Libellus de dysenteria

241쪽

itantiis percunctatis, nae dicitiarenta idonea praescribo, Sub niurnaurante interina Cunno. - Schedula scripta renova

tur duellum, et 0 infaustum diem l) arbitrum memet

partes sumere Volunt. A natura man Suetus, et laevus . pacificator actutum receptui Cano, me surripio, et post tergum ainparum adhu C audio collabos. Quot potestales nocentest quot sanationis obstacula i atque seliciter tam ea emersit assu S. . Non tamen pauperes solum , qui stipem ostiatim ro gant, sed operarii quoque egentes, multis calamitatibus aegroti premuntur. Quando recte valent, parciter satis quotidiano labore vitam Sibi reperiunt; de Cumbentes usero vix medicinam comparare positini, quin tenuem suam habentiam consumant et iandoque insuper se de seno rent. Omnibus vitae neCessitatibus sunt orbati, imo sub inde neminem habent, qui eis ministret; oportet sani vel in silva lignum colligant, Vel labore panem Comparent. Do inde avaritia quoque Cui otionis est obstaculum. Quandoque senes aegrotiant, et in Diates quorum res do mestica tenuis, parentum in Ortem Optant, ut eorum ho nis rem sunm dilapsam resari iant. Hi proinde de her ciscunda potius sum ilia quam de Sol Vando aegro cogitantes, medici praecepta male seqLuntur; eius Opem quae runt, ut tantum pietatis speciem Praebeant, non ut parentes restituantur.

Porro ipsa religio vel potius ipsa superstitio curationi obstat. Multoties occurrunt, qui duro labore tenuissimum victum reperiant: hi liberorum mortem optant, utpote

242쪽

quorum alimonia eis nimis Cara et molesta. - FerRe sunt

bestiae, inquis, vix homines, quid ρ quod ipsis soris pe

iores, nam hae pullos defendunt, et ab omni noxa vin dicunt. Eial bene argumentaris, benevole lectori Sed aliam tibi proponam quaestionem. Esto, patrem te esse familias dura egestate' pressum. Vir probus et dives liberorum tuorum aliquos adoptare velit. Filium tuum nutriet, docebit, in ' summum evehet fortunae. fastigium. Filiam caste pieque educabit, et adultam lauto dotatam viro honesto locabit. - Nonne religio foret tale benesi

cium optima fide oblatum liberis abrogare ρ - Ecce, si milis pauperum Conditio i Summum numen ei est dives et benevolus pater , Cui Proinde , Cum eX haC terrena mi soria liberos avocaverit, laeti eos de Volant, neque mag-

nam eorum Conservationi impendunt operam. Nos sutu ram Vitam speramus, pauperes inconcussi credunt, indo animi constantia. Humo Cara funera Condunt vix illa Crymantes Sepulcro, nam Coelitus eis solatia scatent. Illic aethereas domos intrare sui . facieque Corusca Coelicola rum Adsident coetui. Quid Θ potionibus Dodis liboros a tali sortiana arcore, in his mundanis angustiis morari te tabis p Ne quicquam id periclitabere nam etsi pauperes sciant ossi Cium suum esse liberos conservare, huic o sicio tamen invocando medicum satis se Cisse Putant, Caeteroquin religio eis non videtur medicatoris Prae Cepta negligere. Demum Curationis obstaculum est hominum quorundam stupiditas. Sunt, qui quotidiano labore aerumno sissimam vitam tr iliant, toto anno vel rus Colentes, vel in silva lignum caedentes. Hi nihil novi audiunt , nullas

243쪽

ideas recipiunt. octu hora secunda ad laborem sese ACcingunt, et cadente vespera, helcio demum absoluti dormiendo seriantur. Corpora sua rigida ad quotidianum

tantum et suetum Opus manent mobilia, animus una OC

callescit, et totus homo paulatim brutescit. II cum aegrotant, Vitam, qua nunquam fructi sunt, vili pendunt. Sucerdotis vel familiae persuasiono medici opem imploraules inviti medicinam capiunt, secundo vel tertio die eam seponunt. Omniaque devorant, quae palato arrident. Artem medicinalem hoC Casu irritam prodiges, quare tutius talia automata propediem destitues , nisi fortasse medi

Cantem naturam observare gestias. Subinde morbo succumbunt , quandoque iuvante natura elabutitur. Ante aliqLot annos talem observavi Casum, quem,

quia una egregie probat, ipsa irritatione intestinorum alienam humorum indolem in horam augeri et acriorem reddi, lectori breviter narrabo. Agricola in hoc oppido habitans db senteriam con

traxerat, et tεrtio die suasu amicorum, meam opem postulabat. Vir erat valde robustus , et irritabilitas intesti norum nulla. Ceteroquin tormina Ventris erant violenta, et deiectionum numerus magnus. Mane praescripsi potionem sedantem , et sequente noCte citra notabiles dolo

res quater tantum deiiciebat. Omnibus circumstantiis rites a0stimatis, hic ce homo intra decem dies salari potuisset. Cuna vero aeger admodum stupidus et plumbeus esset, onmesque notae faustum eXitum Celeremque sanationem pollicerentur, secundo die, postquam opem meam implo raverat, consilium suum cepit labare, et medicinam

244쪽

amplius Secundum meam praescriptionem sumsit. Auctis per noctem deiectionibus, altero mane eum adhortabar, ut impigro medicinam caperet. Frustra tamen, nam e X eo die non nisi obortis torminibus vehementissimis, ali quot cochlearia sumsit, et sedatis doloribus omnino a medicina abstuluit. Ego admonitione nihil proficiens, verbis peperci, et in valido hoc corpore naturae constic

tum cum atroci morbo observare Constitui. Sed quan tum perpessus est miserrimus: Ad tertiam usque septimanam Cruor Cum muco desCendebat, deinde mucus vi

ridis, tandem magna frusta instar vitri pollucida viridia

Qt tremula. Diuturno irritamento humores intestini tan tam acrimoniam Contrahebant , ut ulcera in faucibus orirentur. Quinta septiniana vehemens Singultus aegrum

tentabat, et deinde instammatio oculi sinistri. Specifica oculo imposuit , et corneam utique opacam reddidit. Tandoni in sine sextae hebdomadis paulatim convalescero cepit, luseus tamen in hunc usque diem. Toto hoc spatio , aegro subveniendi mihi non erat tacultas, tantum modo adversus saucium ulcera et singultum postulanti remedia dederam. Hicce morbus suapte natura levissimus, neglecto apto auXilio gravissimus stactus est. Simi leni sere casum apud Horstium legere memini, aeger ta mon ille oborto abscessu in genu Visum recuperavit, noster luscus mans . Plurimi vero huiusce sarinae ne quidem lusci emergunt, sed exstinguuntur. Postquam supra passim obstacula curationis interna, modo externa lectori Proposui, operae pretium videtur explanare, qua ratioue magna eorum pars evitari queat,

245쪽

. Omnia enim neque removeri nequo evitar; possunt. Ego ad hunc sinem collimans morbi suppressionem optimumileprehendi auxilium. Morbus vero supprimitur sedando intestini irritationem eo ipso stadio , quo notae quaedam praecursoriae luis

futurae dant suspicionem. Morbus eo tempore suetam formam nondum induit, ossicium ergo medici est, pine-Cavere, ne 'eam induat, vel ut aliis verbis utar nsloxis intestinorum irritatio in veram dysenteriam transeat. IIuiusce auxilii praerogativa manifesta talis fere est.. Obstacula Curationis interna eo utique evitantur. Capite VI. explanavi, languidum virium fontem et magnam in restini irritabilitatem insuperabile esse curationis impe dimendum. Eodem Capite proposui, Virium restauratio nem in corpore aegroto magis minusve esse imperfectam, et quo magis valetudo a sanitate distaret, eo magis vi rium refectionem esse manCam. Ubi proinde infirmus aliquis, notis obortis quae dysenteriam futuram designant, optum assumit, et magna inde incommoda sentit, scilicet somnolentiam, Gebilitatem, aliaque taedia, vita tamen non periclitatur. Quoniam enim vulcitudo hoc casu tan tum solum a sanitate distat, quantum minimum est de bilitas quae ei ex opio accidit, Periculosa non est; vires enim detractae brevi resarciuntur, Perinde ac in sanis id consueVit.

Deinde proposui: Opium curationis ergo darem hominibus debilibus primis diebus non esse perni Ciale, sed diuturnitate potius adhibitiouis: vires Couvellere, qua 1 S

246쪽

propter a minus pertinaci dysenteria debiles opto possa liberari, a graviore nunquam. Ecce suppressionis Praes tantissima praerogativa l brevi spatio morbus supprimi potest, qui duplici et triplici longiore curari nequit. Opium proinde audacter adhiberi potest, siquidem breve est spatium, intra quod sui usurpatio requiritur.

Supra dixi : Irritationem totius corporis fabricae ab irritatione intestini pendere, hac vero universali irritatio

ne detractioni humorum iuncta, vim vitalem serius ocius labare. Sub initio morbi, irritatio intestini et evacuatio est exigua; unde sequitur, universi Corporis irritationem aeque notam non habere. Si ergo morbus hoc ipso stadio suffocatur , aeger illarum circumstantiarum iniquitatem subire non cogitur; quare Palam est, quam maXime in firmos hac ratione posse sospitari. Quid multa Θ qui dysenteriam non contrahit, hunc dysenteria absumere nequit. Haec suppressionis praerogativa, quam modo e Xposui, satis magni momenti videtur. Mihi saltem increbrescentolus, tristis et fere intolerabilis fuit cogitatio,. omnes vitam suam Servatam Pervolentes, arte medicinali sanari non

posse.

Uti vero obstaculum curationis internum suppression facile evitatur, siC varia externa neque remoVeri neque evitari possunt. Obstaculum, quod hominum paupertas curationi obiicit, tantum ex parte circumveniri potest. Quanquam enim in frigidationis vitatio ad suppressionem requiritur, tanta Vero cautela non necessa est, quam in

curanda lue formata. Deinde, quia in stadio Praecur--

247쪽

sorio irritabilitas intestini tanta non est ac in lue formata, victus insalubris quo pauperes utuntur, illo stadio tantum non nocet, quani in dysenteria completa. Hac ratione in aprico est, dysenteriam in pauperibus facilius supprimi quam curari. Nihilominus istuc obstaculum ex Parte tantum evitatur, quoniam ad suppressionem quoquo cautelae quaedam circa diaetam requiruntur, quas Pauperes propter omnium necessitatum egestatem observare nequeunt.

Obstaculum , quod avaritia curationi opponit, perinda

ex parte tantum suppressione evitatur. Senes enim, quos infantes moti maluerint, Studio morbi Praecursorio melius

sibimet ipsi consulere possunt, quam deinde, Cum morbus formatus eos infestat. Etsi enim dysenteria mentem non turbat, nihilo tamen minus quisque morbus universam Co poris fabricam occupans, mentis vim quodammodo infringit,' ut saltem consilio non aeque Polleat, capiendaquo medicina tantum non excubet, ac in Secunda valetudine. Infitias tamen non eo, hoc Obstaculum ex parte tantum

evitari posse, siquidem ii, qui domestici alicuius mortem optant, sub initio morbi ex industria illi persuadent, rem

non esse magni momenti, sponte Cessaturam, et medici nam esse supervacuam. Quo sit, ut tali persuasione sopitus et securus, ad imminens periculum animum non advertat, donec morbus omnibus notis stipatus miserri mum obruit.

obstaculum, quod religio vel potius superstitio Cura tioni obiicit, suppressione minime evitari potest. Memini vetulam quandam olim dicere: Alvio Deo adeo non fui

248쪽

accepta, ut liberorum meorum aliquos ad regnum suum coeleste avocare Voluerit; modo omnes sunt adulti, sani et 'salvi, sed tibi deiero, non mediocrem mihi peperere Crucem. - Prima vice id audiens obstupui; deinde vero comperui, talia cogitata inter plebem esse Vulgatissima. Rusticus tantum adultos silios maioris aestimat, quippe qui in colendo agro gratis ei opitulantur, et quibus peremtis servos Argento Conducere Cogitur. Quis est, qui non videat, suppressionem huiC obstaculo utique esse imparem p Plurimi, qui suos magni non faciunt , medicum certe primo morbi stadio non appellant, sed tunC demum,

cum in malo res Qst. Haz ratione salva fama a molesta

sarcina liberantur. Domum hominum stupiditas tale est curationis obsta culum, cui suppressio nihil detrahere valeat. Is, qui cum revera aegrotavit, id magni non facit, et nequidem auxilium quaerit, multo minus imminentem morbum praeca vehit. Deinde tanta est hominum quorundam tarditas ingenii, ut, si rem utique evidentem millies eis dixoris et explanaveris, tamen eXplicationem Vel praepostere, vel omnino non intelligant. Quantam ego impendi operam praedicando suppressionem plebit Multi consilium nisum secuti sunt, multi vero me omnino non intellexere. Talissere est stupidorum ratiocinandi modus. Interrogo decumbentem: Annon unum Vel plures dies, Bntequam mucus ot cruor cepit descendere, vel alvi fluorem, vel ventris in stationem, tormina, sensumque incommodi in ventro

animadvertisti λ

249쪽

Bespondit aeger: Sane quidem sensi huiusmodi quid, imo alvus liquida mihi fluxit.

Medicus: Sed quid est, quod non maturius opom meam imploraveris ρ tibiae notum est, morbum paucis diebus Posse suffocari, neminemque invitum in stareΘAeger: Istuc novi, sod qui te potui invocare, Cum nes Cirem , dysenteriam mihi instare ρMedicus: At sponsum perinde non habuisti, te a dysen

teria immunem mansurum, et in hoc dubio tutius fuisset, oborto alvi fluore opem meam extemplo im plorare. Aeger: Sed tibi deiero , me nescivisse istas notas esse dysenteriae instantis, alias prosecto te adivissem. Medicus: Antequam me adires, prius Certus esse voluisti, te reapse dysenteria esse affectum; nimia proinde curiositas tibi morbum paravit: sed nonne unquam in mentem tibi venit, io, cum de morbi natura certus esses, ipsum morbum iam Contraxisse, quem mode rundo Curiositati evitare potuisses PAeger: Te quidem non intelligo, id vero probe scio, me

a dysenteria immunem adversus dysenteriam non potuisse quaerere auXilium. Hac ratione multoties cum pauperibus et, stupidis disputavi, exempla, similitudinδs aliaque adiumenta adhi bui. Alii viri hone ii, propria ' experientia edocti, eos

porinde diligenter admonuere incassum tamen, nam e dem semper oberrant chorda. Si itaque Contendo, om-

250쪽

nes incolas loci alicuius, in quo dysenteria caput extu tulit, a lue formata posso vindicari et proinde servari,

nihilo tamen minus non contendo, omnes in noStro DP-Pido fuisse servatos; quid Θ quod persuasissimum mihi est,

nunquam in posterum quoque, neque in quovis alio loco, omnes incolas servatum iri. Pro morbi natura id fieri Potest, perversitas vero et stupiditas hominum obstat. Ultima lues, quae quam maximam aedium partem ingressa est, triginta sex homines orco dedit. Sed quod probe notandum in hoc numero quatuor tantum vel quinque id mihi non certo constat, ex tribu medioxima

fuere, qui proprio sumtu medicinam sibi Compararunt ;reliqui ex insima, vel publico sumtu erant Curati, vel naturae commissi. In numcto eorum, qui proprio sumtu medicinam Comparaverunt, duae erant mulieres septuagenariae, quae minus littentae tun C demum me invocaverant, Cum lues iam formata esset. Tertia erat puella quatuordecim annorum, ad quam tertio morbi dis ac Cesserctm. Quartus Vero iudaeus, qui, etsi mature satis opem meam implorabat, avaritiae tamen modAari noluit; Circumcursabat enim per vicos mercaturam faciens, omnibusque coeli iniuriis se exponebat. Multoties .eum prae monui , frustra tamen; die decimo tandem luem forma tam Contraxit, et nono dehinc exstinctus est.

Cum Vero satis notum sit, dysenteriam divites perinde ac pauperes insestare , ex illa mortalitatis ratione, quae ultima lue hic grassanto inter pauperes et medioximos intercessit procerum enim nemo mortuus est lucide apparet, dysenteriam suapte natura tot sacrificia non exi-