장음표시 사용
51쪽
χωρει δ' πίσωτα με ε γαίας φων3' εἰς γαῖαν, τὰ δ' ἀπ' αἰθερί - βλαστοντα γονῆς εἰς πανιον πάλιν φλθε πολo θνησκε δ' -Mν τέον γεννομένων, διακρινομενον δ' αλλο προ αλλου μορφὴν τερα ἐπέδειξεν. Sed transeamus russi alterum docum, qui haec sententia recurrit: 795. linquitur ut merit maternum nomen adepta terra sit, e terra quoniam Sunt cuncta creata. Hi o. quibus Gn. eumque secutus o. argumentationem interrumpi censent, antecedentibus duobus paene flagitari mihi videntur. Etenim terram esse matrem rerum, non mare aut caelum , quod confirmaretur causa erat nulla, quoniam terrae notio in antecedentibus sine ulla vi ponitur dicitur ita primum terram sustulisse herbas virgultaque, inde loci mortalia saecla); sed si additur non caelum aut mare res procreasse , X8sectamus etiam ut inde concludatur set e reta igitur mater est Τ). Cuius sententiae sormam linquitur ut terra merito maternum nomen
ad ela a 44 in qua Gn. offendit - satis defendi puto simili, quae exstates 160
89 Id quod nostri caelum memorant, Grai perhibent ast hora: m Quidquid est hoc, omnia animat format alit auget creat 91 Sepelit recipitque in sese omnia. Ommumque idem est pater, 92 Inditam eadem aequo oriuntur de integro atque eodem occidunt, ut in v. Lucretii V 318 sqq. qui illis similes sunt, caelum sive aer significatur; quem dicit acuvius, negat Lucretius omnia creasse. Aliter etiam aether' accipiendus est in aeuvii tam VH eiusdem fabulae v. 93mater est terra ea parit corpus animam aeter adium quo v. aer dici videtur genuisse solam animam . 1 c U 115 sqq. tellus vix animalia parva creat, qua cuncta crearit
haud, ut opinor enim mortalia saecla superae aurea de caelo demisit funis in arva, nec mare nec fluctu plangentis saxa crearunt, sed genuit tellus eadem quae nunc alit X e.
52쪽
ut merit celer his rebus dicatur imago. Sed si . quos tractamus, non ab interpolatore e o. V 21. 2sumpti sunt, iam non dicebit negare primo loco eos primitus
Hunc igitur terrorem animi tenebrasque nece8Sest non radii solis neque lucida tela diei discutiant sed naturae species ratioque
Hos o Gn. in . I a Lucretio abiudicat eandemque sententiam Sauppius videtur amplexus, ind. legi Gott. 1880 g. 13. Pro causis affert ille primum, quod verba hunc terrorem non radii solis neque lucida tela diei discutiant necessest non habeant quo spectent, nisi praecedant Verba, quae ceteri locis praecedunt veluti pueri in tenebris, sic nos in luce timemus . Negat enim ea reserri licere ad O. 132 33 - id quod Br et Stueren- burgius voluerunt quoniam terror aegrotorum et somniantium ne naturae quidem specie pessi possit. At reputemus Lucretium sibi proposuisse ut pectora liberaret a superstitione aliisque vanis curis iam exponit in fronte quasi totius carminis homines, insomnis et vigilantes, sano et aegrotos, sollicitari maxime simulacri mortuorum, quo Vivere credant. Quid quaeso haec, si hunc terrorem pellere non potest 3. Certe hoc e posse aut confisus est aut promisit, nisi ipse consilium carminis irritum sacere voluit. Non quidem aegrotis ipsis et somniantibus terror adimi potest, at eius timor, qui somnia deorum Occultae mentis indicia putat, dispellitur, cum rationem eorum perspiciat neque omninois, qui persuasum habet Vana esse illa simulacra, in somnis eis angi solet. Nam sequibus in rebus multum sumus ante morati in somnis eadem plerumque videmur obire IV 963 65. Vereor tamen ut ita sententiam huius loci recte reddamus, potiusque crediderim hunc terrorem animi 146 significare fit errorem, de quo ante dixi non certum illum, quo qui morbo adsecti somnoque sepulti sunt vexantur , Verba autem non radii solis nec lucida tela diei scripta esse eorum causa quae antecedunt terrorem animi tenebrasque cf.
haec . . . qui cuncta subegerit ex animoque expulerit dictis, non armis . . .
Alterum Gneissi argumentum, quod cuius 149 respiciat ad
vocem carmine o43, recte iam O. refutaVit, cum pronomen
illud referret ad naturae species ratioque sed fortasse ne haec quidem Verba audiuntur neque aliud quidquam . 14 dicitur nisi
53쪽
- 46 hoc: atque principium hinc petam Itaque quoniam offensiones non exstant, vergus retineri censemus. Excipiuntur eis
nam veluti pueri trepidant atque omnia caecis in tenebris metuunt, sic nos in luce timemus interdum nil quae sunt metuenda magis quam quae pueri in tenebris pavitant finguntque sutura. Hunc igitur terrorem ceti. Gn. 19 sq. Το . 45, r. 202). Totam hanc complexionem Gn. assentiente Τοhtio in Il. II et III eliminare studet. V. II 55 ait quae particula inam scinducantur non confirmare antecedentia, sed eis esse consequentia A etsi non na8citur ex timore ignorantia, tamen, quoniam illius causa est, ex e cognoscitur sive id quod idem valet, timor indicat ignorantiam Furchi emeis Unwissenheit, ei si daraus ervorgehi). Iam interpretatio aperta est Religiones pelli nequeunt armis
opibus 37-42); quodsi ita pelli nequeunt 43-46 , quid dubitas
quin ratione possint sive quin haec sit rationis egestas cf. Hoer- Schelmannus, acti oc phil. Lips. V g. 29) Omnis enim vita laborat in tenebris ignorantia 47 - 54 nam, i. e. hoc apparet inde quod ut pueri . . . interdum timemus quae . . . In a confirmatione omnis vita laborat, nam interdum timemus quae s non offendes, dummodo vocem interdum recte iungas: istimemus quae interdum non magis metuenda sunt quam quae pueri pavitant Q. e. timemus interdum vana sic I 817 8 .pg. 20 sq. eadem magni refert primordia saepe cum quibus et quali positura contineantur. Π 954 sq. fit quoque uti soleant minus oblato acriter ictu reliqili motus vitalis incere Rese. IV 121 sq. fit quoque ut interdum similes existere avorum possint et referant proavorum saepe figuras 123 1 sq. violent turbine saepe correptus ni Io sertur againus ad vada leti VP 13 sq. nec mirum, cum plena animae ven8icula pareas mel e de haut parvum sonitum displosa repente. VP 489 sq. haut . . . mirumst, si par V tempore saepe tam magnis nimbis tempestas atque tenebrae
VI 639 sq. nunc ratio quae sit, per sauces montis ut Aetnae expirent ignes interdum turbine tanto, expediam.
54쪽
V 714 Nilus . . rigat Aegyptum medium per saepe
VI 80 sq. solio serventis aquai quam facile in medio fit uti des saepe ruinas. VI 910 sqq. eatenam saepe ex anellis reddit pendentibus ex se. quinque etenim licet interdum pluresque Vi
II 974 sq. subus acre venenum8ti quod nos interdum tam suam recreare
pariter accipio o. V 33 sq. genus humanum frustra plerumque probavitvοΙvere curarum tristis in pectore fluctus. Sed haec exempla sufficient, ut etiam eo de quo dicimus loco hinterdum ad solum obiectum quod est nil quae sunt metuenda magis resere liceat. - Restat ut dicamus de tripliei significatione vocis tenebrae 54 - ignorantia 55 58 caligo noctis 59 se angori. Negare hanc variationem molestam esse nihil attinet argumenta autem eius iudicii vix ulla investigabis. Itaque satis habeo monuisse poetam ipsum illas notiones ortasse non omnes subtiliter distinxisse 5 vita laborat in tenebris, 5 terrorem animi tenebrasque atque duas quidem otiam in v. V 35-41, qui non tentantur, discernenda esse cf. r. qui adhibet v. I 449-52). Certe propter hanc solam rem nemo illos o expunget. n. ipse cum emendatori eos tribueret, Ut eis prooemium cum disputatione iungi sensit. Sed non emendator eos scripsit. Qui quidem prooemium libri I, eisdem versibus conclusum, a Lucretio absolutum esse concedit - hoo autem concedunt omnes, ei antecedentium exordia ab emendatore suppleta esse contendenti fidem recte denegabimus.
Etiam libri III prooemium deletis illis versibus 87-93)truncaretur. Qua nisi fallor causa motus Goebellas l. i. g. 27), cui assentitur Br. ibi o quatuor tantum priores ad interpola. torem retulit. Sed hoc non magis probaVerim. Neque enim hinterdum h. l. quamquam antecedunt v 37 sqq. semetus qui turbat funditus humanam vitam ab imo, omnia suffundens mortis nigrore, neque ullam esse Voluptatem liquidam puramque relinquit magis displicet quam in . H. Gravius illud quidem videtur quod ante hos v. de certo mortis timore dicitur, in ipsis autem in universum de rebus non metuendis. Sed quis non extemplo sententias ita conectet homines Acheronta vitare petentes saepe iam patriam et parentes prodiderunt; timemus enim in morte aeternas poenas I 111 aliasque formidines, quae non magis me-
55쪽
- 48 tuendae sunt quam quae pueri in tenebris pavitant Quod si probatur, illi uv. h. I. vix magis offendunt quam in 1. VI. 35-41), ex quo in hunc translati esse dicuntur. Etenim si accuratius inquiremus in illum locum hiatum animadvertemus inter sententias probavit Epicurus homines plerumque frustra Urarum fluctus in pectore volvere nam interdum timemus . . qui quidem hiatus Milo ita expletur probavit Epicurus homine . . timere; hoc verum est; nam timemus . . . Sed incohata est Oratio, quasi ita continuaretur: probavit Ε.), cuius ego ingressus vestigia . . ratione persequor . . V 55). Quae cum ita sint, versus tres inseriores primitus positos esge arbitror in I. , totam seriem in 1. II, postremo in ultimo
Versus omnes, de quibus diximus, Lucr memoriter repetiisse putari potest, multos etiam ita ut eum iterati salleret. Restant duo loci, qui longiores sunt quam ut hoc probabile sit.
IV 221 - variae, voces volitare VI 27 - varii
Postquam Oebelius quaesti Lucreti. g. 22 sqq. demonstrare studuit v. V 218-29 salso esse repetitos, Gn. etiam antecendentes duos 1 et 17 a Lucreti abiudicavit atque in
hanc sententiam abierunt fere omnes. Sed causis, quas asserunt, non assentior. Contendunt enim a v. 177-215, quibus de simulacris agatur, alienum esse quod fluant a certis rebus Odores, frigus a fluviis, voce volitent per auras, quoniam odores frigus
voces non simulacra sint. At utrum emuVia, quae aure naresque lacessunt, nominentur simulacra, an ea tantum quae oculis
cernuntur, me iudicio ad rem non multum facit os amsin IV 881 simulacra meandi, IV 556 servat vox quaeque formaturam et figuram 571 imago verbi, T sorma verborum). Nam certerati simulacrorum eadem ad Omnia quaecumque sen8u lacessunt effluvia aeque pertinet conseras e g. qua ratione imago de speculo in speculum tradatur, ut quinque etiam aut sex simulacra uant
IV 26 sqq. maxime 326 sqq. et qui saxa sex etiam aut septem pares forma verborum reddere possint IV 572 sqq.). xplicandi ratio est simillima, quod vel transitione indicatur, qua posita de visu ad ceteras perceptiones sensuum tractandas procedit 522 sq.):
Nunc alii sensus quo pacto quisque mam rem sentiat, haud quaquam ratio scruposa relicta est. Audi Opponi cum de visu, dore, sonitu, ceu Sensibus
agitur, quid sibi volunt frigus fluviorem, calor solis, aestus undarum At respiciatur illa quae in rebus apertis fiunt e fluvia comparationis gratia adhiberi frigus ut a fluviis et q. q. 219)ita ut eis illustretur et ortasse etiam comprobetur omn' per-
56쪽
ceptiones fieri diuviis. Nam cur Digus calor aestu magis recedant a fluviis sole undis, quam . . ab lentibus rebus corpora,
quae Odorem excitant, hiscendist nulla potestas es. IV 54-66). Non igitur videtur haec pars abhorrere a libro, qui est de sen-8uum perceptionibus. Negatur autem eam pertinere ad celerem motum simulacrorum. At hoc caput absolutum est . 15; eique clausulae loco subiunguntur'. 216 17 versu autem 1 ratio simula rorum, quae oculos laedunt, transsertur ad cetera muria 219 fluunt . . odores, 22 voces volitant per auras, 222 in os Venit umor saporis); atque huius quidem partis summa comprehenditur v. 25 sqq. usque adeo ab omnibus rebus res quaeque fluenter sertur sine mora ac requie, quoniam omnia Semper cernere odorari licet et sentire sonare). - Quae si recte XPO-8ita Sunt, . de quibus agimus, in I. IV suo exstant Ioco; quin iustam etiam sedem teneant in . VI, nemo umquam dubitavit. Hic enim eorum ope se effluviis explicatur qui agnes lapis serrum ducere possit. Iam quaeso reputemus ad hanc rem omnia exempla esstuviorum pariter accommodata 88e, Vel potius frigore fluviorum calore solis aestu undarum clarius demonstrari etiam de ferro emuVia posse recedere quam . . odore et sonitu, quae emuvia esse illorum demum exemplo in Versibus, quos tractamus, confirmatur. Ergo in I. V hi v. non primitus locum occupaverunt; sed requiri in eo videntur. Unde consequen est utroque loco eos deberi Lucretio. Quod si probatum est, in o.
926 50 - Ι 1 25 950 qua constet compta figura, IV 25 ac persentis utilitatem),
de quibus cum ipsi decertandi rationem non praebeant diu di88entiunt homines docti, non diutius remorandum est. Etenim si eis in quos inquisivimus versibus uer revera bis in diversi argumentis usus est, cur hos iterare dubitarit, causam vix indagabis.
Non quidem sicut illi inserviunt ipsi disputationi sed si exordium librio a Lucretio persectum est cf. g. 47), etiam libri IV
exordium ab eo perscriptum esse colligi licet. Inra. I tamen illoso primitus locum habuisse non per D tantum probabile est, sed difficile perspicitur, cur versus, semel apte positi in fronte libri IV, postea inserti sint in alium librum, ubi non perturbant quidem disputationis ordinem, nequaquam tamen flagitantur contra qui factum sit ut poeta in materia non tam poetica quam philosophaisquae plerimaque videtur tristior esse eos primo cursu intexeret in i I nemo opinor non persentiet. Haec sere sunt in carmine Lucretian iterata. Quae quoniam Lucretio vindicanda esse nobis videntur, plerisque autem criticis displicent, neque iniuria, si ad severiores venustati lege exiguntur,
57쪽
iam denuo suscipimus quaestionem, quam ante commentationem ipsam reposuimus num probabile sit in perpoliendo carmine poetam ea remoturum fuisse. Quae ipsum videntur fefellisse, de eis non est quod copiosius dicam; sed multos . sciens de memoria repetiit. Ne hos quidem recte dioes eum mutaturum suisse, quoniam diserte interdum priorem locum legentibus in memoriam revocat, ipse igitur repetitionem admisisse censendus est. Ampliores
autem illas versuum complexiones, quae ut ad verbum saepe concinunt ita evoluto carmine iteratae videntur, si qui eas contendat Lucretium in aliam Ormam coacturum suisse, non multa habeo quae opponam. mendatori ver ne eae quidem tribuendae videntur. Nam quamquam incommoda orationis, quorum aliquot indicavimus, embolia infirmo plerumque vinculo eum carmine iuncta, argumenta, quorum alia sunt minus constanter ad finem perducta, alia in iustum ordinem non redacta, luculenter docent carmen non Ouinibus numeris absolutum esse, tamen et disputationes et prooemia ea qua nunc exstant forma concepta sunt a Lucretio.
caput Π. De ration qua intorcodit intor Lucretium t Epicurum.
Woluerus Lucretii philosophia cum sontibus comparata, Groningae 1877 extra dubitationem posuit Lucretium non modo
in universum Epicuri doctrinam reddere, sed singula etiam ab eo petivisse argumenta. Sed quod discrimina statuit, quibus Lucr. magistri philosophiam contaminarit, eaque orta ess contendit inde
quod Lucretius eius mentem non satis perceperit, ultra Verum progredi mihi videtur. Epicurum ait g. 10 sq. cf. g. 178 congruenter eum
philosophiae suae fundament statuisse Iibertatem VoΙuntatis, Lucretium pg. 99 inconstanter in I. II docere voluntatem esse liberam,
contra in I. IV eam suam habere causam, ergo non Bsse liberam. Mihi Lucretius de hac re neque secum videtur pugnare neque magistri sententia aberrare. Cui quidem quid placuerit acem alius perscrutari non pus egi. Omnes enim scriptores confirmant testimonium Diogenis Laert qui XI tradit eum Voluisse hτ παρ εμυς αδέσπor ον ba i. e. voluntatem esse liberam. Cuius libertatis i
58쪽
erat finis ut necessitatem effugeret eio de nat deor. I 25, 69),sausa emesens sive condicio declinatio atomorum Oio de sato 10, 22, 3). Sententiae, quam adumbravi, non adversantur fragmenta Herculanensia nam quod Gompertius Neu Bruchatile Epikurs, Wion 1876 ex eis eruisse sibi videtur: Epikur War nita . . . Indeterminist; er arisin segne de Fatalismus nichi des Determinimus , ex eis p Re demonstrari iam Zellem negat Ρhil. d. Grieta. I 1, 24 adn. 4). - Concinunt cum illa sententia
quae Lucr. in . II disputat. Woluerus ipso pg. 100 citato. 27 sq.: Iamne vides igitur quamquam vis extera multos pellatis invitos cogat procedere saepe praecipitesque rapi, tamen esse in pectore nostro
quiddam quod contra pugnare obstareque possit 3 Sed in I. IV idem homo doctus iudicat Lucretium cogi voluntatem
non liberam esse fateri. Nam ita argumentatur Si ambulare volo, simulacra meandi primum accidere debent ergo si hiscontra pugnare Obstareque ΟΙ vi extimae, quae me propellit, primum simulacra resistendi in animum meum penetrare debent qua in re vereor ne paulullam lapsus sit. Etenim si cui simulacra resistendi accidere possunt, potest resistere; quod si potest, non cogitur ergo liber est. Sed non opus est illissimul aeris resistendi. Nam de libertate voluntatis doctrina, quae in l. V tamquam suo loco exponitur, - fidem enim ducit ex atomorram declinatione, in I. IV me iudice non tangitur. Quod ut
probem, res paulo altius repetenda est. Postquam inde a v. 24 auditum saporem odorem speciem mentis perceptiones imulacrorum ope explicuit poeta, V. 877 eadem ratione incessum declarare incipit. Primum, inquit 881, simulacra meandi accidunt animo nostr eumque pulsant quae sequuntur 883. 4: inde voluntas fit neque enim sacere incipit ullam rem quisquam, quam mens providit quid velit ante ad tempus omitto), ergo animus cum sese ita commovet ut velit ire, serit animae vim per membra et artus dissitam. Inde ea proporro corpus serit, atque ita tota moles movetur. Praeterea tum corpus rarescit, et aer mobilis in foramina eius penetrat, et his duabus rebus corpus ut navis velis ventoque fertur. In his nihil de libertate aut necessitate. Neque enim quaeritur, utrum simulacris cogamur meare an eis possimus resistere, sed ponitur nos velle ire de ratione igitur sive de saevitate meandi agitur. Luculenter hoc illustratur navis exemplo, quae velis ventoque sertur. Nam ne hic quidem quaeritur, num qua is navem in contrariam partem repellere possit; sed hoc unum affirmatur eam velis ventoque posse provehi. Ne vero inde efficiatur illis simulacris nos cogi aut voluntatem excitari, poeta
59쪽
ipse videtur prohibere. Ut enim explicet quare, quod cuiqne libido suaserit, extemplo mens id cogitet, fingit v. 797 in quovis tempore et loco cuiusvis generis simulacra praesto esse. - Sed quia tenuia sunt, inquit, animus ea acute cernere nequit, nisi se contendit. Opus est igitur animus, quemadmodum oculi, ad ea simulacra se convertat quae cernere cupit. Nam, ut ait 237, in imaginibus causa videtur inesse cernundi neque posse sine his res ulla videri. Sunt igitur simulacra condicio, in qua cogitare nequimus, nec Vero eis cogitare cogimur. Cum cogitandi autem ratione ex Lucretii mento consere potest ratio meandi. Ergone meandi quidem simulacris cogimur procedere, sed cum volumu8 ire, ad ea nos contendamus et paremus necesse est. Quod cum p088imus, ubi volumus, Voluntas est libera. - aec si recte disputantur, vel ex eo loco qui ad Voluntatem proprie non pertinet eam esse liberam elici potest. Nonne mira esset ut hoc addam, interrogatio 877 sequi fiat uti passus proserre queamus, cum Volumus , si volentes tamen non possemus Sed obstare videntur nostrae sententiae verba 883): inde Q. e.
eo quod simulacra animum pulsant voluntas fit . t qui haec accipienda sint apparet ex sequentibus, quibus confirmantur: neque enim sacere incipit ullam rem quisquam, quam mens providit quid velit ante; id quod mens providet, rei simulacrum est. Nemo igitur ullam rem sine simulacris facere incipit cf. V 18 sqq.). His confirmari potest nulla gententia nisi haec simulacra meandi animum nostrum pulsant inde potestas fit. Non quo depravata sit scriptura quae traditur, sed explicatum habet, dummodo poetam statuas ita cogitasse simulacra pulsant animum inde voluntas fit, quia non sine eis fieri potest neque enim sacere incipit celi.). Quoniam disputatio libri I non pugnat cum ei quae in I. II disseruntur, Lucretium consentire cum magistro colligi licet. Ne scrupulus resideat, pauca addenda sunt de illa vi abdita,
quae res humanas opterit et pulchros fascis saevasque secures
proculcare ac ludibrio sibi habere videtur V 1233 35).Bayli enim Lucr. h. l. inconstanter vim quandam sat agnoscere Visus est quam quidem inconstantiam eo voluit excusari quod
poeta de volgi opinione loqueretur cf. Elchstad. d. g. 89 adn.); alii Reisackerus, quaesit Lucreti. g. 35 de Todesgedanke ei de GHeehen, Trier 1862 g. 46 Bincteilius, quaesit Lucreti. Tanglimi 1867 4g. 27h hanc inconstantiam imminuerunt, cum
1 Loco huius voculae, quae omissa est in codd. nescio an substituendum sit ni .
60쪽
naturae illam caecam et abditam vim attribuerent; unro denique Bani amplexus sententiam illam inconstantiam inde prosectam esse suspicatur quod Lucr commotus sit casibus, qualem memoret Cicero in ison. 44 in Marcellus, qui ter consul fuit, summa virtute pietate gloria militari periit in mari. s. iv ep. L). Nulli tamen prorsus adstipulor. Nam etiam hoc loco Lucr. cum exponit unde religio orta sit, id potissimum agere videtur ut hominum animos a metu vindicet. Si iam ipse statueret aut fati
vim aut naturae abditam vim, quae non minus morem XLitare posset: nonne viam sibi Obstrueret ad consilium illud exsequendum, etiamsi populariter diceret Qua de causa existimo Lucretium h. l. dicere sicut V 7 sqq. delibata deum per te tibi numina sancta saepe berunt; non quo violari summa deum vis possit, ut ex ira poenas petere imbibat acris, sed quia tute tibi placida cum pace quietos constitues magnos irarum volvere fluctus ceti. Reveri igitur illa vix abdita quam quidem poeta ipse non agnoscit, etsi vel potiu eo quod fingitur, res humanas opterit usque adeo ut vel imperator in maricum validis pariter legionibus atque elephantis deos precibus satiget; qui cum nihilominus intereat, id consilio quodam et ludibrio sive sati sive deorum fieri hominibus videtur. . . . obterit igitur Vis abdita quae creditur, siVe religio, . . . P culcare autem videtur vis abdita ipsa). Quod si probatur, sententia huius loci non ita diversa est ab ea quae antecedit V 1218: animus contrahitur formidine divum. cf. I 2 3 humana vita iacebat oppressa rari sub religione , 78 9 nunc religio vicissim pleritur, Opuirit igitur antea ipsa . . . I 151 sormido mortalis continet omnis). - Quoniam ficta est illa potestas, voluntas ea non coercetur recte igitur illi versus a quaestione de voluntatis libertate segregantur ). Iam transeamus ad picuri de magnitudine solis et limae sententiam, quam WolUerus g. 125 censet a Lucreti in l. V non1 Μ-ro suam sontentiam fulcire studet O. VI 29 quid . . . mali foret in rebus mortalibu passim quod fieret naturali varieque volaret seu casu seu vi, quod sic natura parasset. Sed quoniam casus naturalis dicitur, de fati quadam vi, quae naturae foedera rumpat, vix licet cogitare. Ergo si forte non opus sit Lachmanes emendations, qui . 1 causa reposuit, tamen sententia alia verbi non videtur subesse. Locutionibus autem quales sunt sortuna gubemans V 107 saepe natura gubemans' , fati protollere fines , quod ipse poeta interpretatur .adversus naturae foedera estis V 309, non alienam praeter naturae vim introduci vix est quod moneam.