장음표시 사용
501쪽
DISP-IU. CAP. II. 467 minis Delicitate res foret; sed illud iterum monere par fuerit, quod effraenis illa , vel insatiabilis divitiarum, & honoris cupiditas, quλhumanus animus perdite deperit, ita leniri, vel potius extingui debet, ut parvo contentus, meritis solum, ultroque oblatis honoribus delectetur , sanctissimas denique leges illas in amicitiae laedere inquirat, ac religiose servare velit, quas suis locis oportune praescripsimus, atque inferius etiam ostendemus ubi de mutuis hominum ossiciis, & societatis amore disseremusia XII. Interim refelli facile poterit Hobbii sententia , qui, cum adverteret homines ingenito prorsus amore, ac tacita veluti naturae voce dirigi , ut seipsos diligant, membra , fortunas .& vitam acerrime tueantur, iuris naturalis sum stamentum primum esse definit , ut quisque vitam sω membra sua quantum potes tueatur g ideoque
mi etiam unul quisque sus habeat utendi omnibust mediis , ε' agendi omnem actionem , sine qua conis fervare se non potes et utrum autem media , quibus usurus quispiam es , ω actio , quam actuin
rus est , ad conservationem vita , vel membrorum suorum necessaria sint , nec ne , ipse jure naturali iudex es. . . cumque natura dederit unicuiqu ius in omnia , . . . ex hoc etiam intelligitur in flasti natura mensuram iuris esse utilitatem sa) . Quam etenim perdita, ac perniciosa censeri debeat ejusmodi opinio facile in serri poterit ex iis, suae de naturae jure , vel honestatis origine diximus, quam non ex proprii commο-di, vel utilitatis amore, sed ex puriori potius humanae naturae fonte repetendam esse demonstra urinus. Itaque naturae jure seipsum , memin
502쪽
hra , fortunas etiam tueri licet , dolores, vim, injurias, & mortem repellere; perperam tamen existimaveris id quocumque medio, seu virium conatu fieri posse, atque irrogatae iniuriae, vel instigendae paenae gravitatem priva. to solum judicio definiri debere. XIII. Hinc iure quidem gentium ita compa ratum esse intelligimus, ut arma armis propuI-fentur sa), viq; vim repellere liceat; sed ipse tamen naturali, ac humano iure erudimur, id moderate. , certisque legibus pro vario temporis, loci, rerumq; discrimine fieri posse, nimirum
in extremo vita periculo eum quis alium fervaro
non potes quin perdat se b) s tune enim videtur nobis gladius ab ipsir porrigi legibus se s ideoq; paullo rigidior, atque se veror est illa sentenistia , quae D. Ambrosio ), CS priano se , Augustino sf), aliisq; pluribus arrisit, illum nempe, quinos occisurus invaserit, perimi non posse ; qua vis enim ipsum diligere, ejusque vitam serva re debeamus, charior tamen nobis nostra quam alterius vita es e debet; ideoq; nisi aliter mortem vitare possimus, quam ipsius morte , id tu, re fieri poterit; cumque ipse violenter , ac injuste mortem nobis inferre voluerit, impulit etiam, ut vitam, qua nihil jucundius, nihilque
carius esse unquam poterit, ipsius morte defendamus. Praelarum enim iIlud es , ω si quam ris rectum quoque , ω verum , ut eos , qui nobis carissimi esse debeant, aquὸ ae nos metipsos ameumus i at vero plus , fieri nullo pacto potes s neoptandum ruidem es in amicitia, ut me ille plus
quam M Liu. CHae . in tit . di x. dejus.b jare. ad ι.I. e Ge.
503쪽
quam se amet, ego illum plusquam me . Perturbatia vita , si ita sir, atque officiorum omnium conseo
Ullus propemodum finis esset suis
si iurus si pro rei dignitate sinis
gula complecti mens foret, quibus inter homines mutua ossiciorum societas continetur a Cum tamen plurima de elus
modi charitatis, & officii genere, ipsus Oriis gine, utilitate, virtutibus, & legibus illis, quibus eadem societas, & amicitia iniri, vel conservari saci id poterit, variis in locis eXposita , vel explicata jam fuerint , aliqua solum hae veluti coronidis loco asserentur, quibus hareipsa generis humani societas nitidius ostenda. tur , eiusque conservandae, perficiendaeque ais more vividius incendamur . II. Illud itaque in primis constitui ,sive sup poni merito poterit, homines natura ipsa impelli , ut aliquo societatis . ac mutuo veluti charitatis,& amicitiae laedere conjungantur, cum aliter hominis faelicitas, atque tranquillitas ha- heri non possit tb . Et cert Echim quilibet homines alios ab eadem caussa creatos, eadem natura , viribus, indole, ingenio praeditos, iisdem virtutibus, ac scientiis exornatos intelligat, fieri Gg 4 pro-
504쪽
proseistb non poterit, quin illos eodem ipso
amore diligat, ac honore prosequatur, quo seipsum diligit, & ab aliis amari , vel honorari desiderat; ex quo mutua amori S , obsequii, culint usq; societas orietur. Deinde vero , cum nullus tranquillh , jucunde , commode vivere possit, nisi ab aliis dirigi, juvari, defendiq; soleat, ut aliorum ope,& consilio dirigatur, pares caeteris vices praestare , si ve rependere debet; ideoq; ex ingenito commodi, vel utilitatis amore veluti exalrero sonte mutua ossiciorum societas , sive ge. neris humani charitas, atque coniunctio deduci debet, sicuti uberrime, elegantissimeque Cicero, Seneca, aliique innumeri demonstrarunt. III. Pulcherrimum itaque rationi S, atque naturae lumen extinxisse , purissimamq; humanae mentis indolem deturpasse videtur Hobbius, qui negari non posse putavit , quin flatus hominu ianaturalis , antequam in focietatem coiretur , belum fuerit, neque hoc simpliciter , sed bellum
omnium in omnes s cumque sempiternum bellum partim idonea res foret ad confervationem , veιktimani generis , vel cujuscumque bominis , eve- . nit ut mutuo metu e tali satu exeundum , ω uarendum socior putemus, ut A bellum habendum sit, non sit tamen contra omnes,nec sine auxiliis squaruntur autem socii vel vi , veι consequivi quando pugna victor victum fervire sebi cogit metis mortis, vel vinculis inditis s consensu quando
foetetas initur mutua opir caussa consentiente
utraque parte μὰ vi sa) . Atque ejusmodi perniciosae doctrinae dogmata , quibus omnis chartistatis, ac honestatis splendor extinguitur , ex altero Hobbii principio, sive naturali jure deis
505쪽
DIS P. II CAP. III. 47rducitur, quod natura dederit unicuique jus in
omnia; hoc est in satu merὸ naturali, sive anteqxam homines ullis pactis sese invicem obfrim xissent unicuique licebat facere s quacumque , in quoscumque libebat, O possidere , uti , frui omnibus , qua volebat, ε' poterat . . . ex quo etiam intelligitur in satia natura mensuram iuris esse
Quemadmodum itaque ostendimus honestatem , sive naturae ius non ex liberis hominum voluntatibus, neq; ex privata cujuslibet hominis utilitate . sed ex ipsa potius animi nosti inatura , ac in variabili , vel aeterna divina lege pendere ; sic homines ipsi , etiamsi nullo pacto , vel nullo expresso foedere conjuncti forent, ingenito tamen , ac tacito naturae iure, vel foedere coniungi, mutuo charitatis ,& amoris vinculo devinciri deberent, quod nullo voluptatis . commodi, vel utilitatis amore violari posset; ut
proinde Socrates illum execrari soleret , qui priamus titilitatem a natura fejunxisset id enim querebatur esse caput exitiorum omnium sa).
IV. Universum itaque genus humanum, vel hominum singulos ingenuo quodam . ac sincero charitatis amore diligere , sive coria plecti debemus , nobisque cordi esse debet ut ab omnibus diligamur, ut perfecta proinde vitae tranquillitas e X mutuo hoc amore, vel inito societatis sceis de re oriatur. Puriori tamen , vividi orio: am Ore illos diligere debemus, qui non modo communem cum nobis animi naturam sortiti fuerint; sed etiam ejusdem regni , vel patriae finibus contineantur; iisdem legibus, studiis, ining znio , moribus utantur; praesertim vero qui do-
506쪽
mestica consuetudine, sive sanguinis etiam conis iunctione devincti suerint; ut quo nimirum aris eliori vinculo , societate , vel laedere conjuncti sint, eo puriori amoris, & charitatis genere diis ligantur Neq; solum tacita naturae voce impelis limur ut homines alios diligamus, prolare de ipsis sentiamus ac honorifice loquamur; verum etiam huic societatis, vel charitatis studio pietas quoq; bonitas, liberalitas, benignitas, comitas adiungi debet, ut illis nimbrum consulere, prodis esse , parcere velimus, eodemque benevolentiae . amoris, ac munificentiae sensu complecti , quo nos ab aliis diligi, sive juvari cupiamus is U. Quod si impellimur natura ut prodesse
velimus quam plurimis, imprimisque docendo , rationibusque prudentia tradendis ta)s meliori ceris th iure, ac naturae legibus erudimur, ne cui dolus, injuria, vel damnum inferatur . Ita quosn E maximo scelere alteri dedecus, & injuria irrogari non poterit; ideoque contumeliae, ca Iumniae,& si quae suerint alia, quibus alterius honor, & fama violetur, religiose, diligenti sis meque vitari debeat. Neque solum ficta crimina immeritis, ae innocentishs affingi non debent, quod sine summo injustitiae, vel impudentiae scelere fieri certe non poterit; sed etiam vera alterius peccata , seu vitia , quae occulta fuerint, procli, vel publicari non debent; &quamvis etiam publica , atq; iis ipsis , quos alloquimur, perspecta fuerint . ita eκ tenuari. excus ri, vel in meliorem partem inflecti debent, ut odium , atque invidia meliori qua poterit ratione minuatur. Tantum itaq; abest, ut conviciis, iniuriis, calumniis convicia, injuriae,
507쪽
DIS P. IV. CAP. III. . 3galumniae regeri, vel opponi possint, quod per diti quidam Philosophi impudentissime existimarunt, ut semper ingenuo potius, purissimoq; veritatis, & honestatis lumine dirigi debeamus;
cumque solo veritatis, & aequitatis am Orc causissam nostram tueri teneamur, non dicteriis, atque calumniis, quae nihil O certe meliorem
eaussam ; sed deteriorem potius, efficiunt, abuti possumus, sed nitida potius clarissimaque ratione, quae tranquille , modesteque exponatur δadversarii impudentiam refellere debemus, ut
a sacris Literis, meliorisq; notae Philosophis
VI. Maxima quoque veritas, aut sincerus animi candor requiritur, quo ceteros fallere , vel in errorem inducere summi dedecoris, &sceleris loco habeamus, ideoq; nunquam men tiri, vel contra animi nostri sententiam loqui debemus. Quum etenim societas , vel humani generis tranquillitas haberi non possit nisi hominibus serio,& constanter aliquid assirmantibus fidere possemus, sed fraudes potius, dolos, insidias , atque mendacia undique suspicari, vel timere deberemus, manifestissim E apparet, quod ipso naturae jure verbis incautum sallere prohibemur, ideoque nitide verbis ipsis animi nostri sententiam exponere , vel declarare debemus. Qui itaque miris ambagibus, aequivocatione, restrictione mentali veritatem obnubi posse put runt, ut alibi declaravimus, praecipuum certe honestatis, ac societatis caput sunditus convellere nituntur, ut sublata fide, staveritate pacata quoq; civium tranquillitas se audibus , ac insidiis mirifice perturbari, vel e X inis eui debeat. VII. inamvis tamen mendacium nunquam licia
508쪽
Jieite, vel impunE adhiberi possit, non omnis
tamen veritas , aut animi sensus ita prodi, vel explicari debet ut aliquando dissimulari , vel
occultari non possit: in quo tamen accurata quaedam , ac prudens dexteritas est adhibenda, qua neque Veritas exponatur . neque falsitas asseratur; atque ubi fortasse cogimur, ut aut veritas ipsa nobis credita declaretur , aut menis dacio Occultetur, divino, atque humano iure erudimur praestare ut veritas ipsa , quae sine 'scelere tegi non potest , appareat, quam ut men dacto , vel pravis, ac inhonestis artibus occultetur . Nullo nimirum pacto , munere , imperio, vel officio cogimur , ut secretum aliquod Occultemus, quod sine scelere, sive mendacio ocis cultari non poterit; cumq; mendacium ipsum divino, ac naturali jure vetitum sit, nullo certe pacto, foedere, vel imperio excusari poterit .
VIII. Ingenuus verd , vel sincerus animi candor meliori certh, graviorique jure religiosius adhuc, ac severi iis observari debebit ubi humana quoque iura , sive conventio , pactum , libera, sive deliberata promissio adjungatur ; ut optime proinde diκerit Cicero quod fundamenis
tum jusitia es fides, idest dictorum, conventortim que consantia, En veritas. Cum itaq; alicui fiades obstricta suerit , ut in contractibus fieri solet , nullo unquam tempore, sive caussa rescindi,
violari, seu laedi 'illa poterit , sed constanister , in genu h. sanctissimeque servari debet; idque praesertim ubi divina iurisiurandi religio accesserit: quod non mod5 de civibus. & amicis , sed hostibus etiam intelligi debet. qui eodem,
communiq; gentium iure, vel humanitatis vinenlocontinentur ; unde qui civium rationem dirunt
509쪽
habendam , externorum negant , hi dirimunt eomis munem humani generis focietatem ; qua sublata ,
beneficentia, tiberalitas , bonitar , ius ilia fun,
ditus tollitur g quae qui tollunt , etiam adversas
Deos immortales inqui iudicandi funt ta) . IX. Ut tamen sanctissima datae fidei , initi sce. deris, ae iuris jurandi vis obliget primo requiis ritur , ut quis non temere, & inconsulto , graviq; metu coactus, sed libere fidem spoponderit; deinde vero ut fides ipsa, sive promissio nihil
indecorum , vel inhonestum contineat, quod ni is mirum divinis, humanisque legibus adversetur . Si etenim fides, promissio, atq; consensus in grave incommodum cedat; gravi, vehementiq; timore, vulneris, & mortis formidine extortatus fuerit , irritus plane , ac iniquus censeri debet, nihil enim consensat tam eontrarium est quam vis , atq; metus; nullo etiam foederis, ac societatis amore adduci quis debet, ut aeternum, ac naturale ius , quod iuribus omnibus, legibus, sive liberis hominum conventionibus antiquius,& sortius est, & cui libera hominum volunta iate derogari non potest, violare possit; ideoq; si quid injustum , ac indecorum promissum soriata ne fuerit, id nullo justitiae, vel religionis osis ficio impleri debet.
510쪽
De O io hominis erga Familiam.
Illibi sortasse clarius, & illustrius effulget ingenitus amor ille quo nos di rigi, vel impelli quoque iam diximus ut aliis quo societatis , foederis, mutuae benevolentiae vinculo cum ceteris hominibus conjungamur , quam in societatibus illis, quas a variis hominibus un1 collectis tranquilli fieri, ac Deliciter conservari conspicimus . Si etenim familiam consideres, in qua plurimi aut sanguinis conjunctione, aut imperio, vel servitute connexi reperiuntur; aut Urbem ipsam, sive Rempublicam contempleris, in qua plures iisdem moenibus, religione. legibus continentur, nil id ε prosecth, clari ἄ- meque intellIgitur hane hominum societatem , neque Delieiter institui , neque perenniter conis servari potuisse, nisi illi mutuo quodam benev Ientiae, & charitatis spiritu ad eiusmodi mei tatis foedera dirigerentur. Quemadmodum itaque superiori loco de variis hominum osse iis, quibus homines singuli perfici, vel dirigi debent, loquuti jam sumus, ita quoque de ossiciis illis modδ brevissim E disseremus, ex quibus persecta
Familiae, sive Reipublicae tranquillitas oriatur ;domesticae nimirum, vel arconomicae prudentiae munera, quibus Familia dirigitur, ostendemus; de civili deinde, sive Politica, quae Civitatis, aut imperii regimen considerat, in s