장음표시 사용
211쪽
visurus, utrum fugacem vitam retinere possem. Tu recquidem notae ominosae et lethiserae obortae nondum erant. Deiectionum numerus hac medicina nihil augebatur, sed ali us eodem tantum tenore fluebat. Obstupui primo, mihique haec observatio cum antecedentibus pugnare videbatur. Ut certus fierem , optum seposui, et spiritum purum Cum naphtha dedi, sed ex hac quoque medicina alvus profusior non fluxit. Deinde naphtham puram Cum aqua dedi, et idem mansit fluoris impetus. Singula me cum Computans talem fere huiuscct casus explicationem probabilem feci.
organum aliquod, ubi irritamento ad action om ni miam et exorbitantem incitatur, nimietasque actionis ad summum perducta est, addito adhuc novo incitabulo, advehementiorem actionem non proritatur, nisi novum irri tamentum primo efficacia multum antecellat. Vulgaris experientia hanc thesin abunde fulcit. Cum exempli gratia aliquis spiritum vel vinum bibit, arteriae ad for tiorem actionem incitantur. Cum vero ista actionis ni Inietas ad summum pervenit , modi Cae huiusce potus quantitates validiorem arteriarum nCtionem non Creant, hae potius eodem tantum tenore pergunt. Idem observatur in febribus nervicis: si in tali febre arteriae plenae et Citatae Pulsant, modica spiritus quantitas earum actionem non accelerat. IIa C proinde ratione Casum supra momo ratum explicavi: irritatio nempe intestinorum in illo viro quam maximam Vehementiam et pertinaciam attigerat, magnis enim op ii quantitatibus nequicquam eam moderare tentaveram. Mirandum ergo non est, quod excitantia
212쪽
8pirituosa, neque opto maritata neque immixta alvi su rem au Xerunt. Huic accedit: quod amara, qualis est Cortex simarubae, ipsaque adstringentia, quale est e X tras tum mimosae catechu, quae minima quantitate dysenteriam sanabilem exasperant, in desperato aliquo Casu, tibi irritatio tauta est, ut opto ne pauxilluni quidem moderari possit, liuor Θm non exasperant. Non Semel sed subinde id expertus sum , nam varia in hisce Casibus tentavi auxilia, tum nova tum ab aliis auctoribus laudata, siquidem osticium meum putavi id facere, et in posterum
Quid ρ an ergo dysenteria excitantibus spirituosis opto iunctis sanari nequeat ρ Absit, ut talia lectori impingeretentem; serio Potius persuasus sum, subinde aegros tali auxilio esse sanatos. Sed quaeso, quales Θ Ex mea sententia tales, qui opto immixto Citius et tutius potuissent sanari. Quanquam enim Proposui, Vinum, spiritum, et naphtham, opii virtutem infringere, nihilo tamen minus mixtura ita temperata , ut opium Proeponderet, alvus
nisi irritatio dysente rica nimis violenta) comprimi atque aeger servari poterit, imo ipse ego tali auxilio aegros
Sed multa alia pharmaca opto adiiciam, Contraria quidem ac pugnantia , et tamen aeger sanescet. Ubi levis est curatio , remedia minus apta nisi omnino vali da sunt Venena Citra magnum in Commodum, saltem Ci-
') Probe itaque Stoli in ratione medendi: is Idem ita dysen - 1ericorum curatione evenire Observavi, quod in plerisque aliis
213쪽
quod neque m prbum evidenter exasperant, ne quo mortem praematurant, magnis ea Protinus extollere laudibus, absonum mihi ridetur. Vinum, spiritus, naphtha, eatenus tantum in dysenteria prodesse Possunt, quatenus inci tando vires sustinent, ut arti lici ad comprimendam alvum tempus pateat. In illis itaque Casibus summopere neces Saria sunt, ubi virium debilitas, mugna intestini irritabi litas, et dysente ricae irritationis duramentum inevitabilem mortem designant. Cum vero in hisce Casibus vim vita lem prorogare nequeant, in aliis, ubi optum omnem ab
solvit numerum, ea prorsus Supervacua duco.
Quae proposui, non ad sustinendam futilem lix pothesin dicta sunto. Si experimenta, quae institui, e XSpec tionem non sesellissent, plurimos non solum, sed omnes aegros Seructi e Possem , et Communicando talem curandi rationem expertissimis meis Collegis, maiorem sane lati
tam mihi comparaturus essem, quam defendendo aliquam hypothesin. Modo non nisi imperfectam Curandi metho dum eis proponere possum; est enim me iudice imper secta, qua omnes servari nequeunt. Persectissima qui dem methodus non impedit, quo minus unus vel altet morbo absumatur, id vero Casu fortuito fieri potest, methodusque sanandi id cirCo non est improbanda. At si sana ratio providet, omnes methodo utiqua sunari non posse, methodus trunCa et imperfecta esto. Qua
morbis contingit, ut nempe sanati hoc vel illo romedio dican
istur, quibus sub usu eiusdem id solum sortuna obtigit, ut nim D morerentur, hinc intum Pestavae curationum laudes explicari posc
214쪽
propter expertissimos c0llegas appello, ut xirculispiciant .
annon sua eruditio vel ingenuitas, aliud suppeditet arti siclum . quo Corpora, quae sanari non Posse eXplanavi,
sospitari queant. Huc usque rationem Curandi propositam, aliis rationi bus ante C.llere puto; eisi enim omnia phamaaca, Praesertim purgantia, omn6sque Curationes ab auctoribus laudatas ipse non tentavi nihilo tamen minus variarum Curationum eventu observavi. In DCienda medicina, omnia ipse periclitari supervacuum duco alios: interdum artili
Ces eorumque curationum Eventus obserVare abunde est. DE NUCE VOMICA.
Hoc venenuni pristo tempore contra colicam sebres quo intermittentes adhibitum, dysenteriae prae sentissimum esse auxilium nostris' temporibus relatum legimus. Post quam perillustris Huseland eXcellentes huius pharmaci virtutes in Germania primus promulgaverat, subinde mihi proposueram novum istud tentare auxilium. Ut vero dis ficile est insuetis armis pugnare, ita molestum, novum adhibere pharmacum, praesertim Cum morbus est Peri Culosus. Rationes praeterea Curandi, quae eX superiore Germania nobis Proponuntur, temere sequi non iuvat,
siquidem hic locorum maiores medicamentorum quantita tes non adhi heri debent; quod non ego solus expertus sum, sed quod Collegis meis et horum quidem ingeniosissimis. 8atis gnarum. In morbo aliquo populari novum medi Camentum tentabundus, experimentorum Ope in universum aptam me-
215쪽
dicamenti quantitatem eruere debet, . quam deinde pi ὀratione corporis vel morbi ferociae augere vel minuere possit. Id velo stipite non est, Praesertilii Si medicus eX-tia oppidum medicinam iaciens, aegrum oppidanum, Oborta aliqua passione, e templo invisere nequit. Si vero lues, postquam caput extulit, latius protinus Vagatur, et per niciosa evadit, experimentum non nauestum Solum est sed etiam periculosum. His perpensis, nuCem Vomicam istitare distuli, donec morbus levioris notae et minus popularis tenis menti daret mihi facultatem. Hac exeunte aestate tanni i8o , dysenteria talis levicula; tam in op pido nostro quam in pago WeeZe et in vicis Wissensi hiis quibusdam apparebat. Toto hoc anno sebrium uer vicarunt leve tantum vidi vestigium I febres Cinitra inter mittentes, toto hoc exeunte decennio in Singulis tantum hominibus quandoque observatae, ipso ho C anno' nusquam non fuere. Parum tamen pertinaces 'Compendiosa curation o
profligare potui. Sub initio mensis Junii duos di soti
tericos curavi, et quidem unam mulierem nono gravidi tatis mense, Cui partus instaret. Cum Vero morbus per tinax non esset, brevi ante partum Convaluit.
Mense Septembris et Octobris coelum fuit perquam mutabile, et diari ho eae apparuere Parum pertinaces, cum' ipsa dysenteria, quae tamen hoc anno popularis non Licta est, nam viginti tantum aegros Curavi. Nullam haoc dy- . senteria dabat contagiosae indolis suspicionem. Diari hoeae aquosae vel sine dolore Vel torminales frequentiores erant
Quod vero attinet ad dysenteriam, haec ullis noti, stipata non Qrat ac superioribus annis; in eo' tantum αε-
216쪽
nifesta erat disserentia, quod breviori tempore et mino ribus opii quantitatibus sanabatur; siquidem quinquaginta opii guttae idem praestitere, quod vix centum et Plures in morbis capite primo descriptis.
Extractum proinde nucis Vomicae , observatis omnibus regulis a Perili. Huseland propositis praeparari curavi. IPrimo ad arcularium quendam robustum et speciosi ha bitus vocabar. Duos circiter dies quod mihi narrabat sensum potius incommodi quam doloris circ.a umbilicum
animadverterat. Alvi fluor secundo die ortus et per noC- tem au Ctus, aegrum de Cies desurgere Coegerat. Altero mane sanguinem in matula ObserVnus opem meam implorat. Uum. aegrum uCCessi, lingua sua erat Riba, sitis aucta, pulsus satis plenus et Creber, deiectionum numeriis me
diocris, decies enim, quod narrabat, eadem nocte de
iecerat, et sterCore retento, tuuCus. Virgis Cruentis miX-tus, Cum modu O tenesmo descendebat. - Dedi ei. solii tionem gummi Tragacanthae se X unciarum, admixtis decem granis eXtracti nii Cis Vomicae, omnique seCunda hora duo Cochlearia sumere Praecepi. Lecto eum addixi, et ceteroquin vitae rationem Capite IV. desCriptam observaro suasi. Eiusdem diei Vespera uegrum uCCedens, Cum ma imo naeo gaudio accepi, se ter tantum toto die desedisse. Deiectiones erant muCOSpe et Cruentae, Prcteterea neger fortiter sudabat, et pulsus erat plenus et frequens. Se cundo die exim invisens audivi , se semel tantum noctu deiecisso, stercusque sine Cruore et muco descendisse.
Pulsus frequentiam et Plenitudinem deposuerat, et aeger satis bene se habebat. Eodem die adhuc semel pultem
217쪽
Stercorosam deiecit, sequente nocte bens dormivit, et quatuor dierum spatio perfecte convaluit. Haec dysenteria levioris est notae, siquidem intestinum rectum .Solum affectum fuit, et ne vehementer qu, dem. In testinum tenue consensu nervorum ad motura
deorsum Versus pauxillum incitatum , composita irritatione intestini recti, protinus de motu nimio remisit.
Paulo post ad ux0rem fabri materiarii cuiusdam vo- Cabar , quam olim a dysentoria liberaveram. Intestina Sua erant parum irritabilia, et quanquam se ipsam debilem semper praedicat, nihilo tamen minus satis viriataeSt, quippe quae olim ex dysenteria brevi tempore feliciter emersit. Modo pulsus erat frequens, sitis magna, deiectiones numerosiores quam in urculario, Cuius historiam narravi. Cruorem vero non deieCit, .sed materia mucosa aquosa subsidentibus ramentis albiCantibus, . cum ventris dolore et modico tenesmo descendebat. Dedi ei mixturam supra memoratam. Ρrimo eam rei uit, deinde
vomitu reddidit, et deiectionum numerum parum immi-Dutum Conspexi. Auxi proinde extracti quantitatem ad grana quindecim usque, et totidem calcis Bismuthi adieci. essante vomitu, deiectionum numerus minor quo te fac. tus est. Cuna. tamen apgra Crebrius fidhuc deliceret, quam mihi placeret, 'nolui eam diutius experimento tra here , quae Pro morbi natura brevi COnValescere posset.
Adieci proinde potioni ultimae, Guttas quindecim tinc iurali opii, quo Protinus alvum Compressi, aegramquo paucis diebus restitui.
218쪽
Deinde ad vetulam quandam octogenariam vigorOsam, morbo eiusdem notas assectam vocatus, quindecim protinus extracti nucis vomicae .grana, unCiis sex BqURO So luta, Propinabam, et quia vomitus aderat, Calcem Bis an ullii adiici obam. Deiectionum numerum de Cre Cere Ob-
SerVRVi, Sed non tantum quantum necessitas ct d postulare videbatur. Auxi itaque eXtractum ad scrupulum unum , et quia vomitus cessa vorat, Bismuthi calcem non adieci, Visurus, Utrum extractum solum, ad tranquillandum ventriculum sussceret. Huius tamen potionis singula hora unum propinavi Cochlear, ne scilicet nimis magnam quantitatem una ingererem. Post meridiem id prae
tarium Caesareum offendi testamentum scripturum. Matercu, crebrius non deiiciens quidem, multum vomuerui, et maxime 'debilis morioni instare putabat. Iam qui dem ad Porsiciendum eXperimentum, calcem Bismuthi potioni adiicere debuissem; sed quiu aegram, oppidum exiturus, ante vesperam invisere non potui, tutius vide batur, potionem cuius virtutem iam Exploratam haberem, propinare. Dabam proinde solutionem quindecim gravio Tum' extracti nucis vomicae Cum totidem guttis opii et calcis Dismuthi granis. Hac potione non solum vomitum sed etiam deiectiones protinus Cona EesCui , et aegra paucis diebus convaluit. Omnos casias seorsin1 Marrare taediosum foret lectori , .
quapropter id , quod ulteriora experimenta me docuerunt, brevibus complectar verbis. In dysen loria quindecim grana e Ytracti nucis vomicae, ad comprimendam alvum
219쪽
non satis emcacia deprehendi; quindecim ergo guttas tincturae opii huic quantitati adieci, et hoc modo omne
meam opem implorantes paucis diebus sanavi. Tres mulieres octogenariae in aegrorum numero fuerunt, quas tamen perinde feliciter hac ratione restitui. Cum vero optum exigua tali quantitate ad comprimendam alvum Omnino non sussiciat, palam est, nucem vomicam satis magna esticacia pollere. Melius omni reo fuisset, si ubique propinando eXπaC-
tum nucis vomicae immixtum, suam virtut m et DCCESsarias quantitates exploravissem; sed taediosum mihi erat experimen o aliquem trahere. In diarrhoeis torminetibus, qUac respectu tantum vehementiae irritationis intestinatis a dysenteria discrepant, extractum immixtum subinde Optimo Cum succe su adhibui. Quandoque, ubi extraC- tum alvum non festinanter satis Comprimebat, optum purum dedi, eχploraturus efficaciae rationem inter opium t nucem vomicam intercedentem. Talis mulieri solutionem quindecim granorum extracti frustra propinavi, de
inde adieci quindecim guttas tincturae opii; hoc quoqueo uxilio parum proficiente, abstinui ab extracto, et eandem aquae quantitatem Cum guttis sexaginta opii Commi Xtam propinavi, quo factum est, ut alvum extemplo Cona Primerem, aegraque Convaleret. Talis viro ean- dona potionem extracti immixti dabam , deiectionum numerus ita minuebatur, ut una tantum de die seque retur. Singula tamen hac quatuor dies aquosa manen te , vir morae impatiens me tu terrogabat; annon afutili tali diarrhoea se possem liberare r Abstinui ab ex
220쪽
tracto, et grana quatuor opii in forma pulveris dio δε
di. Ex eo, deiectione non amplius insecuta, tertio Ster- Cora Coacta descendere. omnibus rite perpensis, talis fere ratio inter opii et nucis vomicae esticaClani statuenda videtur; quod grana decem extracti, guttas triginta tincturae opii secundum novum dispensatorium Dorussi cum Praeparatae uequunt. Nemo proinde mirabitur, Perili. Hii land hac quan titate dysentoriam selicitor sanasse; sunt enim scriptores, qui dysenteriam aequali, saltem non multo maiore opιiquantitate sanavere; .imo ipse ego, ineunte aestate dysenterim Curavi, in quibus talis opii quantitas se 'undo morbi die' alvum ita constiparet, ut Vomitus oriretur. Nullus quoque dubito, quin hoc autumno potione quindecim granorum eXtructi aegros meos sanare potuis sem , si tempori aliquid Committere voluissem. Id vero nolui, quoniam animus mihi suit explorare, utrum in gravi aliquo morbo nux vomica Praesentissimum esset auxilium; tenui enim, medicamentum a quo in graviore morbo aliquid sperandum, leviorem extemplo levare, et
brevissimo spatio sanare debere. In universum e XPeri mentorum meorum Cardo fuit, rationem esticaciae intornu Cem vomicam et optum eXplorare. Hac enim explo rata , nuCem vomicam in quavis alia lue Cum maiori cer