Libellus de dysenteria

221쪽

At si de pharmaci adversus d sonteriam virtute sermo est, Primo inquirendum, uirum esticientia, qua alvum comprimit, es scientiae, qua reliquam Corporis oeCono miam, praesertim cerebrum invadit, praevaleat. Perili. Husoland, vir admodum ingeniosus, istuc pensi habuit, PrO-

posuit enim nucem vomicam Cerebrii 11 parum assi Cere. Idem et ego Observavi, nam non grana decem Solum,

cerebrum nihil turbarunt, Sed ne quindecim quidem, ad tectis adhuc quindecim guttis tincturae opii. Cum verodysenterici, quibus hoc anno opem tuli , nimis viriati essent , morbique diuturnitas nimis brevis, quam iit talis quantitas brevi tali tempore adhibita, Cerebrum turbare. Valuisset, ulterius Vero . quantitatem augere mihi nimis molestum videretur, Compendiosam 'ad diiudicandam nucis vomicae Virtutem legi viam. Si nempe nux vomica Cerebrum parum adoriatur, in illis corporibus ista praerogativa se manifestabit, qRoruni vis vitalis admodum debilis, quorum proinde Cerebrum parvis opii quatilitatibus evidenher afficitur. Si nux vo mica, modica quantitate his 'Corporibus cerebrum non

adoritur, in aliis duplo et triplo maiori quantitate tuto

adhiberi poterit. Haec mecum Computans in vo Cor a Vi gine , quam subinde curavi, Cuius Proinde constitutionem probe perspectam habeo. SCio', triginta guttas tincturne opii intra diem noctemque propinatas Cerebrum ei vi denter assicere. Huic virgini, modo torminali diarrhoea' laboranti praescripsi grana decem extracti nucis vomicae in unciis sex aquae Viscosae soluta, huiusque potionis sin

gula hora tinum cocblear capere praecepi. Primo dio

222쪽

satis bene se habuit virgo, Secundo autem vertiginem sensit, et non procul abfuit, quin animo linqueretur, quod quidem taedium pol inde sex opio ei accidere Cora

Su evit. Assumta naphtha vitrioli evanuit incommodum, et deinde, cum neque tormina neque alvi suor 'urgerent, medicinae usurpatio nona intercapedinavi, et Postea mi nore quantitate continuavi. Ex hoc casu perspectum habeo . nucem vomicam pol inde ac opium cer rum asia sicero. Alii virgini eandem potionem contra levem alvis orem dedi. Unec Conqu0sta est, se singularem Cc Pitis affectionem ssentire , per indes ac si ebria εsset. Cum Vero eius Constitutio mihi non aeque perspecta Sit AC Alterius, ista quoque accidentia parum lucis rei nisundere Potest.

Quae de nuce vomica proposui, trunca utique sunt. Noli inutile tamen videtur , meas observationes imperseCras ex pes ritu imis collegis proponere , non ut inde quid quam addiscant, sed ut eo Commoveantur, data OCCA-sione accuratior ibiis e Xpprimentis pharmaci virtutes ire r-

Pendere. Praecipuum istataria entor Um momentum sit in Vestigare , utrum nux vonsic a Comprim Undo alvum , Cerebrum relinquanaque Corporis oeconomiam minori vi nisi

ciat atque optum. Quo id Compendio inveniatur, experimenta grassanto lue perniciosiore in istis corporibus in stituenda sunt, quorum vis vitalis in striant et intestini ita i-tabitias magna. Si his corporibus alvus Citra Omnem , vel saltem citra gravem cerebri reliquaeque oeconomiae turbationem Comprimi potest, nux Vomica profecto digna est, quae opto anteponatur. Tun C enim in desperatissimis

casibus, ubi in sc stinanti auxilio unica salus, alvi COm-

223쪽

pressio a natura eXtorqueri, et aeger proinde servari poterit. ) Unum adhuc monendum habeo. Interdum GC currunt mulieres spasmis obnoxiae, quarum Corpora ita instructa sunt, ut Communes naturae leg s vix sequi vi deantur. Hodie Contra spasmos optimo Cum' suCCessu propinabis medicamentum aliquod , et inexpertus tibi persuadebis, optimiim omnium malorum invenisse Panacen .

Cras idem dabis, et nihil prolicies; quid P quod passio nem augebis. Perendie iuvabit, quod heri, vel quod

nudius tertius, quartus, quintusus inesticax fuerat. Uti in his corporibus Passiones citra rationem evidentem au Xilio aliquo non solum non mitigantur, sed eXasperantur, sic prudentis est medici, aliud et aliud tentare auxilium siquidem auxilii ipsa mutatio his Corporibus subinde sos pitalis eSt. Tales quidem dysenteri Cas raro Curavi; memini tamen virginis, quam tertio morbi die, alvo mediocriter tantum

Excellentiss. eber obser avit , extractum nucis vomicae nullum aegris attulisse levamen , imo plurimis passiones exasperasse Librum vero non legi, sed tantum eius epitomen in archivo medico, quod edit E. orn. Titulus est: E in e hrun- en liber δι e Behandi ma der jet Oen Πι/hrepidemie , xom Pro . meher, 179 d. nerien a ademischen Auchhan Iting. Hic notari meretur , dysenteriam sit apte natura , neglecto auxilio, vel optimo etiam medicamine nimis purca manu p&pinato, in horam exa et hari. TAlem ex porationem multoties dato opto observavi, aegris interea eam opto e vestigio imputare non dubitanti hu . Sed dysenteria est morbus, qui vel in melius mutatur, vel in peius, in eodem statu diu saltem nunquam sub is lit. Optimum proinde medicamentum parciter nimis pro luis indole datum , non quidem morbum exasperat, Sed eum suapte natura exasPerari tantum siuit.

224쪽

puente , spastica ventris inflatio Cum singultu subito in

DStaret. Interdum etiam citra voluntatem ridore Coacta,

non mediocrem adstantibus incussit timorem. Opium passiones istas evidenter Oxasperabat , imo pulsum faciebat admodum' tardum. Cum Casus levioris esset notae , neque Periculum . in mora, opto seposito , liquorem Cornu Cervisu Ccinatum Cum liquore anodino propinavi , quo factum est, ut istae turbae silerent. Si vero haec virgo, morbo atrociore laborasset, curatio fuisset perquam dissicilis. Continua enim opii adhibitio, di sistationem nervorum auctura fuisset, concessa vero interCapedo, alvi fluorem.

Modo quidem toties sumendi opii intercapedinem sacere Potui, quoties mihi placuit. Tuli proinde casu, ubi

Opium nervorum distentionem Citra evidentem rationem Huget, non mediocre est solatium, aliud in promtu ha here adiumentum spectatae Virtutis, quod non solum spasmata lenire valeat, Sed ad iPSam etiam alvum sisten dam conducat. Prudentis saltem est medici, tali casu nucem vomicam adhibere. Tunc temporis magni lihonteream Comparassem, si eam habere Potuissem; eo usque nutem a medicis in usum non . VOCAin, genuina non iuossicina prostabat, sed tantum talis, qtialis adversus muros adhibetur, quem pulverem foedum puellata dare nolui. Porillustris Huseland alias adhuc o X lollit pharmaci

praerogativas. Pulsum , inquit, non aCCeler l, quem id modum optum solet. Haec vero praerogativa tanti mihi non videtui: momenti. In leviore irritatione intestinomina, Cum pulsus parum est nCCeleratus, optum hunc evidenter ac CPlerat ; in graviore autem, ubi pulsus suApte natura

225쪽

est Celer, opium Celeritati parum vel omnino nihil addit,

sed arteriam tantum reddit pleniorem , quam tamen, Cum Suapte natura est plena, perinde pleniorem non facit. Virando optum irritationem intestinorum tranquillavit, gubriisa sui usurpatione pulsus a celeritate remittit, imo ple nitudino in deponit. Id tali tempore manifestum ost, Cum irritationis dysente ricae diuturnit is est exigua; qNemadmodum enim capite IV. id explanavi, pulsus celeritas et febris, non ab intentione solum irri rationis cluseritericae. sed quoque ab extentione pendet. Quando Do h de ex tentio est longior, pulsus sub opii usurpatione Celeritatem serius deponit ,' ocius vero, quando breve est irritationis duramentum. Quapropter efficacia opii , qua pulsum accelerat, in Curanda dysenteria parum est timenda. Altera nucis vomicae praerogatiVa est, quod Sudoremia non elicit. Ego autem id praerogativam non . temere nominarim. In urculario, cuius h istoriam narravi , nux vomica sola ad Curandam dysenteriam suis: ciebat, idem autem sortiter desudabat. In reliquis, adiecta exigua opii quantitate deiectiones protinus minuebantur. Anfortasse exigua ista opii quant tas, praesertim augendo cutis Oxhalationem sospitalis suerit ρ - Aucta saltem nu cis vomicae quantitas idem non praestabat, quod guttao aliquot tincturae opii cum nuce Vomica remixtae. Quoniam autem capite i V. de sudore, et quatenus sit sospitalis, piolixe fritis disputavimus, modo hanc materiam ulterius ventilare supersedeo. Tertia praerogativa, est vis anthelm in thica. Magna pharmaci amaritudo talem virtutem praesumere suadet.'

226쪽

Prostant interea medicamenta, quae etsi magna amaritie scatent, vermibus tanten Parum insensa sunt, saltem aliquot dies usurpata eos non expellunt. Tun acetum et

. Semen Cinae tanta amaritate non pollent ac trifolium sit brinum, hoc tanaen multo . Potentius vermes expellunt. Quapropter eX Solo amarore vis anthelm in thica diiudicari nequit. An vero ex vermibus vigente do sonteria descendentibus' Istuc non temere contenderim. Dysenteria gravis, Suapte natura vermibus insensa videtur; descendunt enim Copiose , et subinde marcidi et enecti. ) Nescio, an humores alieni irritatione dyaentorica nati eis sint ad versi, an motus intestini auctus eos eXpellat. Virtutem tamen anthelm inthicam nucis volnicae non esse admodum magnam Sequens Cnous doCere Videtur. Puel ae Speciosae ct coloratae dysenteria leviore laboranti, quinque integros dies nucem Vomi Cain PropinaVeram. Sanata elainis duo bus mensibus alvi fluo em eX perfrictione Cout raZit, et

aliquot lumbrici descendere. Id cum mihi retulit, dedi i modicamenta anthelminthica, et paulatim triginta sex

lumbricos hac ratione Oxpelli. Supervacuum tamen foret Varias nucis VO mi Cue eXaminare praerogativas, optima nimirum est, quod sedando alvum Sistit. . Ego saliena omnia

alia medicamenta ab auctoribus ad hunc sinem laudata susque deque habeo, quippe quae utique futilia desprehenderim ', nucem Vero vomicam , etsi non credo Se Un- φ) Idem testatur nat thiii si ber dio epidi miselle Rubr) pag.

1io. Fr. Hos /niann in du senteria anni i7i9 lunibricos descen dentes infaustum CXllibuisse omen refert. I mirer contra inquit: Multi aegrorum lumbricos vel per superiora vel per Ἱuseriorim reddebant uullo malo Praesagio.

227쪽

tuum optum obscuraturam, mugiat sacto, atque e X pertis simis mois collegis optima fide deiero, seam in curanda dySenierin , non imagin Artis Virtute, sed vera et spectata pollere.

C A P. VII.

Quanqualia ista, quae hucusque proposui, in omnes aegros competunt, est tamen de infantibus observatio quaedam ne Cessaria. Primo monendum est, dissicilius esso

iudicium circa eorum Vim vitalem. Plerumque dobiles audiunt, id tamen falsum . milii Videtur gravissimos enim morbos feliciter subinde eluctantur, et ubi rite Curantur, pauci dysenteriae succumbunt. Vim suam vitalem diiudicamus sCimitando, utrum ex robustis parentibus sint nati, an ex do bilibus; infirmi enim parentes infirmam produnt Progeniem. Peius est, si ambo sunt debiles, uti quanto melius, si ulmrtiter tantum: hoo casu oportet videre, utri ma inae sisnilis sit sobolos; si Oxempli giatia pater admodum infirmus est, protri ucorporis habitu vultuque patrem simulat , Plerum quo in firma quoque est. Id Vero di Cium non esto, ac si por petuum sit; multde Vel O Uut re , qude Perpetuae non

sunt, quas tamen Pen i liubere ad faciendum medicinam egregie conducit. Vdrio ditem novi casus, qui id quod

proposui, evidenter docent, quos tam Gu Gnarrare super Vacuum et lecturi taediosum puto.

228쪽

Doindo non mediocrem lucem affundunt morbi, quos infans olim feliciter superavit i ex morbis enim gravibus feliciter victis, in insantibus as que ac in adultis, virium sontem inexhaustum suspicari licet , modo infans post talem labem persecte non precario sanitati sit restitutus.

Externus corporis habitus ad diiudicandam vim vita 'lem parum facit , siquidem floridi et pleni subinde Iovi aliqua noxa rapiuntur, elabentii us interim macilentis et decoloribu S. uod vero attinet ad intestini irritabilitatem, haec in universum infantibiis maior esse consuevit ac adultis. In singulis corporibus tamen multum discrepat, quam diversitatem ex iisdem signis, quos capite VII. proposuimus, suspicare licet. Do dandis opii quantitatibus nihil dicam, cum in variis medicinas Compes diis tabellae prostent , ex quibus quisque quantitatis rationes unicuique aetati Compotentes perspicere possit. Id tantum monendum habeo , optum non solum pro ratione unnorum , sed etiam pro ratione morbi corporisque Constitutionis dari debere ; sunt nimi rum infantes quatuor Vel quinque annorum , qui maiorem opii quantitatem serant, quam infirmiores adulti. Uti Cocca audacia infantibus est pernicialis, ita non minus anxia m0dici scrupulositas. . Apprime necesse est, medicus sub initio morbi aptam opii quantitatem adhibeat; fractis enim viribus et exhausto corpore , nulla quantitas apta dici potest . Ubi proinde aliquis pueri constitutionem ni ia satis perspectam habet,

229쪽

tutius est cum mediocri opii quantitate curationem auspicari, et deinde quantitatem pro re nata festinanter augere festinanter inquam , nam augmentando quantitatem tempus. tererri, absonum est, quoniam morbus in horam gliscit, et tempus curationi idoneum irreparabile ruit. Ad felicem proinde curationem requiritur, ut artifex insan,

tem crebrius de die invisat ; hoc tantum pacto primis morbi diebus aptam opii quantitatem invenire poterit. Capite V. proposui: aegros iterdum aciditate intes

tinorum laborare, morbum eo non solum. exacerbari, Sed alvum maximis etiam opii quantitatibus comprimi non posse. HaeC observatio maioris adhuc est momenti me

dico infantario, siquidem tenellae aetati aes ditas admo dum est familiaris, unde difficilior morbi curatio. Quisquis magnis opii quantitatibus alvi compressionem tentat, vel frustra insudabit operi, vel saltem timendum, ne in

fans compressa alvo, distentionem , nervorum contrahat.

Ubi vero his passionibus olim fuit obnoxius, maius oritur periculum. Tutius itaque est, in initio statim sal lixi vium opto mixtum dare , reserata autem intestini .constrictione, conchas praedaratas, Vel lapides Cancrorum. Ubi vero magnam acidi quantitatem suspicamur, tutius videtur, reserata intestini constrictione opii quantitatem pauxillum minuere, ne acrimoniae, absorbentibus nondum deletas liberior descensus praepropere nimis intercipiatur/Quisquis vero tali casu Opium utique seponere, et acri moniam eliminare solum et Corrigere vellet, is prosecto in aere placaretur. Ipsa irritalio dysenterica acrimonian:

230쪽

In horas auget, quapropter prudentis est medici, opto intestini turbas sedare , et hac ratione generatiotiem acidi Praecavere. Experientia ipsum Sylvium, qui tantum de acido fabulatur, docuerat, optum ad praecavendam aciditatem praesentissimum esse auxilium. Hanc observallo-Dem utiquα Veram, suo more explicans inquit: n Opium D amarore suo pituitam incidit, humores acidos, austeros' et salsos temperat. nPlerumque stercus Plantium, praesertim tenellorum est iride, anumque corrodit, adhibita apta Curatione, Pnu latim flavescit, vel primo Cinereum excernitur, et deinde paulatim colorem naturalem recipit. Tandem id, quod circa adultos monui, Circa infantes quoque munendum habeo : quantitas nempe absorbentium quantitatem praesentem acidi suspicabilem quodammodo aequare debet, alias incassum utique adhibentur. In infantibus. quandoque neque Opio neque absorbentibus alvi fluor composci potest ratio sere talis est. Contriva deiectio mucum intestinorum parietes investientem abripit, unde nervi hoc . naturali tegmine orbati ,

tantam sensibilitatem contrahunt, ut tum mediCament. 1, tum alimenta vehementer eos proritent, quare neutri ulla in intestino conceditur mora. HOC Casu praesentissimum est auxilium , Cremore Aliquo muCum in intestino canale supplere, nerVosque haC ratione a subitanea et ingrataingostorum impulsione vindicare. Optima mihi ad hunc scopum videtur pulpa radicis saleb cum aqua aliqua destillata et pauxillo sacchari mixta. Cum vero omnibus