장음표시 사용
1091쪽
V p R A egit Magister magis In tertia uero determinat, quae sit lar eiura di intelligentia,ibi. Isu '
modum tertiade mcdacio,quod Opponitur quinto praecepto secundae tabulae. In hac uero parte intendit agere de periurio: haec autem pars continet praesentem distinctionem , di diuidit in partes tres. in qua tu prima inquirit Magister,quid si periurium. In secunda uel Odeterminat, qualiter sit iurandu,
ibi. Z aritur etiam utrum I ceat in . rare per creaturam. c. In tertia uero, quod iuramentum est adimplendum Icc. ibi. V cI.perest m
pars principalis diuiditur in partcs duas. In quarum prima determinat de iuramenti obligatione. In secuta uero de hoi restate,ibi. Decre ii, Wc. Et illa parte remanente indiuisa, prima diuiditur in partes tres. In quarum prima
illicitum sit obligatorium. In s eunda utrum iuramentum des sum, ibi. Hoc etiam sciendum est, erc. Prima pars diuiditur in par qu.d arte uerboru, oc. tes duas. In quarum prima deter in tertia ueto inquirit, utrum iaminat de periurio, per comparationem ad mendacium. In secun- . da uero per coparationem ad iurationem, uel iuramentum, ibi. Si autem quaeritur,utrum iurare Dramentum contractum sit obligatorium,ibi. si risuν etiam, si peccat, qui hominῆ iurare cogit, σέ.
Subdiuisio partium satis manifesta et in litera.
tum , Erc. Hac secunda parte a Duertendum est, quia iusώνan;ndiuisa remanente r prima pars AAdum, erc. Contra. Vadotur, diuiditur in tres partes. in quar si prima inquirit, utrum essentiale sit periurio esse mendacium, &determinat secundum opinione
propriam, ibi. Sed melius credιtur,eyc. In tertia uero remouet dubitatione annexa, ibi. cnmuero, quis turat, qu.d uerum Similiter secuda pars, in qua determinat. quomodo sit iurandum,dividitur in partes duas . in quat si prima determinat de forma iura- meti licita. in secunda, de forma iuramenti illicita, ibi. Post haequar tisr. istrum fide eius utendumst, me. Et hac parte remanente indivisa, prima diuiditur in tres. quod ibi sit supei fluitas. Quicunque enim iurat ca iudicio discretionis , uere,& iusse iurat rergo ex quo ponitur ibi iudicium, superfluit ueritas, & iustitia.ITEM. Cum omnia opera nostra debeat fieri cum discretione, & rectit dine,& uel itate: quaeritiar, quare potius iuramentum debet nab re tres comites quam aliud uerbo,& factum. Iuxta hoc quaeriti penes quid accipiatur numerus istoiu trium comitum. Resp. Dicenduin, quod iuramentum comparatur ad uia, uidelicet ad iuratem a quo procedit, ad re de quast, Sc ad causam .p qua st. Seca In quarum prima quaerit, quae sit dum comparationem ad eum asorma iuramento congrua. in se- quo egreditur, debetur sibi iudieunda, quae forma sit magis obli- cium: sceni eoparationem ad rε satoria, ibi. γι asim et uari , de qua sudebetur sibi ueritas, ut
1092쪽
stadaequati, rei,& sermonis: se- mitibus ipsum regentibus,ne iniscunduni uero comparationem ad veniatur dissimilis ueritati in- causam de qua, sic debetur sibi tu vocat .stitia , ut pro iuila causa fiat. Et me. Innuit M
quoniam omne iuramentum ha- gister, si magis tenetur qui iurat x. bo litas tres comparationes:ideo per Deum,quam qui iurat poea omne rectum iuramentum habet tubas,uel euangelium . Et rati isto tres comites. Et per hoc pa nem huius assignat Aluia tanto mitet responsio ad illud, quod ulti nus eli iuramentum Sec.Sed con .mo quetritur. Ad illud uero,quod tra. iurans pet creaturam, non tu obiicitur,quod ubi est unum, ui- rat nisi per Deum,quia non intendelicet iudicium, ibi sunt reliqua: dit inuocare creaturam testem, ergo alia sunt superflua, Dicen- sed creatorem 1 si ergo idem est dum . quod illa ratio non ualet. utrobiqite, per quod inrat: ergo Deficii enim talis modus loquen eade eis obligatio, & uniformis rdi in his, inae habent se per con- ergo unum non eli maius alterornexionem ; quia enim uirtutes & quanto solemnius est iuramen connexae sunt, si una habetur,lia tum, tanto transgrediens est insabentur & omnes; & tamen non se nitor, & tanto obligatio maior et
quitur st si una habetur, quod car sed cum maiora selemnitate contetae superfluant. Alibi etiam de fi sueuit fieri iuramentum, ν fit percit, uidelicet cum aliqua se habet euangelium, quam qἡod fit per per additionem .Posito enim po - Deum : ergo &c. Item Magis est seriori, ponitur prius: sic posita contemnere plura bona , quam rationali in homine,ponitur sensi unum: sed qui iurat per creatura,
hi lis; uegetatibilis: S tamen ex fi peierat contemnit creatorem , quo rationalis habetur, non pro- S creaturam, qui uero iurat perpterea alienae superfluunt: sic est Deum,S peierat, contemnit alte in proposito intelligedum. Quod iram tantum: ergo iuramentumdam enim iuramentum fit ivile, liod fit per creaturam, in magis ruod tamen noli fit uere:& aliqa obligatorium,quam auramentum t uere & iuste, & non tamen di- quod fit per Deum. hespon. Discrete,quia sine praemeditatione: cendum si responsio Magi illi, &S ideo ratio illa non ualet. Ad il- confirmatio Chrysos. resulariter lud quod quaeritur, quare magis una Cit,quia quanto sanctius est, iuramentum habet istos comitcs, per quod iuratur,tanto iuramen- quam alius actus. Dicendum, i tum est magis obligatorium, hoc hoc est quia iuramentum eli in dico cetteris paribus, ubi solemni assertione nostri sermonis: sermo ras obteruatur. Vnde sicut dicit autem noster dubietatem habet, Chrys magis obligatorium est iu secundum quod dicitur Sapie. 9. ramentum quod sic per creatura.
Cogitationes mortalium timidet, Ad illud uero quod obi jcitur, l& incertae prouidentiae. Ideo ad iurando per creaturam iurat Lo- hoc quod sermo noster per diui- mo per Deum. Dicendum,l cum nam uoluntatem confirmetur, di quis iurat per creaturam , inten-
recte,&conuenienter, indiget co tio sertur ia Deum . sed hoc tan.
1093쪽
tum habitudinaliter. Cum uobquis iurat per Deum, non tantusertur habitudinaliter, sed etiam actualiter. Et quoniam amplior est conuersio actualis,quam habitudinalis hinc est Q secundum ipsam maior attenditur obligatio , di maioris culpae est ipsa tra resso. Ad illud,st obijcitur,de iura. mento facto per euangelium , qatii solemnius, responderi potet
dupliciter. Primo, quia non tan tum si iuramentum per euange
Ila,sed per euangelia Dei: lia .
non tantummodo fiat ad ipsum conuerfici habitudinalis rationesti effectus, sed etiam actitatis in se,& ad assumptam humanitate, de ad propalatam ueritatem,& iotale iuramentum rationabiliter debet fieri cum maiori solemnitate, & ampliorem inducit obligationem. A lio modo dici porest: sthoc accidit propter solemnitate superaddita,quam omnes in sorma illa obseruant. Ad illud, luod obiicitur,st plus est contemnere duo,quam unum. Dicundum, P
creatnra comparatione creatoris
nihil est: unde quasi nihil addit supra diuinam excellentiam,& bhoe nec contemptus eius super i temptum Dei. Praeterea non adeo contemnitur Deus in creatura,sicut contemnitur in seipso. Imrare e silicet Deum testem ad
Dub. 3' rc C atra. si hoc uerum est, tune uidetur st forma ista iurandi, Deus mihi testis est,& iuro per Deum,n6 sint diuersae formet iurandi. iuxta hoc quaeritur cum aliquando iuremiis per hanc praepolitionem, per) aliquando pernanc praepositionem in secundu quod dicit Apostolus Ro.9. Veritatem dico in Christo Iesu , ct noro XXXVIII. sis
mentior,quae si inter has duffetiatia Item quaeritur.Cum in umori test.iuraretur hoc modo. Ulula dominus , & hqc mihi saciat, &haec addat: in primiciua uero e etesia hoc modo, Testis est mihi Deus: & in tempore moderno iuretur per Deum, unde ueniat ista formarum differentia, secundum diuersa tempora. Respon. Dice dum, st in forma iuramenti introducituri ipsa ueritas in testim nium. Et hoc potest esse multipliciter. Aut inqirantum tenet rationem praecipientis:& sc iuratur pDeum; ita quod importat habitudinem principi j. Aut inquantum importat habitudinem percipientis,& cognoscentis: & sic est ista , forma, Testis est mihi Deus, suescit Deus,quod idem est. Aut imquantum importat habitudinem retribuentis respectu bonorum r& sie iuratur,uiuit Deus,qui uita aliis tribuit. Aut inquantum in portat habitudinem retribuentis respectu malorum: & sic iuratur hac serma, hoc saciat mihi Deus, & hoc addat. Et quoniam ipsa ueritas nune manifeste addiacitur ad confirmationem tanquaois ueritatis principium,& exemplar: hinc est quod in noua lege dupliciter iuratur. Et quia tempo re primitiuae ecclesia ueritas nondum erat manifesta,sed indigebat maiori euidentia; hinc est quod tenebatur tunc ista sor Testis eli mihi Deus. Quia uero in ueti test. considerabatur diuina ueri tas,ut uendicans & uleiscens, qa sub ratione seueritatis,& aequitatis: hinc est v duplicem sormam in ueteri teliamento seruabant, scilicet vivit Deus, & hoc faciat
mihi Deus,& hoc a x. Ex hoe Patet
1094쪽
mret praedictarum disterentiarudistinctio,& sussicientia, S usus
earum secundum diuersa tempopora. AD I L L V D quod quaeritur, quae differentia importatur
per hanc praepostionem per &per hanc praepositionem in Dicendum, quod perin magis dicit
istam ueritatem sub ratione tellincantis,ic praecipientis:haecaute
prspositio in importat habitum
diuinae ueritatis sub ratione tellificantis,& exemplantis. Vnde secundum rem idem est iurare in
deo,& per deum, Je dicere testis est mihi deus: licet sit differentia ex parte modi dicendi
e 'erc. Contra. Maius peccatum est idololatria,quam periurium, siue uerum, siue falsum,& idololatra in iurando committit idololatriam , quia idolum uenera tur, per ipsum iurando:ergo si iurat uerum per salsos deos: , magis pecccat, quam ille qui iurat fal- suin per uerum deum. Respon. Dicendum, quod in iuramento illo,quo quis iurat psalsos deos, duo sunt, uidelicet illud st asi ritur, & illud, per quod asseritur.Respiciendo illud quod asse ritur,sic est minus malum. Et sic loquitur Aug. quia ex illa parte asseritur uerum, & ex alia parte falsum. Respiciedo uero ad illud per quod iuratur, maius malum est iurare uerum per falsos deos, quam salsum per uerum deum:& secundum ista uiam procedit.
s 23i-ο ι ι bomitum ad iura tionem G e. Contra hoc est quod iudex sciens aliquem iurare falsum, tenetur tamen nihilominus ex ossicio ab eo exigere. iuramenuun; ergo uidetur quod iacie
do illud, ad quod tenetur,peccet
mortaliter oecidendo proximu. Respon. Dicendum, quod exigens iuramentum aut vii persona publica, aut priuata . Si publica, sic tenetur exigere secundum iuris ordine; siue sciat, siue nesciat
ipsum falsum iurare, quia no imputatur sibi. Verbu autem Aug. intelligitur de persona priuata,
quae non compellitur ex iuris oedine iuramentum exigere, sed ex propria uoluntate. Sancta Duodus δεcreuit me. D s. Contra hoc obiicitur, quia tur mentum non est opus priuilegiatum, imo pertinet tam ad imperi
sectos, quam ad persectos: ergo non uidetur quod circa ipsem sit huiusmodi solemnitas ieiunii obseruanda. Respon. Dicendum, Phoc non est propter priuilegium, sed magis propter periculis,quia post cibum,& potum homo pronior est ad multiloquium,& ideo facilius caderet homo in periurium. Praeterea, ideo institutum est ut ieiuno stomacho fiat iur mentum, quatenus per hoc insinuetur, quod cum magna reue rentia nomen diuinum est in te. stimoni 1 inuocandum, & non passim pro quacunque causa. Excipitur autem bonum pacis pro- pter hoc, quod ipsum est maxime appetendum, & eius opponium maxime fugien . 'dum. Vnde quia in reformando pacem
hit periculum ad se, propter e in casu isto non ita teruatur ieiu-
1095쪽
D intelligentiam huius partis secundum ea, quae Magister de--tzrninat incidit hie quaenio circa trIa. Primo qi Iaeri. tur se culpa periuri j, Secundo quaeritur de forma iurandi. Teristio quaeritur de obligatione iuramenti. Circa primum quaeruntur tria. Primo, utrum Omne peral rium sit mendacium . Secundo auaeritur, utrum omne periuriut peccatum. Tertio, utru omne
periurium sit mortale peccatum. VTR v Μ omni periurio conueniat adesse mendacium. Et quod sic uidetiir,quia periurium prohibetur per quintum mandatum secundae tabulae, non loqueris contra proximum tuum salsum testimonium. Sed ibi prohibetur salsitas in uerbo, quae non potest esse sine mendacio, go uidetur quod cum ibidem prolii beatur periurium, quod omne periurium includat in se mendacium. ITEM. Qui assumit summaueritatem in testimonium ueritatis, recte eam assumit, & qui recte assutriit non peccat: ergo quado sitamma ueritas adducitur ad confirmationem ueritatis , nullum est periurium. Ad hoc ergo,
quod sit periurium, necesse est ipsam ueritatem adduci ad confit. mandum mendacium: redit ergo
idem,quod prius. ITEM. iii asserit, quod animo sentit,oon peccat,quia utiuir sermone ad H,ad
T Io X XX DL sa quod institutus est: si ergo feriu
ras in assertione sua peccat: aliud ergo gerit in animo, aliud asterii in ure: sed omnis talis est me dax: ergo mendacium est de et . se periuri j ITEM. Periurium est peccatum linguae: sed linguam
non facit ream nisi mens rea, de male sibi conscia : ergo ad hoc, quod committatur periuri; cul. pa,necesse est, quod fallendi intentio praecedat: sed illa iacit hominem mentiri tergo &αSEn coNTRA . Hiero. sup Hiere. dicit, ' iuramentu habet tres co filmites. l. iudicitam,iustitiam, Scue ι .d Ioritatem. Et sicut ex defectu uerutatis conuenit seri iuramentum uiuis inordinatum, ita ex defectu iudi d.mi ei j,& tostiisae. Si ergo periurium iam generaliter complectitur iurame nou ium inordinatum,uidetur, P nsi te,in omne periurium sit mendacium. dictare 1 σε M. Aliquis intendens facere adulterium,& homicidium, hoc cinere. iuramento confirmat, Esto ita. Talis autem aut recte iurat, aut per betur iurat: constatqnod non recte: er go periurat, S tamen no mentit: eap.
ergo non est essentiale omni periurio adesse medacia. ITEM. i madiurat, adducit deu intestimonisi uotis veritatis: Elio ergo, s iuret sat' sum quod credit esse veru , talis cum adducat ucritatem in testimoni si salsitatis,periurus est: sed quia credit, ct intendit uerum dicere, non est mendax: ergo non omnis periurus metitur, nec omne periurisi hin mendaciu. ITE ut Ad esse mendacii non tantummodo requiritur intentio fallendi, sed etiam salsitas sermonis: sed contingit aliquem incurrere periurij crimen si uerum iuret, & incedat salium iurare, di periurium
1096쪽
illud proximum laedere: ergo uidetur st alicubi reperiatur perse
B Es p ON. Ad praedictorum in telligentiam e st notandum, quod hic est triplex modus dicedi. Quidam nanque dixerunt, y pertu rium snbsternit sibi mendacium.
Et illi dixerunt, io si aliquis iurat. a. . , a salsum l credit esse uerum; non 2 ' i perharat, quia non mentitur. Sed vaec positio impmbatur per Aug. . t et i quidlcit,lli cum homo iuratu, pu -- rat esse uerum,dc tamen est falsu, . io temere iurat. Ei ex hoc habet, φω . M. iuramentum illud est temerariu - timi. Ec Ordinatum, &ita periurium:
de tamen non est ibi mendaci una. hi u ID Eo dixerunt alii,st omne per. - α iurium est mendacium, pro eo s
. .. . non solummodo' codtingit incur
o. rere crimen periurij propter ue- , i, ritigis desectum,uerumetiam pro
a d pter desectilin iustitiae,&iudicii. Sed instantia illa,quq sertur,uide--tur magis habere locum in iurali mento obligatorio, quam in iura met Dalsertorio. In illo enim pro . :i prie reperitur iudicium ,& iustitia Sideo adhuc remanet quae' stio, utrum omne periurium, laopponitur iuramento assertorio, si mendacium, cum sit ueritatis priuatiuum. PROPTE8EA tertio
potest adhuc responderi, st sicut
pariistex praecedenti Distinctio ne, aliquod es mendacium simpliciter, & secudum rationem c5Pletam: aliud est mendacisi secundum quid, uidelicet quantum ad ipsius mendacii materiam: ali lamendacium. secundiuo quid,
quia h abet ipsius mendacii sormam. Mendacium simpliciter, est quod habet falsitatem an uoce,.α
intenti obe: mendacium uero secundum quid,& secundum matri iriam,est quod habet falsitatem in
uoce, sed non in intentione: mendaciuin secundum quid, S secundum formam,est quod habet salsitatem in intentione, sed non nuoce.Cum ergo quaeritur, utrumperiurium oppositum iuramento assertorio uniuersaliter claudat in se mendacium. Si large accipiatur mendacium extenso nomine lad mendacium simpliciter, di s cundum quid : sic omne periuria in se includit medacium. Et hoc est,quod Magister dicit in litera, P periurium est, uel iurando loqui salsum cum intentione salico di: uel iurando loqui salsum sine intentione fallendit uel iurando loqui uertim cum intentione sallendi. Si aute proprie accipiatur
mendacium,sie non est essentiale omni periurio,nec periurio prout opponitur iuramento obligatorio,nee periurio quod opponitur iuramento assertorio, sicut dicit
Magister in litera,& rationes probant adductet ad partem ista AD ILL v D uero, quod primis obipitur in contrarium, st periurium prohibetur in quinto mandato, Dicendum,st non solum ibi prohibetur, imo etiam prohibetur in secundo primae tabu lae, inquantum per ipsum periurium facit quis contumeliam summae ueritati assumendo eum in uanum, dum assumit eam ad confirmationem salsi sciti, uel salsi opinati, etiam dubii.Posset inmeu dici in quinto madato prohibetur si sum testimonium, nonsola quantum
1097쪽
Um aE fallitatem sermonis, sed
etiam quantum ad falsitatem intentioni &rei,& sermonis, . coiunctim, S uitlim:& prout diui sim prohibentur,non dicunt mendacium secundum planam rationem,sed secundunt scini plena tant im, sicut patet ex Pt Y cederibus. AD ILL v D,quod obi jcitur, qui adducit diuinain ueritate intestimoniti sieritatis, recte iurat. Dicendum , ut illud non sempere ι uerum puta potest eam addit cete in teliinioni uni ueritatis,in tendens eam ducere in teitimonium falsitatis: ct sua intentio peruersa reatum periurii introduxit, quamuis non habeat compleiam ratione mendacii. Praeterca,alius desectus est in ratione illa: quiano omne salsum est mendacium:& propterea non sequitur,' si pluria includit salsum, si propter
hoc includat mendacium. AD i LL UD,quod obiicitur, quod qui asserat, quod in animo setit,no peccat. Dicendum,quod uertim est,si ita nouit in animo,st possit ext rius asserere i sei mone, di hoc est quando est certus: sed quando sel. sa credulitate decipitur,si exterius audeat assirmate per iura ης tum,non excusatur: quia secun ψω conscientia erronea in No ib.a non excusat factum iniustumo, sicaeitimatio falsa in his, quae credatur, non excusat iuramentum falsum. AD iLLvo , quod obiicitur,
quod lingua non est rea, nisi ines priui sit rea. Respoderi potest dupliciter, quia illud uerum est in sermonibus indisseretibus: sed in sermonibus malis,& inordinatis,& a Deo prohibitis excessus linguae introducit reatum nuntis,&conscientiae. Aliter etiam potess
dici,st mens,& intentio rea dicitur, non solummodo quia in ivtido totondit fallere, sed etia sit tendat iurare id, de quo Non habet certitudinem, pro eos ipε summae ueritati sub trahit debi.
UT R v M omne periurium sit V peccati im. Et osteditur quod aliquis possit periurare sinem cato. Eito enim quod aliquis rei falsum, quod putat esse uersi propter utilitatem proximi, ct iuramentum illud nec est in diuinqueritatis contemptum, nec etiam in proximi nocumentu ergo nunrepugnat mandato primi tabuis, nec siccniadae. Igitur non est peccatum: & tamen est periurium,sicut in praecedentibus fuit ostensum re O no omne periurium est peccatiam. IT E M. Nullu, uenerando,& amando Deum peccat; sed Augus dicit, D illud, per quod
quis iurat ueneratur,& amat ; .caergo aliquis iurat salsum p des ,
ueneratur& anrat ipsum Deum orgono comittit periuriu, ergo non est peccatum. ITEM.Sicut peccatum opponitur bonitati. sic per . iurium ueritati: sed ueritas spectat ad intellectum, bonitas ad aese ni sic etiam falsum,& mala disterunt. Cum ergo uitiu,& peccatum dicat oppositum ueritati,& bonitati, quae se tenet ex Parte assectus, & periurium sit oppositum ueritati,qus se tenet ex parte ineellectus, non uidetur quod
aliquod periurium sit peccatum ITEM. Possibile est aliquem cogi ad hoc quod iuret salsum: sed necessitas no habet i gem imo quae ali sunt illicita, necessitas facit licita,
1098쪽
licio, sicut patet de eo,qui furatur,& est in extrema necessitate raergo uidetur, quod saltem in tali casu periurium sit licitum: &se G est essentiale ei esse min.
tium, & magis deforme est periurii im, qualia simplex medacium: sed necesse est omne mendacium esse peccatum: secundum quod August. dicit, & habitum est in
praecedentibus: uidetur ergo, Psimiliter sit circa ipsum periurio, imo multo sortius. I iEM .Qscunque periurat, iurat inordinate : & qui iurat inordinate, iuratiniuste, uel temerarier & omnis talis peccat: ergo &α II EM. Omnis, qui perivrat, assumit nomen Dei in uanum; & omnis talis sa cit contumeliam diuinae ueritati: hoc autem est peccatum,& malum secundum se: ergo necesse est Umne periurium malum esse.
Ii EM. Omne illud est malo, euidebetur poena: sed omni periurio debetur poena: secundum ldscitur Prouer. is. Testis falsus non erit impunitus: erso si periurium est salsa testificatio,videtur necessarib, quod omne periuriast peccatum.
PEspoes. Dicendum,quod absq; dubio periurium est malum, non solumodo in se,sed etiam secundum se: ita st nullo modo potesthene fieri. Ratio autem huius est duplex. Vna propter hoc. quod periurium plerunque claudit in se mendacium, quod est secunduse malum. Alia uero ratio est gener s: quia omnis Periuras co
tumeliam facit summae ueritati, dum eam adducit ad eius confirmationem, ad quod non deberet assumi: & ideo quia non tantum deordinat homine ad proximu, sed etiam deordinat hominem ad Deum, inde est, quod semper est
malum. Vnde concedendae sint rationes, quae hoc ostendunt. AD ILLUD, quod primo obii- eitur in contrarium de eo, qui iarat falsum, quod putat elle uera propter utilitatcm proximi. Dicendum , quod tali, peccat propter ueritatis cim eniptum: qua uis enim non contemnat ipsam ueritatem ex certa scientia adducendo eam in testimonium salsitatis: contemnit tamen ex ipsa temeritate. Adeo enim est nomε
domini terribile, S uenerabile, quod nullus debet ipsim in testimonium allumere, nisi nouerit quid loquatur . Vnde ignorantia non excusat in tali iuramento . Hoc enim debet unusquisque scire, quod non debet iurameto aliquid si mare. nisi de illo si re ius. Vnde si talis ignoret rem, de qua iurat hoc ipso scit se male iurare, si eam iuramento affirmat:& ideo non excusatur a culpa.AD 3 LL v D, quod obiicitur,
quod illud, per quod quis iuro,
quod illud est uerum, quando recte , & ordinate per illud iurat: sed quando .salse,& inordinate Pipsum iurat: & si uideatur uen
rari per credulitatem, potius c teninit,& contumeliam sibi facit per inordinatam locutionem. AD ILL vo, quod obiicitur,quod periuriu opponitur ueritati, que
est in intellectu. Dicedum, quod sucudum quod duplex est cognitio
1099쪽
DIS T I N DI o v xxXIX. eas fio speculativa,& practi ea: sic dupliciter contingit loqui de ipsa
uer itate. Aut prout eis regula meri speculationis, aut prout est regula ipsius locutionis ; ct operationis. veritas.n. fidei,& prudentiae dictat,qualiter loquend si sit, ct quid agendum. Cum erso de,
quod mendacium, & periurium opponitur ueritati hoc non intelligitur de ueritate primo modo, sed de ueritate secundo modo.Et ista uerites secundo modo dicta iuncta est bonitati, & tenet rationem utitutis, & actus eius est in praecepto , secundum quod dicitnphec . Loquimini ueritatem unusquisque cum proximo suo. Ipse autem obiicit de ueritate put consistit in mera speculatione ideo ratio illa non ualet. AD i LLvo,quod obiicitur, de illo qui
peierat necessitate compulsus, quod non peccat.Dicedum,quod falsum est. Est enim necessitas naturae,& necessitas coactionis. Necessitas inqua naturae lege non habet: & potest a toto excusare: necessitas uero coactionis non excusata toto in his, quae secundust mala sunt,sed excusat solum a tanto, quia uoluntas sufficienter cogi no potest: & propterea quia periurium secundum se malum eis, quantumcunque quis compellitur ad illud , non omnino a peccato excusatur,imo sibi a canone poena imponitur. Dicit ei h non, quod si quis periurat .puita corporis seruanda, quia magis dilexit corpus quam anima, ieiunet tres quadragesimas. Nec est simile de surto, quia furtum non est malu nisi propter rerum apprUriationem. Extrema au ε necessitas omnia sacit commu- . San. n. Lib. 3.nia : nulla autem necessitas tollit periurii desormitatent, eo quod nulla necessitate lacitum sit nomen Des in uanum inuocare : δcita non est simile hine & inde. De obligatione autem tu amenisti coacti infra determinabitur satis plane. Articulo ultimo huius Distinctionis q. I. QvAEsTro III.
minale sit tVT R v M omne periurium sit mortale peccatum Et quod sic uidetur. Ainu. in quodam scrmone de iuramento. Falsa iuratio est perniciosa, uera periculosa,nulla secura ; sed quod est perniciosum, est mortale peccatum: cuni ergo omne periurium sit falsa iuratio: ergo periuriu est mortale peccatum ITEM. Quod directe est contra arandatum, & .Phibitionem, est peccatum mortale: sed periurium directe est conistra prohibitionem secundae tabulae, & primae : ergo uidetur quod semper sit mortale peccatum, in utraq; enim prohibetur periurisi.
ITEM. Contemptus introducit mortale peccatum: sed omnis periurans contemnit ipsam summam ueritatem, dum ipsam adducit in testimonium salsi: ergo omne periurium eis peccatum mortale .at i E M. Mendacium de se quando seriosum est, peccatum graue est: : cum ergo iuramentum superadditum trahat ipsum mendacium in aliud se nus, uidetur quod Galecunque mendacium pG iuramentum superadditum fiat mortale pcc.
aliqvcm iocolei nuri, sic etia
1100쪽
t6tingit aliquem iurare sallam: sed quod ioco fit,non fit contemptu: si ergo aliquod periurium potest et se iocosum, non uidetur quod omne periurium sit mortale peccatum. ITEM. Sicut est aliquod medactu,quod nulli obest, ct alicui prodest: ita' potest esse aliquod periurium: sed tale periurium magis procedit ex pietate, tuam ex libidine: cum ergo libido sit radix omnis peccati mortalis,uidetur quod nix ne periurium necessario sit mortale peccatum .lTEM. Sicut contingit aliquem impraemeditate loqui falsum, ita contingit aliquem impraemeditate iurare falsumi sed peccatum n6 est mortale, nisi sat ex de liberatione,& consensu: erso non omne periurium est mortale peccatum. I T E M. Sicut alsia mero nomen dei super falsum, repugnat mandato decalogi ita etaifirmate in uanum: sed non semper cum quis assumit nomen dei
Inuanum, peccat mortaliter, ut
patet de his,qui iurant praeter ne .cessitate: ergo uidetur similiter, quod non semper mortaliter peccet,qui assumit.nomen dei super salsum; ergo non omne periuriuest mortale peccatum.
B Es p. Ad praedictorum intelli
sentiam est notandum, quod periurium duo dicit, uidelicet iurationem & inoi sinationem et est enim pediti aetatu ramentum indebitum,& inordinatum. Iuratio autem triplex est.Qu etdam est deliberata, & solemnietata, scilicet quando testes iurant supra sania dei evan tia in iudici, prata
sentia. Quaedam est deliberata, sed non solemnietata,quado quis in occulto iurat aliquid ex deli. beratione,intendens illud per diuinae ueritatis testimonium conis firmare. Quaedam autem est nee deliberata,nec solemnitata,sicut quando quis iurat in communi sermone, non attendens quem inhoeat, & ad quid,sed ex quadam
consuetudine. Et secundum hoc periurium potest committi tripliciter. Nam si committatur circa iurationem deliberatam, &sole ni 1atam: sic eli graue peccatum, S cnorme, ita quod reddit hominem infamem. Si uero committatur circa iurationem non solei ni ratam, nec deliberatam: sic noest peccatum mortale, sed uenia. le,propter hoc quod lingua in lubrico posta est. Si uero comm Ἀ-tatur circa iurationem delibet tam,licet non solemnietatam,t sic distinguendum est: quia aut deliberat de dicto, & de iuramento, utrum uidelicet dictum sit lieto,& utrum sit iuramento confirmandum: χ tunc si periurat,mo taliter peccat. Aut deliberat de dicto tantum, utrum sit uerum, non tamen de iuramento superaddito: & tunc potest esse ueniale peccatum. Valde tamen est cauendum,quia ueniale illud peticulosiim est,& multum appropinquat ad mortale peccatum. Concedendum est igitur,. quod non omne periurium est mortale peccatum, sicut illud, quod non est deliberatum. Concedendae sunt, et rationes quae hoc oste dunt, licet aliquae ex eis non ne cessario ecgant. AD rL L v Duob,quod obiicitur in contrarium, quod saliniuratio