장음표시 사용
161쪽
Cap. XII De Morbo Regio. 1 s 3
tructione , & fCirro aliquando solet supervenire aurigo. Igitur sub casu priore humor partium Corporis nati VUS non Utcumque in bilem , sed Certa diathesi cor iuptam, mutatur eX Vi sebris, veneni , aut aeris quod potissimum contingit suriectis quibus humores ad bilesCendum sunt pro Clives: sed in altero casu Corpus ies ero infestatur, vel quia infirmum hepar nec trahit bilem, nec ipsam a reliquis partibus transmissam recipit, vel etsi recipiat, ad folliculum sellis tiaducere non potest ob obstructas vias , atque adeo ad Corpus refluit. Hic est simplicissimus naturae ordo in bile secernenda ex attentis observationibus deductus , & praxi Omnino Confor mis , ut Clarius ex his , quae in Physiologia diximus , conci pi potest sa). Boheraavius amore Systemati S, quo Statuitur, nul- tibi praeterquam in hepate posse bilem Consistere atque Se- Cerni, i sterum omnem a jeCinore derivavit, eumque in haci parte sequitur Vanswietentus eidem hypothesi nimium adfia rens : Cum tamen vitia hepatis bilis secretionem impedientia Varia esse possint, varias inde Boheraavius deduxit icteri formas, quas Vans tetentus Candore Solito non morbi, sed Causarum differentias esse Credit b), atque adeo non ab omni hepatis inflammatione necessario icterum deduXit, quemadmodum fecerat Boheraavius sc).
Inter Causas occasionales plethora ad icterum disponit, hepar nimium replendo , & aptum reddendo phlogosi &inflammationi. Si sanguis Iairnium in. Corpore redundans particulis tenuibus & oleo similibus repletus sit, in bilieni facile converti potest,' indeque ictero occasionem dare , ut ex Hippocratis doctrina in Physiologia monstravimus. Multo magis ad icterum inducendum juvat obstructio , seu hepatis Seu totiuS Corporis , si ex humoribus fiat ad biles- Cendum pronis , multusque Calor hominem infestet , ita enim. st magnus bilis proventus , qui ob obstructas vias in corpore detinetur. Neque ignorare Oportet, lapillos seu Calculos in cistide sellea inventos pro causa occasionali hujus
162쪽
morbi a magnis viris haberi. Sed omnium maxime ad icterum Coniei t diat heSi S , ex plet nora enim , & obstruetione potest quidem bilis Copia augeri, at nisi accedat Certa , sed ineffabilis diathesis, non satis est ad Colorem flavedine tinctum in universo Corpore inducendum. Inter Causas efficientes aer tum Calore, Cum maxime OCCulta vi teterum produ- Cit , sunt enim Certae temporum Constitutiones, in quibus
morbus regius epidemico grassatur , ut praeter alios apud Hippocratem videre licet sa). V Ineunte aestate sex vero in- ,1 quit Blanchius) praecipue sicca & ventosa Cum diuturnis,1 aestuationibus , in teterum varii ) delabuntur cum virium v prostratione , languoribus , inappetentia interdum & vo-υmitu , non raro & di arrhoea biliosa interpolate recur-Drente : nec nisi ad autumnum, refrigerato aere, ac im- Dbribus emollito, liberantur b .ra Diaetam, quae nimium Corpus animumque exagitat , aut quoVis modo Calefacit, teterum producere, quivis intelligit, si vel maxime jungantur cruditates ex acribus & obstruentibus cibis, ita enim bilis multa generatur nulloque negotio Corrumpitur. Ex animi motibus nimium validis , ira praesertim & moerore quosdam tetericos saetos esse , Certis ObServationibus mone
Etsi icterus quamcumque aetatem & Sexum invadat, juvenes & viros magis quam pueros , hos etiam faciliusquam senes adoritur. Cum primum Sese manifestat, haec aeger patitur: totius Corporis Color subito in flavum mutatur , sed praesertim oculorum album , frons , tempora ita navedine tinguntur, ut facies horrenda sit. AEger interea siti vexatur , languet, ad motum impotens redditur, Vigilat, cibos aversatur , falsis perturbatur imaginationibus, molestatur pruritu , venas sub lingua habet tumidas & na . vescentes, difficillime sudat, tristitia & moerore conficitur. Urb
a) Hipp. lib. I. Epid. sec. 2. Const. 3. text. 3. Vide etiam Tractis nostri de Fehr. lingua vernac. css'. 3. pog. a T.
163쪽
Cap. XII De Morbo Regio. I s s
Urina flava , ut dici solet, intensissim h , at sere ex obSCuritate ad nigredinem vergens , atque linteolum in ipsa immersum flavo Colore tinctum extrahitur. Pulsus inanes : febris interdum nulla , sed nocturnis horis omnis ictericus Calore & inquietudine molestatur. Quibusdam alvus , biliosa, multa, pulmentaribus mixta: aliiS dura, Coacta, Canum Stercori similia , albescentia, dejicit. Si malum ob viscera nimium labefactata , seu phlegmone , Scirro , aut Calculis Obstructa altas radices habeat , praedicta omnia mordicus permanent, eosque post anxietates , languores , aliaque hujusmodi incommoda hydrops sequitur , qui tum demum inevitabili morte aegros conficit. Interdum coliquatione & Contabescentia finem vitae claudunt. Quod si viscera sana , aut levibus malis affecta sint, neque error in diaeta Comitatur, beneque instituatur Curatio, post aliquot labores spectata Salus venire solet. Μorbus hie longus est, numquam faCile Sanandus , quamquam pueri facilius, senes non nisi difficillimo ab eo liberentur. Atque advertere convenit, icterum, Seu ob temporum Constitutionem , seu ob.errores in victu , vel ob pravam curationem, hepatis phlegmonem saepe lethalem
post se trahere. Venae sectio in ictero noxia est, malum enim hOC numquam sine biliosa cachOChimia est, atque ex Vero monuerunt
veteres, bilem impedire sanguinis missionem a). Quod si plenitudo fomitem morbo dederit, abstinentia, exercitiis , balneationibus minuenda est: in his tamen omnibus ita agendum, ut ne quid nimis. Purgatio sub initiis periculosa , numquam enim morbus regius sine magno labore est , atque CathartiCOnaedicamine viscera calefacta nimium irritantur. Ergo prius praeparanda est materia, viaeque aperiendae, ut tum demum purgatio utilis esse possit. Sunt qui amara medicamenta in delitiis habent, ut absynthium Centaurum , gentianam, alia
que hujusmodi; verum: is Haec ipsa inquit Holmanus) plus
'Saepe detrimenti, quam emolumenti afferre, multiplici educ-
164쪽
1ue 6 Lib. IIL De morbis infimi ventris.
dicamentis sentiendum, monet hic auctor a . Saponem Venetum aqua dilutum, aut decocto quinque ruaicum aperientium,
laudat Vanswietentus , hoC enim remedium ConCreta solvere,
blande abstergere , ad expulsionem disponere credit b). Sed hoc remedii genus, etsi in Communem ferme usum reclaC- tum sit , fateor , nondum mihi innotuit, quia magni fecerit, non modo in ictero, sed aliis etiam morbis , ubi a Medicis frequenter praescribitur. Laudat I OZZius aquam ex aIbo albi, compositam ex albumine ovi quo u Sque in spumam abierit Conquassato & Cum aqua graminis permiXto. DHaeC autem D inquit mane & vespere jejuno StomaCho ad uncias qua, tuor pluries exhibita , mirum quam tuto Meliciterque leserarum quemcumque Sanet, etiam Ubi Caetera non profece-Drint, qaod sane millies eXpertum C .ra Non spernendum utique hoC remedium; sed an tantaS tam mirabiles vires habeat in ictero, non ausim affirmare. Id Certum est, hoc malum lenire hepatica medicamenta temperata, diluendibus mixta. Si ex aequis partibus SueCorum depuratorum Cicho sit . borraginis, intibi, & becabungae, seu ejus loco fumariae , fiat ex arte Syrupus , magni erit USUS in aurigine tollenda. Praescribendus tamen aqua graminis bene . dilutus. Decocta item ex radicibus fragariae , CbiCOrii, graminis, additis soliis taraxaci, agrimoniae , pimpinelae , Cum floribus sambuci, violarum, ex arte Consecta mire prosunt. Oleum amygdalarum dulcium in jusculis ad saburram primarum viarum suaviter deliniendam & eVRCUandam , multum confert. His peractis, si purgationem instituere in animo Sit, ex blandis catharticis , sed praesertim rhabarbaro & manna , addito tartaro solubili, Componenda eSt. Neque Omittendum plurimum ad icterum tollendum Conducere quod Celsus
consulit his verbis: Per omne Vero tempus utendum est, exercitatione fricatione. & , Si hyemS est, balneo: Si aestas,
igidis natationibus : lecto etiam & Con Clavi Cultiore , usu, is loco, ludis , lascivia, aliis, per quae mens exhilaretur, ob
165쪽
, quae regius morbus dictus videtur a).M Nec facile est morbum invenire. pro quo tollendo tanta excogitata sint remedia partim empirica, partim superstitiosa. Illorum plurima videre licet apud Plinium b). Horum specimen quivis reperiet in nugatore maximo Dolaeo , qui, Cum hujus generis multa proponat, his verbis ConCludit: υ SequenS experimentum ne is minem facile fallet: urinam aegroti inde Ollae , quam tegu-Dla cooperi & ad medietatem Coque , di fimo equino absconis de sc).D Vanissima quidem sunt hujusmodi asserta, sed ideo adduxi , ut tirones intelligant, quam cauti esse debent in adoptandis remediis, & quam futiliter de eorum viribus au tores alioqui famigerati loquantur.
malum est nisi confrixus humorum per alvum flant d).
Duibus in febre , septima. aut nona, aut undecima , aut quatuordecima morbus regiuS Supervenit , bonum est: nisi dextrum hypocondrium durum sit: alioqui non bonum e .
In febre biliosa, ante septimum diem cum rigore morbus regius/accedens , Solvit febrem erum Sine rigore , Si accedat extra temporiS occasioneS, perniciosus est g). EX
166쪽
1ue 8 Lib. III. De morbis infimi ventris.
Ex hac doctrina occasionem arripuit Plinius Hippocratem , Carpendi , ita enim loquitur :-Μorbum regium in Dorulis praecipue mirari est, tenuitatem illam densitatem que tunicarum felle subeunte. Hippocrates a septimo die in febre mortiferum signum esse docuit: nos scimus vi-ννxisse aliquos etiam ab hac desperatione a .is De hac ipsa sententia ita Averroes loquitur: Et dicit Hippocrates, icte-,νria veniens ante septimum diem in acutis febribus , ma- istum est. Reprobatum est experientia in omnibus nostrisu terris , etsi veniat in quinto die laudabile multum ex vivun ratione, & maxime in temporibus calidis, & corporibus is calidis , & haeo sententia Collegiorum Μedicorum om- is nium Persarum & Indiae majoris , &c. b . . Sed Plinius mortiserum esse dicit, quod Hippocrates malum esse pronuntiavit , quod non desperationem significat. sed periCulum. At laudabilem multum esse icterum die quinto acutae febris apparentem, ut Averroes ait, minime Cea Semus, tametsi aliqui evaserint: per multa enim discrimina 1 morbo esse liberatos, experti credimus. Videndus utique Vallesius noster, qui nervose, ut Solet, Hippocratis sententiam ab horum scriptorum objectionibus vindicat c). Ergo harum sententiarum doctrina praetica hue redit: si icterus in febribus acutis ante diem septimum appareat, etsi non prorsus mortiserum, periculosum tamen id est; quod si rigor icterum praecedat, Constantibu S viribus, minus subest periculi, idem enim tune contingit, quod in febribus ardentibus, dum rigore superveniente judicantur d): destinguntur tamen periculo aegrotantes , ubi ictero apparente, etiam sexto die, magna fit humorum expurgatio per urinam, Sut per alvum , aut larga Sanguinis e naribus perfusione , ita enim multos levatos esse in Epidemica Constitutione narrat Hippocrates j), nosque in praxi vidimus. Contra Hermocratess
167쪽
tes & Apollonius, qui tacti sunt icterici ante septimum diem, neC tamen debite expurgati, periere su). Quod si icterus post
diem septimum appareat, bonum esse Consuevit , non tamen
tutus , ut inquit Celsus, quem ex Galeni doctrina in illustrationibus ad Hippocratis Epidemica emendavimus b). Quo-
Cumque autem tempore icterus manifestetur, si hepar durum sit, malus & ferme morti serus esse deprehenditur , haec enim duritas phlegmonem , fCirrum , aut tenaCissimam obstructionem indicat, quae neC naturae vi, neC ullis artis auxiliis tolli potest.
V. Merico , laborare sudare panem comedere, hibere non multum , lavari caput muIto S calido, aut potius tepido , vinum album , Ssmno non multo uti ). Curatio , quam hic proponit HippoCrates, minime Convenit ictero febribus acutis supervenienti, sed qui sublato jam morbo permanet, ut in quibusdam crisibus fieri solet, aut cum icterus Chronicus est sine febre, neque hypoCondria dura sunt, his enim Casibus Congruunt ea , quae intextu adducuntur. Icterici languidi & hebetes sunt, atque ad hydropem proClives , quoniam aqueo & Crudo humore simul cum bile replentur. Sunt praeterea parum dispositi ad Sudorem, utpote summa cutis bile & Crasso humore obstruitur. HinC parum bibere , sudare , laborare, non multo somno uti , Corpus humiditatibus liberat , atque bilem difflari facit, quae omnia sane in ictero Curando plus Valent, quam magnifica & pomposa quorumvis Pharmacorum promissa. Sed adnotatione dignum est, Hippocratem hic, sicut Si alibi, capiti remedia applicare , quoniam ex OCulorum colore foedato , Cerebrum bile suffundi, in hoc morbo recte
conjicimus. υΜerito inquit Vallesius) capiti adhibetur in αν hoc malo major cura & praesenti loco, de secundo de
168쪽
166 Lib. IIL De Morbis infimi ventris.
,, tertio de morbis , & ubi icteri tradit curationem, quia co- ,, lor tunicarum oculi indi Cat Cerebri membranas , quarum, eae sunt productiones, bile etiam esse imbutas... Bibere ju- , , bet non multum , quia exiguus potuῖ abit in renes , qui co-υ piosior est, regurgitat etiam in totum habitum a).
Icterici multum foedati pereunt: alba dejectio iis und secedit b). observationibus fidis notum est, quibusdam ictericis ita
Colorem foedari, ut universum ferme Corpus intensissima flavedine tinctum sit , indeque non Cutis modo , Sed & ossa ipsa interdum hic morbus navedine inficit , numquam e Sce letis eluenda C . At eam mutationem Coloris funeStam eSSe, quivis intelligit , non enim sunt in natura vires ad intemperiem hujus coloris productricem tollendam. Excrementa alvi non perpetuo alba sunt in ictero , sed ubi intestina Crassa, quorum proprium est excrementa formare & tingere, vi morbi ita afficiuntur, ut eorum vis aut multum depravata, aut ferme abolita reperiatur , quod malum signum esse facito
Strenui vini potae frequenter ventriculi languoribus aut colicir, aut articularibus affectibus corripiuntur, quos tamen his omnibus non raro solutos vidimus per subitum salutarem inerum. Ira correpti in Statum quandoque valetudinarium decidunt, nisi inerico affectu corripiantur. Histericae interdum passiones per icterum Supervenientem solvuntur ... Ineri hu-jiιsmodi nullam ex sese curativam praxim depostulant e . Cum grano salis haeC omnia sunt intelligenda. Ira Cor
169쪽
repti interdum ex ictero a magnis morbis liberantur , non raro autem ictero Superveniente moriuntur, ut obserVationeS notatu dignae apud Morgagnum demonstrant a). Sed haec Sors ictericorum non ab ira tantum, sed a Constitutionibus temporum, aliisque hujusmodi Causis varia esse solet, ut Constanti experientia comprobatum sit: Alium teterum vali de eSse Contumacem ac diuturnum, & difficulter admodum D medicamentis expugnari : alium brevi tempore Cessare , &,yremediis facile cedere b).is Cum humor c) partium nativssex humido glutinoso spiritu Coalescat, fit aliquando , ut insecti tantum parte subtili Gignuntur enim halitus bile vinsecti, & Corpus , ubi insederint , Colorant d) i, morbus per dimationem , transpirationem, & exhalationem facile dissipetur. Quod si infectio ipsam partium substantiam OC-cupet, difficile admodum : si aCCedat visCerum duritas, nullo prorsus modo tollitur. Jam vero Cum histericae affectiones spiritus praecipue exagitent, nihil mirum in foeminis, ut bene observavit Syden hamius , Colica his terica affectis, icterus fugax Cum dolore repetens, quandoque appareat se), nullis artis auxiliis indigens, Cum sponte Sua Saepe evaneSCat.
Constanti experientia comprobatum deprehendimus alium to-terum) perpetu3 inhaerere , alium tantum Statis reverti periodis , S certas modo horas perdurare f). Comitatur aliquando icterus febres intermittens, tum tertianas, Cum maxime quartanaS , atque earum paraxismos Constanter sequitur , & remediis labrem tollentibus Curatur. Sine febre etiam icterus periodicus observatus est , qui ex certa temporum Constitutione, quemadmodum periodi omnes, X ori
170쪽
16st Lib. III. De Morbis infimi ventris.
oritur a , ut enim alibi ex Hippocrate vidimus, per peri dos CeriaS mo Veri, convenit, & cmni febri, & omni mor
dropsiis insidiatur , quibus gravis aurigo longaque fuit, e
ertim Spatio niger qtioque lapillas in hilis concrescit Iolliculo, quem CaSum numquam fere non hydrops sequitur sc). Ab antiquis usque temporibus adnotatum est, Cal Culo in Vesica fellis generari, ut innumerae fere sint auctorum Ob- Servationes de lapillis in eo solliculo 1epertis. Magna inde orta est discordia , affirmantibus aliis eos lapicies Causam eS- Se teteri, aliis contra ostendentibus , saepius sine ictero ullo repertOS esse , qua de re videndus utique Morgagnus , qui Omnes serme auctores pro utraque parie disputantes addu- Cit , neque Calculos vesicae fellis , ubi existunt, perpetuo i terum adducere Credit d). Vans vi etenius etsi Concedat pOS- Se interdum calculos in folliculo hepatis sine ictero reperiri, tamen litan C morbum , praesertim periodicum , a lapillis VesiCae selleae procedere suspicabatur se . Ego autem memini , in Theatro Anatomico Valentino , Cum auditoribus hepatis fabricam demonstrarem, in folliculo foeminae quae nusquam teterum passa fuerat, invenisse lapidem, magnitudine ovum pullastrae aequantem , quem diu mecum RSSer-Vavi. Mea sententia est, hos Calculos in Origine Symplomata esse , & , ut vocant, morbi producta , atque adeo sine iC-tero , & sine alio gravi incommodo posse per aliquod tempus gestari: Cum vero magnitudine aut numero ita incres-Cunt ut hepatis functionem erga bilem turbent, rationem
morbi habere possunt f), ut non icterum modo sed & alios jecinoris affectus , & hydropem accersere valeant. Impin