장음표시 사용
1111쪽
An et L LvD, quod obiicitur quod nullum iuramenti im licet recipere: suia quod amplius a malo est: iam patet responsio:
quia recipere iurametuum ali. quando cli culpae mortalis, aliquando uenialis,aliquando contractae poenalitatis: & secundum hoc malum in Textu, & Glos a habet differenter accipi, uel pro culpa mortali, uel ueniali, uel pro ipso malo poenali. Nisi enim interuenisset incertitudo de ueritate conscientiae alienae, & pronitas ad decipiendum, & male suspicandum , non esset necessa irium iuramelum. Et ideo ex hoc non potest generaliter coneludi, quod iuramentum recipere sit illicitum.
ritur de obligatione iuramenti. Et circa
hoc quaeruntur tria. Primo quaeritur , utrum obligatio contrahatur periuramentum dolosum. Secundo, utrum contrahatur per iura metum coactu. Tertio quaeritur,utrum contrahatur per iuramentum incautum, siue indiscretum.
UT K v M obligatio contrahatur per iuramentsi dolosum. Et quod sic uidetur per auctori tatem Isid. Lib. i. de Summo bono cap. 3 i.quam Magister adducit in litera. Ait enim sic. Quacunque arte uerborum quis iuret, Deus sic accipit, sicut ille cui iuratur, intelligit: sed ille cui
iuratur, intelligit simpliciter, α
credit, quod ratius se uelite per
uerbum obligare: ergo uidetur, quod Deus reputat ipsum obiugatum : igitur iecundum v erit tem obligatur quis pertur amentum dolosum. lTEM. Fraus, is dolus nemini debet patrocinari:
sed si ii te, qui dolose iurat, ab
obligatione esset absolutus, Pa trocinaretur ei fraus , & dolus
proprius: si igitur hoc est inco-
ueniens dicere,uidetur quod tu. ramentum dolosum obli pati nem introducat. ITEM. verba sunt in quibus consistit contra ctus: ergo si forma uerborum est obligatoria, necesse est interuenire contractum obligatorium rergo siue intendat, siue non intendat , dum tamen uerba iuramenti obligationem pretiendant, iurans obligatur: ergo ita obligatur homo per iuramentum dosofum,sicut per iuramentum simplex , & uerum. I T a M. Si s lummodo uerba fidelia, ct pura
obligarent in iuramento, cum nemini constet de fidelitate aliena , nemini constaret utrum aliquis esset obligatus per uerba sua: sed homo redditur certus de obligatione per iuramentum pia.
blicum: uidetur ergo quod, siue per uerba fidelia, siue per fraudulenta iuramentum fiat, iurans aequaliter obligetur. SED CONTRA. Greg.Verba deseruiunt intelioni, & Deus talia uerba iudicat, qualia ex intimis proseruntur: ergo si homo se non intendit obligare, quantumcunque exterius loquitur , uidetur quod Deus non reputet eum obligatum. IT EM. Secunda
illud , quod dicitur. I. Regum a6.Homo iudicat ea que patenx l
1112쪽
Deus autem intuetur cor. Vnde quantumcunque sint opera exterius laudabilia: non sunt tamen
Deo placita, nisi procedat ex meta intentione,& pura: ergo Deus obligationem iuramenti pensat
secundum intentionem cordis .ergo si homo non intendat seipium obligare, quicquid exterius i
quatur,apud Deum no erit oblil atus: ergo iurametum dolosam ecundum veritatem no est oblisatorium. I TEM. Obligatio iuramenti non est a lege naturali tantum,sed etiam a lege naturali, &actu proprior sed nullus obliga. tur ami proprio nisi uelit, S in. tendat seipsum obligare: si ergo
iurans iuramento dolosonon intendat seipium obligare,sed aliudeludere,non uidetur obligari secundum ueritatem. I T E M. Iuramentum non est obligatorium,nis quando habet suos comites ,uidelicet iudicium,iustitiam, S ueritatem: sed dolosum iuramentum ἰ- i caret ueritate: ergo non uidetur
Σπω introducat obligationem. IuxTA hoc quaeritur quando uerba iuramenti sunt duplicii,& iurans intendit in uno sensu,& recipiens in alio, cuius intentioni sit standum. Et quod magis standum sit intentioni recipientis, uidetur pauctoritatem Isidori prius habitam. Quod uero magis intenti ni iurantis,uidetur per auctoritatem Gregorii prius babitam,qua dicit, quod uerba illi intentioni
deseruisit,ex qua prosersitur Sc.
BEsro N. Ad praedictorum intelligentiam est notandum,quod
hic est duplex modus dicendi .
Quidam nanque dicere uoluersit quod iuramentum dolosum simpliciter obligat: quoniam etsi dolosus intendat alium decipere: intendit tamen dicere uerba obligatoria; & dum illa uoluntate exterius profert, seipsum smpliciter obligat: nec aliquo modo excusatur per cordis fraudulentiam,quia non solummodo recipiens, sed etiam ipsa ueritas accipit uerba secundum sensum, quε faciunt, ita non solummodo in conspectu hominum,sed etiam se eundum ueritatem dicunt, quod iuramentum dololum ess obligatorium. Sed quoniam obligatio iuramenti est obligatoria, sicut obligatio Doti, & matrimonii rideo uidetur aliis dicendum, qascut matrimonium non est uerit,
nisi intersit interior consentas enec est uolunt obligatorium; nisi sit intentio obligandi:sse etia nee ipsum iuramentum dolosum dicendum est esse simpliciter oblis gatorium,in quo quis sic iurarintramen per illa verba seipsum obligare non intendat. Et propterea fiscundum istos distinguitur duplex sorum, uidelicet soasiec. clesie,& sorum conscientiae. Secundum sorum ecclesiae iuramentum tale est obligatorium: ecclesia enim iudicat de his, quae exterius obligare possiant. Vnde cum uerba illa obligationcm exprimant, iudicat sic iurantem ad id,
quod insinuant uerba , obligari. In foro autem Dei,qui iudicat lecundum secreta conscientiae,& se eundum ueritatem, iste quidem non obligatur , quia non uoluit obligare seipsum: quia tamen dolose iurauit. & nomen Dei in
1113쪽
ipso c6misit crimen periurii. Nec
reportat commodum de malitia, quia apud Deum ex illo iurametu iud iratur dignus poena aeter
na: de ille quidem modus dicendi satis probatis esse uidetur. Et secundum ipsum patet responsio ad quaestionem propositam: ctia pro magna parte patet respolio ad obiecti. Nam rationes quae Pbant illud iuramentum non esse obligatorium, ostendunt hoc nosimpliciter, sed in foro Dei, qui
iudicat secundum intentionem, secundum quam dolose iurans non intendebat seipsum obligare. Rationes autem,quae ad oppositum inducuntur,procedunt se elidum sorum ecclesiasticum,aliter non cocludunt. VMDE ad auctoritatem Isidori, qua dicit, stinus accipit uerba secundum intentionem recipientis. Dicenda,st hoc dicit, non quia ipse Deus ad hoc reputet hominem obligatum, sed quia ex hoc, quod ille
non intendit iurare, sicut ille intendebat recipere, Deus qui hoc requirebat ex ueritate, & iustitia, reputat ipsum obligatum ad ad poenam. Ver potest ille sermo causaliter intelligi,ut dicatur,qa Deus sic accipit,quia sic uult accipi ab ipsa ecclesia, ct sic uult etiam iudicari. AD iLLvD, quod obiicitur, quod fraus, & dolus non debent alicui patrocinari, patet responsio per iam dicta: quia haus, &dolus non patrocinantur illi in sero ecclesiae, imo c6pellitur ab ipsa ecclesia iuramentum tenere, ae si iuras let fideliter. Non patrocinatur etia in soro Dei, quia ex hoe ipso obligatur, & reus e ficitur magna p*na. Vnde si ueniat
ad poenitentia, est ei gravis penia
telia imponenda: & sanu contilia est,& decens, ut merito culpae sibi imponatur, ut iuramentum copleat in quo proximum decipere intendebat, licet non possit sibi probari in lacie ipsilis ecclesiet. A D D v o, sequentitia simi litee patet responso, quia uerboruna obligatio, & certificatio per iuramentum superadditum, espiciuisorsi ecclesiasticii mi &ideo obligationem concludunt non simpliciter,sed quantum ad illud sorsi. Et hoc quidem est cocedendum. AD ILL v D uero,quod 'lilaetitur,quando sunt uerba duplicia, ita quod dolus no interuenit,c ius intentioni standum fit. Dicendum,quod uerba illa multiplicia
aut magis praetendunt unum illorum sensuum secundum usum comunem, aut aequaliter praetendi intutrunque.Si mapis praeter
dunt unum sensum, illi intenti ni standa est, quae illum sensum intellexit. Si uero indifferenter se habent ad utrunque,cum neuoltum probari possi t, standum est iudicio bonorum uirorum, qui pensatis coniecturis, & rationitas condescendere debent saniori,& puriori intentioni. illa aut auctoritas Isidori non facit adpositum,quia Isidorus uocat illa arte iurare,cuius iuratio est dolosa:non oportet autem dolum uesartem interuenire semper, quando uerba sunt multiplicia. QE AE s T I o. II.
sit obligatorium. Et quod sic uidetor.
1114쪽
detur . omne iuramentum quod hi t iudicium, & iustitiam
ueritatent,eii obligatorium di sed imamentum coactum potest hete tria habere: ergo uidetur quod sit obligatorium. let E M . Coacta uoluntas ut uult Alig. uere uoIuntas est: sed ii iramentuni dicitur coactum quia sit a uoluntate coacta: ergo iuramentum coactua uera uoluntate est: sed aliquis ex uoluntate,aliquid iurat, nisi sit malum, seipsum obligat : e
ctione perpetratum inducit obli. gationem ad rinam aeternam: si ergo iuramentum de sui natura obligat ad ueritatem struandam, sicut peccatum obligat ad poena perserendam, uidetur per umile quod iuramentum coactum sit obligatorium, ITEM. Hoc ipsum uidetur auctoritate. Aug. Quid a
coactus iurati it cuidam concubianx ,ut eam duceret in uxolem,&ulterius non aduerteret parentes
suos. Respondet Beatus August. ex colitio Beati Ambrosij, st matrimonium teneret,& poeniteret de residuo: ergo uidetur secundusententiam beati Aug. st iurameram coactum sit obligatorium . SED M o N T R A. Vota coacta non obligant,quia uotum est co actio spontanea: sed iuramentio. bligatio similiter a uoluntate nostra procedit: ergo non uidetur , viii ramenta coacta sint obligatoria. ITEM. I raetor dicit,& etiam
Tullius in Rhetoricis; quod ui,
vel metu factum est, ratum non habeo. Si ergo lex habet ratam omnem obligationem iustam,ui. detur quod iuramenta coacta nosint obligatoria. ITEM. Causa metus mortis cadit in uirum conta
constantem excusat a toto, secundum quod iurisperiti dicunt: er- o uidetur quod iurampntu qlfit ex tali metu,non sit oblieat rium. ITEM.Coactio excludit cotractum matrimonium: sed tanti roboris,& obligationis est ipsum
matrimonium,quanti & iuramentum: si ergo matrimonium ex coactione contractum non est obligatorium, dem ratione uidetur st nec iuramentum.
R Espo M. Ad praedictorum intelligentiam est notandum, quod hie est duplex modus dicendi. Quidam enim dicunt, e cum duplex sit iuramentum,uidelicet Pinissorium,& assertorium: ctu iuramenti assertorii coamo
non excusata toto, sed a tanto Siquis enim coactus iurat, & asserit falsum esse uerum, incurrit crimen periurii. In iuramento ucro obligatorio, siue promitario, coactio quae surgit ex metu, qui potest cadere in constantem uiarum,a toto excusat.Tale enim iuramentum licitum est, & non est contra Deum, quo quis promittit aliquid alicui sedaturum,uel facturum. Et ideo respectu talis iuramenti potest intervcnite coactio lassiciens ad inclinandum
etiam constantem uirum. Et qu a coactio suffciens interi lenit, uoluntas illa non est iudicanda uoluntas: ac per hoc nec iuramenta
illud est uere ligatorium,ut dicunt.Sed quomam uerba Aug.&consilium etiam eius uidetur esse se in contrarium : uidetur enim
beatus Ausussi iudicare tale iura utenui
1115쪽
mentum obligatorium: ideo es alius modus dicendi, ut distinguatur duplex sorum, uidelicet ecclesiasticum,& diuinum: ita quod obligatio iuramenti coacti econtrario se habet obligationi Iuramenti dolosi, respectu huius duplicis sori. Nam in soro ecclesiae iuramentum coactum non est
oblisatorium , tum quia ecclesia praesumit: quia iste qui coacte iurauit, non iurauit uoluntate ina
plendi iuramentum, sed potius euadendi periculum: tum quia etiam ille, qui iurare compulit, cum malitiose,& dolose processerit, nullum ius acquisiuit, nec
re debuitninde nullum habet ius repetendi. In foro autem Dei
iuramentum coactum obligatorium est, quia cum Deus aspiaciat uoluntatem interiorem ,&uoluntas non possit cogi coactione susscienti, sed inducente: Se
ita uoluntas coacta uoluntas sit,
iudicat Deus talem homine obligari; & ideo in foro conscientiae, iecundum Theologos consulenis dum ei, qui sic iurauit nisi relaxationem inueniat in iuramentum implere: & hoc dico, si iurameniatum illud fuit respectu rei licitae: unde rationes cocedi possunt, quae sunt ad partem istam. ΑD I LL v D uero,quod obiicitur in contrarium de obliga, ne uors. Dicendum, quod non est simile: quia uotum respicit obligationem ad Deum,qui uult sacrificia non coacta, sed uolantaria:si quis tamen coactione in
tat, uidelicet ut in periculo moristis existens a domino liberetur, non uidetur ablurdum dicere
esse obligatum . A Dil LL v D , quod obiicitur de praetore,& lege, quod non reputat ratum iuramentum factum per merum.
Dicendum, quod lax loquitur in soto iudiciali: quia non intromittit se de soro conscientiae. Vnde secudum illud forum uerum cli,
quod iuramentum coactum non obligat. Ex hoc tamen non pOteil concludi, quod non obliget
quantum ad Deum. AD I LI. V D, quod obiicitur, quod me tus, qui potest cadere in contantem uirtim , excuset a toro . Diiscendum , quod licet respectu actuum humanorum possit cadere metus suis ciens in uirum con stantem: tamen quantum ad ea, quae iustitiae sunt, non poteti cadere metus sussiciens in uirum constantem. Quantum enim ad
illa dicit dominus , Nolite eos Maraotimere, qui corpus occidunt. Ideo apud Deum talis nactus noreputatur causa sufficiens ad excusandum hominem a reatu peceati, uel ab obligatione iuramenti. AD I L L v D, quod obii tiir de obligatione matrimonii. Dicendum, quod non est simile: quia matrimonium hoc habet ex ratione significationis,&institutionis, ut contrahatur ex mera, & libera uoluntate: signia ficat enim coniunctionem Christi,& ecclesiae Dei S animae, in qua nulla interuenit coactio, sea mera benignitatis dilectio: non autem est sic ex parte iuramenti. Et si tu quaeras de illo, qui coacte iurauit contrahere matrimo mum,utrum,teneatur. Dicendu, quod tenetur nisi ex causa superueniente absoluatur. Si tamen cotrahat cum alia, in contrahendo
1116쪽
peccat mortaliter, nec amplius obligatur, sed pro culpa petiitrii est ei poenitentia imponenda :&de hoc amplius habetur in Quarto Tractatu de Matrimonio.QvAEsT Io III.
VT R v Μ iuramentum incau tum sit obligatorium. Iurametum autem incautum dico, quodnergit in exitum malum, uel in exitum minus bonum. Et quod iuramentum incautum,quod uergit in exitum malum, sit obliga, torium, probatur. Primo per exeplum Iosuae, de quo dicit Amb. in Lib. de Oificiis: Iosite pacem
quam dederat , reuocandam non censuit: quia firmata erat sacramenti religione, ne dum aliena perfidiam redargueret, suam fidem solveret:Tenebatur ergo loste iuramentu, quod secerat, Cbseruater sed illud iuramentu fuit incautum, & uergebat in exitum malum : quia contra Dei praeceptum, quo praeceperat dominus, ne cum gentibus illis scedus iniret: ergo uidetur, quod iuramentum tale sit obligatorium. II EM.
August. dicit, quod meretrix iurans se seruaturam fidem suo leccatori, peior est si n0nteruat fidem, quam si obseruare t: sed tu. ramentum illud habet malu exitum; & tamen obligat, a lioquin non esset peior in non obicruando,quam in obseruando: ergo lutamenium, quod simpliciter uersit in exitum nutum, est obliga,
torium . ITEM. Hoc ipsum uidetur de iuramento,quiis vergit in exitum minus bonum, utpote qui iurat se non intraturum reluxione: quia aliquis per matrimo-
uis uinculum potest oblicare se.
ut non intret religionem: ita qgmatrimonium illud uere est obligatorium: ergo pari ratione uidetur, quod & per ipsum iuramen. tum . ITEM. Licitum est alicui nolle intrate religione: di quod licitum est nolle, licitum est confirmaret S Q licitum eliconfit-
mare,licitum eli iurate: led iura. mentum licitum est iuramelum obligatorium .di ergo uideturi, cum aliquis iurat se non intraturum religionem , quod per illo dia ramentum obligetur: sed tale eit iuramentum incautum, quiaduergit in exitum minus bonum: ergo uidetiir, quod tutamentum
illud sit obligatorium. SED CONTRA . llada dicit, ScMagister adducit in littera. Si qd
nos incautius iurare contigerat, quod obseruariim, peiorem uergit in e rium, libere illud salubriori consilio mutandum nouem rimus: crgo secundiun hoc iura-mrnilim Incautum, quod uergit in exitum malum, uel inrnu, b num,nsi est obligatorium. ITEM. Isido. Non uti obseruandum Iuramentum,quo malum incauted mittitur. SI tu dicas,st auctori
tas ista intelligatur soluim,quan do quis iurat, quod est matu, Scini ullum, sed non quando quis iurat se non iactutum bonum risectum,ad 9, non tenetur. Obariscitur contra hoc:quia nullum iuramentum est iustum, quod impugnat iustitiae persectione: sed
iuramen tu quo quis iurat se non intraturum religionem, nec ag gressurum persectionem,eil pedi sectae itistitiae impugnatiuum: ergo & iuramentum iniquum: sed nullii m ta te est obligatorium:er
go uidetur,st nullus obligetur P
1117쪽
iuramentum incautum, quod uersit in exitum minus bonii. ITEM.t, ullum iuramentum est discretsi quod est contra spiritus sancti cosilium: sed cum quis iurat se non intraturum religionem,iura man. tum illud est contra spiritus sancti consilium: sed nullum tale tuis tamentum liabet in comitatu iu. dicium,S nullum tale est obliga rorium : ergo ide quod prius. Iuxa a hoc quaerit.Si quis iurat se nu quam recepturum praelati nem, utru per tale iuramentum obligetur. Li.sic, uidetur,quia licitum est praelationem fugere: ergo licitum est,st quis iuret eam
non recipere. IN contrarium est,
maioris persectionis est ut comuniter dicitur status pretiationis,quam religionis, o bono priuato praeserenda est utilitas com . munis. R a soLVT IO. Si in Iulutis detrimentum .ini perfectionis
REspo N. Ad praedictorum intelligentiam est notandum, quod multipliciter contingit iuramenis tum elle iuramentum incautum. Primo modo quando iuraturaliquid quod simpliciter uergit linsalutis detrimentum, sicut cum aliquis iurat se iacturum aliquid, quod nsi poteli siue peccato mortali consumniari. Secundo modo dicitur iuramentum elle incauto, cum quis iurat aliquid quod uergit it saluus suae dispendium, &perfectionis impedimetiatum, ut Puta cum Iurat quasse numquam intraturum religionae. Tertio
modo dicitur iuram*nm incautum, cum quis iurat aliquid in
omnem euentum , quod uno casu contingente,uersit th salutis dispendium; ai:o casu contingente, rergit in salutis proscctum: ii cui cum iurat aliquis se nunquarecepturum praelationem, quod
quidem est in salutis dispedium, si utilis sit, di canonice eligatur ,& a maiori sibi iniungatur: tunc autem vergit in salutis proscctu, si sit persona inutilis sibi,& aliis, ad statum illum proinoueri. Si ergo loquamur de iuramento incauto primo modo, sic absque dubio n5 est licitum, nec obligatorium, imo qui ipsum obseruat, committit peccatum. Si uero loquamur de iuramento incauto secundo modo , sc nec est licitum, nec obligatorium: licet ipsum obseruare non sit peccatum, quia non est peccatum non intrare religionem; graue tamen peccatum est iurare te nunquam asce surum ad
gradum persectionis, quia in hoc quodammodo impugnat ipsius iustitiae persectionem, & spiritus sancti inspirationem. Si ucro ic-
quamur de iuramento tertio modo, sic uno casu contingente est obseruandum, uidelicet quando itergit in salutis prosectum. Alio uero casu contingente est illicitum, &non oblatuamlum, uidelicet cum vergit in salutis detrimentum. Et per hoc patet responsio ad quaeitionem propositam. Concedendum est igitur,quod iuramentum incautum quod ucrgit in salutis detrimentum, uel quod directe vergit in persectionis impeditnentum, non est obligat rium, sicut rationes ad hanc partem inductae ostendunt. AD ILL v D uero, quod obij-citur primo in contrarium ue
1118쪽
Iosue. Dicendum,quod iuramentum illud obseruatum non uergebat in malum exitum, imo in bonum. Τriplex enim ratio fuir, quare Gabaonitae fuerunt rescr-υati, & non intersecti Vna uidelicet literatis: quia melius cratui damnarentur perpetua seruitute, quam puniretur mort ,maxime cum prompti essent i eruire magis, quam mortem sustinere, sicut ex ipso Textii apparet. Alia uero ratio est moralis: quia in hoc significatur, quod quantumcunque Deus minetur alicui, Sindignetur in praesenti uita: si ta- me ad ipsunt reuertatur toto corde,non claudit inisericordiae uiscera. Tertia uero ratio est fguoralis r quia in hoc significatur, quod semper in nobis duo sunt populi, secundum quod duo su runt in terra promissionis, scilicet Amorrhaeorum & filiorum Israel, hoc est motuum rationais bilium, & brutalium, secundum quod dicit Bernar. quantumcun-ue labores, necesse est, ut intranes tuos habitet Iebusaeus. V
de multiplici ratione obseruatio iuramenti illius non uergebat in exitum malum, sed potius bono. ET Q v O D obiicitur de mandato domini,qubd dominus praeceperat ei, quod cum eis foedus n5aniret. Dicendula, quod hoc intelligedum est quantum ad eos, qui erant incorrigibiles. AD I LI. V D , quod obiicitur de mer trice, quae iurat i tori suo s- deliter adhaerere. Dicendum, quod in iuramento illo est duo
considerare. Vnum quod meretrix iurat se consensuram in ne- sarium actum cum suo lavat
o. Aliud quod iurat se fidcm al
teri non daturam. Et primu quiadem est illieitum, & ad hoc non obligatur: secundum quidem licitum, & quantum ad hoc obligatur. Et ideo dicit Augusti. quod
peior non est seruando, quam si Iuramentu no seruaret. Per hune
etiam modum intelligedum est, si aliquis latro iuraret alii se pretdam cum illo diuilarum, & postea retineret totum . AD I L-L D, quod obiicitur, de eo qui
iurat se nunquam religionem intraturum, quod licite potest iurare, sicut licite potest contrahere matrimonium. Dicendum, quod
non est simile hinc & inde duplici ex causa. Prima est; quia matrimonium non tantummodo dicit
pruationem boni,quin potius dicit boni ris,positionem: sed iuramentum, quo quis iurat se nunquam religionem intraturum,de
sua principali intentione eli boni persecti priuatorium, & impeditiuum: ideo non est iudieait dum obligatorium, sed potius illicitum, di iniquum. Alia etiam ratio est: quia qui matrimonium contrahit, siue ex consensu mulieris, siue ex morte pol aliquando aggredi persectionem : qui
autem iurat se nunquam religionem intraturum, chlantum eli de
se, reddit se in sempiterna inha bilem. AD i L L V D, quod obiicitur, quod licitum est nolle intrare religionem: ergo & iurameto firmare. Dicendum,qubd non
sequitur: quia nolle intrare teli gionem' eli imperfectionis: sed hoc iuramento firmare est cuiusdam obstinationis, & impugnationis grato Spiritus sancti,quae
de tepida, & negligentibus f cit latuidos, ct periectos. Et ideo
1119쪽
quonis illud sit lisitum, illud ta non tantum est persena mi uti-men est illicitum. A D I L L v D, Iis, uerum etiam alijs . Atta- quod quaeritur ulterius de eo, men si iuramentum praecesserit, qui iurat se non recepturum prae non debet quis se auctoritata lationem, iam patet responsio propria a uinculo eius absolue- per illud, quod iam dictum est, re , sed superioribus uolunta- quia iuramentum illud in casu tem,mandatum, S auctoritatem obligat, uidelicet cum vergit in super hoc requirere, cuius uo- damnum ptoprium, di alienum: luntati magis, quam propriae dein casu uero non, uidelicet cum bet in hoc casu obedire.
De distinctione duorum praeceptorum ultimorum, in quibus prohibetur duplex concupiscentia in comparatione ad legis S euangelii differentiam.
Extum praeceptum est . Non desiderabis uxorem
proximi tui. Septimam est, 'nconcupisces do- mum proximi tui,non seruum,na ancillam, θαSed uidetur praeceptum non concupiscendis rebus proximi, unum esse cum eo quo dicitur, 'on furaberis: o praceptum de non concupiscenda uxor unum esse cum eo quo dicitur, Non moechaberis. Poterat enim praeceptum non ' 'randi in illa generalitate intelligi, ubi de non concupiscenda re proximi praecipitur: est in eo quod dictum est, η. a. i. Moechaberis,poterat illud intelligi, Non concupiDes uxo-- rem proximi tui. Sed in illis duobus praeceptis non moechandi, non furandi ipsa opera notata sunt O probibita r in his uero extremis ipsa concupiscentiar multum ergo disse e. prirunt illa ab istis. Vnde illi praecepto non moechandi fit su- meret diperadditio in I angelio ubi omnis concupiscentia moechan di prohibetur. Sed cum hic prohibeatur concupiscentia aliena uxoris,or alienae rei: quare dicitur lex comprimere manum no animum ρ Illud de lege dicitur secunda caeremonialia,non secundum moraliamel quia in Lege non estgen rasis prohibitio diis mortifers cocupiscentis,ut in Euagelio. id sit litera occidenS. si uero quaeritur, qua dicat Apostolus literam occiden eis. - tr.Ea certe est decalogus:qui non dicitur litera occides, eo 3-
1120쪽
LIBRI TER Tirquod mala sit lexsed quia prohibens peccatum auget eo μ
cupiscentiam, O addit praeuaricatione nisi liberet gratia, quae gratia non sic abundat in Lege, ut in Evangelio. Vel secundum eorum carnalem intelli etiam. Lex ergo bona est, tamen occidit sine gratia,ci fit uirtus peccati,quae iubet quod ne gratia impleri non potvi . Gratia autem de D. I . erat, idco litera occidens erat. Distat autem Euangelij lisis tr tera a Legis litera,quia diuersa sunt promissa: ibi terrena,
g hic caelestia promittuntur.Diuersa etiam sacramenta:quia illa tantum significabant , uc conserunt gratiam. Praec ' pia ctiam diuersa,quantum ad caeremonialia. Nam quantum ad moralia sunt eadem: sed plenius in Evangelio continentur. .audistis decem cordas Halterj utrique Ioui impositas:qnae charitate luco sunt,ut uitioru fers occidatur.
logi quantum ad prae .cepta pi imae tabu lae, & quantum ad praecepta secundae tabuis que
attenduntur circa opera exterio
ra,& de obliquitatibus, quae laa-bcnt cum eis oppositionem,& repugnantiam. In hac uero tertia parte determinat de distinctione duorum praeceptorum,in quibus prohibet dominus duplicem concupiscet iam in comparatione ad
Jegis, & euangeli j di fierentiam.
Dividitur amem illa pars in tres partes. In prima ponit praedicto riinam indatorum dillinctionem. In sccunda uero, quia in praedictis mandatis icx licitas uidetur conuenire cum noua, inquirit lepis,treuangelij dii lirentiam. ibi.
da, I arti iam autem subdiu iasio satis malitisita eli in litera. SExium praececeptum est.
desiderabis uxorem, Cr catera in
Contra. Si enim prius elicon - Dub. piscere quam moechari, uidetur quod illud mandatum non deberet sexto loco , imo tertio loco poni inter praecepta secundae tabulae. ITEM. Nihil debet praeci
pi, nisi quod est in nostra potesta
te: sed natura quandiu corruptaeit, habet pronitatem concupiscendi: ergo uidetur quod concu
piscentiansi debeat in Decalogo prohiberi. item sicut continsit
concit piscere uxorem hominis, ita etiam contingit concupiscere filiam,& concubinam: ergo non
uidetur quod in mandato illo suis cienter prohibeatur carnis concupiscentia. Respon. tace dum, quod moechia se habet ex additione ad concupileentiam, quia inschati est in corde,& opere concupiscere est in corde: &quia prohibitio dicit negationε utrilisque,quia negationes se habet eccitrario assirmationibus: i5 prohabatio coucupiscentiae addit