primum .d ' a inhuam vindicaverunt, appellarum non foedam labem ex emerari repetitione praecedentis verbi appellitarum 2 e -

39쪽

sentes, sed corrupiam esse vocem, a Tacit prosectam, Sseverantes. Deinde luce clarius et irinissimis argumentis docuerunt, de aeui hoc loco, non de auxilio serendo agi. Denique dissolvendo vocabulo appellarum velut victoriae parandae signum praetulerunt sequentibus. Jacobi autem conjectura cum eaeu jura per bella tempta

nisset duplici vilio laborat, quod ei nimis artificiosa est, et ex Claudii polius verbis quam nostri loci ingenio pelit nescio quid alienum asseri Ad haec exul dici non potest, qui

armis jura recuperaturus est BeZZenbergeru me Sen- lenii propius accessit ad veritatem auaeilium mulas m αι-lium. Facile enim permutari has voces, documento est alter Medici, qui XIII, 23 exhibet auriliumque accusatori inrogatum pro eaeisiumque Sed quod suspicatus est vir alioquin sagacissimus, in appellatum tavisset latere ob bella tutum orarisset, id quidem paullo longius a cod. scriptura recedit et sententiam praebet languidiorem ac Tacito vix tribuendam. Illud ob bella, molestum ei prorsus supervacaneum, nimis riget

aut negligentius angit rem relatu dignam. Non magis mihi

persuaserim, quam nuda ista verba cum aurisium tulisset, hoc scripsisse Tacitum, ne nutu quidem indicantem, aut contra quem auxilium aut cum quo bellum inciderit. Nos itur in hanc delati sumus conjecturam, pro cor ruptis verbis:

cum aurilium appellatum . . lauisset seribendum esse: cum in risium ab illa comitam esset.

Quae emendatio et proxime ad codicis scripturam accedit, et ex eo etiam veri similior videatur, quod cum Claudii imperatoris ratione ad verbum sere conveniat. Ita enim bilegimus: Sergius Tullius Caeli quondam Hrennae sodalis

fidelissimus omnisque ejus casus comes, Ogtquam varia fortuna eaeactus cum omnibus reliquus Caeliani eaeercitus Etruria aecessit, montem Caelium occupavit. Omitatus igitur est Vibenna et singulis sodalibus et exercitu Suo, ejus gentis reliquiis, cujus auctore Tacito dux fuit. Jam vide,

40쪽

quam apte cohaereant omnia seque invicem illustrent atque confirment. Dux Vibenna, variam in Etruria fortunam expertus dem mactus Etruria, comitatus gentis suae reliquiis, eo venit Romam et sedem accipit montem uerqueiulanum qui postea ex ejus nomine Caelius appellilalus est. Adsena rum autem magnae copiae Tusco vico vocabulum suum altulerunt. uis unquam, quaeso, crediderit advenas dictos esse I acito, qui aurilium tulissent'

Titus Sabinus illustris eques Romanus, Latinii aliaris

aliorumque senatorum detestandi fraude captus, majestatis accusatus et in carcerem tractus est. Inde non alia magis anxia et pavens civitas, egens adverSum proximos congreSSus, conloquia notae ignotaeque aures vitari P etiam muta atque inanima, tectum et parietes circumspectabantur. Codicis eclio aperte corrupta. Fluctuant autem virorum doctorum opiniones necdum verum reperium est. Nam in eo Waltherum recte vidisse arbitramur, quod habere dicit sua epitheta civitatem nec convenire bono stilo, ut iratas anaiae pavens post trahat languida illa verbas egens a proae Poterat dicere, trahat ullum novum epitheton. Nam

hanc rationem variatio elocutionis Tacito consueta videtur poscere, ut novum sententiae exponendae membrum inducatur quasi novo habitu, forma, colore. Atque in sententiis similiter compositis eam notavi legem, ut non nisi substantivorum excipiant infinitivorum constructiones. cs. c. 10 quo erba accrderent, fuga, nastitas; deseri itinera, fora. VI a ita primo concuraatis et preces, dein strepere praetoris tribunal Itaque suspicor aut Segnitia adversum proximos aut gapientia a

Η0 magis placet, quandoquidem non vituperantis sed eum indignatione approbantis sunt verba segnisi autem vitium