장음표시 사용
551쪽
De poesi, dc pictura. Lib. X VII.
v Memes beatae, sua tibet Concretione liberae,
' Communis Auector conditas Novem diremit Has bus Tum quotquot euis eatites. Vinctis leuati corporum, Merisv.ad tr praemia. Dicamin almo nummA Uimum Preconium. Orbes .et os Olympus 'Tu fons diurns lummis Tu tacita noctis arbura, Et Cos cor a lampades, Fundamus electum elos: Deo feramus melitas Laudes, honores, gloriam. β, sub talis duo bis corpora maxima, Vnde exorta ferunt corpora cetera, Grando,ros, pluuiae,cum glacie niues,
Ei cum frigoribus fulgura, fulmis, Vinii talus agi, marmoreum gelu, Tempe, fas molens, o repo , o calor, . Imm perpetuis Ullue laudisus
Iu. Omnia per magnas tuentia flumina serras S lua nemor'. frondea, Cum M. mobilibus pomera inter a rivis, Atque arborum mille species En secum med tantur, habem quo et incere pes
In medio palma e animos contendite vestros. Cotuum rector, quaenam te aegna canemus e Par tibi laus nullo, Deus,o Deus MIIur o/e. Nos quoque et ossum, quorum constantur s
Aherna cuimus, si fas, certare Camaena. 'Omnet tes gentIor quo tecuma lemus honore e Sextentis opus ela ad anta encomta tinguIs, Maior honore Deus, o Inenarras su et nus.
M et hoc animo tollatis praelia I 'o Iuu
mare se numerassecratum et gere laborF, Duue longae ut, nos respondeye Parara. Plurima dixerit. Inquens plurima nobis. Maior honore Deus, ct ιnenarratios inus.
etnaeas Asrea terrigenis portantes lumina currus, Nota Dei et intis,cla ἔ, o memorabiae nomen, Puod n*.Terra rapiti uose me atria Caeli. Par tibi laus nulta Deus o Deus, edituro e . Omma Duum quondam I condisa nutu, Omnia Diuma seni consentia nutu, , Mamus rem HoderaIur singula maius, Divino Pentetus procedum omma nutu. Par rabi tias nutu Deus o Deus, e Itur ore. Hic sepiens,et erus,iusus 'us,atque benignus, Piquia ea reu, ct tubmiragramine seueri Contractas homirasci sq. νemitte e culpas, Ei sus, is herba multi ex , t. Et miseros miserara, sumis que audire pre- ,jduo ιη Iam magnοῦ celebrare Tonantem, OIus,
Nec vos silere nummis secra deos
Nec vos quis humo semmissa dente largiter Tonde is aut is pabula. Volatile genus omne , modulemur Deo Noua semper, se noua camica. Huic si ira Renes turgidi, huic potentiam, Auc oritatem Praesidest, Huic rura et eIIra Iudices concutie,
Rem omnium iuui morta I. nomen prosequimini mentibus cail imis, grati simis.
Sotiri maedos, rarturis tendere dextram. Maio honore Deus is inenarrabilis unus.
Regale ad sotiam 'tes 1 e et ecare modo es,' Iuu. Frangere sne actos,o debellare rebas,
Illius amplexus, inius, o sola nobis
Contingam, seu tota manet, seu uisa recedis. ειν risi laus nutu Deus o Deus,editur ore.
552쪽
Laudemus Dominum, veneremur,se admir linem metuunt feta, terra, pelM. MAEI I. mur, profundi Viribus, m raras, cr totis sensi bus ilium, Mauν honore Deus,crinenarr.wIbs et nus. Pectorisus totis,e plQuamno, metamemus. Latio rei trem, caelo sublimi μιαι .I. Laudemus seu vita manei, suetita recedit. Omma ena Deo aam,moe, tar Arabieltas Par tibi laus nullo Deus, o Deus, eduur ore . I ut polism nihilam tamas convcriete moles, Felices qui uque Dei mandata facessunt:4 Et pom e mklo ire cemum pracre munis . S. Felices in eo qui spes desigere gaudem: Maior honore Deaso inenarrabicis unus. Fel ces ab eo expecI antes Uque saluIem: . Gue Deum canimus, canIu nilsuauius Iliso. Felices nimium, qMbus omm.ι In omnibus V. Stue Deum loquimur, et eisu nudustiuJIMI.se e f. . Iucundum est audire Dia et merabEc nomen. Maior honore Deus, ct inenarrabilia unus. Iucundum es λιβ. Deum versere medullis. Iun. Aetherei donec magnis anfractibus orbes Par tibi laus nulis Deus o Deus eHIur stre. Voluentur, 'ectemq.dies firmosa sequesur, , Lucidior Iole est, o fore fragrantior omn , E patres, Mesque,cr quι nascemur ab issis , Pulchrior o Luna ess, cr o telos purior gyrs, Et matres,n Iasiq.Deum memorare iuvabis. Supra aurum,gemmas. Deus, m GD- μψ' Maior honore Deus: Ur inenarrabitis unu4 . ragdos , V. Ossa,artu3.mra, stracordia se Usa loquantur .irpretium pretiorum , ct Mundi selus opum holumque Dira laudes cst carmI 8 - Rex. . mant. Par tibi laus nulis,Deus, . Deus,MDurore. u.em in me sunt, o fiant omnia lingua, In nostes Deus, in nostros ilialere snses: Admiranda operum diurnorum. profanIor. Da itios gelidis accende m cordibus ignes: Par rati laus nullo Deus.o Deus,editar ore. Distute luce tua traram case nis umbram, I, Ne sinite ex animis elabi commoda et Viris Esuriesque, stri . Deus Ie nostra requ/rit. Mortales, quibus ille Deus, Eaeus ille Deorum Maior honore Deus, ct in ara a cis unus. In vos feste suum est clare testatus amorem: Felices animae, quibus extra hunc Omma μ- ρ quales quales meritu per Dite grates. dent, Par tibi laus nullo Deus, o Deus, editur ore. .eua de eos noctureis, atque HWH β' Pectoribus promptu diuina capes ire iusia, Hunc selum e piant, Ao u Iamur m ilis: Iussa Dra, veniaι donec pars ultima vita . Atque ita praecipiunt, quae si s nota beatis. Omne bono Deu es cuius fiant omnia verbo, Maior honore Deus, O menarrabilis unus.
De Pindaro,standis Lyricis aris. Cap. XoII L
Visse nouem Lyricos Poetas Grscos habitos celebres, quorum Pindarus tulerit
palmam, nemo peritus literarii in Graecarum ignorat; certe quadam spiritus
ut ita dicam in magnificentia, sententiis, figuris , rerumq. ac verborum copla, sic ille polluit, ut Horatius inimitabilem diacerit. Id aute initio suorum carminum cernitur,culus ea primo Occurrunt verba: Si certamina inquit anime mi proloqui desideras, ne porro solum contempleris aliud seruentius fulgidum astium per desertum aethera, neque Olympico agone: & quae sequiintur. Deinde laudat Hieronem Syracusanorum Regem ab Olympica uictoria, a iustitia,a sapientia, a peritia musicae, atque item ab equo, quo victoriam retulit, deinde a loco,tibi olγmpica certamina aguntur, nempe PAopones sum, denique ad Tantalum, de Pelopem digreditur. Hinc GUO,atque ex similibus intelligit quisque cordatus, & pilus, quanto melius ccitamina martyrii cani possint quamve ad ista, quae preciosa sunt, uerba illa sane pulchra sint transferenda. idem dico de aliis Lγricis, quemadmodum fusius egimus uafra ubi de Ode, iac de Horatio scripsimus. Interea, num res sacre possint nitido carmine Pindarico celebrari, haec quae tequuntur ostendent; cum qui reliqua huiusmodi scripsserint, exu
peti possint, quos Elencho Poetarum adscripsi inus.
553쪽
De Poesi. Pictum . Lib. XVII. 493
Sepulchralis 'enim antri loquens intrepido robore rauitatem opacam, inaccessam antea mortalibus , incinam vis orae viam ingressusest Dominus, manuque potenti serum moriatiam genas ex veteras draconis rapacibus malu eripuit, hostiam fortem vim virtute
D E podus. Colon ς. Miratulum sanὲ omnisono feaxminum murmure celes ara suave. Nos igitur Musarum currum victoria r or Iatorem ali us a terra agitare aggress longe nos ab humo tollentes, grandia or subirania canereJgenerosam Dirces Aquilam aliivolumem sequimur nndarum poetam Thebanumscilicet, quι verbagrauH4 Dquituν, se instar aquilae subismis, or longis e remotus a terra, volat. J At tu, qui nosti gratiarum hortum celetrem decerpere squi
graιiarum fauore frueris, se poeta est benevolo ammo hoc munusculum μή e. Ceterum Agoristicon Petri Fabri de re Athletica ludisq; veterii Gymnicis, Musi- eis, atque Circensibus, Spici legiorum Tractatus prodiit Lugduni Galliae ann. I I9 t. qui Pindari, intelligendo, praetet illa, quς fiant ad illum Graeca Coin mentaria, utilia esIe possunt. De Gymnastica vero Hieronymi Mercurialis V. C. locuti sumus in
E Iibto de Medicina. - . - De Callimacho. Cap. XIX.
CAllimachi autem cum non pauca sint non solum tu Iouem, Apollinem, Diana, Delum, lauacrum Palladis, Cerere, inde seligenda viderentur quae pollent ingen ijs esse usui sutura citra animi noxam. Inuemuntur autem extra ipsius librum, qui circumfertur, varia apud Interpretes Pindari, Theocriti, Apollonii, Scaliolii Poeta. Ei .apud Diogene Laertium in vita Pittaci, & lib. st.& m Anthologia Epigrammato lib. 3.in Heraclitum Poetam;deinde apud Plutarchum in vita Antoni j,in Timone &Iib. i .de placitis Philosophorum c. 7.& in alterum apud Athenaeum lib. 2.c. i. dc li. t s. Bibl. Selectet Sectio Secunda. Tt non
554쪽
non procul a principio.In Polypum lib. 7.& 3 a. In Polas Colchidis urbem apud Stra Ahonem libro primo , & quinto Geograph. In Theram Insulam libro ultimo Strabo
nis. In literarum perpetuitatem apud Stobum serm. 79. In puerum se . s. Et in amicorum συμπαθειω serm. III. ac quaecunque exam hologia Graecorum Epigra- , Imatum in Nouercas,Theeletum in Poetas, in Saonem, & in aliquos alios, ac deniq; Iin Catullo, qui ad ortalum de coma Berenices poematium Callimachi Latinis versibus redditum misit. Extant inquam haec Callimachi, quae, sicuti aliorum quorunda antiqua ethnica poemata,a quibusdam haereticis in lucem edita, pent in C lum ei se stub.lib. . runtur, ut & omnibus Philosophorum meritis anteponant,& E Strabone sistos Poetas dicantesse sapientes : Veruntamen lectores essent praeinuniendica saltem adna nitione, ut enitendum esse Christianis intelligerent, ut in Diuinas laudes conuelimrent,quae illi in salsorum Deorum celebrationem, in Commentitios illos Ioues quo- Brum 3 oo .nu inerauit antiquitas) in Apollines, Dianas, & reliquos esuriebant. Callina achus porro minus excusabilis videtur, quam ceteri, quod cum esset Philadelpho & Euergetae Ptolemaeis AEgypti Regibus familiaris , ac Regis illorum Bibliothecae praeesset, poterat videre translationeni' Diuitas Scripturae ab Io. Interpretibus f etam:&, Deo iuuante eiscere. ut gentilium Deorum falsitatem non solum ex animo, sed & e suis scriptis omnino abi tergetet: id quod tamen non om no tacuit, sicuti supra monstrauimus. De no Me. ' .i: Cap. XX. a
earnumh sua subripuit. Vnde nam error eorum ,
Chri iliariam pietatem til. Dut Iulia .
DE Phocylide autem, licet satis moralis videatur , sunt tamen ad memoriam T
rouocanda, quae Suidas dixit sequentibus verbis, in cκ τῶν σιβυλλια κων κεκλεμμένα. hoc est,uersus illius sunt E Sibyllinis subrepti. Sane vero Pnocylidis versibus Sibyllinos, ac Sibullinis Phocylideos mixtos esse no dcsuere qui putarunt. Quin & alia recentiorum quorundam male formata carmina inseruere ii, qui Phocytidi Christianam pietatem tribuere voluerunt. In quem errorem facile sunt lapsi,quod Stobsi eadem citantis suere cum collemn eis Geineri commixta. Hoc ego tamen dixerim, post e, qui Phocylidem susciperet interpretandum, ubi in versus Sibyllinos incideret, ex his sumere occasionem ad statuendam in animis auditorum veritatem, atque ad pietatem insinuandam. Quae vero item in Sibyllinis versibus cautio adhibenda ,ac quanta nam sit eorum utilitas,ex testimonio Pauli Apostoli, que Clemens citat Alexandrinus in sexto libro Stromatu, nos quidem aliquid in D seςundo libro huius Bibliothecae Selecte attigimus, Veruntamen Sixtus Senensis in secundo Itb.Bibliotheci Sanctae ex Lactantio, ac D. Hieronymo ea accurare collegit, ut inde ea sine labore peti, atque huc conserti possint, magno iuuentutis commodo, qui serE semper retinent,quod hauserunt a pueris.
hinus praela. tioue in Lucretium Carum.
IN Tragicis, & Comicis Dionysius ipse Lambinus, quae moribus aduersari posi
lent haud dissimulauit. Itaque ille sic: Ueniamus ad Tragicos, qui omnium manibus teruntur,qui assidue leguntur,qui edi scuntur. Prinissim ipsa tragoediarum ar agumenta partim sunt atrocia, scelerata, & impia I partim flagitiosa, di incesta partim incredibilia,atque absurda texempli gratia: liberi a matribus trucida in matres aliberis interfectae: uiri ab uxoribus,ad mirante adultero de medio sublati: indomitae, atque effignatae mulierum libidines:filiorum cum matribus concubitus ii ercae priuignorum amore flagrantes. Datres mutuis uulneribus animam cum sanguine profuit dentes: patres per speciem,&caussam religionis, filias ini molantes: sortissimi viri alii acceptς iniuris dolore ad insaniam redacti alii ne ad bellum profici scantur,surorem simulatues: sexcenta his stini lia. Deinde sententis talibus argumentis consentanes
555쪽
De Poesi, & Pictura . Lib. X VIL
Quid Cistilici noli ne hi quoqWc addit Lambinus si summo cum eis iure age e in coicis. volemus , e bibliothecis omnibus erum exigendi Nihil dicam de Aristophanς. notum os veteris comoedis . nota iter borum illius non libertas, aut licentia, turpitudo atque impudentia. Plautini item sales nemini sunt inauditi. mitto quam sint impro, bi quani scurriles, quam obscςn i. Ne Terentius qui se, quem omnes eruditi Comicorum Omnium pudentissimum, uerecundissimum latentur esse, omni ex parte scr-rrionibus praetcxtatis, atque in pu icis uacat. Ne inulta. totum argumentum comicum ex senibus auari sultis,deliris:ex adolescentibus a maioribus,m temperantibus, scortatoribus, pro si ac perditis: ex virginibus aut vi aut pretio corruptis, ex meretricibus procacibus, ac rapacibus: ex seruis fallacibus, ac furacibus: ex lenonibus impiis,ac periuris: ex parasitis edacibus :&ex militibus gloriosis constat. Haec Lambinus.
De Latinis Poetis Dicis Antiquioribus, ae primum de Ennio.. Dici ' D X XII.
ENnius primum inter L tinos Poetas Epicos locum obtines,quem & Virgilius
sibi initandum proposuit, & M. Varro discipulum Musarum,quemadmodum M. T. Cicero summum Epicorum Poetarum uocat. ει grauissima de illo testimonia habentur, qualia sitit Horatii in Poetica.
Aat operae celeris nimium, curis caremis, Aut ignoratae premu artis crimine tu ι.
mas arte carens, animos, Attius o is Casurum nuna Iempore nomen habes. ui Ni zma in
I Bibl. Seleste Sectio Secunda.
556쪽
Quin quae de eo veteres alii testati sunt, ingens tanti Poetae desiderium possunt Amiicere: Nam praeter Propertium, Quintilianum, Macrobium, Agellium,&alios; certe Seneca scriptum reliquit.Quidam sunt tam magni sensus Q. Ennii, ut licet scripti sint inter hircosos, possunt tamen inter unguentatos placere. Nec tacuit nostra aetate, qui in diiudicandis Poetis iudicio tanto valuit Scaliger, cum prs ter cetera de Ennio carmina haec scripserit.
Magne ex, cui torva grauisonas horrida cantu Buccina, butici ctim crepaI hada manu; Dic Romae, dic Phoebigenis, te huic concedere et itam , His donare sacraesemina magna tuba.
At ut ex his desiderium augetur: ita dolendum est interiisse pleraque, quorum fragmenta cum tanquam ex naufragio collegerit nouissmε Hieronymus Collamna, dqui & Ennii vitam & vestigia illius eruditionis,atque scientis, iussis, at eruditis Comrrientariis explicuit, habent docti unde speciem illam uenerandi uetustatis,accertas quasdam Latinitatis diuitias interiores odorentur. Certe collata cum Hom Cro,atque Virgilio excitant ingenia ad Poesim grauiter tractandam, codendo'; uersiis,qui maiestatem praeseserentes invitent ad reuerentiam animos, praesertim si ad heroica illa scribenda adhibeantur, quae caelestia trophaea meruerunt. Ceterum Elenchi fragmentorum, quae Hieronymus Columna collegit, hoc est, initium eorum, ii primo libro tractat, est ille Versus. Mosae, qua magnum pedibus pulseris Olympum .
In sicundo autem Iuni starenta Phageticorum, t Asoti, Epigrammatum, 'Scipionis; - λ- Epicharmi,
Satyrarum,Ptot reptici, Praeceptorum.rudi.
Achillis Aiacis, Telamonis, Hectoris Lu strorum, Alexandri, AndromacheS, Hecubs, Eumenidum, Dulo restis, Erechthlei.
Amphithrasonis, Crespontis, Athamantis, Andromedae, Telephi, Thyestis, i in
Phoenicis, Menalippes . Alcmeoniy, Cressarum,
Item incertarum Tragediarum, Ze Comoediarum quaedam. I, Guario .
Evemeri, siue sacrae Historiar, in quo etiam minutiora quesam habentur stag-mcn ta, quet incertum prorsus fuit, quonam reserenda essent . De
557쪽
De Poes, & pictura . Lib. XVII.
NEmini qui Latin E nouerint, dubium esse potest, Lucretium intere et, qui
carmine de rebus naturalibus scripsere, subtileni,argutum enucleatum,li in tum, elegantissimum et se, licet antiquum obtineat in uerbis, quibus magna cita tim parte exoletis , alia deinceps mitiora succcsserunt. At proponendi 'dolescenti. Lue elio. huet versus illi non sunt, quibus aut Venerem inuocat, licet ut Epicureus Deos illos suos nihil curasse crederet quibus item laudat Epicurum, aut infelici propoli to sibi argumeto, immortalitatem animi, prouidentiam Diuina, Religionem Omnem tollit, praetet insanas illas, & absurdas opiniones, quas de atomorum concursione sortii ita , ae de mundis innumerabilibus suo Poemati inserit: Ac tamen. si pr legerentur, expedit, ut uera de his dogmatibus sententia e regione poneretur E uersibus vel Grae G. . , r.eis, Gregorij NazianZeni, vel Latinis Boetii, uel ex aliis aliorum illustribus. 'r Sangaduersus mortalitatem annus Nazianzenus sic cordatissime scribit.
Diuinus tamen est, morusq; ignarus acerba. Non etenim ut bruta , is pecudes ratione e rentes
Numinis e giem procumbere morte decebat.& reliqua. Quin etiam non solum contra Empedoclem,& Lucretium, uerum etiam aduersus D Stoicos cognitionem ex sola re obiecta gigni dicentibus; cum tamen in hac quoque uita ex ipsius etiam mentis ui atque actione pendeat: afferri, de edisci posset cata
men illud Boetij, quod sic habet.
I uondam porticus atriari Obscuros nimium senes,
E corporibus ex imis Credunt mentibus imprimi,
Mos est aequore pagina, Pua nullas habeat noras Pressus gere bueras. Sed mens Hroprys vigens
hil mordus exphcat, Sed tantum patiens Iacet tis Diaeita corporum,
Reνum reddit ima Nes. Vnde hae e animis viget Cernens omma nouo ρ
Aus quae cognita diuid ι st uae diis a recesse t 'Alternumq; legens uer ne sismmis caput inseris, Nunc desidit in m ma,
Veris faba redarguit. me est e ciens magis
Lange caussa potentur , uam quae materia mMompressas pamur notas.
Praecedit tamen excirans, Ac vises animi mouens
Viso in corpore lasso et Cum vel lux oculos ferit, Vel uox auribus su fre't, Dum mentis vigor excitus Quas intus species tenet Admotu males vocans Notis uplicat exteris, Introrsus recondii Is Armis mses imagiues.
E eo trario non negauerim perlegi posse in Lucretio quae de morte contemnenda, inlaenam inde amore fugiendo, de coercendis cupiditatibus, de sedandis animorum motibus,de f. s. 'M . menti tranquillitate comparanda de somno, de ortu, obit iiq; s derum, de Solis,&Lunae desectu, de natura fulminis, de cflesti arcu, de caussis morbo: una, ac plerisque eiusmodi rcbus disputat: praesertim autem carmina illa, quibus velit nolit, iudicij suturi postreimam diem indicat.
Bibl. Selecte Sectio Secunda. Tt 3 V
558쪽
raeillas Viriae lis, qui malio. posie purgati.
a dyes dabit exitio, mutiras per annos A
sentara met motis, o machina Mundri, Nec me anim fallit, quam res noua mira. . mundi Acradu emitum caedi, re raef. 6Iurum.
Cetcrum Lucretius hic Poeta Epicureorum amatorio poculo in furorem vela sus, cum a siquot libros per insanis interualla conscripsisset, quos Cicero emendatuit, se sua tandem manu consecit, statis anno quadragesi ino quarto. De Virgilio , τίιGr de recto eius usu. Cap. XXIII. Vae de Virgilii Eclogis dicenda erant, ea commodὸ ceciderunt,ubi de Theocrito locuti sumus. Restant quae generatim de tanto Poeta quantus cst Virgilius, dici possunt rut usus illius rectior constet. , Η Ac primo facilius quain ex Ouidio,Catullo, Propertio, Tibullo, & aliis eiusmodi, excerni licet et e Vergilio, quidquid est Obscenum, aut pietati aduersatur;qualia sunt Deo tum inuocationcs, amores foedi, concubitus Aeneae ac Didonis, ac reliqua, de quibus non ita multo pos . ' . Quaenam vero ad hibenda sit ratio, & cautio in eo uersando, e x quattuor obseruationibus patere criniderim . PRIMA. Ne nimis anxii simus in iis reiiciendis, aut notandis qui ad pietaten non pertinent. Quae enim Tucca, & Varus obiecere Virgilio, quem negligentiae arguerunt, haud tanti momenti suerint, quin euinci possint. Praestitit hoc Franci scias Campanus, libello quem inscripsit insitionem Virgilianam, quae Parisis edita fuit ann. superioris siculi quadragesi ino secudo: qua occasione conatus est pleraqj Am Cneidos loca, praesertim secundi, & sexti libri obscura aperire. Macrobius item, ac Sebastianus conradus alia obiecerunt. At Iulius Cssar Scaliger Virgilium vindicauit. Quin etiam Gulielmus Modicius paruo libello secutus est Scaligerum . Ac ta. men non pauca dixere Macrobius, & Conradus, quς ad uerorum Poematum sotamam, siue emendationein attinent. Et uero habentur obseruationes Horatii Tuscanellae in opera Virgilij; quibus conatus est docere, atque ut ille ait detegere pra-xim artificiorum lunam i momenti artis Poeticae, cum ipsus Virgilii exemplis. Ceterum, priscos auctores cum plerisque aliis,temporum iniuria perdidit, nempe Q. Octauium Auitum, qui octo voluminibus homsoteleuton, quos, & unde versus transtulerat Virgilius, adnotauerat. Perellium Augustum, qui laria Virgilij: Herennium,qui eiusdem vitia contraxerunt: Messium Arusianum, qui libellum elocutionum Virgi- Dlianarum,& sormas loquendi Poeti persecutus est. At demum Fulvius Vrsinus egregias lucubrationes edi a Plantino permisit, quibus Virgilium collatione Scriptorum Graecorum illustrauit. quamquam & antea, hoc est anno 117s. scio Commentati
nes,&Paralipomena Germani Valentis Guellij prodiisse in lucem ex ossicina Plantini, quibus cum Graecis Auctoribus Virgiliu consert: id quod item lactum est a Iosepho Scaligero in Appendice eidem Guellij labori addita. Sed epistola Guellii dedica
toria expungenda est, pietasq; alicubi potuisset interseri ex ipsis auctoribus Graecis. SECUNDA. Quscunque commodE possunt exponi, ut animi ad virtute, atq; adeo ad veritatem accendantur, ea ne omittantur. Id quod S. Augustinus nos docuit, praeter id, quod ex Constantino Magno Imp.attulimus in octauam Virgilij Ecloga.
Et Augustinus quidem sic: a Mirari autem soleo etiam apud Virgilium istam Domini reperiri sententiam, ubi
ait: Facite vobis a cos de mammon sutiatis, ut cum Veceritis, recipiant uos in a-
tona taber cuia . Et insta. Nam cum Elysios campos Poeta ille describeret, ubi putam habitate animas beatorum: non solum ibi posuit eos,qui propriis meritis ad illas sedes pei uenire potuerunt. sed adiecit, atque ait: vir; flu/ memores, alios fecere merendo. idest, oui promeruerunt alios,eo'; sui memores promerendo secetiit. Prorsus tanquaeis diceret,*uod frequentatur ore Christiano,cu se cuiq: Sanctorii humilis quisque co
559쪽
TERTI A. Vt quae pietati, ac Religioni aduersantur, ea potius ex solidissima
Patrum auctoritate, quam E nobis, planissime res utemus. Et sanὸ idem ipse Aligusti. nus acerrimi vir iudicij, hanc quoque viam nobis strauitaquemadmodum d sequentihus intelligetur . . Nam ista inquit peritura praedicta sun praedicta omnino. Non enim negare pos. sumus quod praedustu in est. Dominus tuus,quem expectas,dixit tibi: Exurget gens
contra' gentein,& regnum aduersus regnum. Habent immutationes terrena regna .
Veniet ille, de quo ductum est. Et regni eius non erit finis. Qui hoc regnis terrenis promiserunt,non veritate ducti sunt, sed adulatione mentiti sunt. Poetae illorum quia dam induxit Iouein loquentem, & ait de Romanis.
His e eo nec melas rerum, nec tempora pono.
ρεγιum ae s e GH - . Non planε ita respondet veritas. Regnum hoc quod sine fine dedisti, in terra est, an in caelo λ Vtique in terra. Et si esset in C lo, Cplum & Terra transent. Transient quae fecit ipse Deus,quanto citius, quod condidit Romulus Z Forth si vellemus hine
exagitare Virgilium,& insultare,quare hoc dixerit, in parte tolleret nos, Je diceret nobis. Et ego scio. Sed quid facerem,qui Romanis verba vendebam, nisi hac adulatione aliquid promitterei', quod falsum erat3 Et tamen in hoc cautus sui,quando dixi. Imperium sine fine dedi, Iouem ipsorum induxi, qui hoc diceret. Non ex persona mea dixi tem salsam, sed Ioui imposui falli tatis personam. Sicut Deus salsus erat, ita medax vates erat.Nam vultis nosse,quia ista noueram Alio loco, quando non Iouem lapidem induxi loquenlcm,sed ex persona mea locutus sum,dixi.
. Non res Romana, peraturaq. Regna ,
Videte quia dixit pcritura regna. Dixit peritura regna,non tacuit peritura. Perituraveritate non tacuit, semper mansura adulatione promisit. Non ergo deficiamus fratres finis crit terrenis omnibus regnis, haec ille.
Expedit autem , ut quisque Virgilii tractator perlegat quattuor primi libri capita de Ciuitate Dei, quae illemet scripsit Augustinus. Primum enim agit de aduersariis nominis Christi, quibus in vastatione urbis propter Christum Barbari pepercerunt victis: quo capite expendit,quomodo, quod Dei est, super quoque animae Aeneae spiritus inflatus affectet,amet q. sibi in laudibus dici inrcere subiectis, o debellare superbos. Deinde ostendit quod nulla unquam bella ita gesta sunt,ut victores propter Deos eorum,quos uicerati parcerent uictis. Nonne salt) uidit Aeneas Priamum Per Aras .
λ Sangarnes danum quos ipse secrauerat unca. Nonne Diomedes & Vlysses,
Caro seu a cuItoaebus arcu, Corripuere sacram e niem, manibus. cruentis . Virgineas avs Disa coniingere 'ViIIas. Nec tamen quod sequitur uerum est.
Ex illo fluere, ac retro subia a referri, Postea quip uic tun postea Troiam serro, ignibu'. delerunt, postea confugientem
ad aras Priamum obtruncaverunt.
Nee ideo Troia periit,quia Minerua tradidit.Quid enim prius ipsa Minerua perdiderat ut periret an sortε custodes suos Hoc sanE uerum est, illis quippe interemptis potuit auferri. Neque enim homines a simulachro, sed simulachrum ab hominib. seruabatur. Quomodo ergo colebatur, ut patriam custodiret, & ciues, quando suos non ualuit custodire custodes λ Tertio uero capite cum Augustinus docere uellet,qua imprudenter Romani Deos penates, qui Troiam custodire non potuerant, sibi crediderint prolaturos. Ecce inquito quibus Diis urbem Romanam seruandam se commendasse gaudebant. O nimiumiserabilem errorem. Et nobis succensent cum de Diis eorum talia dicimus: nec suc-eenient auctoribus suis,quos ut edascerent,mercedem dederunt. Doctore'. ipsos in.
simulachruno seruabat homines, sed
560쪽
D amnum in pueris ex vit illi lectio.
rum Deorum eum Aa ilici. falloiu D O
super,& salario putri , , se honoribus digaissimos habuerunt. Nempe apud Virgi. A
lium,quem propterea paruuli legunt, ut videlicet Poeta magnus, omniumq; praeci rissimus atque optim us teneris ebibitus annis,non facile obliuione possi t aboleti, se. cundum illud Horatij. l .l ua semeses imbuia recens seruabu odorem , Tesa diu. i Apud hunc ergo Virgilium nempe Iuno inducitur infesta Troianis, Aeolo ventorum Regi aduersus eos irritando, dicere.
Itium in Italiam ponans, victo se PenMes . Irane illis penatibus victis, Romam ne vinceretur, prudentes commendare dςbuertit
Sed haec Iuno dicebat velut irata mulier, quid loqueretur ignorans Quid Aeneas ip- B
se pius toties appcllatus, nonne ita narrat . . Pen h.ιs Virrades, arcu Phoebiq. scerdos, Sacra manu, et Ictos. Deos, paruumque nepotem . . Ipse trahit, c. si '.amem ad limma tend t.
Nonne Deos ipsos, quos victos non dubitat dicere, sibi potius,quam se illis, perhibet commendatos, cum ei dicitur: Sacra, suos. Πbι commendat Trosa Penares:
Si igitur Virgilius tales Deos,& victos dicit,&,vt,vel victi quoquo modo euaderent, homini commendatos; quae dementia est existimare his tutoribus Romam sapienterstinc commilIain, & nisi eos amisisset, nonIotuisse vastari immo vero, victos Deos tanquam praesides de destia fores colere, quid est aliud quam tenere non numinabo- Cna, sed daemonia mala Quanto enim sapientius creditur, non Romam ad illam clade non sitisse venti iram, nisi prius illi periissent, sed illos potius olim fuisse perituros, nisi eos quantum potuisset, seruasset. Nam quis non,cum aduerterit, videat quanta sit vanitate praesunaptum,non posse vinci sub desensoribus uictis , & ideo periis te quia custodes perdidit suos Deos,cum vel sola potuerit esse causia pereundi,custodes habere uoluisse perituros λ Non itaque cum de Diis vacuis illa conscriberentur,atque cane. rentur Poetas libebat mentiri, sed cordatos homines cogebat veritas confiteri. V rum ista opportunius alio loco diligenter, copioseq. tractanda sunt. Nunc ut quod institueram de ingratis hominibus dicere, parumper explicem,ut possum; qui ea in ala quae pro suorum morum peritersitate merito patiuntur blasphemantes Christo imputant. Quod autem illis etiam talibus propter Christum parcitur, nec dignantur at- Γ, tendere,& eas linguas aduersus eius nomen dementia sacrilegae peruermatis exercet, quibus linguis usurpaverunt mendaciter ipsum nomen, ut viverent, Vel quas linguas in locis ei sacratis metuendo presserunt, ut illic tuti atque muniti essent, ubi proptereunt illaesi ab hostibus suerant, inde in eum maledictis hostilibus prosilitem. Hsc idem Augustinus. Agit deinde de asylo Iunonis in ipsa Ciuitate Troia,quod neminem liberauit a Gigeis & de Basilicis Apostolorii, quae omnes ad se confugientes a Baibaris defenderunti sic inquiens: Ipsa, ut dixi, Troia mater Romani populi, sacratis in locis Deorum suorum munire non potuit ciues suos ab ignibus, serroq. Graecorum,eosdem ipsos Deo colentium quinctia in Iunonis asylo . sodes lem Phoenix, er dirus VH ses LPraedam asseruabant, huc undique Troia gara
ongeriture pueri o pauidae longo ordine matres.
Electus est videlicet locus tantae Des sacratus, non unde captiuos non liceret educere, sed ubi captiuos liberet includere. Compara nuc Asylum illud non cuiuslibet Dei gregalis, uel de turba plebis,sed Iouis ipsius sororis & coniugis,& Regmae omnium Deorum, cum memoriis nostrorum Apostolorum. Illuc incensis Templis, & Diis erepta