장음표시 사용
51쪽
XXXVII. Obreptilis vel subrepitiis obtenta rescripta sunt irrisa. X X X viii. Gratia motu proprio silenta non si acet visio obreptionis e Declaratur
XXXIX. Liberat impetrantem a justisse
XL An liceat a Principe aniliare.
XLII. Referendariorum munus, , dis rentia a Regerendariis,' m. xAi ti. X L III. Referendarii Romane Curiε. X LI v. De tabilis titurus potior titulo ta risimo. X L v. Guiari aponere dignisacibus consu
XLVI. Privati Mem tenebantur observare sis terra sar LX L v II. RUriendarii dicti spectabiles. ad certum numerum redacti, is cur. X LI X. Iustiniti IV. xu ais soribendi, qua ratione Mandatu subscriberet. L. Arcanti Mandatis Princeps subscribebat. LI. Proesi ustiorum prohibitistineruias ferre nomine Caesar
Vmmam omnium, in legum observantia, religionem inesse oportere , ebat Demosthenes apud Marcianum, in L nam ct Demosthenes a. 1. de Isi gibus: adeo ut lex ipsa naturae speciem, cujus inviolabilis omnino vis cst, g. sed naturam I i. Ins. de iure nat. gent. se civ. haud absurde serre & repraesentare videatur, c flio quem a 3. f. de lib. sepo . Verum quia nat ira nequaquam sui propositi usquequaque tenax est, quin interdum renusiam in eo & quasi conniventem se praebeat, puxsertim ubi de
conservando communi rerum ordine ' ac totius universitatis nexu quodam, ac specie retinenda tractatur; ut inde mirabiles illae gravissimariun rerum in altum evectiones, descen sotiesque levissimarum existant, dum corpora hujusmodi contrarios peculiari sito ingenio motus induunt, ne vacuum, quod universali rerum constitutioni maxime contrarium cst, oriatur, & alia sexcenta, in quibus admirabilis quaedam oec nomia naturae. singula quaeque universis posthabentis appas
ret. Ita prorsus in legibus nihil absurdum aut inconveniens videri debet, si a peculiari juris sanctionum religione inter dum recedimus, sequuti ductum rationis diversa pro loco-nam,temporum, dc personarum diversitate praecipientis, quae
52쪽
PRINCIPUM LEX II. rcommunis legum omnium virtus & fundamentum est, prae sertim ubi populo in universum mutata aut etiam posthabita praesenti usui lege opus est: plerumque siquidem,teste ann tium lib. 13. Tacito, habet ex iniquo omne magnum exemplum, quod contra singulos utilitate publica rependitur. Haec autem nequaquam passim & sine maximo delectu facienda sunt. l. si rebus. a.1. de Const. Prisc. Soto de Iust. lib. I. qu. p. art. T. mers dum igitur. Majoremque usitata ac vulgari prudentiam,
auctoritatemque desiderant. Ibin singulare, se ibi DD. g. de
legibus. unde non alia magis in re boni & sapientis princiapis fructum capiunt subjecta: unius imperio civitates, quam quod caecam & indocilem plerumque legum virtutem pra senti rerum usui temporumque rationi, pro ea quam obtinet
potestate, accommodat. Et quia hujusmodi semini juris tem- 1 v. peratio in provinciis per Mandata Principis praestari solebat, merito Imperator, postquam in praecedenti sanctione indistincte vetuerat fidem haberi Mandatis, quae quis in dignitate quavis constitutus afferat se ex ore Principis habere, praeceptum hoc certis quibusdam casibus limitat, prius t men illud confirmans etiam in judiciis : Et hanc ob causam decernit,ne quis Clarissimorum Magistratuum inseris sententiis
adscribat, Principem jussisse in aus exhiberi aut deduci ali- Tm, vel quid aliud fieri, nisi ea adferantur Mandata, quae
t judicem certum aliquem, vel judici collegam adjungunt, vel acta edi, aut litem celeriter finiri jubent, ut anim- v. advertit Cu)acius obsiervat. lib. I 2. cap. 3I. qui legem hanc Latine tantum editam in impressis voluminibus Codicis, &in Mis. quae in Vaticana adservantur, primus omnium Graece. edidit ex Basilicis, in quibus, nuper editis per Annibalem Fabrottum, habetur lib. r. sub tit. de Princip. se precibus Primcipi oblatis, o Constit. Ur rescript. eor. I I9. cujus nos exemplum sequuti ex iisdem Basilicis & primam legem hujusce
53쪽
41 DE MANDAT Isassequenda Iustiniani mente duscultas, ex obsciaritate textus Latini, variaque ejus lectione, dum altror illum odiderit Di nysius Gotifredus, aliter Contii & Vulgata oditio; & vix aliquis adiit, qui nobis facem praeserat. Cum cnim antiqui simini quique, magisque probati legum interpretes, quos quidem ego legerim, nulla ediderint commontaria in hanc legem ; imo unicam legem, cam scilicet, quam modo explicabamus, sub hoc titulo positam existimasse visi sint, multum in attingenda hujus legis sententia nubis atque caliginis of- ωndimus, ut jure cum C o Basso relato per A. Gellium nore Attici lib. a. cap. q. dubitare possimus, an omnis judicandi virtus quaedam potius divinatio , quam, consistentis in adinventae veritatis intuitu mentis, actio diccnda sit. Non alienum igitur videtur ipsius Imperatoris, qui in I quia vero vel ut tite. Dr. legem hanc vel confirmat vel interpretatur, simulque Graeci textus praesidium accire, ut facilius cxtextuum collatione veritas colligatur.
Ad Magistratus suam dirigit dispositioncm Imperator, δίhos Clarissimos nuneupat, quia licet hic titulus Scitatoribus primo competeret, L feminae. 8.F. de Senator. l. 'eciosis. Ioo.
to etiam hoc titulo ad corum uxores, L curator. y.1. de curat. furiosi. necnon ad viduas & filias, nis plebeio nuberent: d. linoeminae. s. de Senator. cum tamen postea suinini Senato res, qui soli sententiam in Senatu dicebant, Illustres coepi . sciat nuncupari, Clarissimatus dignitas in solis minoribus Senatoribus perseveravit. Pancirol. in not. Imper. cap. 2. se Aeeter. de Imper. Romano lib. 2. cap. 19. a quibus inde ad provinciarum Magistratus fuit translata hoc cnim titulo de corantur Proconsules in L ei everior. y C. de his qui not. -- famia. Praesides provinciarum, LI. C. ut omnes jud. Comites& Tribuni, g. primo μυH. ut ab Egustr. Et tandem omnes qui per provincias sive militarem sive civilem gerunt administratio-
54쪽
strationem, Clarissimi dicuntur, L unica. C. de annon. . Clarissismis igitur hisce Magistratibus quibuslibet, sive Maximi sint, sive Medii, quibus vocibus quinam comprehendantur, inquiremus infra in l. s. inpraefat. num. 27.) expresse Vetat, ne aliquo pacto audeant in propriis sententiis assirmare Principum divino verbo, hoc est vivae vocis oraculo jussisse at quem fieri ἀγωγειον, vel 2 Θειον, vel suidpiam aliud decerni eorum, quae ab ipsis fiunt: & jure quidem; quia cum id sit praejudiciale reo, debet per scripturam probari Mandatum Principis, ut via fraudibus praecludatur, ut dictum est l. prima, num. s. A'γωγιριοι vero dicuntur οἰ-, id est j v I ii dicati, aliique in quos jus est praehensionis vel pro crimine, vel pro aere alieno , vel aliam ob causam, ut congestis De- molthenis auctoritatibus probat Budaeus in Comment. linguae Graecae V. ἀνωγμοι. De jure vero praehensionis, & an haec distingueretur a vocatione ex Varrone, Cicerone, S: Gellio plene disserit sigonius de ant. iure civ. Rom. lib. .cap. 2 o. o deant. furepro c. lib. 3. cap. s.) Quid autem per intellexerit Imperator, dissicile est decernere, cum penes nullum quantumvis diligentissimum Lexicographum, aliumve
Graecum auctorem vocem hanc potuerim reperire : Si tamen meam liceat conjecturam reterre; crederem Imperat
rem hic loqui de iis, qui jussu Praesidum de imo loco in alium traducantur: & ad id asserendum moveor ex eo, quod vox haec certe deducitur a verbo αἰαγω, quod significat traduco . transmitto: videmus cnim alias in I Mn. Novet ut iiij.jura ubi data opera haec Lex confirmatur, exprimi actum illum
de quo est sermo per verbum Uu , derivatum a dicta voce αμγω. Et litterati huic interpretationi assistit hujus vocis usus in Rubrica Codicis tit. de exhibendis se ira nittendis reis; & simul alia dispositio ejusdem Iustiniani in Novel. de exhiben. o introducendis reis, in praefat. in qua dixit plerosque conqueri, quod cx Imperatoris jussione aut judicialia. G 1 bus
55쪽
DE. MANDAT Isbus decretis fiant adhibita voce de qua in hoc textu ἀγώγιμ
μοι, aut etiam in alias protrahuntur provincias. ut ideo ex unia sorini textuum dispositione congrua reddatur haec interpretatio , o qua nec videtur dissentire Contius in fisa versone, qui utitur verbis ducendum esse aliquem ad deducendum: Dionysius tamen Gottisredus vertit induci aut exhiberi: & Anniabat Fabrotus ind. I9. in Basilic. pariter in jus deduci aut em hiberi r Et si versioni huic placeat adhaerere, favebit Valentiniani Decretum, in L . C. de exhib. reis, per quod sancitur, neminem in Judicio exhibendum, nisi de cu'm exhibitioni j dex pronunciaverit: inde enim cum necessario praeexigati judicis Decretum, congruum fuerat statuere, ne judex in coexprimere possit, se id jussu Principis decrevisse. Hic igitur textus, quocumque modo illum interpretemur, vetat judicibus ne exprimant in sententiis, se quidquam jussit Principis secisse, S ut forensi modo loquendi utar, judicibus quibuslibet vivae vocis oraculum adimit, ad impedien)os abusus, ocinjusta Decreta, quae hinc manare poterant: eo sere pacto, quo videmus, Gregorium XV, ut nascentibus in dies abus-bus Occurreret, concessiones omnes revocasse vivae vocis oraculo indultas, quae tamen Cardinalibus ad ipsorum vel aliorum quorumcumque favorem concesὰ non suissent, in Constitui. 27. indeque has etiam postremas, quia plerumque minus Canonica interpretatione extendebantur, & in E clesiasticae disciplinae detrimentum perperam exequutioni demandabantur, revocavit Vrbanus VIII peculiari Constitutione , quae es Constit. Iai. quam plenis commentariis illustravit Giuniparus : qui Pontifex inde declaravit praedictas Constitutiones non comprehendere illos officiales, quibus ratione officii, antea de Summi Pontificis oraculo fides h beri consueverat, in Consit. 1 r. 3 3. Eum tamen Imperator excipit casum,in quo de judicis adsessoris datione ageretur :xunc quippe in Decretis exprimi permittit hunc assignatum fuisse,
56쪽
PRINCIP VM' LEX IT suisse, absque speciali rescripto, & sola voce Principis: quod idem indulget fieri, quanao quis per supplices libellos petierit quidpiam a Principe demandari, per quod celerius lites expediantur; ita quod his tantum casibus sine siripto alia quo jussioni Principis fidem adhiberi velit, ac ideo caeteris omnibus casibus nulla fides sit adhibenda, nisi Mandata ipsa
exhibeantur. Et hinc sua Mandata tenentur exhibere Com- xi v. starii: Rullant de commisar. lib. 6. cap. 2. num. 2.padeo ut
illis licite & sine poena resisti possit, si ea non exhibeant.
Cohel. ad bul. boni regim. cap. I9. num. I 3. Sic nuncii seu cur- X V.
sores debent habere litteras judicum super praeceptis quae faciunt, Alberis. hic num. 6. ita pariter, qui gratiam a Principe X v I. sunt Consequuti, tenentur, eam probare, Barbos hic num. q. prout absolutionem, qui asserunt se ab excommunicatione X v II. Qisse absolutos. Romam cons. 38 . num. 2. ita quoque codicillos exhibere tenentur collectores a sede Apostolica de- XvIri. putati. Mascarae conclus. 3I7. de probat. n. p. zz sqq. quid' quid in contrarium senserint aliqui, quorum sententiam rQecit Rota, ea optima ratione, quod cum habeant potestatem compescendi nartes & contraictores, teneantur edere Mandatum ad disserentiam simplicis administratoris, qui, cum careat jurisdictione, optime per testes suam probat facultatem. deris i o. de Us deleg. in no . Et ita pariter videmus lit- XIX. teras deputationis, quae in statu Ecclesiastico dantur Gube natoribus , ab his exhiberi Magistratibus civitatum, qui id-
Circo nominatim recensentur in consueta sermula eorum expeditionis: Et ut innumera, quae passim occurrunt, Omit- X X.
tam exempla, Bonifacius VIII sub gravibus poenis irinum git Praelatis quibussibet in Romana curia promotis, ne ad sibi commissarum Ecclesiarum regimen accedant, nisi prius Apostolicas litteras ostenderent, suspendens a beneficiorum suorum praeceptione Capitula & conventus Ecclesiarum, qui illos absque praedictis litteris ad regimen admitterent, &
57쪽
irrita declarans ea omnia, quae ab iis interim gererentur, in XXI. extra g. de Her cap. p. quam dispositionem in Cardinali bus locum non habere, quia illius Constitutionis ratio iis non est applicabilis, cum particulari privilegio a taxis ossicialium ibi consideratis sint immunes, censuerunt Bellincinus de charitat. sub d. q. 66. num. I 6. GonZsez ad reg. Cance .gloss. 21. n. 7. Barbosa de potest. Epist. p.p. cap. q. π m. s. dc
Caraias de benefici p. s. cap. q. num. 264. quorum sente tiam sequuta ost Rota. decis. II 48. n.p. eqse coram Ser phino. c, decis 62. num. s. se Io. coram Durano. EL Cam pra ἰ terea crediderim addi posse nationem vere congruam eidem
Constitutioni, in qua principalium Mandatorum exemplum' nominatim resertur, quod propter eorum summam dignit tem Cardinalibus, se Episcopos afferentibus, credendum sit absque litterarum exhibitione, ut alias in Legatis Principum Observavit Pontifex cap. nobilissimus. s. dist. 97. de quibus in praecedenti lege num. 4s. seseqq. Eoque magis, quod rati ne dignitatis, qua gaudent in Curia Romana, in qua supponit Constitutio Bonifacii factam suisse provisionem, notoria praesumitur Cardinalis clectio in Episcopum, & notorietas
XXII. de qua plene post Antonium de Butrio & Benediitium Capram in Tractatu de Notorio, Farinacius praxi crimin. q. 2IJ XXIII. in actibus affrmativis relevat ab onere probandi. cap. vestra de cohab. mul. σ clerici Gratian. cap. F96. num a. quidquid sit in negativis, a quibus eam excludit Covarruvias mar. lib. 2.
ΣΣiv cap. 6. num. p. vers. Dem satis in fine. Cur tamen ea dispositio, quae in praecedenti textu generice fuit concepta, limibtetur hic, ut locum non habeat, quando Princeps mandaverit judicem vel eonjudicem quempiam assignari, aut civium controversas celerrimc dirimi, facile quispiam dubitaverit x xv. Non omnium, quae a majoribus tradita s unt, rationem reddi posse monuit Iulianus in L non omnium. 2ous de legibus. dc
veteribus Iurisconsultis satis plerumque fuisse ita respondere,
58쪽
observabat Cujacius. i7. observ. rs. Posset tamen sorte dici, id ideo statutum in judicis assignatione, quia nullum' inde et saltem minimum, derivare poterat praejudicium his, qui in jus vocabantur: ut enim ex Paulo senient. F. tit. I s. in prisc. observabat Ianus a Costa ad tis. decretal. de rescrpt. g sed hae distincI. Princeps cquidem cxtra ordinem judices x x v I. aliquando dabat, sed ex certis tantum & legitimis causis, ita ut numquam temere juris ordinem mutaret. l. juris ordinem. C. dejursae o duae &tunc sane illi, qui coram extraordinario judice vocabatur in judicium, ex rescripto Constantini in I. a. C. de dilat. danda erat dilatio ad improbanda precum mendacia, vel proferenda aliqua infrumenta vel testes, qu niam instructas esse non potuit, qui praeter siem ad alienum udiarium trahitur. Dum vero plures judices a Principe assignan- XoII. tur, longe melius causarum merita perpenduntur: hos cnim vix, vel numquam simul occupant inscitia, affectus, sordes, quae unicum judicem non difficile expugnabunt. Et hinc xxvIIL Tribunalium usus in universa pene Italia vigens, quaec pluribus doctissimis viris constituta Rotas nuncupamus, ad instar
supremi in Urbe Tribunalis,in quo duodecim judices ex pra cipuis Orbis Christiani partibus delecti , propterea quod
antequam pronuncient super commissis sibi causis ex sedilibus in orbem positis e carum meritis disputant, Rotae Auditores vocantur. Nolosan. sntagm. jur. unim lib. I s. cap. a. num. I s. tantaque est eorum auctoritas, ut quod ipsis in judi- x xl x. cando placuit, etiamsi quid alii sentiant, non appareat, communis opinio reputetur. Garetras de benefic. in praefat. vers. Rotaeque auctoritas. Rubeus I. Rotae p. z. V. stylus. is obser
Rotae n. q. Gratian. cap. 266. num. 23. Clariiπ. controv.for. Ios.
num. Ia9. imo sit majoris auctoritatis, quam communis Doctorum opinio. Gomea. Felinus, Menoch. se alii relati per Cevat in oecul. com vis. in praefat. num. a s.ct seqq. Graiian. cap. Io . num. I 6. Verum cie hoc Tribunali plene Tholo- xxx. sanus
59쪽
sanus d. cap. 42. num. 13. M. Mares de Tribunal. urbis cap. 3. Cohellitis in notitia Cardinatatus cap. i9. Vestrius in
praxi tib. 2. cap. II. GomeZ ad regul. Cancest. in proarm. tit. XXXI. Rotae muIatio. Scaccia de iudie. tib. p. cap. 26. Et eamdem
ob causam jubet Imperator, quamvis ejus rescriptum non intercedat, fidem praestari Quaestori, ac Referendariis lites celeriter expediri ex Mus Mandato jubentibus: debet quippe' prudens legumlator, ut Nicoclem monebat Isocrates, leges constituere in universum aequas ct utiles se inter se consentientes e atque eIiam tales quae se controversias civium quam pamcissimas, o compositiones quam feri potest celerrimas e iant:
XXXII, haec enim inesse oportet omnia legibus bene constitutis. Hinc ce tis tantum casibus exceptis dilationes dari per judices vetue-XXXIII. runt Imperatorcs, i. p. se toto tit. Cis ditit. & omnes dies jus serunt es. juridicos, determinatis feriis constitutis: puta duobus mensibus ad vindemias & messes recolligendas de- , stinatis, Kalendis Ianuarii, Natalitiis diebus novae ac veteris Romae, sacris Paschae diebus, ac iis qui septeno numero praecedunt vel sequuntur: Natalitiis, Epiphaniarum, Ap
stolicae passionis & dominicis diebus; nec non illis, quibus
Princeps vel natus,vel ad imperium promotus fuit. l. omnes. l. actas. 8. C. de dilat. quibus tamen Honorius & Theod . sius contra latrones quaestionem exerceri in L provinci rum. Io. C. de dilat. statuerunt,ne disseratur Iceleratorum prodiatio consiliorum, quae per latronum tormenta quaerenda est, cu
risi e cse in hoc summi duminis θeretur venia, per quod multorum salus cse incolumitas deratur. Inde tamen vetitum fuit cap. p. defer. neminem ad mortem vel ad Poenam judicari diebus sestivis, quos Gregorius IX enumerat, cap. D. de fortis. & novissime ad certum numerum redegit Vrbanus VIII Constit. 16 q. XXXIV. Quaestoris vero meminit Imperator in textu, dum casus
exprimeret, quibus Principis jussioni, licet non scriptae, fides est ad-
60쪽
est adhibenda, quia ad illum spectabat Principis responsa
dictare, ut innuit Imperator in L universa. 7. C. de divers. r
scripi. qui illi injunxit, quod in quibuslibet rescriptis apponeret clausulam, si preces veritate nitantur: qua in re ocul, tior multo Summorum Pontificum providentia fuit, camenim clausulam, etiam non appositam, de rescripti natura subintelligi ubique voluerunt, cap. a. o Uiglossa o DD. eommuniter de rescript. ita quod semper obreptitie vel etiam subreptitie obtenta qui termini licet communiter a D ctoribus distinguantur, ut obreptio falsi narrationem, se
reptio veri taciturnitatem indicet: Abbas cap. cum dilecta. num. I. se ibid. Adae num. . Decius cap.super litteris. num. q. de rescript. Loiter. de re benes e. lib. 2. q. Fq. num. . videntur
revera a Iurisconsulto confundi in I. sed si hoc. io. si patronum. a.Is de injus voc. l. dejussori a9. sis cums . manae ol. i. C. s nupt. ex rescr. flet. ut ingeniose observavit Men chius de arbitri e ι 2o I. num. Io. orseqq.) rescripta vitientur, & prorsus irrita reddantur, juxta Decretalem Innocentii in cap. super litteris de rescripsi quam erudite exornant Franciscus Florens in Irare in novempriores Lit. decretal. Gregorii, qui celebrem illam Decretalem nuncupat, Sc quaenam adcvitandam subreptionem narranda sint, ibid. Er in paratis ejuserim tit. inquirit: Lotterius de re benef. lib. 2. quaest. s . num. 8. qq. & Menochius L caseu 2o I. num. a. seseqq. qui plene disserunt, an ipso jure, vel exceptionis ope gratia irritetur : Sperellus deris. I73. num. Fq. & Rota deris . 496. num. p. o 2. p. F. recent. tom. 2. Imo etiam gratiae per Principem motu proprio concessae, quamvis non subjaceant obreptionis vel subreptionis vitio, quod ad sui naturam partis petiti nem desiderat, cap.s motu proprio. 2 3. depraebend. in Menoch. lib. 2. praef. 33. num. Io. or II. Gabriel de clausul. concl. a. num. p. Gon l. ad reg. 8. glos 26. num. q. Rubeus gul. Rotae p. . Hauso I. num. 3. adeoque liberent impetrantem ab on