Praxis medica. Ad usum Scholae Valentinae

231쪽

Cap. XVI. De Morbis renum vesicae. 223

cias quatuor , & sufficiens mellis quantitas basim praebent.

His postea miscentur in mortario marmoreo sub aequalidosi cochleae Calcinatae, semina datici silvestris, bardanae,

fraxini & oxya canae ad nigredinem usta & calcinata. Summe depraedicantur inquit Lieta laudus) nec imme-

σν rito ad in farctum renum: dantur Saeviente paroxismo ne

Μphritico ad semidraginam singulis, vel alternis horis. Prae-nscribuntur ad draginam unam vel alteram singulis diebus. N ad novam praecavendam invasionem, quod raro sallit a).is Pulvis Conficitur ex putaminibus ovorum , & COChleiS, Seorsim calcinatis. Pro decocto paratur prius massa ex Sapone

ad uncias quatuor & dimidiam , cui additur mel & nasturtium ustum & ad nigredinem Cal Cinatum : quo facto haeC massa in aqua ad libras quinque coquitur cum foliis bardanae petroselini, foeniculi, & floribus Camaemelli. Tandem mel colaturae additur b). Ter per diem exhibetur pulvis ad Scrupulos duos ex vino superbibendo praedicti de Cocti Cyathum. HOC est praeclarum lithontriplicum i riquit Lieta laudus quo , me teste , plures , doloribuS attro, Cissimis confecti, & ad interitum ruenteS , in Columes eva-υ Serunt sed haud reticendum , impar fuisse illud remedium soli vendis calculis silice is , alias rarioribus sc).i, Ut ut Sit , cavendum semper a Calidis medicamentis , quae inflammationem augent ,& lapides indurant. Quare recte, inquit Lachina noster ) ab iis 'medicis non minus Cavendum arest, quam a morbo ipso, qui infestanti Calculo renum calidissima propinant medicamenta , quibus praeterquam- ,, quod nihil praesidii asserunt, calculi occasionem adaugent υ inflammant VisCera, aC renes denique & vesicam exulce'

In diabete tollendo ea conserunt, quae in inflammatione renum & vesicae tradidimus. His addi possunt medicamina 1n hepatis inflammatione adducta , nam hypoCondria,

232쪽

2 24 morbis in i ventris.

hepar praesertim male affectum , morbum hunC augere, Celebrium auctorum observatione Constat a). Scire autem ex pedit , diabetem Cum aestu viSCerum perpetuo Conjungi, non utCumque, Sed humorum alibilium Colli quatione comitato. Hinc duo sequuntur phoenomena. Primum : tο- tum corpus avide expetere humiditatem potus. Alterum: eam humiditatem Cum liquata partium SubStantia per renes & vesicam expelli. Hinc marcor , labris lenta , tabes, hujus morbi Consectaria esse solent. Hinc mirum non est, multo plus aqueae humiditatis excernere per urinas diabete affectos , quam ea quae per Cibum & potum assumitur : pars enim ex humore Corporis liquato , pars ex aeris ambientis humore a corpore atracto procedit, ut alibi monstravimus b . omni ergo Cura incumbendum , ut acrimonia calor viscerum temperetur, ita tamen , ut natura ex

dissipatione languens roboretur. Id fiet, praeter jam dicta, usu continuo lactis asinini per menses integros absque alio alimento, si fieri possit; sin minus vitellis ovorum i recen- . tium, aut pauculo panis aeger reficiendus. Prodest , ubi aegrotantis vires & Constitutio laC perferre non potest, serum saccharo aluminis Bati melli ad draginam unam altera- tum. VuIneraria, detergentia, roborantia hic locum na-bent. Aqua hordei sacCharo rosato mixta, bis aut ter in die repetita , utilis est. Rhases Arabs, ad hunC morbum , in potu sumendos adducit trociSCOs, optimi quidem usus, sed qui. apud rerum novarum amatores perperam evilueriint c). Urinae incontinentia in pueris nullo medico auxilio indiget, sola enim naturae vi, per aetates aCCrescente, tollitur, ut imprudentes admodum sint mulierculae, quae, pueruloS noctu inter dormiendum stragulas mingentes, minis & verberibus conficiunt. Id ipsum malum in senibus immedicabile est , mollities enim & laxitas nervorum in iis ex Vitae imminutione pen-dρt Nihilominus animadvertendum, noxia esse in hoc malo

233쪽

Cap. XVI. De Morbis renum, S uesicae. 22s

to quae refrigerant non modo interius , sed exterius. Sic piscator , Galeno reserente , qui, ut pisces Caperet, Super in pidem diu sedit , adeo circa sedem & vesicam fuit iii frigi- datus , ut ipsi invito & excrementa , & urina effluerent a). Idem accidisse debilibus , qui in frigida lavarunt , eX perimentis notum est b). Adstringentia mediCamina , tum interna, tum externa, quae a multis hi C laudantur , commendare , non audeo , quia dum urina Vi Cohibetur , Corpus

inflat, & postea majori copia erumpit: Prodesse dicuntur virtute specifica pulmo haedi, leporis Cerebellum, erici Ca- To , Cerebrum aquilae , lingua anseris , VCSica porCina , Singula quidem usta, & in potu exhibita. Sed fides sit penes auctores. υ Inter anilia medicamina sinquit Lieulaudus) re-M serri debet pulvis muris, aliaque consimilia ab insulsa ple-υbe decantata, quae tamen nihil vetat experiri, si ab aegris, obnixe efflagitentur : nemo enim nescit, quid Valeat erga et Omnia remedia aegrotantium fides c). Dum ischuria seu urinae Suppressio praesens est , sedulo inquirendum, an ob viarum OCClusionem , vel ob renum &vesicae imbecillitatem advenerit. Si Calcul US , Arenulae. Sanguinis grum mus , inflammatio, urinam Cohibeant occludendo Vias , Curatio, superius pro his malis posita , in Stituenda est. Quod si ex partium imbecillitate, qua vis attrahendi & expellendi in iis de fi Cit , urinae retentio prOCedat , Videre e X pedit num oppresio , dissipatio , aut Corruptio substantiae ipsarum partium interCedat , ad haS enim affectiones generales omnis imbecillitas reduCi potest , ut agentes de spiritibus in Physiologia vidimus. De oppresione satis jam dictum in inflammatione , Calculo , aliisque id genus in Commodis , quae vires renum & vesicaeo opprimunt. Sed Cum ab his urina supprimitur , ferme repente id Contingit. Secus aC-cidit in dissipatione , ut senibus familiare est , iun C enim sensim minuitur urina ob partium impotentiam , doneC , penitus deficiente virtute, omnino Supprimatur. Ex Corruptio-

a) Gal. de Locis o ec. lib. I. cap. 6. circa suem.

234쪽

α et 6 Lib. III De Morbis infimi ventris.

ne cohibetur urina, quoties diathesis aliqua renes & vesicam vitiat, aut ex ut Ceribus harum partium , suppurationibus, aliisque hujusmodi incommodiS , partium Substantia Corrumpitur , usque adeo ut Sua officia peragere nequeant. Hujus suppresSionis Curatio ex correctione eorum , quae partes Corrumpunt, deducenda est. Superest igitur , ut de isChuriae ex imbecillitate ortae curatione loquamur. Ergo interius vires partium urinam excernentium augendae per medicamenta roborantia & diu retica. Potio ex succo limonum, nitro, syriapo de quinque radicibus , aqua raphani, aut asparagi, ex USUeSSe ConsueVit. Spiritus nitri dulcis paucis guttulis olei therebentinae ex aqua parietariae utilis eSse poteSt. Confert etiam expressio aSSCllorum Seu millepedum aqua graminis mixta. NeC in Congruum eSt balsamum Copaivae, SuC- Cinum , aut ejuS sal. Sea prae Caeteris celebratur herba brasiliensis paretra brava, Seu butua quae in substantia datur ex vino albo a grauis quindeCim ad semidragina in : ad duplum vero in infuso aquOSO vel vinoso. Cavenda sunt diluentia& aquea humiditate Corpus replentia. Sunt qui venae SeC-tionem , & emeti Cum laudent in hoC Casu , sed viribus infirmis haec aut prorsus omittenda, aut Caute adminiStranda. Inter externa laudantur Oleum lumbriCorum , Camae- melli, lauri, ruta reum. Laudatur etiam Cataplasma e Coepis Coctis , & parietaria , aliaque hujusmodi passim apud

Auctores obvia. NeC desunt, qui sinapi Sinos tum pectini, tum lumbis apponendos , Cen Sent. Sed huiC Urinae retentioni nihil aeque prodest, ac Catheterem immittere, qui sorte uni- Cum in senibus praesidium est. Nec desunt qui sub hoC Casu, jam ferme desperato, apertionem Vesicae Commendant. Sed id remedii genus, ex se periculosissimum & crudele , partem debilem citius emori tacit. In stranguria seu urinae stillicidio ea agenda, quae pro renum & vesicae inflammatione praescripsimus postulat enim haeC affectio venae sectionem : postmodum diluentia. demulcentia , temperantia. Hin C juscula pulli herbis refrigerantibus alterata: lac, ejusque Serum: infusa, aut decocta ex floribus malvae , radicibus altheae , ni mpheae , fragariae:

emulsiones ex seminibus frigidis : oleum amygdalarum dulcium:

235쪽

Cap. XVL De Morbis renum , vesicae. 227

cium : nitrum pauxillo Camphorae mixtum , aliaque id genus multa , huiC affectioni succurrunt. Enemata laxantia, refrigerantia , & roborantia, maximi sunt usus. LaC ipsum Vitellis ovorum mixtum: decoctum capitis & intestinorum ver-becis , additis floribus violarum, sambuci, papaveris , Opti' ma sunt. Sed incasum fient omnia, si aeger in hoc malo ab esu Carnium magna ex parte non abstineat, seseque dietae refrigeranti & humectanti ex herbis , oleribus , & fructibus desumptae non committat.

Quibus in urina crassa existente carunculae parUae , aut veluti pili una exeunt, his de renibus excernuntur b .

Si quis sanguinem mingat S grumos , S urinae stillicidium

habeat S dolor incidat ad imum ventrem S perinaeum partes circa vesicam laborant c). Cum pus, sanguiS, CarunCulae, aut pilorum instar, .flamenta per urinam eXCernuntur , reneS & vesicam aut ulcere , aut alio malo affectos esSe , neCesse est. Sed quando aegritudo vesicam , aut renes magiS OCCupet , ut eo Curatio dirigatur, optime explicat Celsus his verbis: DAt si san-11guis , aut pus in urina est, vel vesica , vel renes exulCerati, sunt. Si haec Crassa Carunculas quaSdam eXigUaS, aut qua- is si capillos habet, aut si bullat, aut male olet, aut inter is dum quasi arenam, interdum quasi sanguinem trahit, dolent

236쪽

et 8 Lib. III. De Morbis in simi ventris.

autem COXae , quaeque inter hos superque pubem sunt, accedunt frequentes ructus , interdum vomitus bilio υSUS , extremaeque parteS frigescutat , Urinae Crebra Cupi ditas , sed magna difficultas est, & quod inde excretum est aquae simile , Vel rufum , vel pallidum e St, paulum ta- σ3men in eo levamenti est, alvus vero Cum multo spiritu 'a-υ tu) redditur , utique in renibus vitium est. At si paula- αν tim destillat, vel sanguis per hanc editur & in eo quaedam Cruenta Concreta sunt idque ipsum Cum difficultate redditur , & Circa pubem interiores partes dolent , in eadem ve-MSica vitium est a .r

Qiιibus in urina arenosa subsident , illis vesica calculo labo

Vesica interdum ex se ipsa Calculum generat, ut fit in pueris, qui raro , aut ferme umquam Calculos ex renibus habent: interdum ex renibus eos accipit, ibique foventur& crescunt. Sed Cum in utroque Casu Sabula seu a renulae in urina subsidant, accurate debet Medicus affectas partes ex symptomatibus dignoscere. Videndus utique Celsus , qui de his rebus pro more suo praeclare disserit sc). V. Quibus in urina crassa existente furfuracea Simul mingentur,

iis vesica scabie laborat d).

Si quis sanguinem S pus mitigat S squamas, S odor gravis

Sit, UeSicae exulcerationem signiscat s M. Urinae sic vitiatae non modo brenibus & vesica affectis, sed ex aliarum partium vitio interdum proveniunt, quod bene notent tirones, ne in praedictione & curatione fallan

237쪽

Cup. XUL De Morbis renum, TeSicae. 229

tur. Igitur quid tales urinae significent in aliis morbis , longe proponit Hippocrates in Prognosticis, nosque in ejus Illus- tr ationibus declaravimus a). Cum vero & pus , & sanguis,

&LCraSsa materia eX renibus aeque aC Vesica profluere possint, in ento animo debet Medicus ex symptomatibus, sed praesertim ex laesis aditonibus, ubinam malum Sedem Suam maxime fixerit , inquirere. Scabies vesiCae fit, Cum humor ejus nativus salsus, aCris, & pruriginoSUS redditur , raroque sine stranguria id fit. Sub eo Casu refrigerantia & diluentia uti lia sunt, sed perpetuo Considerandum, VeSi Cam, Utpote nervosam, nimium frigidis laedi. Decoctum viperarum , Cornu Cervi, raSurae eboris, taraXaci, fumariae, additis aequis par tibus nitri & florum sulphuris , longo usu sumptum profi Chium esse, CredimuS. Malus utique odor, non Solum vesica sed renibus etiam exulCeratis, praesto fit. Ergo Cum urina crassa alba foetet, laetique non admodum dissimilis pro sedimento habeat crassamentum visCidum & Cohaerens, narium muCO , aut OV o Candido persimile , atque ita pondero sum, ut non nisi difficile, cum agitatum fuerit, asCendat, Ul-Cus subesse, Certo indicat; quCd ex dolore, & reliquis symp- tomatibus, num reneS, aut veSicam occupet, deducendum.

Duibus rectὰ valentibus hieme frigus est circa Iumbos atque gravitas levi de causa, tum alvus subsistit infera , S supera in os olo est convenienter : iis vel ischias, vel renum

dolor , vel stranguria forte contingit b).Lumborum nomine hiC significantur partes, quae in ea regione Continent, quae Continentur , quae adjacent foris &intus, tum ea, quae a lumborum nervis ortum habent. Hinc Vertebrae , medulla spinalis , renes , musculis lumborum soris & intus, vena & arteria lumbares, atque etiam emul gentes , meSenterium, &C Sub eo nomine complectuntur

238쪽

etao Lib. III. De Morbis infimi ventris.

Harum partium dolores lumbos afficiunt, indeque fit, ut lumborum dolor vel peritissimos saepe fallat in affecta par

te designanda sa). Ex mutua harum partium CommuniCatione ob vicinitatem observamus, unius morbum in aliam transferri , ut colicos dolores in nephriticos, hos in lumbares& ischiadicos facile mutari, videamus. Propter dicta in his malis agnoscendis maxime adlaborandum, magnorum enim morborum initia, tum aCuta, tum ChroniCa ex affectis lum- his incipere consueverunt. Igitur in universum tria sunt lumborum dolentium principia. Dolent interdum ob sanguinis Copiam, ut vere dixerit Hippocrates, dolori a lumborum mala esse sangui uas b). Ita amCiuntur melancholici, qui sanguinem per haemorroidas non sundunt: mulieres , quibus menstrua non ea Copia, quae par est, procedunt : & quicumque multum sanguinem in venis alvi Colligunt. Horum omnium dolores venae sectio,& diaeta tenuis ac refrigerans solvunt. Deinde dolent lumbi ob af etiam mesenterium & intestina , quandoque etiam ex utero. Denique ex renibus , &musculis, & affectione spinalis medullae lumbi dolere solent. Ergo si in sanis lumbi frigent hieme ob fluxionem humoris

ex Capite per spinalem medullam, quae in ea regione sub Sistat, ita tamen ut neC diarrhoea, aut vomitus accedant, iis ischias si destillatio ad coxam descendat: vel renum dolor, si in renibus , aut musCulis Vicinis subsistat: aut stranguria , si orte Vesicam OCCupet, supervenire solent. Si Μedici in praxi accurate observent quae Circa aegros Contingunt , haec omnia vera esse comperient.

Quibus in urinis bullae superstant, renum assectiones signi cant , SP longam fore invaletudinem sc).

siuibus autem pingue est S confertum quod supernatat , his aff

239쪽

Cap. XVL De Morbis renum, vesicae. 3I

fectiones nephriticas, sty acu tas signiscat sa).

X. Duibus vero nephriticis existentibus praedicta signa accidunt, G dolores circa musculos spinales sunt , ab cessum expecta futurum extrorsum. Si vero dolores sunt magis ad interna loca , abSceSSum magis introrsum fore expecta b). Bullae in urina fiunt ex humore Crasso , spiritu flatulento igneo repleto, atque adeo Si, exClusa urina, diu permanent is enim est sententiae sensus ) longum morbum renum ex inflammatione lenta ortum significant; non perpetuo quidem, etenim ex aliis partibus male affectis urinam spumosam fieri posse , Hippoctates in Prognosticis monStravit. Ergo renum affectorum significatio in hoc aphorismo , sicut etiam in sequenti, eadem lege intelligenda, qua superius de urina furfuracea & squamosa loquuti sumus. Si ergo non bullae , sed pingue quid & consertum in urina Super natat, renes aCuta inflammatione laborare, Censendum , quod tum maXime Significatur, Cum Collect io pinguedinis in urina neque guttatim. neque instar telae aranearum, ut ex morbis aliarum partium fieri solet, sed consestim & satis dense efformatur c).Jam vero si pinguedo in urina subsidat ex renibus male asseC-tis , simulque dolores Circa musculos lumbares in dorso fiant, abscessus timendus exterior , Si externae partes: interior , si partes internae doleant. Ut id tirones agnoscant, tactu explorent partes circa lumbos & aegrum movere sa- Ciant , siC enim externas , aut internas partes dolere intelli gent. Gorterus Cum Similem CaSum in praxi Observaverit, postquam Hippocratem tamquam divino ingenio praeditum laudat, ait: υ De Veritate hujus observationis minime du-υbitandum , sed potius mirandum , nΟStrum senem in ri-υ mandis phoenomenis , ut ex iis formaret praesagium , ne-n minem habuisse parem d . Cum Hippocrates in hac sen

240쪽

eta et Lib. In De Morbis infimi ventris.

tentia tamquam basim praesagii de futuro abscessu praediora Signa ponat , quae ad anteriora reseruntur , num de sola pinguedine, an etiam de bullis in trina apparentibus vera sit in praxi doctrina , dubius haereo , atque , ulterioribus Observationibus id confirmari, desidero.

Sanguinis mictus, rarus quidem S sine febre ac dolore , nihil

mali indicat, verum lassitudinum sensus solvitur. Quod si - Saepius mictus reddatur, aut horum aliquid accesserit, peri- Culum minatur. At praedicendum eSt, sive cum dolore , sive

cum febre minus reddatur , pus insuper per urinam in xurum , atque eo pacto dolores tolli sa). HaeC sententia, quae in praxi vera est, nulla indiget ex plicatione , dummodo puris nomine non verum pus eX phleg mone natum, Sed materiam puri similem , ut Hippocrati

in more erat, intelligamus. Videre non pigeat quae alibi de hac Hippocratis doctrina diximus b). OCCasione mictus Sanguinis monendum duxi, nihil magis in praxi familiare

esse Medicis , nihilque perniciosius, quam statim ad adstringentia mediCamenta Confugere. Sanguinis fluxus , quiCumque demum is fuerit, si aegrum ex nimia Copia e Xhauriat , metumque syncopis inducat , adstringentibus Cohibendus ; sed raro admodum id evenire, experientia edoctus affirmo , Saepissime enim natura per Sanguinis CXCretione S Copiosa S magnos morbos tollere Consuevit. Gorte rus, de vomitu Cruento adstringentibus tractato loquens, Optime monet, eam meth dum non bene prOCedere, sed alia via Curationem esse instituendam , ita ut ab omni adstringente & Coagulante Ca-Vendum Sit, quae Sanguinem in grumos convertunt difficile superandos. Monet interim, Vinum rhenanum, dilutum succo

citri & laudano liquido parva quantitate, vomendi Conatus compescere sc). Quod monitum ad sanguinis mictum trans