장음표시 사용
571쪽
De Poes ,& Pictura. Lib. X UIL
spolia portabantur,non reddenda victis, sed diuidenda uictoribus: hue autem,& quodat ibi ad ea loca comperium est pertinere,cs: honore Z obsequio religiosissimo reporetatum est. Ibi ainissa, hic seruata libertas: ibi clauia, hic interdi ela captiuuastibi possidendi a dominantibus hostibus premebantur, huc liberandi a miserantibus hostibus ducebantur. Postremo, illud Iunonis templum sibi elegerat auaritia, Δ superbial tu Graecorum: istas Christi Basilicas misericordia & humilitas etiam immanium sat baxorum. Nisi fortὰ Grsci quidam, in illa sua uictoria, templis Deorum communi si pepercerunt; atque illo confugientes miseros uicto'. Troianos ferire, uel captiuare non ausi sunt. Sed Virgilius Poerarum more illa inentitus est. Immo uero inorem hostili vi gil Poeta Ciuitates euertentium ille descripsit. Sic Augustinos. Equidem uero, ut syncerὸ satear, si Virgilii artem iudicium,numerum,dictionemq. Quid vere spectemus, plura sunt,que eleganter, atque appositEdicta sunt; sed illa tam n, ut ue- .rissim ξ dica, neque ad Christianae usum Rei publice. nec quales Poetas decet, quorsi carmin h. aures Christianorum personare debent; Hic ego sin quam cum Augustino δ τ laudo uerba preciosis,uenenum non item, quod in eis occidenti iam Mundo, sui'. a. 'Vliis peccatorum ponderibus pene oppresta traditur. Ae recte oti genes; Ait enim Φ p. se uidisse aureum calicem in pulchro sermonis or . n.- natu,& dogmatum uenena considerantein, deprehendisse calicem Babulonis. Ecquis I 's, igitur mentis non emotae, totas Virgilii Eclogas piorum pectoribus obtrudat λ Ecquis 'prster fabulas,& inania Deorum commenta Caesarem undecies centies millium ho minum uel interfectorem,dum regnandi auiditate teneretur, uel auctorem, ut interfi- M. Meeretur,& ad in serna dolapsum, sed ab eo in Ceso repositum squo possit animo audi- '' re Ecquis Aeneam, quem eruditus artis poeticae scriptor,existimat insignem pietate s l. uirum,& contemplatione, atque actionet persectissimuini Virgilio suisse propositui Cσι κινήis. si attentiore acie Christianae mentis rem dispexerit, talem esse comperiet, ut illius ut 'ta,actiones, reliqua item Christianis auribus, & oculis cieneris praesertim laetentis tanquam pietatis, & uirtutum exempla sint proponenda ρ Eius, inquam hominis , quem Virgilius ex Venere. quam caelestem Deam facit,& Anchise pastore natu esse et quem item idololatram,& captos secuin penates afferre dicit:cum & falsorum Deortina iram, diuersa'. inter illos studia exponat,ac quicquid Aeneae acciderit,id ipsic tigisse fato cogente scribat ut omittam turpe illud a tirore Didoni consilium, off-eiumq. Aericae praestitum *damq. prius uenationem ad sornicationena perpetranda . Aeneam aurem mortuis humanas uictimas immolantem, & ignem cruore hominum
tanquam oleo pascentem,&Turno, licet se dedenti, necem ab ipso, quo iustior alter, nec pietate fuit, nec bello maior,& armis, illatam. Scilicet his exemplis, mores corriguntur, & pietas insinuatur. Et vero quotus quisque est,quid talium rerum lectione solidas virtutes didicerit; aut, cum vitam improbE actam emendauerit, sua tandescripta ab inanibus, fabulosisque repurgauerit λ sed ne videamur aduersus tam celebrem Poeta inclementius scribere, perlegant pii quid de eiusmodi poematibus apud Lactan istium Christiana senserit antiquitas. Quomodo enim ait a sanguine abstinebunt, qui colunt cmentos Deos Martem,atque Bellonamῖ Quomodo parentibus parcent, qui expulsorem patris sui Ioiacm,aut natis ex se infantibus qui colunt Salui mina pQuomodo pudicitiam tuebuntur, qui colunt Deam nudamae adulteram. & quasi a pud Deos prostitutam Quomodo se a rapanis,& staudibus abstinebunt, qui Mercu I ris fulta nouerunt,docentis non fraudis esse decipere, sed astutiae Quomodo libidines
coercebunt, qui Iouem, Herculem, Liberum, Apollinem, cet crosque venerantur,quorum adulteria, & stupra in mares, &Mminas non tantum dictis nota sunt, sed etiam exprimuntur in Theatris,atque cantantur,ut sint omnibus notiora: Postulat ne inter
haec iusti esse homines,qui etiamsi natura sint boni, ab ipsis tamen Dijs erudiantur ad iniustitiam λ haec Lactantius. At, ut de Homero diximus, sic de Virgilio dicendum est: rectiorem illius usum adhibeti polle si iubmotis obsesnis, & quae falsorum Deorum cultum sapiunt, ubi sextus Aeneidos liber esset exponendus quamuis certE mihi nunquam probatum fuerit,ut adolescentibus praesegeretur firmissima prius eorum animis notitia de veritate In- -- Θ' scint
572쪽
ferni traderetur: simul autem ageretur, cur Satanas hunc Diuitiae iustitiae articulum A . inuolucris sabularum tegere, atque obuoluere conatus sit, ne videlicet, timor Dei,quieti initium sapientiae, coida hominum possideret . t Alia obseruario de recto Virgil, Uu. Cento quid Vir ae Centonum GIinorum exempla
quaedam ex Ia . Capus X XIIII.
Uod adolescens seci,cum emitterem in lucem Laeli j Capilupi Centones e Virgilio collectos, id multo magis mihi iam seni,& in hac palpitra Pietatis versanti repetendum est, ut eadem opera conssct, qua ratione Poetarum Ethni,
corum Latinae licui olim Aegyptiorum Opes in popisti Christiani rcctissimuni usum, & Dei cultum transsciri possint , Quae san E quarta obseruatio fuerit, ad rectissimum Α
Virgilii usum eliciendum . Omnium igitur omnino qui aliquid in lucem edunt duo genora sunt, alterum o-.rum,a quibus ies ipsς inueniuntur; alterum illorum . qui quod dicturi sunt,aliunde ait ulmunt;atque hoc genus in duas partes tursus dii tributum cs , nam aut qui ab aliis res accipiunt, cas suis verbis exponunt,aut ad sententias suas aliorum verba transferunt, iis , si iis axque traducunt,quod quidem pertinet ad eos, qui Centones conscribunt, quo uige iiis , Opilua nere ita mirabiles suere Laelius & Iulius Capilupi, ut facith omnium cxpectationemiti Cς Wpsu vicerint, ac sup rarint. Nam cum plerunque de ribus ab antiquiorum aetate ren on 'p'η ' μ' tissimis agant. eas tamen ita Virgilij carminibus tractant,atque complectunt tir, ut i Qiplum quidem Poetam supra potuisse existimem. Nam & in dispositione solitentia-riim,&ordine,& in coniungendis, ac quasi conglutinandis versibus, qui in Virgil0 li, 'bris maximo interuallo inter sic disiuncti sunt , id sunt omnium iudicio consccuti, ut perpetua potius, & contin tia scripta, quam undique colledia & comptu tata videa tur: in quo uirorum memoriam.& acte iudicium solet iape admirari qui ies ta dii petlas in unum locum coegerint, casque ita collocaucrint, ut media primis ,, X tremis prima respondeant. Ac ut perfectus fictor, qui ex diuersissimis lapidibus opus egre, una fingit emblemat eq. componit, sic illi ex omnibus Virgilij locis, quae ad si iam sententiam in primis sacerent,optima quaeq.excerpsctim t. atque libarunt unumq.corpus consecere ., Scio autem nonnullos ad hoc scribendi penus se contulisse, in quoiubi et talis numero apud Graecos suit Eudocia,apud Latinos Proba Falionia, S Aul ius: sed quantum in eo proiecerint, aliorum sit iudicium .hIllud quidem nec dubitans a mima Duerim, hisce non modo in hac re non praestantiores fuisse, sed uix fortasse pares. Na i ut de Ausenio loquar cum hic de rebus ipsis ageret, de quibus i Virgilio ante araelatum fuit, facilὰ illi suit ad id quod sent rei foetae carinii araccommodare, quod his ni mira E contigit, long enim alia notio subiicitur his scriptis,aique illa, qtice Virgi
Porro Cento quid sit, docet Ausonius his uelis. Variis de locis, sensibushdit exsisqusdam carminis illius tura solidatur mimum uersum ut colant, aut caesi dii 3, aut C - unus,&sequens cum medio. Nam duos iunctim locare, ineptum est, A tres iurati , ἐφ' rie, ni erentigae. Diffunditur autem per caesuras omno ,1 quas recipit uersus hc Ol. cus,conuenire ut possit aut pentimi meris cum reliquo anaposio, aut ilochaice cim
posteriore segmento, aut semipedes cum anapcilico chorico,aut post dactatum, sumi pedem, qimi liud restat hexametro . Simile viditas ludicro, quod Graeciosio mactuo liuocauere. Et post Rauca, cum eius tuae sucumeri yber, si D. Hoc ergo Centonas Opusculum, ut ille ludus traetatur: pari modo sensus dii tersit id congruant, adoptiua quae
sunt ut cognata uideantur, alicia a ne interi liceant arctifica ne umi redaruuant, de n sane supra modum protuberent, hiulca ne patrant. Qui si omnia ita tibi uideliunt ut, ut prpceptum est dices me composuisse Cenionem . - uir bt tibi ,
At tutius Roscius Hortinus. quae ab Antonio obstricius praecepta uideri poterant, exemplis illust rauit,eamq. t ractationem adtexuit carminibus Capiluporum,qid RO mς edita si tanno superioris lac illi nonagesi ino. u . Qui uero Centones illos curauit edendos, Lecitorem p rs monuit, ii qua in iis utabaesicut
573쪽
De Poesi, dc Pictura. Lib. XVII. so,
essent 1 nostrς religionis more aliena uti fata, sortiana, Dii, Diui, Iupiter, Mars, Venus, Scalia ea primum Virgilii suisse: deinde posse per allegoria in aliter accipiatque propti E significant, namque illud ait uanum fortunae notiaen modo pro ipsa felicitate, , modo pro diuitiis sere positum esse inuenies: sic enim fatum pro morte,aut casu,uota quoque pro desideriis,uel precibus, Diuos item, Se Deos pro ipsis Sanctis, quale est illud. Cura tibi Diuum erigies,&templa tueri: Sanctorum enim imagines intelligit,& nonnulla alia similia quae immutari minim E posse putarunt ob Centonum leges uequamuis nullum ego piaculum existimauerim committi si mutarentur in receptas ab Ecclesia Catholica uoces. Sane propter eadem uerba, & alia quaedam illorum tem pora licentiora Lilii Capi lupi Centones cum interdicti massent, denique purgati prodierunt,quib. suos Iulius Capilupus nil Patruo inserior ne dicam de maior in eodem genere carminum J adiunxit,e,quibus placet sequentes huc adscribere . iti
Cento Iulij Capilupi ex Virgilio ad Beatissimam MARIAM Virginem
Lauretanam . tempore quo pestilentia grassabatur. Salue sancia Parem, magnum se memorabile
. a nuc aetherios inur Dea candida nimbos, Solis inardescis radys, longeq. yefulges,
Cm patre intacta pro Virginuate sae auuserantem eaeo Rex aetheras alius honorem, Victus amore tu . I autum decus emtes orer Te superae heraas orare lice Iius auras Permisit,caeli'. libens in parte locauit. O quam re memorem Virgo Maria, omnia caelo Ponat habere tιbi diuum Pater arque homs.
Tu decus omne tuis, postquam se condidit aluo Haud igno a loquar, Deus aethere missus ab
Impleuitq. sinam, clara'. in luce refulsit Aduentum, auxitium. Dei μιrabile dia Ne quicquam seras Lucina experia labores, Sacra per integram fluuntur visera pellimratam panu, venit de corpore utrius omni tens, subdit cara genuoν s imago. Haec quondam rati magnum uetura sub axem Iampridem nobis cecinerunt omnia rates. OVugo, eri tanta Deope missa portitas, Hue ades,ovatis iam nunc assuesevocari, Ad te confugio miserantem mcomoda nostra, Huc gemraras nunc flecte acies, menIemque
benignam Alma parens, praesens Mitro Frecurre labori. A p reus insignis carpis erudescere morbus,
Necdum eua manare cruor cessauit, o alie Huu capisi insultantilotus non de ι hamον Ex illo fluere, ae morbo, tuuVi q. res Aen. . Ge. I. Protinus iv. sis praecordia ad Inrama subdit, Geor. R. . Visieribus sup r accumbens tam pectore toto Aen. .&I . Haeret,esint dum macie confecta rema Aen. t. dc s. Membra quatis,fgmtque es ta m corpore Aen. i. de s.
I val dae Iuuere manus,mLI auctor Apolgo AOo. Se ii. Pre it,aut Marsis quaesitae In montibus herba, Aen. 1 de it. Non hac humanis opibus, cessere magi tri Aen. i x.Gis. At iu, oro,stiare Inopem,s flucurae relino, Aen. M. me mihi da proprium Vιτο sera refluiem, Aen.i. de nTu requies omnis cura,casus' leuamen, Aec.3. & r. Solamen .mali,culpam compse, 'Nusquam Aen 3Ge.3. Dira per incautum serpant conra a pectus, Aen. t. m. fatebor enim tanto me cramine digna, M. i. Aea Hortatoinelerumsensis ammum i bmi AEn . di s Impulit agnoseo veteras et eis gia fraudis: Eclop. . Hinc mιυρνrma mali labes trecepta, scuto Aen. x. G. Matris Araritiae,iales expendere par as Aen.t. de 1 Non aliam ob culpam voluit Rex MAE MI O' Geor i Ae xhm'. . ruare vi te supplex peterem ira limina Geora. Aes admiLAVRETI, fama totum vulgata per orbem z Aen. i. de iaTectum Augusum , ingens, cenIum sublime Aen. r. columnis Seraaii ex undis et bi figere rina frequentant Aen s. Se ii Matνes,atque uir , ct noras penderenses, ibidem. Sulmsi per mus terram, nos munera temptis Aen. 4. uippe tuis uerimus, merme . novamus h Aeri a
574쪽
Aemε Erraniem doceas Iter oe sacra ostia pandas, Eiusdem Iulii Capilupi oratio
λς' ε' De adconspecium cara Gentioris,or ora ad DEUM.AςΠ contingat, patiar quemuι s durare Iabo'em: Aen. si Da dextram misero, or tecum me tolu pcr Salve sancte Parens, Iummi Regnator Olmpi auras , Murpr/m colimus, Caloque, Eri Gq. pMente, Sedibus iis saltemplacidis in morte quiscam, demer honos,nomenque tuum, tua magna uo-αuod sit pereis, ero, Euhs ne desce rebus, IunIas Salu in Ie suprema salos, miserere lucrum : Imperium sic e fine Iuum, trude q. manebunI, Noctes a*ue dies si His deice us Aurem. Dona laboratae Ceycns, m DPq. HespTAmodo pse Deum veniam, sacri q. θ- Da deinde,a λιθου. oues quacunque laboraratis . . Debrua raum ristro, iam Dr es parcere genu, Indosterier rite Ireces, iramque, mina . Nos rua frog ora, atque haec exemia secutus, Suphcιbus supera votis , miserere ρrecantis, Atque rae .cavus. seris succuνrere disior Ne Pater Omnipotens adigaι nos sui ne ad Nec Ignem flairere animum I Iare Hecado, et miras Eripe me his mulcte matis,haec omnia Isma. uen es t mbras Erebi, Rura .paludem,Cω-Ga,cum Ierras oes,caelum . profundώ, In die festo sancti Michaelis Archangeli Et emus humanum, crepilantib. trere Amrs Christi ad Patrem Orantis, Geo. i. Ae.i. Ipse ι' rers tuisseruans sub pec ore vulnus consolatoris. Ge i. A e. ι . Aracmum; fleum tanta es iniuria nos i iDIicue sui IIIIa momu, Gr non Icmnere Diuos; Eiusdem Iuli j Capilupi Cento ad Illu- Stat siua cuique dies, breue ρο ιννeparabile si risi. ac Reuerendi sis. Iulium Ant tempus nium Sanctoriu in Cardinalem. Omnibus es f. ueniet lusIris labent bus aetas, - domus cir moles Iublio HKc u omnis . Monte sub aeno, qui tot labentibus annis Vrxu siumma dies, ct inclut Iabile tempus, Palladia gaudens olua mutati OLIV AE,EMI:um magnum , AIque meIum moriatisus Arboris ex tua deducit ovim nomen . aegro: Ipse adconspectum cari Gemtans cr ora, Cin capui si ura nitidum 6'Vme texit, ciuem genuit caelum,o Ierras qui numme ιυSHirbiIgna dabII, Solem Gemasessumtur, quet Eι Lunam in nimbo nox δmcmpetia Icmb IS A caelum Iendens ardentra Iamina, Fupplex Ho resio refrens,nt sent omn/a circum: Talias obaι. si quis meaeus eripe morti I cipio magno misieri murmure calum , Care Pater: miserere animi no dignaserentis: Et uenti ussos uoluent adiutora fluctus, Via as haud dubiam in mortem, seu acerassens si maria, se nigra tollentur arenae I ba meorum Sub dibus mugire sitam, tonitruq. remisera Circumstare oaec, tui elim crudele Imannie
575쪽
De Poesi,&Pichiura. Lib. XVII. Ios
aea. - Et sides hoc anima, par ercti ianua Diti, Mens Immosa manet , manu acta mente repo- Aea 3 αν ae uando Hure nequeo gentem effugisse nefan- , μmdam, Iu tum,meraIAEq,expectant praemia primae, Ma ' Te precor hanc animam seraei Hat Pscquid Vnum pro mums dabitur caffui. acer&es Rumpe moras omnes,nec plura efatus: Aι H A - MMIepara, quia nota mihI sua magna volun- Πιs mcdium duIis raptimsecat aethera pennis,las . Exuperatq. moras, o deflendri ab alio, Aea s. Num quoque mens eadem perstat nubi, pelle Et ram m ascit, merenua pectora mulcti. umorem , O PaIerio hominusummi re Mor Olympi, A Nolui summa die se vis inimica propinquat. Dilecti nati funus crudesae et ebur Ae . N 6. Tatibus orabat dictu cerrasi ma proles Alte subtiIum Iolli miserabile corpus Aenei, dis Ciscuum DP, premit alium corde dolo- Vulneribus put m a semes' quis ratia fandorem Temperet a lacrinis, indigna morae perempIuxtilis. Aeox, Tristis et q. pavor, o plurima mortis imago; Natum ante ora Patras, Patres quι morIe re-
Ae . N Terrificant animos, sae, monumenta doloris; HRMI, Aen. . N - Sanguineus toto manabaI corpore judor Et genus humanum, laniatum corpore Ioto, Aen. s. ta 7. Sanguine terra madu, caelo mise aIus ab al- Ora manu .ambas , populataq. tepora cernam
Aut intentatum steterrio doliae fisset, Heu pietas,heu prasia fides, sacroq. cruore Atque animum nunc huc celerem nunc diuidit Spargitur se Iesus lacrymu, parguntur es
Inpari si rapis vanas, noua pectore versu Hei mihi qualis erat quantum murrius ab illa. G sitra, ct uari s assul bur initus urget, tuis tam criaeus optasNI i umere renas
Miue uocenae artes Iram cum corde uolutat: Inuidia instix , regnanae dira Cupido. Haec omnis moνL causa, hinc exercuu reas Gens mImrca mih aelum; exterrita fugit. Ausomnes immane nefas e deIrudere regno Aucu emfrugum ,tempest Mumq Geniem Numina magna Dei Terra tremit, fugere si , o monasa corda Pergentes humiles Iramitauor,inde rvente ciniatur m Ienebras altam calgine catam.
Nam farras Ody ι bnoxia surgere Luna Visa dehinc cael defuncta .corpora τι Muliam N Infernis ad lumina surgere vitae,nta tres animae, atqur imis e re WAulchras. He rupem in ursam; nostras euadere demens O doler,arque decus magnum rediture Pare irSpera D se posse manus ' dominumque poten. Heu pietas, Iales et Liui evendere parnas' tem y Nequaquam ob merIIumpoenas, inrurIa no Irimmortalis ego, rerum cui summante Ias: Caasia mais tami, IVflux tua numina posco, Fulmine deiecti caeli de parae strena Lx remam hanc oro Teutam,mVerere is me, Lethaeum ad mutum fundo uestiunIurin 1mo, Idem ego NaIe tuli maculaur cramine nomen,
Suos rapidas flammis ambis torrentibus am- Funeras hea ubi caussa fu, u sanguine nolums , Tempore ram ex tuo caelum sperare laesas. Ergo exercemur paenis, atem'. ferri Nos tua pragmira ; ct sputate meremur Suppticia expendant tenebris,ct carcere cacor Ad pueras,no indolusi a saepe dolore. Horrendam sinens flammasero talibus au Hic putaris honos, sic nos in fleptra νeponis. sis, At m oro, cuι tanta Deo permis musas, Hortator steterum serit,aeternum. sedebit, Hunc durae morsis casum lenoe dolentem Nec mea tam mutata loco sententia cedit. Sesando,o iri tes animo depellere curas, Era age rumpe moras, miseram Masree me . Huc gemmas nunc flecte acies Sacer ales ab
3.doli circii hac dema frangentur manes, Huc ades,o votis iam nunc assuese vocari
Bibl. Selectae Sectio Secunda. ' Vu TVMe-
576쪽
rhenum a Tilrim,se fontis a vada sera Nec c horrisicis iuxta tonat Aetna minis: luporum : 's Iouis rapidum iaculata e faucisus ignem, Annua Dcra refreircum Casina ' sita armis, Nulli vis ctio decurrat tramite νccto, Romanos .iuos, cs, arcem . reus: Fulminis acta modo. toro I. aiacutis ab ore se inire primos frν me clarus cst Ouro Saxea pila eadu, semius procul aere canoro Totus co cens, Pari se Ionms' arm s Terν cos ciet, ct incum loca su hure fumat. De sum dabat, o meritos maecer honores, Tatibus insidys doma , aut quaIII γ' a Iulius, se multis onerabis timetua donis, Litarii et traim campo Impia de marmore fanet: Sanguineus Mavors, Una res caede perem a Hic pietate prior. meruit qui laude Co/ouams copora fandia humo, se vitam dii pergis in
Adruatissimana Mariam Uirginem de Bello Galliae Cent . libri S.
Numen Vnum ora Gentinx, culpam compesce ρα qua Dira per ιncautum krpant contagia et ulus, Hic postquam dubius med=s Mars erraI In armis, Iam mehoriam Diu a precor copressa quiescat Arma rogo Genuria', calfictaque coxda Iu multu , Et motus animo ,atque haec certamIna rara Alma precor miserere fores Narum'. Pare . Patrem orare manu, Anemq. 1 onere cum ι ita Dias besio, pacem te tos Imus omnes: 'rauus Uo in Paraiam, mentis pro Iatibus
Irim et en uros sthaei de marmore templa In Ii kam, se M. Hes de nomine Mairas Vissmis, o iussos ans Molemas honores: Dicta mea genti Donam haec me scra g taris
Asyrorum deca , es tantae pietatis imago inae nunc antiquos signorum Aliptos ortus Sub pedibus. vides nubes, longe q. refulcs, a vatis et L Oceani per ues Lucis r et uda Exium os inc rum caelo, testara . re iam Talis se ipsa lenes caecidem auyas Incedens πναιο essestes,cura / e lae/s
ς C Mora insgne eluuiem Caicinalis s. Seuetinae nuncupati.
577쪽
De Poesi,&Pictura. Lib. XVI L so'
ιαι Lio. t e modo,oquare et ducet,dirige gressus . uti fretus agit incremes aere cateruas: Aen. .Seir. Ha Ae.ra. Incipe soldicitos Gani mutare latores, In medias acus audet si credere pugna, Aen-s Maa.& Con Ba m melius, rumpanIur nescia vinci Aa et adtreorum, escae conten ere Marte Azο- s M' M i. dc Corda volente Deo. primis conru q. et uli Ilia quidem, dolus an virtus quis in hos re- λςR
besia Illisuras animo tentare pericula belli ' Aea 6.&is. ις' ' si Desine iam ianae precibus mansisere corda Illi Alum dirumq.n fas true .ruinas A R A Nunc sinite, is placidum laeti componite saeus Ego ubi concepit furias, morIemq. m natur Aen. &ει. M. ε- ω - Vna omσυλ ne tanta animis assues,rebella. Exemplo: pressa est insignis mox amy Aen.ε. N
ιαιε. Talibus erasat magnam Mavortis ad τη- Cominuiq.auidis et bi subdita flama meaeulsis Geoiga. bem Nutrimenta dedit, rapiatiq. ins Uiu vires, Acm αλια & t. Tibris, or o mus curam seb corde stremebat. Spiritus intus alit,iora, .m se per artus Aenam 3.&ε .e mira mouens animo cati ventura sub axem Ignea rima micans,aditumq. per ama quaerit, Aen. s.& ν. hea 3. M s. Territu Auseisin casu concussus acerbo Fluctuat ira intus, partes ramatur venas . A M. N IM
Porta ronat caeli, cuncti se fore emur , Ge. I Aen. 1L,.Geom. I uo molem hac Mus, quis nobis eatu u arte. 's Iouis ν irim iaculata e furibus ignem Aen. t. Dia Vnde noua ingressus hominu experient caput Nulli uis. etio decurrit Iramue recto, Aen. . & 8.1m.1. de io. Sterne e caede viros, ct manta cingere, sev 'Fulminis acta modo, IMM7.ardentis ab ore Aen. s.& itabes Saxea siti cadit uolat atra Iurtinis instar ibidem. 1en. . de io. Tantorκ s operum: quae machma belli' Aera per uac Em montes Hrflumina tranat Georg. s. hea. . te s. Moctrum horrendum, ingens ammis,arma Ardua, siciliam fri impetus 'surianum d Aed 3 & nia Ciamara ρ Cissem in iumulis ad terram tondere u Iro Geor.3.Aαs. U.i. Ae. Triste malum, quo non abud velocius ullum Con est egregia P. urbes operumq; labores, Aen ν Ge.a. - 2. Ge menti genus, ct memoranda inuenta Ma- Anuqua . domos ea tris e niat apertis, Geor. an
si 'ri Fundamenta quam, densos trorumpit in bo- Aen.et & io. λα Gα 3. Grais im, in lucem iugis emi a tenebris I ses. . 1 h. i. . in regum terris , qua hunc ta barbara Tam multae steterus es' quaera asibegit Ge. i. Aen. s.
morem uxoras tentare retrast labor o M uincit Ceor. i.
Bibl. Sesectae Sectio Secunda. Vu a Quis
578쪽
vita. Christus patiem. pabula, nis
scendae. iv.lana de sitianda. αeat ensa snt in laeta Poe
uis nouus hic nostrissuccessi sed ius o.. Puluens vi venis ab Irusum excuderet ens
Usa mali tanti' Si dis sese extulit undis Ame Iouem num caussas tentare larentes cri equirim, nec vanasides, pro rabbas Aui iere are cauas et erexi sub imagiues ausit masTum Patre omni um, rerum cui fimmam Ferro ausi,quae tanta anima dementia carpit 'testas I uod genus hoe hominum Noco procul ite se repert em Sugias dum i ad undas. Vogaui, Et trides ne Ae domos: abolere nefandi Artis cis scelus,insidias, si periZq.dona Cuncta viti monumenta iube nomenque, ge- Attrea re nefas, satis es potuisse videri,
gi in Sed fugrte se misera, ,ioq. ιmmer Ie ponto Monstrum horrendum, ingens onum existase
Porth in Virgilium cum plures scripsissent, Seruius autem,ac Donatus praecipui:accessit nouissime Iacobus Pontanus noster, qui decem ac septem libros Sγmbolarum hoc est sollectarum 2 afferens Bucolica, Georgica , aeneidem , insignibus , uberibus, de limatis Commentarijs declarauit. Ateius Prodidagmata in Virgilium, lucem ad tam exim ij Poetae Opera mirifice praeserunt, ut pauca videantur esse reliqua, qtis his Commentarijs adiici possint. Ea vcro sunt edita primo Augustae Vindelic
De ipsa Epopaeis, deque Epicis Poematibus sacris. Caput X X U.
A T cum inter Ethnicos Poetas Epicos Virgilius teneat primas, subdendum
etiam aliquid est de Epopaeia, in qua non defuere hoc seculo , qui sine labe excelluerunt. Ac quidem ab Aristotele, Horatio, & alijs tradita sunt praece
pta, itiae ad eam pertinent, quae quoniam habentur ad manus, superuacaneum fuerit luic adiicere; ea praesertim, unde alii Virgilium cum Homero: Ludovicum Ariostumcum irgilio contulerunt. ij enim aliud spectarunt,quam id, in quod nos inspicimus. Vidulicet aut alios non habuere,quos sibi propunerent cum ijsdem conserendos: aut si quoa habuerunt, putarunt minus aduersum Poetica Ethnicorum praecepta , quam contra Poemata sacra sibi tesse aliquid dicendum . Nam cum Epopaeiae traetatio stas ore sit omnis in inueniendo in collocando, in ornando; cumq; ipsius materia debeat esse sicuti Aristoteli placet una unius actio insignis tota,atque persecta, ne cum historia confundi videatur,nisi aliorum actiones ad unumquodque reserantur, ut fit in Aeneide, lliade, Odysssa: cum item fabula sit quasi Poematis anima, vix suerint aliqui apud istos in numero Poetarum,qui haec ad amussim non praestiterint. Nam & Ennius, qui Romanam historiam Annalibus cpmprehenderat; vel Vida, qui CHRISTI Domini uitam carmine Heroico cecinit; persecti Poetae ab iis non aestimantur: nec item habetur apud eosdem absolutus Tragicus, qui Christum patientem micripsit Tragindiam suam, quae hactenus praetulit nomen Gregorii Naaianzeni. At, ut ut ista sint, certE neque fabulae sacris reb. sunt immiscendae,quippe quς sum ingueritati innixae spirare debent undique,si continent ueritate, ac luce: nec aliunde per quirendum est, quales aliqui sancti uiri ei sedebuerint,cum uix persectiores, pro humano captu, potuerint cxcogitari .eq; inuocandi salsi Dij,aut Dcs: nec circuitiones,aut saltus extrδ chorum,ut dicitur,accersendi,ut narratio recte cadat .cupleraq: illa, si quis in summa Dei sep etiam recta inspicit, rectis sine ceciderint: nec in angustum coge daesunt Diuinε opes,quas suis temporib.ord maliffinie Deus benedictus exposuit .nec maior aliunde sperandus est ornatus,quam ex ipsis rebus, in quibus admirabiles thesau ilatent.
579쪽
De Poest, & pictura . Lib. X VII.
3 o Qx Iatent. Quin si quid addendum, vel tanquam Embicina intexendum est, expedit, ut ex
ipsas potius mysterijs, atque aureis illis,ac sacrosanctis velaminibus petatur quibus ipse Spiritus Lanctus arcana contexit,quo intus agente, &calcicimus , & alios calfaci. mus,&nihil est,quod pKsto inde non sit ad inuciationem, collocationem, ornatum, tanquam h locupleti is ma penu . Quae ea ulla est, cur omnes per Christ i Iesu sanguinem obsecratos velim,ut qui ha - 'indi.'ctenus Ethnicos, siue item alios, illos quidem vel impuros,uti ut mitissime dicam su Mo. tiles Poctas uolutarunt, iam manus,oculos, ipsa potissimum corda sacris Poetis admoueant, quales praesertim hoc libro recensentur: nrox ubi legerint, se ipsos interrogent, ecquid prae Ethnica illa lectione senserint,atque conceperint.Quod si ilicundiora, ue. riora, maiora, in his agnouerint, dent sedulo operam, ut abj quoque id ipsum ericiat: A nimirum,ut omnes aliquando,quod a Deo accepimus, eidem mundissimum, de Diuinis concentibus, inter Angelos consonum carmen reddamus. Porro,si in hanc nostram aetatem respicimus, inter Epica poemata uel sacra, uel de
rebus honestissimis, nemo spernenda duxerit, quae Actius Syncerus Sannazarius de Partu Virginis: Hieronymus Uida iba Christeide: Petrus Angelius sua Syriade Flan. cileus Beneius noster suo Poemate quinque Martyrum scripiere. Quae si alij attentet noua parturitione parerc, intelligent quanti Poetae fuerint hi quos nominamus. Aea Salinarario quidem paucissimis demptis qus uoces illas Ethnicorum Poetarum s a. Actiti, syn. piunt Diuuium habemus poema ut merito Belisarius Aquauiua Neritinorum Dux cerus Sann eidem scribens dixerit,cum orationis splendore contendere breuitatem rcum rotundi h sit, A
late ornatum cum fluxu carminum pulchritudinem: atque ita demum omnia niime. qu uiuus Neo ris,& sententiarum grauitate mandata uideri, ut ad cuiusuis scriptoris antiquissimi, C eandidissimiq. laudem accedant. In Hicronymo autem Uida scio quid dcsideratur: At Diana1atio . materia, quam tractandam susceperat, Ethnicas poematum de fabularum leges no ad . . yyy μ misit. In Petri Angelii Syriadccastitas,numerus,amplitudo rerum licet iam senescen petii Antellitis uiri) ac pleraque alia sunt admiranda.: quemadmodum & alterum eius Poema, y - quod Cynegetica inscripsit,uix suerit, qui possit imitari. ebile. Ν μ' tam in Benci; Martyribus quam praeclara illa, di expectationem superantia sunt, F Miciscus eum locum illum Apostoli ad Hebraeos .Lapidas sent, scis 1 sum, expomi '. cum mira sv. antithelim facit: ,: cum tabulae pictὰ comparationem affert e Cum sanctissimam Tti ae et u ini. nitatem describit cum Christum stagris consectum: Spiritum sanctum descenden- όν,2 'Plem: fcum Beatorum gaudia: t cum Asiam: - cum coronam Beatorum Deum cingen- c pagri tem: cum Celum :K cum Beatissimam Uirginem : cum S. Franciscum: cum Selo l. φῖ φ D pi vim, ponit obocillos.Mitto nunc reliqua eius poemata,de quibus aliquid adhuc, e in .
sicliti & de ceteris quibusdam Poetis Latinis,uel Apollonii Rhodij Graecis heroicis f ir
carminisus etsi cotum intuentho nonnihil attingendum. 'At quae Io. Baptista Carmelitanus Mantuanus molitus est,ut summam pietatem libid continent , sic eίrte monstrant si uir religiosiis co tempore id potuit, licere aliis per ι uiam a praestantioribus Pocris complanatam progressus maiores faceret Taceo anti m io. quos Graecos Se Latinos, Eulalium Cynopolcos Episcopum, Cantica Canticorum 'io pthisitivenusta prosς intermixtione sicuti Uilteramum Abbatem Marpurgessem cadem caris Mantuanus. ne scribentem: Nonnum Panopolitarim in Graece Ioannis Euangclium: Iuu Cncum Vitie iesu, Latinὸ quattuor Euangelia,Victorinum Mat habaeos, Probam Falconiam Christi Vi,Nonnui .n eam,& alios alia pangentes, etiam 'us adtrita sacras non attinent,quein ad modiini a I. capite huiui de Poesi tractaticinis dicetur. Proba Fateo
INter Ethnicos,ut GKch Pindarus, Anacre5,& alii,&qb. actus est: Sic Latinὰ inter a Latinos potissimu Horatius: Inter Christ ianos alit antiquitus Greg. Nazia GraecΘ, Boetius Latine Odes, siue Lyricos uersus,aut, si GKca voce interpretemur,cantilenas nobis reliquerunt: E quibus materiam, expositionem,clausulam quisque potest intes.
Bibl. Selectae Sectio Secunda. V u 3 ligere,
580쪽
D amnum in pueris ex vit illi lectio.
plorum rum Deorum eum Basilici
super,&salario putia se honoribus dignissimos habuerunt. Nempe apud Uiugi. A
lium,quem propterea paruuli lcgunt, ut videlicet Poeta magnus, omniumq; praecla rissimus atque Optimus teneris ebibitus annis, non facile obliuione possit aboleti, Q. cundum illud Horatij. latua semeses imbuia recens seruabit odorem , T D diu. G Apud hunc ergo Virgiliuni nempe Iuno inducitur infesta Troianis, Aeolo ventorum
Regi aduersus eos irritando, dicere. Gens mimica mIL Tyrrhenum nauigat artior Itium In Daseam portans, et1cto 2. Penates . Itane istis penalibus victis, Romam ne vinceretur, prudentes commendare di buerut
Sed haec Iuno dicebat velut irata mulier, quid loqueretur ignoransὶQuid Aeneas ip- B
se pius toties appellatus, nonne ita narrat. Penthas Nirrades, arcis Phoebuν. sacerdos, Sacra manu, et Ictosq. Deos, paruumque nepotem. H se trahit, corsu'. amens ad Ina tendit.
Nonne Deos iplos,quos victos non dubitat dicere, sibi potius, quam se illis, perhibet commendatos, cum ei dicitur: Safra, suos. tibi commendat Troia Pennes:
Si igitui Virgilius tales Deos,& victos dicit,&, ut, vel victi quoquo modo euaderent, homini commendatos; quae dementia est existimare his rei toribus R omam sapientersuisse commis Iam, & nisi eos amisisset,non Iotuisse vastari λ immo vero, victos Deos tanquam praesides & defensores colere, quia est aliud quam tenere non numinabo- Cna, sed daemonia mala Quanto enim sapientius creditur, non Romam ad istam clade non sitisse vent iram, nisi prius illi periissent, sed illos potius olim sitisse perituros,nisi eos, quantum potuisset,seruasset. Nam quis non,cum aduerterit, videat quanta stvanitate praesumptum, non posse vinci sub defensoribus uictis, & ideo pcriisse quia custodes perdidit suos Deos, cum vel sola potuerit esse caussa pereundi,custodes habere uoluisse perituros λ Non itaque cum de Diis victis illa conscriberentur,atque canerentur, Poetas libebat mentiri, sed cordatos homines cogebat veritas confiteri. V . rum ista opportunius alio loco diligenter, copioseq. tractanda sunt. Nunc ut quod institueram de ingratis hominibus dicere, parumper explicem, ut possum; qui ea in ala quae pro suorum morum peruersitate merito patiuntur,blasphemantes Christo imputant. Quod autem illis etiam talibus propter Christum parcitur, nec dignantur at- Γ, tendere,& eas linguas aduersus eius nomen dementia sacrilegae peruersitatis exercet, quibus linguis usurpaverunt mendaciter ipsum nomen, ut viverent, Vel quas linguas in locis ei sacratis metuendo presserunt, ut illic tuti atque nuiniti essent, ubi propter eum illaesi ab hostibus suerant, inde in eum maledictis hostilibus prosilirent. Hsc idem Augustinus. Agit deinde de asylo Iunonis in ipsa Ciuitate Troia,quod neminem liberauit a Gret eis S de Basilicis Apostolor ii quae omnes ad se confugientes a Baibaris defenderuntisc inquiens: Ipsa, ut dixi, Troia mater Romani populi, sacratis in locis Deorum suorum munire non potuit ciues suos ab ignibus, serroq. Graecorum, eosdem ipsos Deo colentium,quinetiam Iunonis asylo. Custodes lecti phremm cse aerus VI es ΠPraedam a seruabam, huc et durue Troia garas Intensis erepta adura, mensa' moram, Cratereis auro δε ι, caprauaq. et estis i Congeritur: pueri o fauidae longo ordine maIres.
Electus est videlicet locus tantae Des sacratus, non unde captiuos non Iiceret educere, sed ubi captiuos liberet intcludere. Compara nuc Asylum illud non cuiuslibet Dei gregalis uel de turba plebis,sed Iouis ipsius sororis & coniugis,& Reginae omnium Deo rum,cum memoriis nostrorum Apostolorum. Illuc incensis Templis, & Diis erepta