장음표시 사용
241쪽
Cap. XVI De Morbis renum , ve icae. 233
Iatum aegris commodum esse potest; si enim sanguinem min- gentibus spiritus nitri dulcis, Cum pulvere CanCrorum, Syrum de althaea Fernelii, & aqua graminis, sub forma potionis praescribatur, auxilium inde sequendum verisimile est.
Recto infestino insammato, utero instammato, renibus suppuratis urinae stillicidium supervenit. Hepati autem in-sammato singultus supervenit a). Ipsa partium vicinitas facit, ut affectis utero, & intestino recto , afficiatur etiam vesica. Ex doloribus Colicis diuturnioribus translata materia in rectum intestinum : ex haemorrhoidum tumore & dolore , sanguine hoc intestinum replente & calefaciente : ex pituita per spinalem medullam a cerebro in podicem fluente b) , intestinum rectum saepe inflammatur. Huic malo dum accedit stranguria, nulla Curatio pro hac est instituenda , sed intestinum rectum cor rigendum, quo facto Curabitur Stranguria.
DFsuriam seu urinae dis cultatem venae sectio solvit: secandae vero internae c).
Stranguriam S . suriam vini potus , S uenae sectio solvit secandae vero internae venae d).
Nec indiscriminatim, Velim, tirones monitum in hac sententia contentum accipiant. Venae sectio in stranguria, ex interno poplite instituta , optimum auXilium esse Solet, non quidem perpetuo, sed cum urinae stillicidium cum inflammatione vesicae, intestini recti, partiumque vicinarum Conjungitur. In pueris, senibus, Cacbecticis, multisque Crudi-Gg t
242쪽
α34 Lib. III De Morbis infimi ventris. i
tatibus obnoxiis, etsi stranguriosi fiant , cauto admodum in vena secanda procedendum. Idem dictum esto de dysuria. Cum vero affectiones istae ex imbecillitate proveniunt, seu cum ipsa Conjunctae sunt, ut venae Sectio noxia ita vinum aqua dilutum utile esse potest, quod Certe in supradictarum partium inflammatione perniciosum foret. Uno verbo, ubi in his malis convenit venae sectio, vinum noxium est, di
Haud silentio praetermittendum , aliam nuperrime inventam fuisse ischuriae causam haud infrequentem, nempe protuberantem carunculam in cervice veSicae Silam , quae ultra modum Saepius tumenS non Solum urinae suxum sistit , sed etiam praepedit quominus flStula argentea in vesiam adigatur: qui Ohex ubi innotuit , facile solerti manu superatur a).Lietitaudus , hujus sententiae alictor , Academiae Regiae Scientiarum Parisiensi obtulit curiosam dissertationem de structura vesicae, ibique inter alia, quae sibi visus est de novo Comperiisse , Carunculam Circa Collum vesicae invenit, quae ultra modum excrescens iSChuriam induCere solet; eamque tam Crudelis morbi Causam tamquam hactenus ignoratam historiographus Academiae proponit b). Laudamus quidem sapientium hominum labores eximios ; sed haud reticendum , supra laudatum DiaZ , Doctorem Medicum Compilitensem , & Philippi II. Hispaniarum Regis Chirurgum , integrum edidisse librum de carunculis in uretra pascentibus & urinae suppressionum causis. Ante aliquot annos de eodem argumento tractaverat noster Lacuna c), vir ad naturalem scientiam excolendam natus. Id discriminis inter novum , ut dicitur inventum , & nostrorum antiquam doctrinam intercedit , quod Lieulaudus naturaliter eam Carunculam Circa vesicae collum reperiri ait , Diag autem praeter naturam generari, eX, ulceribus praesertim antece
243쪽
Cup. XVI De Morbis renum, vesicae. 23s
dentibus statuit. De caetero , tam accurate Hispanus nosterisclitaria in ab his carunculis natam persequitur, ut nihil amplius desideres. Itaque cum ex gOnorrhaea virulenta, ulcerosa Caro supercresCens in Canale pudendi, & interdum cir-Ca vesicae Collum generari soleat, unde urinae suppressio
Oritur, propterea Curationem instituit Diag per virgulas cereas Caustico 'bduetas, quibus in pudendum immissis , e Crescens Car6 consumitur , quo facto , Ulceris Consolidationem omni ope mollitur , nisi enim id fiat, malum inde re- VerSurum certo promittit. Sed pati Cis abhinc annis, curis Halteri, de novo prodiit Hieronymi Lapi dissertatio de curatione stranguriae, qua praedictam methodum rejiciens tamquam fastidii plenam & ad penitus sanandum omnino invalidam , aliam instituit, quae eo dirigitur , ut per medicamenta emollientia tum Callus , tum ulcus subigantur. Prius igitur praescribit injectiones per Syringam ex decocto malvae, violae, parietariae , altheae , merCurialis , &C. Deinde eodem modo olea lenissimo Calore fluentia, ut amygdala rum dulcium, lini, olivarum, immittit. Quod si febris ex horrore superveniat Cum Capitis dolore, aliisque hujusmodi symp- tomatibus, nihil inde mali ominari ait, quin potius, ut Conamina salubria naturae , ea omnia respicit a . Utra tamen methodus praeserenda sit , in medio relinquimus. Id tantum Censemus, in leviori malo, Lapii Curationem: in graviori, nostri Diag consilia solerti manu tractata, in usum adduci posse. Ex dictis corriges errorem Desau Vages, qui, non dudum, ait, CandellulaS Cereas in locum plumbearum sum sectas esse a Daran GOulari , Andre, &C. saeculo autem
elapso a Hyeronymo Lapi Italo primum usurpatas b); cum
omnino certum sit, sub initium saeculi decimi sexti usurpari Coepisse, atque a nostro Dia Z serme per saeculum tute grum , ante Gallos Citatos, in usum adductas.
244쪽
α a 6 Lib. III De Morbis infimi ventris. XVI.
Sed omnium remediorum instar erunt aquae acidae si baberi possisit, S nihil earum usum vetat: quarum eximia vis in abluendis detergendisque renibus , S simul deturbandis calculis omnis generiS , experimentis quotidianis confirmuttir a . A quam insigniter calculosis proficere , & vino, CereVisiae, ac quibuscumque aliis potuum generibus praestantiorem esse in morbis renum & veSicae, omnino Certum eSt.
Laudant aliqui aquam calidam ad praecavendam calculi generationem , ut I rallianus , Baglivius, Hossmanus b) , eamque singulis diebus mane , aut proxime ante Cibum Sume dam Censent. Contra, alii aquae Calidae usum diu Continuatum corpus Calefacere, laxare, Viresque e etas reddere, hi
mores inflammare , vitiaque stomachi producere Credunt sc). At aphorismus hic adductus loquitur de aquis mineralibus acidis , quales sunt in nostra Hispania in loco , vulgo Puer- tollano , quas in praedictis morbis maximo auxilio esse, multis probat Limonius noster in numquam satis laudato opere de fontibus medicatis Hispaniae sd). Id non praetermittendum , Doctorem Julianum GutierreZ de Toleto, medi- Cum summorum Principum Ferdinandi & Elisabethae, sub finem saeculi decimiquinti, librum scripsisse de CalCulo renum lingua vernacula, in quo, praeter insignita monita pra rica, & eruditionem minime spernendam, asserit, duos esse fontes in Baetica sibi notos , quorum aquae a Calculi generatione mirifico praeservant. Eorum fontium alter est in Sin
245쪽
Cap. TVL De Morbis renum, vericae. 237
circa haec omnia monendi sunt tirones, ut continuo obsedi Vationum usu , quae reipsa prosint aut noceant, attente Co siderent.
situ saepe vomunt, F alvum Iubricam habent, diffollius caI-
Etsi Baglivius plura adducat non modo de Calculo , sea de aliis etiam morbis , quae nimis praecipitanter dicta sunt, nec sufficienti observationum numero Comprobata , tamen quod de vomitu ad calculi praeservationem tradit, aptio- Tismi loco tenendum est : qui enim per intervalla debitis legibus vomunt, etsi alias proclives sint, renum & Vesicae morbis liberantur : quod argumentum praeter Celebriores Arabes longe discutit laudatus Julianus GutierreZ, qui, las ad salubriter vomendum in hoc casu, docte& utiliter
MUlierum morbi plures sunt, & cognitu & curatu dis
ficiles, frequentiores tamen, & tironibus Scitu i Salii Sunt menstrua vitiata, uteri inflammatio , & aΠecl1OhisteriCa. Menstrua purgatio est: Sanguinis ex utero Singulis menSibus fluxus , ad speciei humanae conservationem media gemneratione institutus. In Physiologia satis, ejus originem, se Iiodos, fines, mutationesque impraegnationis, , partus tempore, adduximus c . Solent menstrua circa decimumquar tum annum frequenter incipere , & ad quadragesimum plus minusVe extendi; ita tamen, ut quemadmodum naturae te' ge , ad decimumquartum annum indeque usque ad quadra geSimum', Sanguinem ex utero singulis mensibus tandere lae
246쪽
α a 8 Lib. III De morbis infimi ventris.
mina debet, ita eo transacto termino supprimi ex naturae in tituto Conveniat. Μutationes subinde graves sub his temporibus mulieres experiuntur, ut pluribus morbis, sint obnoxiae , quibus non facile liberantur, nisi mutationi necessario contingenti sese accommodent. Quemadmodum puellae, dum menstrua incipiunt non Statim Sed lente per menses imo & annos ad evacuationem Complete perveniunt , sic Cum per aetatem ea Supprimitur, non subito sed plurium mensium, interdum etiam aliquot annorum spatio deficit, ut videre liceat, quibusdam mensibus fluere sanguinem, aliis intercipi, usquequo menstrua proluvieS prorSu8 extinguatur. Sunt foeminae, quibus, menstruis jam deficientibus, eorum loco purgatio iliu morum ex utero succedat. Caveant Medicine medicamentorum, adstringentium praecipue , farragine foeminas obruant, nihil enim aliud efficient, quam eas, Sensim laedendo, Conficere. Sallu S ergo est, ut naturae legibus sese adstringant, & incommoda , si qua inde levia insurgant, prudenter tolerent, atque naturae negotium Committant ; quod si gravia mala inde eveniant, venae sedi ionib usidentidem repetitis, paucisque medicamentis temperantibus& utero prospicientibus, rem absolvant. Caeteras mulierum aegritudines, praeter mensium inCommoda , inflammationem& affectionem histericam, videant tirones in duobus Hippocratis libris de Vorbis mulierum. Nec piget nostrum adire Μercatum , & Herediam , qui mulierum morbos aptissime,& prout praetico usui Convenit, persequuti sunt. Qui legere poterit Mauricii Cordaei , Medici Parisiengis , Commentarios in primum Hippocratis librum de Morbis mulieruri, laboris non poenitebit. Nec omittendum, Sub uno volumine,& uno Guenaeciorum titulo , edita esse omnium fertiad Graecorum , Arabum, Latinorum, quotquot de mulierum morbis usque ad finem saeculi decimiSexti scripserunt, opuscula, ubi, ut multa Sunt vana & in Congrua , Sic plurima reperiuntur notatu dignissima & utilia, quae alibi frustra quaeras. Vitiantur menStrua quantitate, Cum scilicet minimum aut parce fluunt: qualitate , Cum ob acrimoniam , tenuitatem, spissitudinem , aliasque id genus praeternaturales affectiones, foeminas variis symptomatibus molestant. Huc pertinet mens-
247쪽
Cap. XVII. De Morbis utern 239
trui repetitio bis aut ter intra mensem, numquam enim hoc fit in bene valentibus, sed in his , quibus sanguis tenuis &serosus , Constitutioque Corporis laxa est, aut cum multus calor & acrimonia sanguinis,& uteri, naturam ante debitum tempus ad fluxum irritant. Affectio histerica , ut communi Medicorum sensu accipitur, eSt: Multorum, diversorumque in universo corpore malorum congeriei, Saepe Strangulato conjuncta, ex speciali determinato uteri vitio procedens. Sydenhamius auotor est, hanc affectionem in foeminis eam ipsam esse, quam
affectionem Θpocondriacam in viris appellamus sa). Contra, Hos anus hos morbos, ut omnino distinctos, describit b);
ac licet multam in symptomatum congerie similitudinem habere videantur , Omnibus tamen aCCurate, attenteque Οbservatis, extra Omne dubium est, assectiones esse diversas. Ulut sit , Certum omnino est, histeriCum malum, Vitiataque men trua ad symptomatum Classem eSSe reserenda, ita tamen, ut menstrua symptomata Sint in eXCretiS aut retentis, prout vibtium in secretione vel suppressione eorum consistit; at assc tio his terica omnia symptomatum genera Sub Se Comprehendit. Clim vero pars affecta sit uterus, & morbus horum malorum generator sit uteri inflammatio, non quaevis, sed determinatae variaeque naturae, propterea operae pretium duximus, uteri inflammationem prius, deinde, quae ad menstrua vitiata, & affectiones histeriCas spectant, explicare. Uteri inflammatio interdum phlegmonoSa eSt, Saepe me, hOC est, Calore partisque Corruptione Spinciali, sine tumore ullo, comitata. Uti phlegmonosa inflammatio perpetuo est morbus acutus, sic phlogistica variare Solet, ut modo aCuta, modo Chronica ,& longa eSSe soleat. QuoCumque autem modo inflammetur uterus , determinata & speciali inscitur corruptione , quae per phoeno' mena morbum Comitantia deprehendi debet. Quemadmo dum aCuta uteri inflammatio praegnantes & enixas, sic lenta Virgines maturasque mulieres frequentius adoritur. Neque
248쪽
e o Liλ Ια De Morbis infimi ventris.
nuptis omnino parcit, etsi hoc mali genere , non ita ut Cain
Causae occasionales plethora , obstructio, & diathesis nullibi clarius elucent, quam in uteri inflammatione. Sanguis tum Copia tum quantitate uterum replens huiC morbo ansam dare solet. Repletur autem sanguine, quoties diae ta lautior , exercitii desectus, aut menstruorum Suppressio ipsum in ea parte nimium Colligunt. Atque notare expedit, menstrua suppressa interdum Causam, saepe effectum inflammationis esse. Si ergo mulier firma & valens, sub ipso menstruorum tempore, in aquam frigidam repente immergitur, aut animi pathemate vehementiori agitetur, illico Cessant menses, quorum Suppressionem uteri inflammatio sequi consuevit. Quod si, ex aliis Causis inflammetur uterus sine ulla mensium Culpa , etSi non perpetuo, tamen saepissimh menstrua supprimuntur. Adde, uterum multo Sanguine persundi , tum quod vasa sanguinea ampla & satis magna habet, cum maxime, quia ex naturae instituto ad eam fertur sanguis magis, quam alias partes, pro usu generationis. Obstructio hanc partem prae Caeteris OCCupare solet, est enim uterus receptaculum multarum impuritatum Corporis , ibi enim undique Confluunt humores , paratas namque habet vias natura ad expulsionem. Jam vero Si humorum Crassities, lentor , multitudo : aut structurae uteri vitium ex irritatione , convulsione , Compressione , Seu alio quovis modo sactum, dictos humores detineat, ut veluti incarcerati subsistant, necesse est Calefieri, Corrumpi, inflammari, atque adeo verae inflammationi fomitem praestare. Inter ea Vero, quae Obs tructionem in utero perniciosam Creant, adnumerandum est semen muliebre , quod, seu Copia , Seu acrimonia Vitiatum,
eam partem obstruit, & ad aegrotandum disponit. Idem di cendum de genitura Viri in utero detenta , ibique putrefacta. Diathesis omne vitium uteri ita Comitari solet, ut nullum fere sit hujus partis malum, quod speciali diathesi non signi ficetur. Ab hac Certe procedunt tam rara & stupenda phoe- nomena , quae in foeminis utero laborantibus frequenter visuntur. Hinc fit, ut Variis diversisque modis mulieres ob eam partem asse inam torqueantur. Semen retentum & ute
249쪽
Cap. XVII. De Morbis uteri. 2 I
rum obstruens dum 1 Calore Corrumpitur , mira adeo dia- thesi alteratur, ut stupendos in Meminis effectus producat, quos maxime, ob Copiam & Corruptionem geniturae, in Coeli bena vitam agentibus, & viduis facile observare, licet. Inter Causas efficientes, aer mire uterum Commovet. PaSsim
Videas ex temporum mutationbus , & vario aeris , Coelique Statu , foeminas ex uteri morbis vexari, ut bene & aCCurate observanti frequenter obviae sint de histericis affectionibus,& menstruorum mutationibus sese Conquerentes absque ullaCau Sa manifesta, Cum aer, earum alterationum auctor, non ita ut res Caeterae , in conspectum veniat. Diaeta ad uterum laedendum maxime confert. Cibi crudi, aut multi, nimia abstinentia , exercitatio immodica tum mentis tum Corporis,
labor , vigiliae , potus nimium frigidus, aut Calidus, Cibi de
Dique nazuram gravare apti, aliaque id genus multa, ut laC-tiCinia, Cupediae , &C. uterum multis modis offendunt. Sed nullo in casu in Conspectum magis venit vis pathematum animi ad morbos inducendos , quam in uteri affectionibus, nam mulieres alias valentes & firmas, ex ira, timore , tristitia, Spe . tremore subito, videas Citissime maximis malis ex utero Conili et tari. Causae istae efficientes aptae nataeque sunt ad varios distinctosque uteri morbos producendos, sed , his praesentibus, illud emergit m tum, quod ple thorae , Obstructioni , dia thesi magis ac ommodatum est , ut ex CRUS arum occasionalium praedominio efficientes Causae hunc laedendi modum, potius quam alium , inducant. Ergo Cum omnis instim matio in teinperies sit Calida , plet hora , obstructione.& certa diathesi conjuncta , ut vidimus in Pathologia , Con-
Sequens e8t efficientes CausaS Superius memoratas hunc mor
bum inducere debere in mulieribus , ubi tres istae morbo Tum occasiones Cum calore & ardore in utero simul Coim junguntur. Uteri inflammatio, seu phlegmonosa, seu mere phlogi 'tica CUm aCuta est, praeter dolorem in infima ventris parte , &ad lumbos , Calorem , aestum , tensionem , aliaque omnis inflammationis consediaria , totam alvum tensam tumidam que reddere solet. Mulier , Seu praegnans, seu enixa utras
que enim indiscriminatim hoc mali genus adoritur) lan
250쪽
et et Lib. III. De Morbis infimi ventris.
guet, impatiens est, sibi mori videtur, febre vehementis-
Sima mole Statur , neque sedere , neque surgere sine dim- cultate potest. Caput dolet, in anteriore potissimum parte USqtae ad radices Oculorum: C Iura gravia Sunt. Pul SUS durus est, parvus , depressus. Anxietas urget: interdum dolor latera occupat, & ad claviculas extenditur , ut salsam pleurit idem mentiatur. Facies quibusdam rubet, aliis de-Color & tristis. Sitis pauca: lingua leviter flavesCen S. Cres Cente morbo , his accedit nausea & vomendi desiderium , interdum singultus. Quibusdam alvus stricta Cum aliqua in eXCernendo lotio impotentia : aliis fluida, varia, Copiosa , me tens , Summum Virium languorem post Se trahen S. Jam Ve-TO si ad mala , accesus fiat , his ita constitutis magna ACCedit implaciditas, spirandi difficultas , mentiS alienati O , Con- Vulsiones, animi deliquia, extremorum frigiditas, pulsus par Vissimi , subita mors. Quod si morbo in Statu Constituto, uteri purgatio accedat Cum conferentia & tolerantia aegrotantis , atque interea remittit febris, accedit alacritas , eaque Omnia sudor calidus per universum CorpUS, aut Crurum inflatio dolorifica consequitur, salus expectari potest. Id non omittendum , praegnantes hoC morbo CorreptaS Saepe aborium pati , indeque in summum vitae dis Crimen incidere. Morbus hic acutissimus est, raro quatuorde Cimiam diem Superans , plurimasque foeminas in flore aetatis Constitutas letho Committens. Hujus saevissimi mali exempla tradit Hippocratis in uxore Philini, Epicratis, Dromeadi a) , aliaque
bene multa in historiis epidemicis , nosque in ejus Illustrationibus quae ad inflammatorios uteri morbos , ad usum
Practicum Congruunt, pro virili monstraVimus. Inflammatio lenta, Cum uterum OCCupat, mulieres non perpetuo lecto adstringit, sed interdum ad Consueta munia peragenda exurgunt, quas tamen languor , aliaque in Com moda molestant. Foeminas Cujusvis Conditionis, status , &aetatis adoritur , neque iisdem semper indiciis manifestatur.