장음표시 사용
701쪽
A Hieronymo Nepotianus, qui relicta saeculi militia, in qua clarus apud Imperatorem vigebat, vitae se clericali addixerat: de his enim in eius epitaphio ita Hieronymus : Quoties ille transmarinis epistolis deprecatus est, ut aliquid ad se scriberem e quoties nocturnu de Euangelio ν petitorem & interpellatricem duri Iudicis mihi viduam exhi- b LMe. I I. buit i Ci . ego silentio magis quam litteris denegarem, & pudore reticentis pudorem sitffunderem postulantis: auuncula mihi opposuit precatorem, qui & liberius pro alio peteret, & pro reuerentia sacerdoti j iacilius impetraret . J Quanti autem libellum illum secerit .& ex eo profecerit Nepotianus, idem Hieronymus haec subdens indicat: Feci ergo quod voluit,&breui libello amicitias nostras aeternae memoriae consecraui. Quo suscepto Croesi opes & Darij diuitias se vicisse iactabat: illum oculis, illum manibus, illum sinu, illum ore tenebat : cumq. in stratu frequenter euolueret, super pectas
B se rati dulcis pagina decidebat, 2 c.JQuod vero inter alias admonitiones quod ad antiquit usum pertinet de clericorum
vestitu illa addidit: Vestes pullas aeque deu ita ut candidas J a qtie iros admonemur Dε Aurraeoclericorum dignum habitum nequaquam olim pulli suisse coloris, qui vestium mona' e i eo Vm chorum peculiaris erat: nam in epitaphio S. Marcellae, & alia ad Marcellam ς epistola, e Hio, necnon contra Iovinianu idem non obscure significat,pulli coloris fuisse habitu mona- chorum. Cum igitur neque pullus, neque candidus color clericis congruere videreturi possumus intelligere castaneum colorem, necnon violaceum in Ecclesia Catholica antiquo usu receptum , retentumq. usque hodie ab eis qui iamiliae sunt si immi Pontificis, necnon ab alumnis Romanae Ecclesi e Seminarij,& alijs : ut omittamus Episcopos, illis exceptis, qui ex claustralium ordinibus ad eain promoti si int dignitatem . irrepsisse at C tem color niger in clerum videtur,cum&monachismus ut dictum est superius in non- ... nullis ecclesijs a clericis receptus est, & ex monachis Episcopi creati fiant. reliquos a iem clericos alio usos este colore, ut distinguerentur etiam a laicis,qui incedebant atrati, superius diximus. Si de coloribus Gentilicia consulas antiquitat cm,icin .us ex Suetonio ab Augusto reprehenQs Romanos pullatos, ab eodemq. iustos nonnisi albatos in the tro sedere. Cetera alba ferre vestimenta,his temporibus, peculiare Nouatianorum suit ,
qui se Catharos, nempe mundos este iactabam,& dici volebant. sed de his alias.
IESU CHRISTI SI RICII PAP. THEODOSII IMP.
NI Onagesimus quartus supra trecentesimum Christi annus aperitur nouis Consuli- l bus,iisdemq. Augustis , Arcadio tertium & Honorio secundum: quo Theodotius Imperator, sublato Eugenio tyranno , icitus Rc mani imperii monarchia una cum FELLUM THE silijs potitus est. Haec autem quo modo gesta sint, accurate dicenda sunt. Res quidem ,Vr i,cia magna Obseruatione digna, utpote quod non de eo tant si agatur bello, quo de sumina MivM totius decernatur Imperi j ; sed de potentia & veritate alterutrius diuini cultus, nempe
Christianae religionis,ac Gentiliciae superstitionis,dis reptatio peragi videatur; adnitente nimiru Theodotio undique petitis ex Chri 1liana religione praesidiis aduersarijs vero vidi tu est ex dijs Gentiu indetinentibus sacrificijs alijsq. superstitionis ritibus sibi auxiliucomparantibus,qui deoru oraculis depromista sibi victoria gestiebant. Isti igitur omne
E fiducia collocantes in opitulatione deoru, de excipiendo intra Alpium septa aduenientem Theodosium cum exercitu consilium inierunt. Ductabant copias impietatis post Eugenium Arbosasses & Flauianus Praefectus in Christianam religionem insentiis, cicultu deoru nulli iocundus. Recedentes hi Mediolano cu exercitu,ut Alpiu claustra munirent sinquit Paulinus ψὶ minati sunt, cu victores reuertissent,stabulu 1e esse iacturos in . basilica Ecclesiae Mediolanentis,atque sericos sub armis probaturos. Sed miserandi ho- mines cum daemonibus suis male creduli sunt, dum aperiunt os suum in blasphenuam ad Deum, spem libi victoriae ademerunt. Causa autem commotionis haec tuit: qu:a munera Imperatoris Eugenij qui se sacrilegio commiicuerat, ab Ecclesia respuebantur. nec orandi illi cum Ecclesia societas tribuebatur. J haec Paulinus; cuius testiticatione iulud etiam certum habetur , reuertisse e Tuscia Mediolanum , digrelli, iam inde Eugenio,S. Ambroilum,ut Theodosiu venturum exciperet de tyranno vi torcio,cu nihil d bitat
702쪽
bitaret de propitio belli euentu Fidelibus, i inpijς vero iunesto. Occupant isti Alpium Ao icto iuga e sed quibus aggeribus muniunt aditus ξ deorum sinulacris . idolis Gentium, et . , , di nempe ut Augii: tinus' ait) s: mulacris Iouis Fulminei. At quonam praevio signo duabA N. ctatur eorumdem exercitus 31statua Herculis. haecq. omnia peracta sunt consilio Fla- . - o uiani qui de certa victoria iam evulgarat responsa deorum : quibus confisi, italiae cla ι. stra, Iulias Alpes tuto praesidio occupantes, Theodotium aduenierarem expectant. ι s. m M.f. Hic autem inquit SNZOmenus V postquam omnia illi in frusta essent , quae ad bel- .d6, i. luna necessaria erant, Honorium iuniorem filium Caesarem declarat squod sedum ais is κεehui e cou speraori sty a mari Arcadium enim iam ante i iraugarauerat: utroque autem filio .ci ηψ' Constantinopoli relicto , Propere cum exercitibus ex Oriente ad Occidentales Imporij regiones seitinabat, sequebaturq. ipsi ina ingens auxiliarium manus ex barbaris It triaccolis. Fertur autem,quod cum egregiis Con tantinopoli ad septi inum milliare per- Buenillet, Deo preces nuncuparit in ecclesia illa, quam in honorem Ioannis Baptistae construxerat: ac petierit, ut expeditionis illius alea tum tibi,tum exercitui suo, tum Romanis omnibus feliciter cederet: et auxiliatorem sibi inuocauerit ipsiuiri Baptistam. .ra. . ., L . Haec igitur precatas,in Italiam contendit. J Praeviος Crucis sigino,quod micabat in L baro, praecipui duces hi ducebant exercitu: Timasius post hunc Stilicho maritus S ren:e filiae fratris ipsius Theodosi, Imperatoris: Dcderatosq. barbaros resebant Galaesatque Saulus: sed α Bacurius ex Armenia oriundus parti exercitus cuidam praefectus Oec ibi, erat . ista ex Tos . Sed quod ad Bacurium spectat, erroris arguitur a Rustino , qui TH o'ostvs. ait eum non Armenuni,sed gente Iberum fuisse iberor. q. Regem,apud Theodosium ' ῖ , , adiitem Domesticora Comitem: cui,inquit,su inmae curae erat religio atque veritas: quio. ιι. Hiero: Olum .s familiariter cum ipsi, Ruti ino versatus ell,cum aseret ibi ducem exerci- Ctus limitanei : a quo se acceptile ipse Ruifinus tradit, quam scriptit gentis Iberorum ad Christum sub Constantino Imperatore conuersionis historiam , suo loco superius recensitam. Sed & eiusdem Tosimi illi sunt corrigendi errores, quibus ait, Theodosium daxisse secum Honorium, & Gallam Augustam hoc item tempore eab defunctant,aduersantibus ei huius temporis scriptoribus omnibus. Erat totius virtus exercitus Theodosj ii una Cruris, quam expauescerent advessariae potestates : erat Crux illi munimen & Ornamentum est algens in armis atque militaribus signis: a & sita ipsius munire frontem magis .quam corona ac diademate O nare caput eidem curae erat; cum depositis illis,hanc ut Christianotu Principum regale sertum, summam capiti S ornamentum ac tegumentum, superindueret: de quo Chry-fG γ 'Mm G stomus f: Antehac. inquit, implici persecutores erant Reges ; nunc vero ad caelum D3 'e im praeserunt pietatem ae ingredientes limen eccletiae, deponunt coronam,& Crucem Christi depingunt in si iis 1rontibus Theodotius pater oc illius Theodotii religione ac pietate mi ignes.J haec ipse. Prudentius agens aduersiis Symmachum, ipsimi Theodor tv sium Romam his versibus iure compellantem inducit S :
συμ- In cura, Regina , liboris mea Istra x cc sic citi In quibus Omm Crucis aut gemmata resula, Aus lovgostido ex auro praesertur ita hasta . JIn ipsi, autem procinctu Theodosius.memor pietatis,qua sola sperat parari sibi pos.
se victoriam, nouis edictis Christi hosteS insediatur haereticos: mense enim Aprilis r 1 l. ii. d. M- scriptille haec reperitur Mi :ret 'L Haeretici neque Episcopi faciendi potestatem, neque Episcoporum confirmationes Tinxa n e RG licitas habeant. Dat. XVII. Kal. Maii,Constantinopoli, Arcadio III. & Honorio II. AA. iit rici Coss.J sed ista picuius nouo rescyi pro mcn se Iulii ad Rufinum Praesectum P t. ab ι L a, . . . Arcadio & Honorio hoc eodem anno postea promulgato repctuntur his verbis : Haereticorum dementia nec ulterius conetur perpetrare quae repererit, nec illicita habere concilia: nusqua profana praecepta vel docere,vel dili ere: nec Antistites eorude audeant fidem insinuare,quam non habent,& ministros creare, quod non sunt: nec per conniventiarn iudicantii, Omnivq. quibus Per constitutiones paternas 'super hoc cura mandata est, eluit nodi audacia negligatur & crescat. Dat. vii Idus Iulij, Conilantiuno p. Arcadio Ill. & Honorio II. AA. st J haec quidem iiiij Imperatores, i ulla proculdubio parentis, quem expeditio militaris cci erat rem paucioribus agere. At iam ipsas res bellicas Protequamur.Quo modo autem ipso primo congrcitu cCm-Fulerit
703쪽
A pulerit Theodosius aduersarios loco cedere, & iuga conscendere montium, Rustinus 3 o Rus a. o.. . his paucis absoluit: Ubi verae religionis fietus auxilio Theodosius Alpium fauces coepit urgere: primi illi, quibus nequicquam litatae sunt tot victimae, de fallaciae consciemtia trepidi daemones in sugam versi, poli etiam magiitri horam & doctores errorum, praecipue Flauianus plus pudoris quam steteris reus, cum potuisset euadere, eruditus admodum vir, mereri se mortem pro errore iustius,quam pro crimine iudicauit: ceteri vero instruunt aciem, & collocatis in superiori iugo inlidijs, ipsi pugnam in descensu montis expectant. J haec isto modo Ruffinus, cui consentiunt seripta a Tosimo, dum alth: Alpium praeter omnem spem potitus, ad hostes accessit, inopinato aduentu ι Eugenio territo. J Theodoretus reliqua sustus prosecutus, tradit primo congressu . . Theodosium posteriores tulille: quod & Tosimus ' narrat his verbis: οἱ M. m. B Ceterum praestare ratus Theodosius, ut legiones barbaras in aduerses immitteret. ijsq. primu periclitaretur,Gainem cu nationibus sibi subditis hostem aggredi iustit, se- rasa 4 is o-quentibus hunc alijs ducibus, quicumque barbaricis omnibus,equitibus inqua & sagit- , , , tarijs equestribus & peditatui praeerant. Aduersus hos cum suos pro laxiiset Eugenias, μν omnibusq. copijs congressi iam essent exercitus: ipso proelii tepore talis desectus Solis accidit, ut maiori spatio nox esse potius quam dies existimaretur. Cumq. nocturnam quodammodo pugnam exercitus pugnarent, tanta strages hontinum edita fuit, ut codie maior pars toederatorum Theodotii Principis interficeretur,una cum Bacurio duce, qui ante suos ibrtissitne se periculis obiecit: ceteri praeter opinionem suga cum residuis euaderent. Igitur ubi noctis interuentu se recollegissent exercitus: ob victoriam elatus Eugenius, munera distribuebat in eos qui supra ceteros fortiter lese gellerant ;& c C nandi potestatem iaciebat, quali nullum amplius post tantam cladem acceptam pro lium suturii esset. His ad epulas conuersis, Theodosius aurora appetentem conspicotus, uniuersis cum copijs in hostes adhuc humi iacentes irruit, α nihil eoru quae perpeterentur , animaduertentes occidit, &c.J ista de bello Tosimus, quae non ut probemus, sed ut consulemus, recensuisse voluimus. Callido quippe consilio Ethnicus scriptor,
quod sciret victoriam Theodosii in deorum ignominiam α gloriam Christi cederes quam negare non potuit , sic obscurauit, ut non Christi virtuti atque pietati Theod si, adscribenda esset, sed potius Eugenij ostitantia parta esse, dici deberet.
Sed quem trium errorum hac ipsa narratione nuper arguimus, restat ut in his quoque magnopere errasse monstremus. ac primum quod ait de Solis eclipsi eo ipibtena-pore hoc anno lacta, quam constat testificatione Prosperi' ac Marcellini contigite iubD Consulatu Theodosi j α Abundaniij, anno nimiru superiori, ut superius dictium est. Ve- ..' rum assertione S. Hieronymis illud Solis deliquium factum esse constat tempore Pente- ςη u. costes; pugnam autem hanc,omnium contentione,accidit se liquet mense Septembris . . Consentiunt& tabui .e astronomicae, quae nec alium huius temporis monitrant Solis deiectum . At vero quod ad obtentam victoriam pertinet: eam quidem non desidia hostium acriter & obstinate pugnantium, sed diuinitus fuisse a superis i meertitam, manifesto experimento non nostri tantum scriptores affirmant,verum de Tolimo superstitione non impar sed fide longe superior Claudianus sui dicemus aperte testatur, quod& carmine quoque cecinit. Vides, lector, qui semel detrahendi Christianis studio, historiam scribendi munus suscepit, per quam devios feratur antactus. Porro ipsa pugna a Russino s ita describitur: x ME Vbi ad primos ventum est ,&illico se legitimo Principi tradiderunt, cum ceteris
imis vallibus deprehensis conflictus acerrimus geritur: stetit aliquandiu anceps victoria: fundebantur, ex pane TheHori, siticu, auxilia barbarorum : terga iam hostibus da- εα uitiis. bant. sed fiebat hoc,non ut Theodosius vinceretur, sed ne per barbaros vincere videre- D No D μι- tur J adde & Ariana haeresi imbutos homines. Tum vero subdit Rustinusὶ ille, swpe Theodosius, ut conuersas suorum acies vidit, stans in edita rupe, unde dc conspicere& conspici ab utroque posset exercitu, proiectis armis, ad solita se vertit auxilia: ct prostratus in conspectu Dei: Tu inquit,omnipotens Deus,nosti,quia in nomine Cliri lifilij tui, ultionis tuitae ut pulvi proelia ista suscepi: si secus, in me vindica: si vero cum causa probabili, & in te confisus huc veni, porrige dexteram tuis: ne forte dicant Gentiles: Vbi hest Deus eorum 8 Quam supplicationem pij Principis certi a Deo cile susce- , Psal. ita. Ptam, lii qui aderant duces, animantur ad caedem , & Praecipue Bacurius, vir fide, Pietate,
704쪽
CHRISTI Annale, sIRICH PAP. THEODOSII IMP.
pietate, virtute & animi & corporis insignis, G: qui comes esse & Qeius Theodosi; m, Λreretur, proximos quosque conto, telis, gladio pastim sternit, agmina hostia conferta α constipata perrumpit: iter per millia ruentium ad ipsana tyrannum, ruptis agminibus M aceruatim fusis strag bus,agit. Vix sertasse ab impijs credantur, quae gelia si inta Etenim compertum est, quod post illam Imperatoris precem, qua Deo fuderat, ventus ita vehemens exortus est, ut tela hostium in eos qui iecerant retorqueret.Cumq. magnavi periistente vento , omne iaculum missam ab hostibus frustraretur e fracto adueriariorum animo, seu potius diuinitus repulse, Arbogasse duce nequicqua sertiter faciente, Eugenius ante Theodosi j pedes vinctus post terga manibus abducitur, ibiq. vitae eiusci certaminis finis fuit .iTum vero religio b Principi gloriosior victoria de frustratia opinionibus Pagazoru,quam de tyranni interitu fuit, quibus spes vana, & talia diuinatio minus in interitu contulit poenae,quam pudoris seruauit in vita.Jhactenus Rustinus: sa r. V. . m. s. eadem quoque Socrates'. de spectata virtute Bacurij, dc de victoriae miraculo, retoria σ. quente spicula vento,testatur, liaecq. gesta esse octauo Idus Septembris assirmat, ijsdemo Gram qui supra Consulibus . eadem quoque Sozomenvsh , qui de quarumdam cohortium militum Eugeni j super montem agentium , ex quibus cladeS non modica imminebar, deiectione mox secuta post Theodosij ad Deum preces haec addit : Deus eum comsestim exaudiuit, sicut comprobauit euentus. Siquidem duces illorum, qui montis verticem tenebant , misiis quibusdam, nunciarunt, se illi auxilio venturos e se, si quidem apud eum in dignitate suturi sint. Cum igitur nec chartam, nec atramentum P titum reperiret: accepta tabula,quam ex astantibus quidam sorte habebat, assignauit
illis praeclari ac digni exercitus Praefecturam, quam apud ipsum sint consecuturi,si quidem promista adimpleuerint. Quocirca & illi accepta hac conditione, Imperatori iun-Cguntur. J Qui aute ex aduersarijs Theodosio praesto fuit, Arbetio Comes extitit,de quo Paulo post ex Orosio dicturi sumus. Theodoretus autem his omnibus plura habet, duobusq. diebus pugnatum Hrmat, sicut Tosimus prioris'. diei certamine fractas sutile Theodosij exercitus vires tradit, a .riaia, is ιι. que ista mo subdit : ibi cum duces dicerent, nimis paucos ad proelium de integros. . . ineundum superesse; hortarenturq. ut bellum aliquandiu intermitteret , quo ineu te vere, exercitu collecto, hostes multitudine saperarent: Imperator fidelissimus eorum Vitiobri,u consilium repudiauit: Nam non committendum est, inquit, ut salutaris Crux tantae τε tonoχετο arguatur imbecilli raris, Herculi Sq. statuae tantum virtutis nostro testimonio tribuatur. ς-- Πν-- Gippe ut Crux nostrum exercitum,ita illa hostium antecedit. Qua oratione cum tamia in Deo fiducia habita, cum copiae relictae & paucae admodum ellent & animis fractis: Dsacra aede in vertice montis,ubi castra iecerat,reperta, tota noctem huius uniuersitatis gubernatorem precibus solicitauit. Sub tempus aute noctis, quo galli catare solent,semnus eu oppresiit. Qui humi iuratus, videre sibi visus est duos viros candido vestitu amictos equis albis vehi: qui ipsum bono animo esse, timorem abijcere , prima luce arma capere, exercitum in aciem educere iubent: Nam se auxiliares & velut antesignanos ad eum misi esse, & alterum este Ioannem Euangelistam, Philippum Apostolu alterum. Hac oblata visione, imperator preces sundere non desistit , sed attentiore cogitatione eas Deo adhibet. Eadem quoque visio militi secundum quietem apparuit, qui Praesecto suo cana narrauit: ille eum deducit ad Tribunum militum,Tribunus autem ad Ducem: Dux noui aliquid inde portendi ratus, Imperatori significat. Tu Imperator: Non mea,
inquit causa haec oblata est visio sipienaque illis, qui victoriam promiserant,fidem ha- Ebui sed ne quisquam existimaret, me,utpote proelij faciendi cupidum, eam confinxisse . Huic igitur militi Deus mei Imperi j propugnator hanc obtulit visionem, ut mihi
eamdem narranti certum testimonium daret: nam mihi prima communis ommu Dominus illa ostenderat. Quare omni metu prorsus amoto, antesignanos nostros 52 princi- Aro 7 M pes belli gerendi 1Equamur, atque nemo bellantium multitudine metiatur victoriam :sio rkas se sed corum potentiam,qui se duces nobis praebent, quisque coiissideret. J lixe Theod retus. sed antequam reliqua ab eo tradita prosequamur, hic reddendum est nobile an liquitatis monumentum, quo haec a Theodoreto descripta,antiquo reddita numitinate contempleris: extat ipsum quidem aureum praegrande apud virum insignem,praeclara eruditione & sincera fide omnibus notum, Fulvium Vrlinuin, his quibus hic vides imaginibus cultim : inspexi ego, de sormis hisce incidendam curaui.
705쪽
Vides Theodosii senioris veram certamq. vultus essigiem, eiusq. manum dexteram volumine, nempe ut puto) sacro Euangelio munitam , sinistram vero Cruce arma- . tam; qui bus significetur, his armis superasse confidentem dijs Gentium exercitum. exaduersa vero numismatis sacie intueris exprelle sacerdotali decoros habitu geminos illos, quos in visa vidit Apostolos, Ioannem atque Philippum expresses reddi , aeque
dextra volumen s crum, sinistra vero Crucem gellantes. Habes ctiam ex his, lector, inter alia,unde antiquum sacerdotale habitum discas, simulq. tonsuram intelligas, a que palliola humeros ac pectus decore ambientia, votaq. nuncupata atque multiplicata . Sed iam coeptam narrari a Theodorem historiam Prosea uamur . Hac oratione militum animis valde confirmatis, omnes ae monte deducit. Tyra: C nus autem cum videret milites procul a se ad proelium ineundum Paratos, ornat exescitum,Scaciem struit. Ipse vero colle quodam occupato. ait militibus suis , Imperat irem iam quasi mori cupientem,& desiderio ex hac vita abeundi flagrantem, proelio decertare. Dat igitur mandatum ducibus, ut eum vivum ad se & vinculis constrictum adducerent. L stea vero quam phalanges ordine locatae erat; satis animaduerti poterat, tum quam ingentes hositu copiae essent, tum quam paucae cit Imperatore in acie iungerentur. J Quodnam autem a Theodotio ipsi, ingrelsa pugnae signum iit datum, ori sus docet lais verbis : Sciens se esse non solum signo Crucis tuendum , sed & victoriam a G, b. adepturum, signo Crucis se munien'signu proelio dedit, ac se in bellum,etiam si nemo ite δε i. vii sequeretur victor futurus immisit. Prima autem salus extitit Arbetio hostilium partici Turg cxvcis Comes; qui cum ignarum Imperatorem circumpositis excepisset insidijs, comi etsi ad y D reuerentiam praesentis Augusti non ibium periculo liberauit,verum etiam instruxit a xilio,&c. J habet eade quoque Theodoretus,qui si abdit his verbis: Cu autem tela utrin- que coni jci coepta sunt, tu antesignani imperatoris duo nimio Apostoli issi vere promissa praestitere. Nam vcntus violentus e regione hostibus irruens, illorum sigittas, iacula,
spiculaq. in ipῖs retorquet. adeo ut nullum teli genus eis adiumento fuerit : neque nriles grauiS armatur. ae, Neque sagittarius, neque iaculator Imperatoris exercitu laedere potu rit.Quinetiam tanta pulueris copia in eoru iacies impetu serebatur,uti palpebras Occli dere,& pupillas oculorum ut grauiter oppugnatas tegere ac tueri eos coegerit . Imperatoris autem exercitus nullo damno, incommodove ex illo turbine accepto, fidentibus
animis hostes trucidant. Qui quidem his rebus perspectis,& diuino at alio, quod Imperatoris copijsallatum erat,cognito, abiectis armis, veniam ab imperatore supplicesae petunt. Ille autem fleait animum, & illorum inisericordiam capit. Iubet denique tyrannum celeriter ad se adduci. Illi igitur propere collem ascendunt, in quo tyrannus ignarus iam rerum gestarum considebat . Qui cum eos anhelantes videret,ipiaq. anhelitus crebritate adueniendi indicanteS celeritatem, victoriae nun- YVs.cios esse suspicatus est: rogatq. nam Theodosium, ut illis crat imperatum, vinctum adducerent i Cui illi: Non eu,inquiunt, adducimus ad te, sed te hinc ad eum abducimus: hoc namque dedit in mandatis summus huius uniuersitatis moderator Deus. Quae cum dixissent , et e solio erepto , vincula ini jciunt , adducunt vinctum : et qui paulo ante insolenter gloriatus fuerat, captiuum ad Theodosium deducunt. Imperator aut ein primum iniuriarum in Valentinianum, α impie occupatae tyrannidis eum in memoriam reuocat: deinde bellorum contra Imperium legitimum suscepi rum causa cum irrisione reprehendit. Reprehendit etiam statuaria Herculis, qua scelus Annal. Ecci. I Gm. - Mium tam
706쪽
tam audax temeraritimi facinus admiserat. Postremo iustam aequaniq. de supplicio illi irrogando sententiam pronunciat. Talem sese Theodosius tum in pace tum in bello praestitit: quippe semper diuinu implorauit auxilium, semperq. illud consecutus est.Jhucusque Tlieodoretus. En aspicis, lector, quot quantaq. non dicam hius, sed falx Zosimi resecauit: at ne a muria .is videamur testibus illum domesticis consutare; quae Gentilis poeta Claudianus mο- tro cecinerit, his addamus:
Victoria velox tristic νs efficia tuis . pugnasis uterque, Tu fiis, genitorq. manu. Te propter o Alpes Invadi faciles: cauto nec profuit hocti unius haesit e locis r spes irrisa valli Concidit , o scopuia paruerunt clauara reuulsis., Te propter getidis Aquila de monte proce uobruit aduersu acies, reuolutas tela' inrtis in auctores, or iurbine r*pulis hasas. O nimium dilecte meo, cui fundit ab antris Aeolus armatas hiemes, cui mititat aether. Ei coniurati veniunt ad Ha a venti. . Alpinae rustiere nives , ct Frigidus amnis Mutatis sirmauit aruis: Iurbar. cadentum
Staret, ni rapidus iuui I flumina sanguis. JMonstrat hisce versibus locum ipsum certaminis suis te ad ripa amnis, nomine, Frisidi, C, sina . 5 . i. quod etiam Socrates tradit h. Tacet vero hanc,& aliam inauditam assere Tos maus victoriae caulam. De Claudiano autem Orosius ς: Unus, inquit,ex ipsis poeta quidem f eximius M P anus pervicacillimus, huiusmodi vertibus & Deo & homini testim nium tulit, dcc.J qui tamen ex Claudiano paulo diuerse binos hos recitat versus ro nimium d lecte meo , tibi militat aether, Et con urati veniunt ad classica venti. J sic etiam ex eodem Orosio, puto, re-δ- d c i. citat Augustinus : verum existimo memoria lapsum ipsum Orosium, dc cum illos D redderet versus non consuluisse codicem, cum aliter habeat Claudianus.
Sed quod hinc inde netita fragmenta in unum orationis contextum compingendi mazN munus ita scepimus: non praetereat ingens praestitu hoe in bello specimen sortitudinis, i ' atque fidei Theodosii Imperatoris ab aliis praetermissum , sed a S. Ambroso his ver-Da Ambras. Mat. bis pro concione laudatu : Recognoscitis, inquit, quos vobis Theodosij fides triumphos acquisiverit. Cum locotum angusti js & ampedimentis calonum agmen paulo scrius in acie descenderet, dc inequitare hostis mora belli videretur : desiliuit equo Princeps ,& ante aciem l lus progrediens ait: Ubi est Theodoiij Deus f Iam hoc Christo proximus loquebatur. Quis enim posset hoc dicere, nisi qui Christo se adhaerere cinsnosteret : Quo dicio, excitauit omnes, de exemplo omnes armauit, di iam certe senior aetate, sed validus fide. Theodoti j ergo fides fiuit violaria vestra.J haec Ambrosius. et magna quidem diuina dispensatione factum est, ut humanae vires hebetatae languescerent, aciei l. Primo succumberent ; ne ii sic vincere datum desuper est, illud superbae mentis & ingrati animi elogium iactitaretur: Manus nostra excelsa, α non Dominus iecit haec omnia. J Sic in ultimum sivit Deus res discrimen adduci, ut cognoscere- Etur quod Donum i est salus desuper populum situm benedictio eius; verumq. Deum esse Christianorum,qui imperans vento, hostium S confregit potentiam, arcu,scutum, gladium ,& bellum : ut illud iuste ex probraretur in Gentes: Vbi sunt i, dij eorum,in quibbus habebant fiduciam 3 surgant, & opitulentur vobis, α in necessitate vos proteSaul. Videant, sero saltem, quod ego sim solus, de non sit alius Deus praeter me.J
pertus a. est & Arbogastes inielix quod diximus quid ante praestitisset Christi
virtute sultus, semper inuictus precibus sanctissimi sacerdotis Ambrosij: quibus exi tus , animo consternatus, istactus viribus, ut alter Cain, pauens ac tremens Profugus, non amplius manibus fidens, sed pedibus, se subducens e pugna, turpi se fugae commiserit, culpa insequente reum necis innoxij Imperatoris, quae ipsum tuimet vitinremes te coegit, impulitq. sibi violenta manu inferre supplicivin . et quortam in Ot
707쪽
A scierat audi: Arbogastes tantae cladis auctor, biduo post proclium fugiens , ubi a s.cω. m. s. nullam vitae spem sibi reliquam intellexerat, proprio ense se ipse obtruncavit.J sed de ' de eodem Claudianus his verbis h: C d. e. s.
rus inuentor murum traiecerat altum - is, S Nota uno mucrone titus, duplexq. repebat A OGA Tu
sim o voraces in se conumerat iras.J eadem quoque Soetomenvs e, atque
Tosimus ψ . sed oc in eamdem sententiam ita Orosius : Historiam notam oculis plu- ο traim, tia .rimorum,quam melius qui spectauere nouerunt, dilatari verbis non opus est. Poten- . 1 - M. ..tia Dei, non fiducia hominis victorem semper extitisse Theodotium, Arbogastes iste e Grai. m. p. praecipuum in utroque documentum est. Qui de tunc cu Theodosio paruit, tantis instructum praeli dijs Maximum ipse minimus cepit: et nunc cum aduersus eumdem B Theodosiuin collectis Gallorum Francorumq. viribus exundauit, nixus etiam praecipuo cultu idolorum, magna tamen facilitate succubuit.J haec Orosius de Arbogaste. Sed ad Flauianti pugnacillimu deorum patronu Orationem conuertamus:curus quidem arbitratu atqae consilio cuncta nefaria aduersus Valentes': anum festa cile, iu- perius est demonstratum . Si liceret luctari cum laruis, atque veluti prae:entem,desam stiori te.ctum hominem compellare; non insultando, sed poti us miserando illud dicerem : Ecce quo modo numen quod colis, ipsa tua te ingrata Victoria prodidit atque perdidit, pro cuius ara restituenda tanto insudasti labore publica iunctus legatione,tantiq. eam aestimans, ut pro eius cultu vilis tibi visa suerit salus Imperatoris; in quem denegantem illa reddi, tuti cu impijs consiliu conspirauit. sed ingrata tibi ipsa, in qua omnem spem roboris collocaueras, facta iam transfuga,exhorrens impietatem,perfidiam,atque tyran-C nidem in tuis castris militantes,sese Crucis vexillo iam amica religionis velox addixit,
adhaesit q. penitus Christianis; nihil sane se aliud esse, prosessa, quam quod versibus
illis describitur a Prudentio :. - ν' --M. Vincendi praeris dominam ρ sua demera tuique ea I...' 'μ'
Et mem omnipotens: non flexo crine et Irago,
2 et nudo sisens pede , strophus recincta, Nec iumidas . ime simu , wam papi . J Vt plane tuo, Flauiane, damno expertus fueris,licet multus, quod Christus ipse sit Deus S sertis & potens, Dominus 3. I P L 23.
potens in proelio. Sed tu ille adeo istudiosus quod profitebaris rectilionestiq. cultor,
quo tuorum deorum impulsu adactus es, ut aduersus Theodotium de te optime meri- M . tum excitares adeo vilem tyrannum,dc una cum ipsis atque pro ipsis pugnares 3 extant D Symmachi tui litterae , quibus citantur & tuae de Theodosij erga te beneficiis asfluentibus : haec enim ibi leguntur 'l: Tuis litteris proficere sanitatem meam sentio, β υm πιε. quibus beneficia domini noliri Theodosij frequenter enumeras, dcvrgeri merita tua asseueras.J tua haec est libero animo digna proteisio, urgeri merita tua Theodosii benefici js: sed quam his contraria rependisti, quae vix in hostem cogitasses esse reddenda ρ Tantus in Ethnicis tui titiae cultus & fidei 3 Extat Flaviani vetus inscriptio ne quid de antiquis memorijs relinquamus) de eredio ab ipQ apud Capitolium Senatus Secretario, quod sub Imperio Honorij igne conflagratum, fuit postea rei litutum, his verbis : I
SALVIS. DOMINIS. NOSTRU . HONORIO. ET. THEODOSIo VICTORIOSISSIMIS. PRINCIPIBUS. SECRETA RIVM. AMPLIS sIMI. SENATUS. QUOD . VIR. INLUSI RIS. FLAVIANUS. INSTITUERAT. ET . FATALIS. IGNIS. ABSUMPSIT. FLAVIUS ANNIUS. EUCHARIVS. EPIPHANIVS. v CI PRAEF. VRB. VICE ISACRA. iv D REPARAVIT. ET . AD. PRISTINAM. FACIEM REDUXIT . JΑt de Flauiano hactenus: cui etiam,immerenti licet, subuenit tamen Theodosj Imperatoris clementia: nam Orosius ait, duorum tantum sanguine, Eugenij videlicet di Arbogastis,totum ciuile bellum extinctum fuisse, reliquis perduellibus venia impe lita, qui bello consecta suere superstites: in quo idem tradit, ex parte Theodosiij quod attigimus desiderata decem millia Gothorum: quos,inquit,viiqile perdidalle,lucrum;
dc vinci, vincere fuit. Annal. Eccl. m. IImm a Ceterum
708쪽
Ceterum de Theodosij in parcendo aduersarijs, immo & illis bene merendo, ele-Αmentia incomparabili, s. Augustinus agit: sed primum de simulacris Iouis Fulminei ad munitionem Alpium collocatis, a Theodosio autem post victoriam sublatis, haeca --aoc . ait : Victor Theodosius, sicut crediderat& praedixerat, Iouis simulacra, quae ad- ' uersus eam suerant nescio quibus ritibus velut coalecrata de in Alpibas coalitata, deposuit: eorumq. fulmina, quod aurea suissent, iocantibus squod illa laetitia permitto bat cursoribus, de se ab eis sui minari velle dicentibus, hilariter benigneq. donauit. τηε oroui Inimicorum sitorum filios, quos non telius iussus, sed belli ab tulerat impetus, etiam seu, se ii, nondum Christianos ad ecclesiam confugientes, Chriltiano i ii te occalione fieri voluit, ii .τα &Christiana charitate dilexit, nec priuauit rebus, sed aaxit honoribus. Inneininem post victoriam priuatas inimicitias valere permisit. Bella ciuilia, non sicut Cinna &Marius do Sylla & alij tales, qui nec finita finire voluerunt, sed magis doluit exorta, B quam cuiquam nocere voluit terminata. J haec de elementia Theodosj post victoriam
Augustinus. Quod vero ait ab eodem Theodosio Imp. hostibus qui pugnassent in castris, filijsq.
eorum confugientibus ad eccle:iam, indulgentiam impertitam esse: eam quidem pro-ι ν-- - . curatam suisse per intercessionem S. Ambrosij, Paulinus docet his verbis p : Extincto itaque tyranno Eugenio a satellitibus eius, cum sanctus Ambrosius scripta acciperet Imperatoris, non illi alia cura maior fuit, quam ut pro ijs interueniret, quos regius inuoluerat . Obsecrauit primo scriptis Imperatorem, nai: Io diacono: postea vero quam directus est Ioannes tunc Tribunus dc Notarius, qui nunc Praesectus est, ad tuitionem eorum qui ad ecclesiam confugerant , etia ipse Aquileiam perrexit, precaturus pro eis: quibus iacile venia impetrata est: quia Christiam stimus Imperator prouolutus pedi- Cbus sacerdotis, testabatur meritis de orationibus eius seruatum se esse . J haec Paulinus. arguitur ex his de alijs errare Tosimus, dum ait , post victoriam Theodosium venisse . Romani, & Honorium filium Imperatorem nominasse : cum constet, non Romam accessisse, sed Mediolanum. ibi q. usque ad Obitum perstitille, dc Honorium iam antes ut dictum eli) Imperatorem nominatum suisse. Quod autem ad i adalgentiam holi bus impertitam pertinet: Synelius ea oratione, qua agit cum Arcadio de seruandaci mentia erga supplices, ingerit paternum exemplum, illudq. magnifice de Theodosio praedicat, quod victor hostium ipse a misericordia vinceretur, generositatemq. naturae ad indulgentiam flecteret. Accipe & de liis testimonium Gentilis poetae , Claudiani inquam :
Maelibat: mitis precibus, pietatis abundans,
Poena parem craι paci non intulit iram. Pola acies odidis idem Ierminus armis. Profuit Me vincente capι : multo j. subactis spera latura commendauere catenae . Magnarum largitor opum , larguor honorum rPronus, ct ιn meliin gaudens conuenere fata. JQuae autem acciderint apud Constantinopolim dc in AEgypto eodem belli tempore de victoriae momento,admiratione quidem digna narremus. Sozomenus enim in pri- . sinis M. ν. mis haec ait - : Fertur autem, quod eo tempore quo pugna haec committeretur , ex eo ' templo Dei,quod erat in Hebdomo, in quo preces fuderat Imperator , egressus daemon Equidam, subreptus in sublime, Ioanni Baptistae sit conuiciatus, & capitis obtruncati nem exprobrarit,magnaq. voce clamarit: Tu ne me vincis, de exercitui nico insidi vi CTOR A risi H uic rei qui sorte praesentes aderant,cum magnum esset apud omnes studium de
Ibis is is, bello vel audire aliquid vel dicere noui, obstupefacti annotarunt, eumdem hunc suiLMEsro LoM- sedi m, quo hune euentum belli extitisse, non multo post ab ijs cognouerunt, qui pugnae β -- interi aerant . J haec Soκomenus . Quid autem contigerit in pto in Thebaidis solitudine de S. illo Ioanne monacho, qui bis Theodosio de aut picandis prcclijs et ventura pr. aedixerat , Euagrius narrat his verbis ς: Vt autem coepimus ab eo velle profici isti : datis nobis benedictionibus: Pergite, inquit, in pace, o filioli: Hoc tamen scire vos volo, quod hodierna die victoriae religiosi Principis Theodosj Alexandriae nunciatae lunt de Eugenio tyranno. Necesse est autem dc ipsum Theodosium non multo
709쪽
A multo post propria morte Vitam finire. Cumq. prosedit ab eo suissemus, haec ita gesta
este ad fidem comperimus, ut ipse praedixerat . Post dies autem paucos, iniecuti sunt nos quidam fratres,annunciantes nobis quod ipse lanctus Ioannes in pace quieuerit. Obitus autem ipsius talis quidem suerat: Per triduum, inquiunt,nullum ad te intrinire permitit, eu positis genibus in oratione reddidit spiritum, atque ita perrexit ad D minum. J haec Euagrius. Celeberrimum vero fama omnium huius tempori S mon chorum Ioannem tuisse, quae dicta sunt superius, fatis significare possunt. Sed redeamus ad Theodosium , de quo haec S. Ambrosius : Praeclaram adeptuS Vlia a laetoriam, tamen quia hostes in acie strati sunt, abstinuit a consertio sacramentorum, nec Domini circa se gratia filiorum exprimeretur aduentu.J haec S. Ambrosus, α quidem ritu Christiano: quamuis sciamus suisse apud Gentiles lustrationes a caede ii B situ, nenape sui situ lauri, ut tradit Pliniush; aqua item, ut apud Virga liuillis versibuS : M. 3.
Me besti e tanto digressum or caede recenti a Ust. --.
Dirediari nefas, donec me stamine Guo a.
De ritu autem Christianorii est canon S Baslij in epistola ad Amphilochiu in haec ve
ha 4: Caedes in bellis factas Patres pro caedibus non reputauere, ut mihi videtur, igno- scentes his qui pro pudicitia & pietate decertant. Reeie autem sorte habet ,consulere.ut qui sunt manibus non puris , sola trium annoru communione abstineant.J ista canon: quem quidem non fuisse usiu receptum, ea ratione Theodorus ait, quod nuinquam daretur militibus sacra participare, utpote quod ante si tuta triennium ijdem pugnare
iterum atque iterum aduersus hostes compellerentur. huius tamen canonis auctoritatec repressum Phocam Augustu tradit, cum vellet coctos in bello Romanos milites haberi martyres: Episcopis.contra refragantibus, ac dicentibus: Quo modo eos qui in bellis . ceciderunt, inter martyres adnumerabimus, quos Magnus Basilius , ut qui non essent puris manibus,triennio a cacramentis prohibuitri Apud Latinos extat canon poenitentialis in antiquis Ritualibus libris undecimus ordine, ut qui in bello cadem secissent, abstinerent quadraginta diebus. Certe quidem diuina lex noluit esse huiusmodi e .vum. 3 i. viros absque aliqua purgatione: qua tradita est, ut qui licet mandato Dei homines occidissent, ijdem tamen septem diebus extra castra manentes lustrarentur tertio & septimo die. Theodosium autem haud paucis diebus abstinuisse oportuit, cum non communicarit, nisi postea, cum filii ipsius Constantinopoli relicti, ab ipso litteris accersiti Mediolanum, ad ipsum Theodosium peruenerunt: nam tradit haec Paulinus i: Reue D tens itaque S. Ambrosius de urbe Aquileiens, uno die praecessit Imperatorem: nee diu clementi si imae memoriae Theodos: us Imp. susceptis filijs in ecclesia .& traditis sacerdoti, in hac luce fuit.J haud enim superstes diu fuit Theodosias, qui post filiorum
aduentum ex hae vita decessit sequenti anno. XVI. Kal. Februarii. Praecesserunt autem eius Obitum signa quaedam, elementis varie perturbatis: nam a mense Septembris, quo vietoriam obtentam fuisse diximus ut testatur Marcellinus irii MMik,Lin Chronico nonnullae regiones terrae motu quassatae sunt. si d & S. Ambrosus ipso orat ionis exordio, quam habuit in stinere Theodosi: Hoc nobis, inquit, motus terrarum graues, hoc iuges pluuiae minabantur, & vltras blitum caligo tenebrosior demin- . :ciabat, quod elementissimus imperator I heodosius recessurus esset e terris. Ipsa igitur excessum eius elementa maerebant: caelum tenebris obductum, aer perpeti horrens cali-Σ gine:terra quatiebatur motibus, replebatur aquarum alluvionibus Quidni mundus ipse defleret eum Principem continuo esse rapiendum , per quem dura mundi istius temperari solemni, cum criminum poenas indulgentia praeueniret 3 2 haec Ambrosius. Inter alias Orbis regiones Palaestina quoque diro tunc veXatam esse terrae motu , .iuic urimcasione impurissimi Vigilantii meminit S. Hieronymus. Venerat ipse ex Hispania ibici. D uinhonondu detectus haereticus, cu Catholicis communicabat: sed qualis intus iam tunc es V. η set omni virtute vacuus, occasio foris manifestauit. de eo enim idem Hieronymus haec habet s: In hac prouincia, cum subitus terraemotus noctis medio omnes de somnor excitasset, tu prudentissimus&1apientissimus mortalium nudus orabas, & reserebas 'nobis Adam & Euam de paradi Q. Et illi quidem apertis oculis crubuerunt, nudos feesse cernentes, & verenda texerunt arborum soliis. Tu & tunica & fide nudus, subitoq. timore perterritus,&aliquid habens nocturnae crapulae, sanctorum Oculis ob cc Annal. Eccl. Tom. 4. Mnam 3 nam
710쪽
iram partem corporis ingerebas, ut tuam indicares prudentiam. Tales habetaduersa- Arios Mesesia, hi duces contra martyram sanguinein dimicant.J h. ec de Vigilantio S. Hieronymus; de cuius aduentu Hierosblymam idem meminit m epi: tola ad Paulinude institutione monachi . Sed de Vigilantio plura interius. Scribebat autem hoc anno ipse Hieronymus ut dictum est superius epistolam seu tractationem de optimo gen re interpretandi ad Pammachium. Insuper dedit epistolam hoc pariter anno ad Furiam de viduitate servanda; naesti in fine : Scio me ante hoc ferine bicnniti edidille libros contra Iovi manu.J ilicis autem anno decimo quarto Theodosij esse editos, eius testiircatione superius die tum est. ipla enuit Furia, matre Titianam es istima lemina,& patre Consillari,Christianis ambobus, e stemmate Camillaru sata, orbata viro, a Hieronymo littera S expetierat, ut de modo vivendi, viduitateq. scrvanda epiliolam scriberet. Prmittit hoc ip e haud inuitus, Beamdemq. Paulae haud duim item, Marcellaeq. aequalem reddere studens , quas dc imitandas proponit . quodam enim necessitudinis vinculo Furia Paulae coniuncta videri poterat, quod germanus Furiae fuerat in .itatus Blesilae filiae S. Paulae, ut idem Hieronymus ibi tradit: qui α vult eam habere monitorem Exuperium: Habes, inquiens, sanctuna Exuperium probatae aetatis & fidei, qui te moniti, suis frequenter instituat. Jhunc ipsum tunc Romae agentem, postea Tolose iam Episeopulia, alibi laudat : Iedde eo inserius pluribus agendum cst. Hoc eodem anno, ijIaen)q. Cois Arcadio tertiit & Honorio secundum, apud The dorum ψ celebrata ponitur tertio Kalend. Octobris Synodus Constantinopolitana in causa vertente inter Agapium&Gebadiu, viruinque tibi vendicare satagente Epnc pata Bostrensem: in qua Syn o hi Episcopi tunc conseditae nona nantur,videlicet,Ne- Cctaria, Constarit inopolitanus,Theoptatas Alexandrinus Flauianas Antiochenus, Palladius 8 Caesareae Cappadociae, Glasius Caesareae Patastinae,Gregorius Ny:lci iub, Amphilochius Iconii, lautus neracleae, Atabianus Ancyrae , Animon Hadrianopolis, Phalerius Tarsi, Lucius Hierapolis, Elpidius Laodiceae, I aulus Alexandrorum, Di scoriis Hermopolis, Probatius Beronices, d la dctus Mopi uestiae, Di Z. Seleuciae, Epagathus Marcianopolis,Gerontius Claudiopolis.& alij diuerti Epilcopi, relaqui ex omni ordine sacerdotali. Mira itur ibi talle aliqvrs, quo modo accidere Pinuit, Vt da Patriarcha, Meaeandrinus& Antiochenus, ac ceteri pi imarum sedium Epii copi conu
nerint unius controuersiae in cr duos Episcopos componendae causa: 1. d. maiore etiam
admiratione asiicietur, si consideret, quoa ouimodi adeo magni iii Oriente generali Concilij nulla penitus apud antiquos iit mentio . DQuamobiem illud existimo, huiusmodi Episcoporum conuentum non conuocantum eae vel Ecclesiasticorum dogmatum causis, vel disciplinae Ecescii allica corrige dae, ut in ceteris Concilij, fieri consileuit, vel litis unius Ecclesiae termina id p itudios sed ad hoc ut nouam basilicam Apostolorum Petri do Pauli nomine erectaui a Ruisno
Praelecto Praetorio, penes quem sumnia erat in toto Orientali Imperio auctorito, ijdem
dedicarent: huncq. ipsi iiii esse conuentum Epii coporum, cuius Pa i diu, res suorum temporum iuribens meminit, cum de Euagrio Pontico agit, qui una cum An minnio&alijs ex AEgypto vocatus a Rufrino ea de causa nil antinopolim venit: Hic idem, inquit, sanctii limus cum a Ruidno temporis illius Praefecto i raetorio multiplici l pplicatione rogatus filiit et, di cum magno illo Ammonio Coni tantinopolim ob necessariaS eremi actiones adueniente , i pie quoque dignaretur velum, vehementer id Eprecant ibus sanctis diuersarurn prouinciaru:u Epit copis, abii l. quam Plurimis eremitis qui ad dedicationem basilicae, quam ipse condiderat, conuenerant memoratum Rul inum proprijs manibus suscepit cacro tori te mundatum. J haec ipse, subdens de Ammonio ibidem defuncto. & in eadem batilica, Ruinniana dicta, sepulto. Certe quidem ad dedicationem basilicarum vocari 1blitos e reaiot illinus quoque regionibus Episcopos, quae dicta suiu superius de Antiochenae ac Hieros ,lymitanae ecclesiarum
Meminit eiusdem a Rustino erectae basilicae Soromenus , aedificatamq. suisse ait trans mare prope Chalcedonem , in loco dicio, Ad quercus e ubi ab eodein Ruisno iiimptuosa villa extructa erat, erectaeque regiae aedes, ipsaq. Dasilica in horam rcin praeci Puorum Apostolorum Petri R Pauli dedicata, dicta quoque nomine com