ErycI Puteani Suada Attica, sive Orationum selectarum syntagma. Item Palaestra bonae mentis, prorsus innovata. Operum omnium

371쪽

ORATIO XIII.

Gratiis ornantur ac rident: fructus

sunt,sed eloquii velut pretesidio stipantur. Ipsa terrae facies quam vario colore,quam diversa imagine allu besciti in una Cerere, aut Libero, aut Pomona, totam ejus benignitatem capere non potuimus:silvis vestitur,rivis perluitur, quore sternitur, collibus assu git: & in singulis iterum varietas est.

Ergo & Terrae similitudinem Miner va nostra admisit : Scholis distinguitur , Collegiis superbit, Viris claret, Di sciplinis foret: & in his discrimen nisi sit,tantae famae dignitas laboret.In qua urbe Sapientia habitat, sine obse i Cro& Bonam Mentem esie: ubi Tri- lingue est, Palaestram vigere. Frustra linguae, nisi loquaris: sed loqui Mens ipsa Bona docet,imo sapere. Non impeditum magnarum vota cogitationum imus, sed promotum: instrumerita saggerimus,quibus verum doctrinqdecus paretur ; & ornamenta, quibus ambitiose cedere praeteXtae cogantur. PALAEs TR A faciet,ut, si divina placent studia,eminere in numero tuo dc

manipulo incipias , re gestientem ad T laborum

372쪽

29 O ERYCI PUTEANI laborum praemia aetatem praecurras: si ' Astraeam sequeris & ducentem ad civiles honores viam, ut certissimo vestigio pervenias: denique si PE sculapii

secris operari, ut non minus e Litteris

Φbsidium,quam lucru e morbis colligas. Recensete praestantissimosTheologos,Iurisconsultos, Medicos, & exempla sequimini,quorum nomina suspicitis; ut queri tandem de sterilitate ingeniorum Scholae desinant, & diruscentium errorem seculo imprimere.

Nam ab omni antiquitate doctissimi habiti qui feliciori, ut sic dicam, auro doctrinae suae gemmas inseruerui; qui partem studiorum elegantias trabuc re. Frustra,frustra sine Litteris nCmen ullum speres: ut Medici negant nervis quemquam ambutire posse. Frustra magnae dotes scientiae jactes, nisi depromas : frustra faces illuni geras nocte, nisi accendas. Deum loqui,primu Theologi munus est, nisi recedere a nominis dignitate velimus. De Iure respondere, & laborati Astrςae inrota ruptam vocis operam impendere, Iu- istonsulius debet , autcerte a foro de Patro-

373쪽

ORATIO XIII. 29I patrocinio omni ad ignobile otium, redire. Medicum nisi insignis polu-

mathia instruxerit, Fama simul &Fortuna inter experimenta destituet.

Quid Z an tu nescis eundem Apollinem a Musis & AEsculapii familia coli' Α verborum etiam sive dulcedine, sive susurro medelam esse nemo ignorat. Amplius dicam: in Litteris suis Α-

maior Bonae Mentis omnium munia

usurpat. De Deo cum Theologo disserit: cum Iurisconsulto Iustitiam investigat,Legum arcana ex licat: cum Medico morbos & remedia loquitur,&quicquid in humano corpore homo ad miratur: denique cum Philosopho Naturae transscendetis sines,cuncta comprehendit. Hoc profecto agir,

quod singuli. Sed sacrarum quoticS litterarum limina peculiariter subit,& vireta lustrat,videri possit tanquam civis ad familiares delicias admissus. Etenim Philolopum agit,quisquis linguarum rituumq; studiosius,divinς paginae sensum explicat, & magnorum virorum divino exemplo, sacram illa Antiquitatem illustrat. Propono vo-

374쪽

292 ERYCI PUTEANI bis c Graecis Basilium, Chrysostomu,

Nazianzcnum ; e Latinis Hieronymum,Palaestrae nostre tutelarem, tum Ambrosium atq;Αtigustinum, ne omnes recenseam : qui primas certe in

Scholis obtinent,1ed sine lictoriarum vererum, imo ne fabularum quidem cognitione intelligendi. NunC vero quid profanam amoenioris eruditionis hanc operam Censemus fatui,&ignorare scriptores saeros malumus, quam elegantias aestimare. imo quid sit odisse in civibus audemus Litteras, quas in adversariis veremur. Ne Religionis quoq; inducias esse censeas,&quietem inertiamq; moliaris;in Scholis templisque adhuc bellum est,& periculosius pugnatur. Eloquentiae armis instructa Haeresis validius in Deum

nunc asi urgit;& a Litterarum linguarumque cognitione vim & victorian

colligunt, qui caussae fiducia destituu-tur. Sed haec dam opinio invaserat Juvenum animos, ut summam doctrinae suae putarent, nec scribere posse, nee

loqui: quasi bullam praetextamq; puerilem nemo posuisset,nisi omne limul studium

375쪽

ORATIO XIII. studium sermonis. Itaque discebant pleriq; bonas Litteras, sed ne scirent:&sic adibantMusarum sacraria,ut desererent. Nimirum, si res dicenda est, satis amaverant, si odisse iterum pocsent. Intumescunt vero in primis studiorum liminibus pueriles ani mi,&ad forum curiamque acerba tolletes vota, despicere artes audent, a quibus ordiuntur. Nimis facile mehercle tenella& praetoxtata adhuc indoles, si vel minima ambitionis ametur aura, IuXuriat :& parentes tamen, ut videantur

generoib quodam voto filiorum studia promovere, onerant. Vnde cum male ingenium nutritur, ipsium quoq; animum morborum semina corrumpunt. Fit etiam,ut qui magna spirant, verum ingenii cultum nunquam capiant; &cum ex umbra & luce ad Libertatem Academiae transferuntur, putent se ad alia non studia tantum,

ted castra commigrasse. Quod si modestiae fundamentum disciplina acciperet, &rudis puer nihil esse ipsa viratute doctrinaque melius disceretilam ad seliduni laudiidecus se coponeret ὁ

376쪽

maret litteras, sine quibus reliquae artes non subsistunt : & Scriptores, qui Litteras illustrarui. Nunc ab ipsis quoque doctoribus, error sive vitium aevi magnificentiam aliqua exegit: nec severa lege erudiri pueri volunt, quoruante infanti deliciis domi se luta est. Sic vero nisi blandam disciplinam in veniat,qui eruditur; nisi miti freno ducatur, qui cogi recusat .regulam omne aspernatur ingenii : nisi ratis existat Praeceptor, qualis fuit Pater luctanduest. At vero in magno numero aliqui semper, qui melioris sequuntur naturae ductu, Mentem l seriis amoenitatibus appilicant: illi videlicet, qui ab Α- more ipso Litteras aggressi sunt, & in Litteris magnoru Virorum, & per tot jam secula loquentium ingenia suspiciunt, nomina colunt, aeternitate venerantur. Florem juventutis nostrae laudo, suavi Litterarum rore imbuta;& meliora illa pectora, in quibus habitare cum ipsb rationis auspicio generosus honesti amor coepit ; sed nemigraret. Laudo,inqua,& hoc nunc ago,

ut qui sapere supra vulgu destinarunt,

377쪽

ORATIO XIII. promptam & exercitatam ad severiora studia E loquentiam adferant. NCC . video profecto, quam mora eunti ad . Academicos honores PALAESTRA: injiciat,in qua Mens Bona colitur;nisi exulare hac ipsam a severitate magnae scientiae seculi mores postulent. N ulla vita tam seria, aut negotiatam ardua, aut studia tam sublimia, quae Litteras non admittant. Proficere in Scholis,& exerceri simul in Palaestra Iuventus poterit: imo veris,ut liberiori sentetia bladitias ainoliar, &invidiae voceS CX-Pugnem,exerceri inPalaestra juventus

debet,ut in Scholis proficiat. Quς imperitus impedimenta clamat, auxilia 1iant: ad magna Litterae mentem Prae Parant, non occupant. Nemo,ut opinor, in itinere viaticum reiiciat; aut si

in rigidi montis verticem dissicili per salebras anfractu scandendum sit, vehi nolit ,& conductis equi sedoribus amrumnam fiam redimere: at profecto, si recte calculu ponis, in studiis iter est,&in arduo ac praerupto Honoris prς-mia Virtus collocavit. Vt igitur viaticum habeas, Litterae tibi tractandae

378쪽

E RY CΙ Ρ v T E A N Isunt: ut vehiculum aut jumentum invenias, peculio Philologiae opus. Ego ecce, ut ad vota sua properent iuvenuanimi, auxilia suggero : & horas aliquot,quae honeste etiam perire pote

sui, libertati velut manu injecta. Nihil de studiis, de tempore aliquid detrahitur : quod nisi tam Litteris, quam otio possit dari,videant obsecro,ne ad vitiorum illecebras generosa impellat

ingenia, qui PALAESTRAM BONAE MENTIs supervacuam arbitrantur. Enimvero,ut spes Academiae universet efflorescat,ducentes ad ignavia occasiones omnes praecidendae sunt: occupanda Juventus, quae quoties nihil agit, ad noxia dilabitur: ut stare nemo potest,nisi vigilet,& iners otium recte somnum voces. At vero quam facile nihil agit,quisquis otiaturi Ipsum igitur otium succuti & exerceri debet,ut a torpore, &quod sequi solet, avitio vindicetur. Si amplius investigas, honestissimum otiumPA L A E s Τ R A BONAE MENTIs faciet: optimae remit. siones, xercitationes Puteanic eruta Suavia

379쪽

OR AT I o XIII 237 suaviteroccupabit otiu suuri, qui ad B o N A M ME N T E M se recipiet; negotiii aute inveniet laboriosum non esse. otio qui neficit uti, plus negoti,habet, . . cum ea negotium in negotio. tis mcis,quod agat,inintume nullo neg Id agit ι studet ibi, mentem atque animum

oblectu suum. otiose in otio animus nestis quid velis.

Suus igitur erit, quoties operam ac diligentiam ma)ora Academiς muniaeXigenc: amoenus erit,quoties in M sirum contubernio respirabit. Nemo

diem in popina sepeliet;honestiorem

voluptatem P A L aE s T R A propinabit. Nemo vitae studiorumque subsidia. alea,aut pil decoquet;frugalitatis exactissimam regula PALAESTRA praescribet. Nemo Veneri Lasciviael mo

380쪽

E RY cI P v x E A N ie iam , non sine impedimento aliquo

Τheologiae. Iurisprudentiae, Medicinae, Exercitationes Litteraria esse, aut instituit an elo satis robustam censes accusationem, qua PΑ L AE s T R A subvertaturi Quidquid detrahunt disci plinis aliis mitissimae Musa disdem addunt. In convivio omni non cibi tantum, sed& pocula sunt: non sine siti fames veniti edendu est,ut flaviter bibas , bibendum est, ut possis edere. Vices istae voluptatis instaurant regnu, ac restituunt: &idem tamen venter Cererem BacChumi capit. Nemo de ferculis partem sibi periisse conquestus, s ciathum exhauserid haec iubsidia hilaritatis sent nem' Litteris doctrinam impediri, instrumenta sunt,6c in partem igitur temporis admittenda. Omnium ore confirmatum est, fiustra addisci artes, nisi exerceas: sed Eloquentia, ut artibus omnibus sufficiat, peculiarem etiam usum poscit. Non quicunque docentis mulsb aures implet, mox secundus est : expedire linguam ipse debet,& maturum animi sensiim elaborato verboru includere

m . M ambitu,