장음표시 사용
371쪽
potentiam; ac reditus annuos, & urbis, ac portuum omnium situs,& praesidia, auxi- Aliaque omnia, quae initio eius belli euenere, commemorat.1dhortationem Archidami ad curam,atque vigilantiam. Periclis auctoritatem, atque in administranda Repub. dexteritatem,& eloquentiam . Prodigia,quae pesti, lentiam precesserunt. Pestilentis grassantis uim,atque aduersus eam conatus, & re. media adhibita. Quς tamen Thucydidis narratio, si cum ea conseratur, quq accura-tε, atque syncere scrip ra fuit a Carolo a Basilica Petri, Episcopo Nouariensi de vita,& rebus gestis Caroli Borro nisi Cardinalis tituli Sancte Praxedis Archiepiscopi Moediolani, libro quarto,erit unde quisque perspiciat, quantum a Christiana distet Viri Ethnici historia, & quantopere virorum Dei amantium gesta praecellant iis, quae nimium in Ethnicis celebrantur,aut suspiciuntur,nimirum quod Christiani scriptores, qui eminuerunt, haud ita versantur ab omnibus, quemadmodum deceret. Atqui& Rratio auertends pestilentis certissima,&Ductuosissima cernitur in eadem Carolia Baslica Petri historia, de quo diximus,cum,quod ad hanc historiae Thucydidis partem attinet, eam accurate, doeth, & eleganter opere proprio sit interpretatus Fabius Pauli tuis Utinensis,quod Iuniae Veneti Typographi Uenclijs nouissime emiserunt. Iam vero Thuci dides post eius pestilentis descriptionem, agit de Phormione Atlimniensium Duce, consilio, a uirtute praestanti, deque eius nauali victoria, de regibus Thracum atque Macedonum , nonnulla item de Getis, atque Poeombus ad Istrum, cum interim narret,que ad Potides obsidionem, famem, deditionem, quive adobis dionem Platscnsium spectane TERTIO LIBRO C
EXtant sequentis triennij belIi Peloponesilaci narratio; Mitylensorum, siue Lex
biorum ab Atheniens sus ad Lacede monios desectio, ac rursus in potestatem eorum redactio, atque Punitio. De horum poena deliberationes, atque orationcs hine inde contraris, iisque perillustic ruti& tota ea narratio aecurata est. Plataeς urbis expugnatio,&sbio aequatio,atque hoc in loco orationes itidem illustres. Descriptio seditionis Corcyreorum , ρος quidem horum temporum seditiones facile possint ostendere. Demosthenis Ducis res gcstς. Deductio colonis Laconice in Heracleam Trachiniam, N. In suis Deli expiatio, si tamen prosana illa expiatio, dicenda sit expiatio. Bella Atheniensium cum Aetolis,& Ambraciis. Prodigia,Ter- remotus, alluviones, S molis ardentis ex Retna eruptio. Hesiodi Poetς mentio in tersecti in templo Iouis Nemo apud Loeros Ozolas,s: eiusdem Hesiodi in mare de lecti: cuius cadauer a Delphinis postea reuoctum,&interfectores, qui natam con scenderant, in fuga, naufragio petiisse serunt. ',3 Ad Lesbiorum autem desectionem quod attinet, plura se offerunt,ex quibus ostendi possit infirmi ssima esse humana scedera, quς humanis tantum consiliis nitantur 3 filo tenuissimo vinciri,qus propria, EO terrestria duntaxat commoda respiciunt; frustra diticari, ubi Deus non sit architectus: Ex Dei, non ex hominum uoluntate siquis pc est, certo loco sua res ipsum constituturum. Gentiles idipsum posteritati scriptum reliqui sis. Inter eos auream extare illam Isocratis sententiain, oua itaquit
OPTIMUM, ET FIRMIS SIM UM FOEDUS E s SE RECTE
AGERE. Ctim hut meri enim hominibus Deum ipse m sancire fidus. i ta quinto anno, qus de summo iure, atque squitate sunt dispitiata siue 1 Cleone, qui de poena sumenda de Lesbijs nihil remittesat; sue a Diodoro aiente rigore summi iuris esse squitate mitigandum,& dicente celeritatem, atque iram bono consilio maxime aduersariς perutilia sunt lectu, pissertim si eodem tempore his adtexantur , ni immosthenes in Cleonis sententiam Oratione contra Timocratem
372쪽
LEguntur acta tertij triennij belli Pelopones aci. Sic primo Messanae Stelliae ..
Ciuitatis ad Syracusanos ab Atheniussibus desectioAgidis Spartani Regis irruptio in Atticam. Expugnatio Pyli urbis Messeniae in Peloponelio Demosthe ne nitico Diste,qui&cam communiuit. At & septimo potissimviri anno mira ubeissitudo,& exitus obsidionis Pyli cernitur, mox legatorum Laconicorum oratio pa.cem ab hos, victore petentium,qua de rerum humanarum inconstantia, deq; mode. sia in secundis rebus, de lementia, dc moderatione in Uictoria,& alia pleraque eon. silia proponuntur. Ad haec Victoria Niciae de Corinthijs. Exitus seditionis Corcyreae immani plebis crudelitate trucidatis optimatibus sedatae. Mors Artaxerxis Longimani Regis Persarum. Octauo autem anno contigere,quae de narrantur a Thucydide Ecclipsi, Solis. Terrimotus. Lesbiorum exilium. In suis Cuthers, atque Nuceae areis ab Atheniensibus occupatio. Eodem hoc anno,de libro, Hermocratis oratio essicax habita, qua Siculas Ciuitates inter sese dissidentes conciliauit inuicem, ἀμνπέρι, iniuriarum omnium obliuione proposita Brasidet Laconici Ducis apti na Δ.ti ad omnia δωςηρίου οντος εἰς τα mi τα virtutibus magnis prsditi, qui Thessaliam , m M. di Thraciam cum exercitu paruo obiens,ac se Ursciς libertatis ab Atheniensibus op. presis auctorem profitens, plures eorundem urbes cepit. Prsterea obsidio, atque receptio a B ot ijs Deli j,ac pr*lij,quo uicti Athenienses milites, ac inter hos, Socrates quoque Philosophus,& Alcibiades Parastatς sugerunt:denique nono anno consec
C tr inducit. Loca item quaedalia Thracia: a bralida in potestatem redacta a Z Ii V T O LIBRO.
AFserunturannorum septem insequentium iotest usque ad belli Peloponessacidecimum septi inum rerum gestarum successus, usque ad belli Siculi ini- cai,---.tia. Cleonis,& Braside in te sectio prope Amphipolim. Pax quinquaginta annorum inter Atheniensesic Lacedi monas inuitis sociis ; qus tamen neque septenniuim implevit. Varia utrobique stileta, dum qiasque pars suis rebus consulens no- ---ra. uis foedet ibus sese comuuiruuerun t. Alcibiadis, qui incipiebat, claritas. Vbique sententis Mitri extant.
escriptio Sicilis,quam postea Ptolemaeus, S: Strabo, atque Io. Iovianus Pon Hianus ad finem sexti libri debello Neapolitano sub aspeditam planius po- t' 'suere. De liberationes varis de bello Siculis inserendo, cum Nicias hinet uili ualos . Alcibiades autem impulsor,& inuitator, idque temeth. Missa Athenis in Siciliam classis. Exercitus Athenien fium quadraginta millium militum in Sicilia trucidatus,& ipsa urbe Attica anno post illatum Siciliae bellum decimo a Lacedomoniis capta. Sicilia vero pene uniuersa, qua in Carthaginiensium, qua in Tyran-E morum manus veniens, donec post ducentos annos Carthaginienses a Romanis exta Insula eiecti suere. Dionysius sane Hermocratis Syracusani filius, desensionem Sicilip prptexens Syraculis tyrannide in incipit coanno, quo cum Carthaginiensi bus in Sicilia transactum est, & Athens imperio, & libertate amissis a Lysandro suere occupatς atq: muris ad cantum tibiarum euersis 3: nauibus crematis triginta Tyrannis seruire cspctunt. Celei liqus in hoc libro habentur orationes decem ad Principum virorui te Rerum piiblicarii deliberationcm maxime spectantes, atq; inter lias ea quam Athenagori habitasse Thucydides scribit de Democratis, atq; Oligarchis collatione digus sunt, qui legantur. At celebrium Ducum uirtutes, quales in Nicia Aristoteles quoque agnouat, de qualos iuerc in Alcibiadi , sed que mixtet uitiis fuerint; Bibl. Selecti Sectio Secunda. Ff a cum
373쪽
Antoni j Posseuim Leum & Siculi belli sax fuerit, & ab Atheniensibus ad La cedaemonios, ab his rursum i
ad Athenienses, hisque etiam relictis in Hellespoliis primatus vixit ; quales item in Herniocrate Sr racusano Duce perspici potuerunt, magno quibuslibet documenta esse queunt,qui publicas rei tractant. Quin & in Niciae morte qui bello Siculo im plicitus,quod eniκὰ dissuaserat,amisiit exercitum: & a Siculis captus , est trucidarus,& in Alcibiadis interitu, cui denique Pharnabasi Persarum Ducis iussit concremata. M .HebH suit domus, quique misere periit interscctus, Atqui & in Hipparcho Pisistrati filio risis in Re ob scelera, libidinemque, ac illatam Hermodio contumeliam, interempto, &eiecto postea fratre illius Hippia, nemo non uidet sibi materiam suppeditari,qua Diuinam iram resipiscenti' & fiuctibus poenitentiae diὀnis anteuertat.
z I B R O J E P T l M O. MIealesti Ciuitatis mediterraneae Beotiae expugnatio, ubi horribiliter saeui.
tum est,ita ut etiam in scholis pueri trucidarentur, quorum ea in Ciuitaruerat numerus Ingens. Atheniensium cn im Dux milites Thraces mercena tios eo uuxit, atque ita ciuitas subito Oppressa periit. Dum vero talia crudelitatis e-' xempla ederentur,magnet imminebant clades,qui & Atheniensibus acciderunt.Bel'
li deinde Siculi narratio,&damnum in Sicilia acceptum,de quo diximus supra LIBRO OCTAUO.
ATheniensium magnanimitas rebus licet ex Siciliensi clade attritis eluxit
Tum eniin quitq; magistratibus,ac legibus parere: sarcire damna: cupidita tes reprimere: exercitum, & classem instaurare: reuocare homines ad frugalitat D ii: maiore auctoritate magist ratum seniorum crearet remque publicam in sum' niis periculis constitutam erigere, & regere: sic etiam morem re ipsa gerere, ut non verba, sed facta legibus responderent ; Omnis enim Arma cinquit Thuc, dides ibidem
a quo vera absint,tuaue ιρινιιm es, ac vacivum. πω γάρ λογος άν απῆ τα εοα,μ- Mνον. Ad texitur autem huic narrationi mutatio voluntatis hominum, Vbi
clades Atheniensis audita est. sic eorum subditi, & foederati plerique ad Lacedaemonios, Sic Tissaphernes Plirigi atq; Ioniae, uti & Pharnabasus Hellesponti Satrapae ad eosdem se aggregarunt , & Alcibiades ipse ex Sparta in Asiam traijciens, socia, Atheniensium ciuitates, in quibus & Miletum ad desectionem impulit. Qui non it mul to post a Lacedaemon ijs, qui ei mortem intentarant, in Asiam ad Tissaphernem
veniens,eum a Lacedaemon ijs ad Athenienses reuocat,amicosque Athenis,ut se restitui curent, hortatur ea conditione, ut populari statu sublato,oligarchia costituatur.
sic uero Democratici status mutatio siccuta est, sed & eodem anno Oligarchia hiblata post cladem Atheniensium ad Eretriam,&amissam Eubaeam, & Alcibiades publico decreto Athenas reuocatus; pauloq; post a Thrasillo duce Atticae classis, aconicus Mindatum in Hellesponto ad Abydum, S Sestum est profligatus. Qua victo, ria,& Cyzico recepta, Athenienses aliquanto melius habere cs petunt. ria2uidnam viri dum senserint de Thucydide. Cap. VII.
IN Thucydide igitur, quem prae ceteris veracem existimauit antiquitas, plurima si
sunt ualde digna Hi storico, quippe cui etiam tria prudentiae genera tributa sunt, ciuilis, bellicae, historicae. Inprimis autem quaedam pietatis species eum commendar, quae Religionem sapere potui siet, si ueram, & integram in Deum habuisset fidem. Iosephus eum in tet omnes Graecos Historicos scrupulosum uocat. Demo sthenes eum tanti fecit, Sex illo se tantum proficere putauit, ut ideo illum descripserit octies, quemadmodum tradidit Lucianus. Cicero tanquam prudentem rum explicatorem commendat.'Antiquitas varietatem figurarum in eo est admirata: quare de id quod ad lenteratias pertinet, hoc est γνωπιγ γι ν dixit esse pulcherri mumμ omni laude dignum,παγκαλον A παντωi c παιπιον. Sane res, sic personas, occasiones
374쪽
A Ocrasiones,momenta rerum,con filia,errata euentiis,& caussas apposith describit, su Peruacanea praecidit,acutus, concitatus,neruosiis densus, selidus,& sapiens, ut muliuinde ad iudicium,ad inores formandos, atque ad Rempubl. administratida in percipi utilitatis queat. Genus orationis Atticum,graue, sublime, ac quod antiquum obii net: quale Catonis esse cerneremus, si huius extarent historiae. Aemulatus es inquit Marcellinus Homeri Oiconomiam, sue dispositionem, Pindari vero graue, ac subli me genus; obicit se itein locutus est de industria, ne aditus ad eius lectionem pateret Omnibus acileque intellectus minoris aestimaretur. Nonnihil etiam ut ait Antyl. Ius,atque vi Marcellinus refert Gorgiar Leontini in eo est imitatus ut uerba uerbis quasi demensa respondeant,& in collatione contrariorum id quod illa state maxime a Graecis probabatur. Prodicum quoque Ceum in uerborum delectu secutus est 'od merum uero inprimis, & in uerborum delectu, & in exquisita eorum compositi6ne, di in elocutionis vi,orationisque pulchritudine,ac velocitate. Cum uero bellum Peloponesiacum viginti,& septem annis durasset, viginti tantum,& unius historiam tetauit morte interceptus. Itaque res gestas reliquis sex annis suppleuere Theopom-Pus,&Xenophon Dou ελλὶMMιζ. At librum Thucydidis octauum,aiunt quidam ut scribit Marcellinus suppostitium esse. Verum peritioribus inquit Thucydidis quidem esse uidetur, nondum tamen perpolitus, sed inchoatus tantum, Sc rudis, multaria minatim eomplectens,quae de expoliri, atque uberius poterant explicari I Quamobrem ait addueimur, ut dieamus hunc librum a Thucydide iam aegrotante conscriptum,eamque se caussam,cur & languidius scriptus sit, ac breuius; dum enim non bene ualet corpus,animus vires nonnihil temittit. Inter animum enim tinquit oec corpus,est quasi consensus quidam atque naturae coniunctio. Haec ex Antyllo Mar
Porro Thucydides, ut prudens, at sibi conscius incerti temporis, quo hiltoriam suam scribebat, licet per aestates, homo, & Olympiadas, res Atheniensium, Se Lacedaemoniorum eκ posuit, nusquam tamen olympiadis certae numerum proposuit, nec quota ijs temporibus agetetur Olympias significauit. Sed & pleraque in Thucydide obseruauit Dionysius Halycarnassatus ac praetera Ita poeticam in delectit vocum libertatem, in compositione sanε asperiorem, atque iubhorridam, multaque non cohaerentia,qualia prisca illa aetas usurpabat. quamobreveteres dixere, scripsisse illum grauia,& maiestitis plena, non autem dulciar contra vero a Xenophonte scripta esse iucundiora potius quam grauia. Et quidcm Marcel- D limis aduersus Diony sium inquit. FocuDon mi rus hoc est Thucydidis M verboru
ompositionem, se ni qui in eo reprehenaeant, quas pedestra, ae ciuili dictione et II neyueat.
i norat videlicet Dunsas singularis cui Eam facultatis hoc potius esse, habitus persectissimi. Ceterum qui de Thucydide rectius sentire voluerit, legat,quod de eo iudicium tulit Dionysius Halica massatus,qui simul scribendae historiae methodum ostendit.' THIdydis interpretes,ct si hostiata quinam, rande quaenam Graeca caeuio emendasser i quive illum in altas onguas et exterum. Cap. VIII. Cripsere autem plures in Thucydidem,Phsbamon, Asclepius, An tyllus, & forutasse alij qui non extant. At se holia in eum Graeca extant, haecque non unius,
sed diuersorum longh dissimilium, ut quaedam antiquam illam eruditionem, reliqua recentem h triuio redoleant doctrinam. Porro haec eadem Scholia suere emendatae, additis proparasceve,& annotationibus in eadem scholia. Extat item Marcellini de vita Thucydidis quam etiam Aphtonius scripst 3e degenere dicendi excerpta ex integra ipsius historia,dissertatio Graecε scripta,& in Latinum quoque uersarpraeter id, uod E Dionyso Halicarnassaeo iudicium petendum esse diximus,quodque ex eodem pso moκ subdemus,cum scribens Am mso summo amico suo, respodit tum de aliis Scriptoribus,tum de praecipuis historicis . . ii Ceterum in Latinam Linguam ό Grsca Thucyd ide uertit Laurentius at Ia, cuius versione,addita margini correctione,emendauit Henricus Stephanus. In Gallica vero linguam Claudius Se cilius Episcopus,in cuius item uersione multa delideratur,
Bibl. Seleth Sectio Secunda. Fs a
375쪽
id quod literas callenti Gricas, S: conteatum Thucydidis cum Sessellii interpretatio Ane conserenti planum fiet. Secunda vero Henrici Stephani editio auctior,& emendatior est,eanue cum Latina,& emendata versione Laurentii Valla: ab Henrico recognita,ijsdemque talolijs,de
quibus diximus, anno IIIo. emissa in lucem . Collatio Hereriti, ac Thucydidis ex Dion o Hasicarnasso. Cat. I M
DE. Herodoto autem inquit Dionysius Halycarnas laeus de Thucydide haec
sentio. IPHω-- m- Primum officium esse puto,& id vel maximh omnibus necessarium, qui res gestas hominum,monumentis annalium mandare istudent, materiam eligere pulchram, iucundam,ac eam,quae animos legentium voluptate afficiat, atque persundat: quod AHerodotus mea quidem sententia melius vidisse, & expressisse videtur, quam a lim Nn cydides. Ille earin,communem Graecorum, & barbarorum historiam coli scripsit, ne & res gestae maiorum obliterarentur,& ne eorum se a & alia,quae enumerat, intes ciderent, atque ex hominum memoria tollerentur. Idem enim est ipsum prooemium idem exorsus, Sc finis historiae. Thucydides auteni unum tantummodo bellum scriptura pcrsequitur, & id neque honestum, neque fortunatum, & quod nunquam gera oportuit, sin minus obliuiones S: silentio traditum,a posteris ignorari debuit Quod autem malam materiam sibi sumpserit,etiam ipse in cxorsu planum facit. Ciuitates enim multas,& bello partim a barbaris, partim a seipsis vallatas, & sundi ius euersas fuisse,& exilia, proscriptumes, des houit num tantas factas esse,quantas poli homi,
num memoriam unquam,& terraemotus, siccitateis morbos, inualet iidines, de alias Vmultas calamitates importatas r ita ut statim in principio lectores, qui totius reis calamitates sint audituri ab alienentur. lQuanto autem ea scriptio, quae admiranda opera, & facta tam Graecorum, qua Barbarorum aperit, antecellit cam,quae miseranda,&sunesta mala Graecorum nil ciat, tanto meliores partes Herodotum Thucydide in eligenda materia secutum esset video neq; enim illud afferte licet cum necessitate coactum,ad eam se scriptionem cotulisse; cum eum non prae teriret,&illa pulchriora esse, & nollet haec in aliorum m inus uenire. Aliter enim se res habet diim maiorum rςs gestas in exordio conuitijs as. scit, de sua aetate pulchras,& admirandas gestas esse asserit: quae manifeste declara eum non prs ter voluntatem ad hanc se materiam contulisse. Hoc tamen Herodotus minime fecit :& quamuis Hellanicus, & Charon, qui ante eius tempora uixerunt, Deandem materiam persecuti sut,noo tamen cum a propoli to avocarunt: quin etiam
sperabat se ipsis aliquid pulchrius allaturum, quod etiam secit. Secundum munus est eius,qui facta hominum memoriae mandare uolet, scire varide principium sumendum est,& quousque progrediendum. qua in te Herodotus lorin,. - . 'prudentior Thucydide esse uidetur. Primo enim loco caussam describit, obri . h. . quam bari ari G Scis iniurias in serre cceperunt: de progrediens, m barbarorum puni ρ z. tione, dc ultione describenda conquiescit. Thucydides uerb exordium sumitius historis a parum selici, Sc florenti statu rerum GKcatum: quod eum facere cum se Criscus esset,& ciuis Atheniensis non oportcbat; de vel maximri cum non esset ex histmili,& plebeio genere ciuium sed ex his, quibus Athenienses primas deserebant, quos miti rari prefectura,ac alijs summis honoribus dignos censebant: neque ita aper FiE, ut apertissime belli caussas sus urbi ascriberet: clim alias multas occasiones haberi g. re quibuSς β attribueret. Ac initium narrationis facere debebat nona Corcyrensi
ta bus, sed apWstantissimis patriς iactis, qui statim post bellum Persicum ediderant . ih. -deinde tamen incomtenienti loco non ita rect , sed quasi cursim menti -.i., i e n facit . At cum hic narrasset, summa cum beneuolentia, ct studio, ut uir aman z. , --, isis Ciui talis,deinde inserre debebat, Lacedsmonios horum inludia, de naetu commotos, ........ . . ., alias interim caussa S prytendentes bellum suscepisse. Ac tum demum Locrensium 3, a M. contra Megarenses scitum, & s qua alia uoluit, ponere debuit . Fines autem
pluribus erroribus scatente quamuis enim dicat se omni bello intersuisie: & se omnia
376쪽
De Historicis. Lib. X VI. .3 3
A nia polliceatur esse narraturum; tamen in nauale praeli uin Atheniensium,& Peloponesiorum,quod prope Eynossema gestum suit anno vigesin o secundo finem facit, satius vero erat,dum persequeretur Onania, historiam terminare admirando, & auditoribus gratissimo reditu exulum a Phyle ; qui suit initium ciuitati recuperandae li-hertatis . c
rtium munus est Historici considerare, quae res illi in historiam reserendae, quaetilentio praetereundae sint: qua etiam in re post tenus milii partes ferre uidetur Thu' ma Q - . xydides, nam cum Herodotum non praeteriret,omneni narrationem, quae longitudi ne quadam sermonis pisdita esset, si respirationes, Se lauaras quasdam reciperet, ani- εα mos auditorum summa sit uitate pcriandere. sin autem iii eodem rerum si tu per 'maneret; etiam si res maximE succederet, auribus tamen quandam satietatem pare. fy re: Homerum lectitus, in omnem partem effasam,ac summa varietate conditam etfice e voluit scriptionem; libros enim eius cum in manu ς sumimus, usq; ad extremam syllabam suspicimus, & semper nescio quid nugis requirimus. Thucydides autem unum bellum,s: aliquot pugnas sine ulla liuerspiratione persequitur, Pu nas pugnis, apparatus belli apparatibus,orationes orationibu& cogerens, de coaceruans. Ita ut mens,& cogitatio eorusia,qui audiunt, laborare cogatur. Satietatem enim gignunt, M G ait Pindarus, Semel,& dulcos res aliae . Iam vero & illud in animo meo reputaui, Vana litaui & iucunda res sit in historia, scriptionis varietas,& immutatio. Atque hoe in duobus, aut tribus Iocis secit, tum in Odrysarum principatu exponendo , quihus de caussis ad magnam deuenerint potestatem, tum in Siciliae urbibus. Mi; ii cit etiam munus historici in partes tribuere, de unum quodque eorum, que . exponii tur, suo lococollocare. Quadicit igitur utriusque dispositio λ Thucydideste. 'pora i equitur. Herodotus rerum complcxiones Fit autem Tluicydides obscurus, ' de cuius scivi entia in diacile animo comprehendere possis. Cum enim multa eadem αIlate,re hyeme in divcrsis ut fita locis gererentur, imperfectas primas res gestas in yyqueii alias attingit,quar e*dem ae si te Sc hyeme gestae iactunt. Erranii igituliquemadmodum: par est, 'summa cum di scultate res expositas nWnteia in turbata assequimur.. 'ercidatuS N initium caphens b impetN dorum, de usquo ad Creiunm descetide ius ad Cyrum consei liin,qui si Imperium puerti transiι,λtque dein iv . deres 'gystri ruit Scyllurum, Libycorum exponere aggrς si parIim prpoterr Tum serien partura ut iucundiorem redderet narrationem se persequeus autem, & exponens res gesta ins r in & Barbarorum,qui ducentis,N viginti annis geste ἐμπες sunt in tribu continentibus, de fugam Xerxis describens non diuellit ur ii emi sed F - 'accidit huic quidem, ut va' sumpto argamento unum corpus multas in partes didae. . . .' eat. Illi, vero ut inultis, de uarijs argamentis assumpti unum corpus sibi consentiens faciat.
Vnum autem genus historis negotiost commemorabo, quod no minus, quam quae ' recepsuimus in historijs requirimus . Animum inquam scribentis,quo in rebus con-s bendis utitur. Herodoti quidem animus in omnibus lenis, de mansuetus est, de qui bonis quidem collaetatur, malis uero condolet: Thucydidis uero animus natura sua quadam rigidus, acerbus est, ac patris exilii recordatione, offensus : peccata nim accuratissime persequitur, Eorum uero, qus ex assimi sententia gesta ιunt,omnino non meminit,aut uςlut inuitus. Atque ob hec in ea parte, qu7 ad res pertinet, H vincitur ab Herodoto Thucydides. In ea uero parte, qus continet elocutionem, alias superior, interdum inscrior, In nonnullis etiam aequas partes tenet, dicam uero etiam
Virtus omnium prima est, n ne qua nulla alia est orationis utilitas. Qis a milia. est se optiri yroprietatem linguae Grscq retinens. Hanc ambo studiose conser Dant . Herdδδtus enim Ionicae lingus optima regula est; Thucydides uero Atticae. Tertium locum habet breuitas, in qua uidetur Thucydides Herodotum antecelluisse, quanquam dκere aliquis pos et, breui talem iucundam uideri, si eum perspicuitate
coniuncta elaborata fuerit: siu ea cartierit acerbam,S austeram.
Verum nihil estoPKterra. Post haec peispicuitas collocata est: quae cum uirtuti
377쪽
bus adiunctis primas tenet: in qua satis diligenter ambo elaborarunt. λPost hanc uirtutem constituitur lenium,& vehementium affectuum mutatio; qua inter se partiti sunt scriptores. Thucydides enim, in grauioribus affectibus exprime . dis meliot: Herodotus in lenioribus eringendis praestantior. Secundum hic statuuntur illae virtutcs, quae summum,& admirandum studium,&ppparatum ostendunt, in quibus historici pares sunt . . Succedunt ijs aliae,quae oratiotiis vim, S: vehementiam, & similes facultates complectuntur quibus Herodotum Thucydides superat: suauitatem autem, persuasone, desectationem,& alias virtutes cognatas longe praestantiores Herodotus Thuc) dide inducit. In verborum elocutione proprietatem naturae Herodotus secutus est; grauitatem Thucydides, qui & in verbis sui similis est totus. Virtutum omnium maxiina,& quali princeps est decorum: quam diligentius Thu- Reydide Her dolus seruauit: similis enim hic m omnibus; at in concionibus magis, qua in narrationibus . Mihi quidem, de charissimo Caecilio, Demosthenes eius enthymemata vel maxime expressisse,& imitatus esse videtur. Vt autem uno uerbo omnia complecta elegat,tissimae sunt utriusque poeses non enim verebor poeses eas appellare) sed hoe vel maYimξ a se inuice differunt, quod constructio Herodoti hilaris est, horribilis vero Thucydidis. Sed de his historicis haec dixisse susticiat,cum multa nobis alia dicerida sint,de quibus alius erit differendi locus. Haec Dionysius Halicarnassu
Fnophon inSoeratis schola eruditus, rei militaris gloria praestatis, quippe qui
expeditioni Cyri aduersus Artaxerxem intersiit, ut Fabius ait, magis into CP ost Vs,quam Hestruos rece enatas est. Is enim optimi Principis forma ,& ad exemplum vitae magis,quam ad fidem rerum in Cyro conatur effiagere: x t expectandum non sit,qualis nam 'rus r uera suerit, rex licet eximius, sed qualis suturias si in Repub. Impera tor qitate & Scipio Africanus eum de manibus ponere facilE nό lcbat. Ae tamen septem libris D λυιηκαν 'παραλειπιμένων hoc est, derelictarum rerum Glisarum, a fine Thucydidis historiae incipiens, bella inter Grscas emittat regella circiter quadraginta quattuor annorum usque ad Epaminondae praeliu ad Mantineam conscripsit. Adiecit altero libro dicta, factaque digna memoria,quae ille Sis
In historia igitur huius siue Graeca, siue Persica, suauitas, fides,&circumspectio rectὶ obseruata sent: sic quidem, ut magis ex eo prudentia ciuilis hauriatur,quam ut vi- brro propinctur. Agnoscunt autem metito viri ingenuitatem, qui, cum haberet insta manu ut opprimeret Thucydide adhuc Iatente, primus ipse protulit,& cutilgauit Porro ex Xenophontis operum interpretationi b. Graecolatinis, Hispani Theologi in expureatorio suo indice monuerunt,ut delerentur praefationes, & nomina haeretiacorum lolici, mi Camerarii, Sebastiani Castalionis, Ioannis Ribitti, Bilibaldi Pithara meri, Conradi Gesneri. Id quod etiam Theologi L anienses in altero tuo Indice eX purgatorio ex parte monuertant.'Po conquestus est Henricus Stephantis, edi-rione Thucydidis,& Xenophontis,qiis nuper prodijt a Levvnclato, famina sibi sit rist, uti & lectoribus sucum. Ueru inquit alia de re mihi sum gratulatus : nimirum quod isse Xenophontis interpres Levvnclaius in recognitione suae Interpretationis, cum quo scriptore sibi res esset,minus quam antea cognouerit, ac idiomatis huius script Eris,& iui ossicij oblitus fuerit tinterdumque bonam interpretationem suam mala sua mutauerit. Unde factum est, ut multo latiorem campum meis in hunc Scriptorem
lucubrationibus aperu rit. Georgius Gemistus, dym superiorum Litoricorum consecusas fictorias texuit. Casut X I.
Post lectionem Herodoti,Thucydidis , Xenophontis, postque praelium commissum ad Mantineam,quae apud Graecos gesta sunt, ea collegit, & inditos breues libros, tamquam in compendium redegit Georgius Gemistus, appellatus Pletho By
378쪽
tant iis,non solum historieus, sed & Platonicus Philosophus, qui ByΣantio in Italia venit cum de Theodorus Gaza, & alis traiecere uiri perdocti. Inscripsit hos libros arisseis Mu- , sicut septem suos de rebus Graecorum gestis inscripsit Xenophon, quibus egit de bello Pelopon maco,securiis quod reliquerat Thucydides usque ad praelium apud Mantineam cotri missum,unde Geor ius Gemissus incipit,volens, ut uidetur, absoluere historiam Monarchiae Persarum usque ad tertiam,quae ab Al xandro incipit.
nam scribit usque ad Philippi eius patris morte ua, qui ab uno E suis, quem perdit
At hie Gemistus Gallies quoque a Petro saliato uersus est, dc Herodoto itidem
is seuerso adiunctuS. Pol bius. Cv. XII. - νolybius E Megalopoli Arcadis civitate oriundus,omnium,qui nobis supersunt
historiae Romani icriptorum uetustissimus, quippe qui Ptolemso Euergete in ..--a. stra Aegypto regnante, scripsit,cum uir peracri iudicio nactus esset occasionem ingentem eius, de excolendi, & monstrandi, insignis suit Historicus. Occaso fuit, ' --- ibo. 5cipionis iunioris,qui Carthaginem deleuit, non tam praeceptor, quam consitarius, de comes perpetuo fuerit, Romanam autem a primo bello Punico historiam texuit, multam illam,& praeclaram,omnium seiε populorum, qui suis soruere temporib. ab Olympiade tr ρaioc est ab orbe condito 3 6 8 Q.usque ad annum 3766. idque libris o. quorum magna pars,aut per ij t tota, aut mutilata ad nos uenit. Et in hac tum pler,
que de militari,& urbana disciplina deque historici officio, disputat:ut saepε non tam narret,quam ex professo doceat, sensusque seos ma is, qua Thueydides fecit; loca uerb,& regiones diligenter explicet,non ueritus superiorum temporum, & historicorii ri ignorantiam saepe arguere, qui multa de Romanis sabulosὸ scripsissent. Extant quin que priores libri,&sequentium duodecim Epitonae. At & habemus Iusti Lipsit de militia Romana libros quinque,ad priscam historiam,militiamque illustrandam per-
utiles cum commentario ad Polybium prster eos, quos item de machinis, tormentis,
telis emisit,cuin tertiam partem historici Facis polliceatur,qua de triumpho clausula selieis belli est acturus.
DIonysus Alexandri filius, Halicarnassaeus, cuius integra non extat hi storia,
homo Graecus,& nullos in Romana Republica magistratus adeptus, Varroni,Tuberoni,S: Pompeio Maono magna beneuolentia coniunctus, de RoD nia iris inulto iternis, ac metuis scripst,quam Fabius, Sallustius, aut Cato, qui in sua p.ι....ta Republica opibus de honoribus sortierunt. Nam Polybius homo Graecus *pEmen dacii coarguit Fabium ,&Philinum: quod alter Romanus, alter Carthaginiensis de bello Punico contraria scripserint ille praeclara omnia de Romanis, Sede Pinis. Contra Philinus Poenos omnia laudabiliter,ac sortiter sic enim Polybius Romanos au tem turpiter,& gnauiter gessisse. Dionysius igitur Halicarnassaeus,cilius maior fides . est in historia. quam Liuii,Tranquilli,Taciti, Arriani; quippe de aliena non de sua Republica scripsit,& omnium Commentarios,acciuitatis arcana, ex Actis publicis cotii legit,propter moderatu dicendi genus,& Atticam puritatem,antiquitates Romano rum,ab ipsius Origine Vrbis, lata diligentia conscripsit,ut Graecos omnes, ac Latinos E superasse uideatur: Nam sacrificia, ludos, triumphos, magistratuum insignia, tum uniuersam Romanorum in gubernanda Republica disciplinam.censum, auspicia, comi tia, totiusq; populi dissicilem in classes ac tribus partitionem, postremo Senatus u-ctoritatem, uissa plebis,magistratumn imperia, populi potestate,unus omnium accuratissime tradid ille uidetur. Quae ut planius intelligerentur,Graecoru leges,ac ritus, C. . cum Romanis institutis comparar, & iura clientelarum, quae Romulus instituit ouanqua ea quoque Gallorum comunia suisse tradit Cςsar ab Atheniensib.& Thesdalis altius repetit,ac Romanu Dictatorem parem po state habuisse, atque Harmonen Lacedsmonior si, Sc Archiam Thessalorum,de Araimnete Mitylensorum. Leges Iaue Icomuli, Nume, Servi Nur cum antiqua Roma notu origine sine hoc auctore penitu
379쪽
3 6 I 'CAntonii Posseuini I b G
'. nitus interijssendiquae idem Latini quasi peruulgata negligenter omiseruuli quod se re omnibus historicis contigisse videtur, ut, quae vulgo cognita sunt Reipublici inlli tuta, praetermittant; quasi exteris aeque, ac ciuibus nota vcl etiam immutabilia sem
Ceteris hac in re salsus no est,qui desiderauit in nostri temporis liis loricis,ut D .: nysium sibi proponerent ad imitandum,qui singulas his oriae utilitates ubique colli ctri gens, tanta dum, facta,consilia ad bene Institutae ciuitatis formam reuocauit. Habe Tmus autem ipsus libri decim v, eQ undecimum malE versum Res porro gestas ante. - ac post urbem conditam usque ad bellum Tarentinum,& Regis Pyrrhi a gressux est: sed in his quae extant maiore en ini parte carcinus paucis annis post i a. tabulas Gnem scribendi facit. Vixit octariis Augusto Romae.
Ai Iodorus ex Aegyrio, siue Argyrio Siciliae civitate,Siculus appellatus, quem g n Plinius inter Graecos ait desiisse nugari: Iustinus Martyr celeberrinati Grae eorum historidorim; Eusebius autem Pampii iii illustrem virum appella
μ δε- ν. runt : OtDS triginta annos in condenda Bibliothcca se in summisse, & magnam Eu. - Iopae,atque Asiae partein magnis cuin aerumnis, atque periculis peragrata testatue , adminiculis duobus ad rem absoluendam usus, tum tractandi incommune bonu hinius argumeati cupiditate: tii omnium rerum, quae huc tacere poterant, copiam Rinmae coale cultis; quam ille Triumuiris in Rempublicam laeuienti b. diu incoluiri quippe. quae adeo super alias omnes emineret,ut eius potentia usq; ad extremos orbis tetr i. manos pcrtingeret . Nox m cinquit ex Aegγνυ urbe durisaeorti,atque ob commercia, quod nolo cum Romanu in Insula versanIIbus erat, Ognam tinguae Romanae eo utonem a Pes,omma hutius Impexu gessa ex et Iustis ς quae apudIEos a se autur, monumexIιs d
Et li vero Bibliothecae Hi storicae titulus presertur operi huic Diodori, alii tamen x, . m. i. ni me o plurali eam Bibliothecas vocarunt. Eusebius, inquit, ε ταρβιβλε, Θ κας ε ὶτ-τον ὀμοῦκαταγαγων. Iustimis Martyr ό Hs βιβλιοΘοας ζ τεμών. Ptiis Et alii quidem Hiit Orici vilius gentis aut urbis, aut Principis gesta sere tractaue- , rant,cum Diodoriis maim Opus aggressus est, quo res omnes eo&m i mpore gestas, ψ ψ, ,1 . vel in remoti silinis orbis Partibus, quasi m vna , eademque tabula sub unum aspe-
) . . Ex Herodoto ieitur, Ctesia Thucydide, Xenophonte, Theopompo Ephoro, Phihlist'Callisthene, Timaeo,& aliis, praeterea item ε Romanis monumentis histori anxii bris quadraginta usque ad Iulium C larem complexus Bibliothecam inscripsit. in in que prioribus libris, quos Pimius Florentinus Interpres,& alij in sex distribuerimi ,
ex vltima sibi eognitae uetustatis memoria originem Mundi, antiquitates Aegyptia , Graecas, Libycas,atq; aliarum gentium res gestas summatim repetens . Ex quadraginta tamen eius libras nota solum posteriores uiginti uerum iam quin que illi, qui inter quintum atque undecimum erant, seculi luperioris iniuria, uel potius laniina Prouidentia interierunt. Pragmenta duntaxat quaedam ex illis posterioribus libris excerpta prodierunt in luderii miscum Graeca ipsius ditione nouistima: . - , Nia Primii aut e liber diuisus fuerat in duas siue sectiones, seu partest quod notatur in E
Quae res secit ut Volaterranus, de alij, sexto Diodori libro, qui non extat, tribuerint, quae in quinto habentur; uersionem autem eorum quinque librorum, quos sex num Pin ira rauit Interpres, qui eam edidit haud bonam ceteris praebuiste ansam errandi certum
est. Ubi enim Diodorus posteriorem libri partem inchoat, ille initium libri secundi facit;Vbi deinde secundum ille librum auspicatur, ipse tertium inde credit incipere. Ceterum qui aliqua ex uerὸ historici huius sexto libio legere cupit, uideat Eusebij librum secundum Euangelicae Praeparationis. NHuc uero quoniam omnium librorum Diodori una fuit inscriptio His i
380쪽
sl A Bibliotheeae, propterea eodem singulorum extitit. Quintum enim, quod in eo de In :u sui is egit, in ἰοτικην βίβλον hoc est,f Varum i urum inscripsit. Quae cautio fuerit. Q ne, si quis in alios inciderit Auctores, qui νησιατικLυβiβλον Ormit,eum esse de numero librorum Historicae Bibliothecae inficietur. . Atqui Diodorus ipse,quidqii id suis libris continebatur, particulatim exposuit, callec inquit. Ex di is ngstra syrami quidem complectunIur resame Troiam helis tempora Itas, cir es,quae G. istis tradita de eo siculo fuerunt,atque horum tre1 pe mores Graecasse . , itari complec untur: Vndecim autem sequentabus a Troiam bello Umue tatem rerum secta' --D,ia.... rum usque ad Alexandramo rem, memoriae prodidimus; Mys qui persum viginti tribus reliqua omnia gesta collocavimus usque ad InIIIum besti Romanu adaersus Celsas exorti.
Haec ille. B De temporis autem longitudine, quod toto suo complectitur opere, paulo post ipse,scribens, ait, se id quidem tempus, quod bellum Troianum antecesiit, ceno spalio non dos ire, fida Troiano bello Apol dorum Atheniostm serarens nonaginta annos que ad
Hera radarum reae cum Batuere e ab hoc autem et que ad primam Olympiadem trecentos vi-grutro D, a LacedaemoniorEm Regibus tempora computans. Postremo a prima Olympiade,
isque ad Cestire belli mutum quo suam Laoriam clausitI Atmgentos inoma annos .
R deo, ut unuietium opus, spatium annorum mille centum triginta octo coni plectatur,et iam tempore rerum ante Troianum bellum gestarum excepto.
Porro Diodotu licet uniuersalem historiam temporibus,3e annis distinxit,duo ris α. tamen obstMu,quae non integram chronologiae rationem suppeditent. Alterum quod desiderantur is libri, in quibus eam expresserat. Alterum, quod modo NVNων hoc ... a. C est Archontum, modo Consulum, interdum virorumque simul nomina secus apud eum,quam apud alios scripta inneniuntur. Quin etiam, quod ad temporum notationem attinet, peculiare illi est non solum Archontum, & Consulum, verum etiam virorum Illiistrium nominibus ea signare. Interdum etiam tempus,quod describit eo se id ait, a quo hic, vel ille suam sit orsus hi storiam,siinui Se tempus, in quo ea desinat lignificans. Stylus autem nori adeo filiens,aut placidus,atque Herodoti . Sed vicissim neque . 9M nisa. Herodotus nee l nucydides,neque Xenophon uniuersalem eiusmodi hi storiam scri- ri 1 ira.pserunt. Fieri enim vix possit, quin ij, qui tantam moliuntur molem,cum in varios Auctores incidunt,) quibus colligunt permulta, variationem aliquam concipiant. Certe dum in t xendas res incumbunt, vix tantam verborum curam habere possunt. D Id vero Scriptori huic proprium est. vi sapienter pleraque interserat,quibus Pro' in seriis uidentiam Dei iustitiamque demonstret, dum 1 cogitatione fortunae homines auocat,subnaque ei letdicit institutum,sortis alicuius viri morte narrata laudes elux adi xere. Modum interim tam in Iaudationibus,quam vituperationibuς tenet:ac non pauca interiisti)eti Diuitiae historiae nostrae vestigia, quam si nouisset, clariora potuisset
. . Haec cum ita sint, Ioannes Ludovicus Viues vir alioquin doctus,& prudens,de Dio M. a. m. Oro ita scribit: Diodorus Siculus ab inundaιιone, quae sub Orage fuit, Rege Bastra ad sua in tempora, hoc eis ad C. Caesarem Dictaiorem Usoriam deducis, quem Plinius ne o qua de coma dicat pN-m apia Graecos des nugari, eum niLIM eo nugacius. Nisuemn quod nusium opera sub illecebrossim, aut magni cum tisalum indiderit,i inseri eru tantum ME bhaethecam. 3 Haec. illeu At neque credendum est , Diodorum, qui tanto studio connixus.est, ut iasto inmitexeret,voluisse comminisci mendacia, licet ἀρχαιολαγίας illas antiquassabillos ut recitabat aut quas antiqui fabulas putabant: in quibus tamen quae-t, dam vera HItbant ab Ethnicis ex i sti mala falsa qualia de Moy se,cum ali , tum Hecae taeus,& Alerander Polyhistor arbitrati sunt:quemadmoduin item quaeὸe diluuio a rosus, Hieronyimis Aegyptius, Mnaseas Abydenus scripta reliquerunt, quae, ut som- , nia delirantium tale Ethnici putarunt. Quod autem ad res Romanas attinet,eas minus diligenter est persecutus.Porro cum Diodori Bibliothecς aliqui Dytim Cretense, F at Daretem Phrygium adtexuerint,non eli cur his Scriptori b. fides habeatvr,id quod capite quadragesimo tertio sectionis tertis huius operis planius persecuti sumus.