장음표시 사용
191쪽
plurimum facit , requirunt enim haec animalcula humorum stagnantium copiam, quibus nasCantur & Crescant. Hinc familiares sunt lumbrici iis, qui ob ingluviem , cruditates, putredines, obstructionibus intestina replent. Omnium maxim diathesis ad lumbricos generandos Conducit, ea enim
efficit, ut humores obstrue nies Certo determinatoque modo inficiantur , & putredinem ConCipiant vermibus generandis idoneam. HaeC diathesis saepe a prinCipiis generationis standamenta recipit, ac postmodum CBeteris aCCedentibus causis in actum deducitur. Semen in generatone corruptum , praeternaturaliter affectum , & forte infectum vermiculis sa) sentinam in foetu parit, ut, more aliarum assectionum , quae a parentibus in filios transeunt, procedente tempore, lumbricorum generationem adjuvet. Haec forte est ratio , Cur pueri prae Caeteris aetatibus hoc malo molestentur , ea enim est eorum Conditio , ut naturae lege morbosa parentibus acceptos & magis explicent, & motibus vitalibus a se depellere nitantur. ACCedit etiam humoribus ve minosa diathesis, quoties intestinorum humor nativus Certo atque determinato modo corrumpitur , ut lumbricorum fomes esse possit & nutrimentum, praeSertim Cum semina animalculorum in eo recipiuntur nec dissipantur. Hinc fit
ut aliquid lumbricorum proventui obnoxii sint, secus altilquod ex varia humoris Corrupti diathesi nascitur. Ex causis efficientibus potissima est aer, OCCulta enim vi, sed mirabili modo certorum Viventium generationem promovet, modo impedit. Nemo est vel mediOCriter in naturae operibus versatus, qui neSCiat, CertaS annorum ConStitutiones Certa animalia laedere, & epidemicis morbis ConSumere , alias autem eadem an1malia intacta relinquere , quod similiter in plantarum , Seminum , & fructuum proVentu Continait ut verissime dici posSit, generationiS, Conservationis , & salubritatis animalium & Vlventium , maximum opiscem esse aerem. Diaeta suum hiC locum habet, Cum ex alimentis
crud is , Crassis , in putredinem pronis, lacile in alvo stag-
192쪽
184 Lib. III. De morbis infimi ventris.
nantibus conficitur. Adjuvant etiam potuum, praeCipue Corruptorum , & vitae genera, Cum haeC humoribus Corrumpendis ConduCunt, neque tamen exercitationibus & laboribus dimantur. Animi pathemata non adhue mihi observatione Compertum est lumbricorum generationi favere ; at naturam agitando, atque variis modis, juxta pathematum indolem , movendo, vermium semina in Occulto latentia posse in actum deducere, nullus dubito. Μalorum lumbricos Comitantium historiam ordinatam texere, per quam difficile est, hactenus enim non omnino licuit observatoribus phoenomena vermium intestinatium certis limitibus & temporibus concludere, unde factum, ut plurima symptomata Confuse & sine ordine proponantur. Ergo quae circa lumbricorum praesentiam annotanda sunt, ita Se habent. A sexto anno ad pubertatem familiares, sed nulli aetati par Centes : nihil Constans inter ipsa quae adduCunt mala , sed erraticis motibus & inconstantibus omnia serme symptoma ta sese produnt, ut modo quiescere , modo nulla interjecta
mora inquietos esse aegrotantes, videamus. Igitur morsus intestinorum, interdum etiam ventriculi, Sub vermium proventu molestant: tussis arida, sed Certo tussiendi Schemate, non
nisi observationibus agnoscendo, distincta: inter dormiendum tremor, & sine ratione excitatio , vociserationes , & subitanea in somnum reversio. Pulsus inordinati: febres etiam sine Drdine , erratiCae, Cum partium extremarum frigiditate : alvus fluida : dejectiones albicantes, pulmentis similes: abdomen tenSum , nunc elatum , nunC depresum : Cibi fastidium, interdum fames inexplebilis, halitus ex ore Corrupti, nunCacidam , nunC putridam mephitim olentes : oculi flammei : genarum livor : dentium strepitus & stridor in somno:
vel peculiaris labiorum & saucium motus: deglutitionem in modum lactentium aemulans. Quod si his omnibus ipsorum
Vermium per OS, nares . aut podicem exClusio aCCedat, evi dentissimum inde signum lumbricorum deducitur. Haec ser- me a vermibus vix separantur phoenomena, Sed Cum morbus vehementior est, alia longe graviora acCedunt , suffocationempe, iliaci dolores, Vertigines, motus Convulsivi, aflectus
comatosi, delirium , aphonia, paralysis , animi deliquium,
193쪽
quae omitia inevitabilis mors succedit. Sed notare expedit, haec phoenomena turbulente & sine ordine supervenire , Ut modo delirium , modo sana ratio , aliquando stupor , non multo post mentis acies aegrum Comitentur. Sed haeC symptomata, etsi probabilem de lumbricis Conjecturam praestent, non adhuc omnino Certam de eorum praesentia notitiam praebent , sunt enim ea mala aliis etiam morbis Communia, ut affectionibus hystericis , febre praesertim aCuta Conjunctis, febribus item malignis primarum viarum putredine Compli- CatiS, neC raro visCerum phlogoses, Cum acutae fiunt, Similia Symplomata Creant. Ergo Cum MediCus ea videt, sedulo inspiCiat, nunC inflammatio ventris partes OCCupet, aut uteri Vitium adsiti, vel febris aliqua maligna cum alvi putredine praedicta mala excitet. ineptum enim foret sub his casibus de lumbricis judicare. Quod si hae aegritudines procul absint, interea tamen aeger propositis Symplomatibus molestetur, de vermibus statim Cum ratione suspicionem habebit. Adde ea omnia phoenomenaa , Cum a lumbriCis naSCuntur , Cito, tumultuarie, nullis ordinatis temporibus sese prodere; quod secus in aliis jam dictis morbis fieri consuevit, cum in iis alia Sit symptomatum series & vis in initiis, alia in statu, Cuncta
que, secundum Sua tempora morbo Congruentia, ConCur
Ad lumbricorum curationem serme nihil aliud practici
praesCribunt. quam medicamina VermeS neCantia, eΟSque e Corpore extrudentia , quae anthelmintica vocant. Sed altiores erigere animos expedit, & ad morbum , Cujus Vi vermes producuntur atque foventur, respiCere , nisi enim ita fiat, etsi praesentes lumbrici expellantur, facillimus erit aliorum proventus. Igitur medicamenta phlogosi & putredini resistentia primum propinanda, quibus Subinde, quae vermeS ene-Care Creduntur, admiscenda. Venae Sectio raro hic locum habet, mirum enim quantum vires imminuit, quam parum levat, ut in omnibus morbis nimia putredine Conju iactis Contingere solet. Purgantia, malo incipiente noxia, irritant enim, Commovent, atque adeo morbum non levant, ut augeAnt. Ergo diluentia , absorbentia , temperantia, amaricantia, hic locum habent. Decoctum ex hordeo, aCetosa , agrimonia, Aa ta-
194쪽
186 Lib. III. De Morbis in fimi ventris.
taraxaco , addito pauxillo centauri Cum nitro, utile est. Ra- Surae Cornu Cervi , eboris , aqua sontis Coctae, addito spiritu nitri dulcis ad gratam aciditatem , pro potu ordinario Commode praesCribuntur. Remedia athelmintica tot tantaque ab auctoribus traduntur , Ut in immenSum CresCeret pagina , si enumerare vellem. Selectiora CenSentur Corallina, Semen santonicum , tanaceti, portulaCae , aloe , amigdalae amarae , Centaurum minus , absinthium , rhabarbarum, Oleum amygdalarum dulcium, SaCCharum Vermifugum ex PharmaCopea Matritensi, suCCus limonum , SyrupuS de ab- Synthio de CiChorio Cum rheo , florum persiCOrum , aetiops mineralis , mercurius dulCis , &C. ex quibus deCOcta , potioneS juscula, aliaeque mediCamentorum formae, pro re nata, effingi possunt. Sed notandum , non adhu C SatiS ConStare, medicamentum aliquod vi propria Vermes interfiCere , multumque Credulitatis & incertitudinis in auctorum ea de re exagerationibus vigere. Interea id Certum est, nimium Calida non Conserre, quin potius nocere , febrem enim, phlΟ-gosim , & putredinem augent. Acida medicamenta potiora Sunt anthelm intica , putredini enim resistunt & temperant. Amara non nimium Calida prosunt acidis mixta , non quod Vermes amaritiem horreant , id enim anicularum figmentum est, sed quod Cruditates Corrigunt, febres lagant, partesque firmant. Clysteres ex oleo cum deCocto herbarum emollientium & amaricantium utiles sunt. Sed Caeteris om , nibus, quantumvis speciosis, palmam praeripiunt ClySteres ex
Rina in pulverem redacta & aqua simplici mixta , identidem repetiti, vim enim habent efficacem febres fugandi, dum etiam putredini resistunt & intestina roborant. Quinimo
hina interius assumpta , post satis elutriatam alVi Saburram, praestantissimum est remedium.
195쪽
quia excitent, S saepe ad ipsam mortem deducant sa)υ In magnis insantum torminibus inquiunt Μedici Uraviislavienses), Cave diutius amaris his insistas, nam, exhibitis vliis, dolores Crudeliores excitantur. Pulverem Corticis perum 1 viani inter eximia anthelmintica merito numeramus b .ia In sanguineis majori e Dacia sese commendant acida, atque inter haec prae primis , tamquam multis scopis satisfacientem, depraedicamus mixturam ex tinctura violarum S spiritu Uitrioli , qua cum optimo succeSSu usi sumus , tum potiSSimum quando simu quod minime raro Sit, haemorragia narium nimia vermibus obnoxii infestantur c). Perpetuum non est, narium pruritu vexari eos, qui vermibus laborant, ac fortasse iis accidit, Cum haemor ragia narium imminet, Cujus prodromus esse Solet. Sed ipsa propensio ad haemorragiam narium in verminosis affectionibus probat, has , partium alvi calore nimio , & sanguinis servore , Simul labefactari, ut propterea necesse sit medicamina calida , irritantia , Commoventia prorsus fugere.
Etsi vivum argentum praecipitato S sublimato longe tutius sit, B in casibus desperatis contulisse atque utile fuiSSe , negandum non Sit: tamen ubi necessitas non urget, S aliis mitio ribus medicamentis res peragi potest, iis utendum, cum aliquampravam dispositionem corpor acile imprimere possit d). Ut veteres Medici internum mercurii usum resormidarunt , SiC recentiores ipsum frequenter & in omnibus ferme morbis praescribunt, innoxium praedicant ,& summis tali- Aa a di-
196쪽
18 8 Lib. IIL De Morbis infimi ventris.
dibus extollunt. Ad vermes enecandos maximum eSSe praesidium uno ferme ore praedicant. Mercurium vivum quidam in aqua Concoquunt, eamque pro potu ordinario bibendam praebent. Alii, ipsum mercurium Crudum Saccharo intime mixtum , sub nomine sacchari vermistigi ipsis puerulis tuto praescribi posse, affirmant. Alii denique, praeparata Ch miCa ex mercurio , ut aetiopem mineralem, merCurium dulCem, &c. sine metu exhibenda esse, Censent. υ Sed purum υ fidendum decocto hydrargiri ex aqua vel quavis piisana, a quod infantibus ad vermes enecandos pro potu ordinariora praescribi solet, inquit Lieulaudus a).D At multo minus fdendum Caeteris quibusCumque mediCamentis merCurialibus , Censemus, etsi enim , Caeteris nihil proficientibus, sub PauCa admodum dosi adversus vermes praesCribi posse, non inficiemur , praesertim pulverem vermiiugum, tamen , Cum fieri potest, ab his abstinendum , nam merCuriuS Omnis in
lansissimus est naturae hospes , tanto magis timenduS quanto acrioribus medicamentis praeparatur. ΜerCurius Semel Corpori intrusus necessario ejiciendus est tamquam res naturae molesta : Cum tamen ejus eXputSio non semper tuto feri possit , imo sine magna turbatione oc agitatione numquam fiat, propterea Caute admodum, neC , nisi Cum aliter feri non possit , exhibendus. Sub hoC Casu mixtura mercurii cum debita dosi rhabarbari, seu Syrupi ex eo CO fecti, tutius assumitur.
Nonnulli demum aquam gelidissimam, quae vermihus advers ri dicittir , summis laudibus extollunt, nec forte immeritos . A qua frigida bene aC sapienter propinata magnorum morborum praesidium est, sed in vermibus addito nitro, plurimum Confert, non modo ad Curationem , sed etiam ad praecautionem. Nonnulli lac celebrant ducti experientia Francisci Redi, qui lumbricos variis liquoribus immittens, in laete
197쪽
citius extinctos aaimadvertit. Sed ex his, quae extra Corpus Contingunt, ad ea, quae intra Corpus fieri debent, non esse argumenta ducenda, quivis vel mediocriter in praxi versatus intelligit. Ego vero cum lumbricis affectos viderim alvi fluxu, febribus, ventris inflationibus vexatos a lactis usu abhorrui, & ulterioribus observationibus rem esse Confirmandam,
CAchexia ex vi vocis est pravus corporis habitus. Dicitur Corporis habitus externa ejus superficies sensibus percepta. Cum vero sensus in externa CorporiS forma percipiant Colorem, & molem Seu Volumen , propterea praVa superficiei mutatio in mole & Colore Cachexia est. Porro Cum quivis faCile agnoscat Colorem & volumen habitus sani, faCile est depravatam ejus formam in colore & mole sensibus percipere. Hinc Colores nimium albicantes, rubicundi cum Corporis intumescentia conjuncti : item color livi dus , niger , palleSCens , Chlor US, CAChexiam monstrant. Μο-les etiam corporis nimium aucta, aut imminuta eandem manifestat. Sub haC generali Cachexiae notione omnes morbi Comprehenduntur, qui Summam Corporis Cutem & molem quovis modo deturpant. HUC pertinent Omnes tabis species: intumescentiae deformes : affectiones Cutaneae , ut impetigines , lepra , Scabies , elephantiaSiS : SCorbutus: icterus, alia que id genus multa pravum Corporis habitum monstrantiae Sed ne nominum Confusio rerum pariat obscuritatem , advertere expedit, Citatos morbos, etsi sub generali cachegiae nomine Comprehendantur , seorsim a Medicis Considerari,
es quidem recte, quia singuli suos habent Caracteres, propria phoenomena , Speciales laedendi leges , atque determinatam & distinctam postulant Curationem. Propter has Causas in praesenti non agimus de CaChexia generali, sed speciali & propria quae est: Depravatus corporis habitus ex humore aqueo crudo, in diuturnitatem conversus. HaeC CaChexiae
species viam parat ad hydropem, fitque, cum humor aqueus
198쪽
196 Lib. III De Morbis infimi ventris.
Crudus summam OCCupat Cutem , colorem vitiat, & intumescentiam affert. Raro solus aqueus humor in hoc morbo adest , saepe enim mel aneholici & biliosi ichores simul Concurrunt, sed , ob exuperantia in , aqueis cruditatibus cachexia tribuitur. Ex Colorum varietate & intumescentiae genere , an bilis, aut melancholicus humor Cum aqueo mis- Ceantur , quivis agnoscet juxta ea , quae de horum humorum generatione & praesentia in Institutionibus attulimus a).CaChexia perpetuo Cum CaCochimia Conjungitur , fieri enim non potest, ut Corporis habitus depravatus sit sine pravo humorum proventu. Necesse tamen non est, ut ubi CaCoChimia est, ibi etiam Cachexia reperiatur, latius enim patet illius quam hujus vis, etenim nullus est morbus, qui CaCochimiam tamquam necessarium effectum non deserat b),at Cache-Xia est tantum CaCochimia habitus Corporis, atque ita ad symptomata pertinet primi generis, quae in Corporis externi affectu consistunt c). Modus generationis eo vertitur, Ut CaChexia modo ex viscerum labe , modo ex ipsius habitus vitio Contrahatur. Attente ergo Μedicus in Captiexia videat,
num Cerebrum , pulmones, hypoCondria , aut aliae internae partes, deformem reddant Corporis habitum, an vitium in eo hospitetur , haec enim Cognitio fundamentum est Curationis. Quocumque autem modo aCCedat CaChexia , neces Se CSt, ut
Corporis superficies aqueis & Crudis humoribus repleatur, inde enim deformitas Coloris & voluminis oritur. Duo sunt modi, quibus hujus humoris collectio sub summa cute fit. Interdum ex alimentorum Cruditatibus ob viscerum abdominalium labem, vel ex sanguine Crudo & aquoso Corporis superficies depravatur. Aliquando quamquam sanguis &alimentum integra sint , in ipso habitu Corporis Corru Impuntur. HaeC praeternaturalis humorum alibilium mutatio in superficie fit quandoque , Cum humor nativus, Cutem partesque vicinas ConStituens, aqueus ἰu crudus est, Suamque labem accedenti alimento Communicat. Non raro autem
199쪽
ex imbecillitate facultatis nutrientis provenit, Cum Scilicet humor partibus adhaerens ad nutritionem , non poteSt integre Commutari in naturam viventem , & semicorius ibi manet. Cachexiam ita generatam optime monstravit Gale
nus a) & retentiores aliqui facultatis desectum ad hunc
morbum generandum plane agnosCunt: b). Ergo Clim Ca-Chexia prodromus sit hydropis , neque eX Se SpeCialem pOS tulet Curationem , quae perpetuo ad morbum habitum Cor poris inficientem dirigenda est , propterea quae hiC de hymdrope dicenda pro alteriori Cachegiae Cognitione & Sanatio ne sum Cient. Hydrops generale nomen est quamVis aquae Collectio nem in Corpore significans , sed nomen partis determinatae additur , Cum hydrops particularis designandus. Sic hydrops Capitis, pectoris, fCroti , uteri, &C. aquarum Collectionem in his partibus denotat. Celebratissima tamen , & a docto ribus scholarum Communi Calculo Comprobata eSt ea hydropis denominatio , quae aquae Collectionem significat in Ventre, ascites: vel in habitu Corporis inter ejus tegumenta & Carnosas partes , & anasarca , seu leucophlegmatia nominatur. Tertium ab iisdem additur hydropis genus , &t inpanit PS VOCatur , qui non ab aqua , neC a Ventre, Ubi subsistit, sed a flatu & sonitu tympani, quem edit , denominationem accipit : unde apud Medicos SCriptores tripar
tito dividitur hydrops , fCilicet in ascitim, tympanitidem, &anaSarCam. Sed, re attente Considerata, Unica tantum est hydropis species, nempe a scitis ab utre denominationem acci piens , in ventre enim aqua velut in utre Continetur : tym panitis re ipsa ascitis est, Cum aqua multo spiritu flatu lento turget: an a Sarca CacheXiae genus est ulteriore duratione hydropem asCitim post se trahens. Hippocrates sub hydropis nomine Semper ascitim intellexit, quia haec sola verus hydrops eSt: Caeterae aquarum Collectiones per similitudinem
hydropes vocantur, ut probavimus in Illustrationibus ad Hip-
200쪽
192 Lib. IV De Morbis in imi ventris.
pocratis Prognostica a . Propterea nobis hic sermo erit deascite , tamquam vero hydrope, & pro usu tironum aliqua praelibabimus de anasarca , quae morbus satis frequens est: sed caeteras aquarum Collectiones raro aCCedentes , & ChirurgiCam manum Saepe postulantes , Cum GCCasio tulerit apud auctores videre poterunt. Est ergo ascitis : Aquae humiditatis , crudae, ichorosae , spiratu satulento turgentis, inventre inferiori collectio , tumefactionem in eo inducens. Non aqua pura hydropiCorum ventrem inflat, sed flatibus de ichoribus, hoc est, Sero vitioso & Corrupto, reserta: σν QuodCum-υque enim vacuum repletur, Sanum quidem Spiritu , morbo-
εν sum ichore b) , quod dogma in Physiologia satis decla
ra ravimus C).χν Hydrops morbus partis organicae in magnitu
dine aucta dici potest, sed quin id obstet d), ut triplex Symp-
tomatum genus Sub se inCludat, etenim audacta moles allaC- tum corporis vitiatum , ut in CaChexia vidimus, probat: seri corrupti stagnatio symptoma in retentis: harum rerum praeternaturalium praesentia actionem Coquendi, expellendi laesas demonstrat. Morbus horum symptomatum productor est intemperies partium ventris Calida, & speciali modo vitiata. De parte affecta magna est discordia non modo inter veteres & recentiores, Sed inter utriusque Sectae, patronos. Galenus hepar praecipuam partem affectam in hydrope Censet, nam etsi a liene aliisque partibus fieri posse, non neget, tamen exilis hepar affici necessario debere, credit se). Mirum i quot sequaces in scholis habuerit, plerique enim in Galeni partes transierunt, pauCis exceptis, qui hepar interdum primario, interdum secundario, aliquando nullo modo laesum in hydrope agnoscunt f . Recentiores serme omnes vasa lymphatica pro parte primo affecta habent, Cum nimium a) Vide Illustrat. nostr. ad Hipp.