Philosophiae naturalis adversus Aristotelem libri 12

611쪽

iod diximus de firma mento, de singulis Planetus, pro modo suo intelligi, esse scilicet pluribus ductibus pervios, quibas ignem ingressum excipiant, ac rotatu assiduo per innulaeras senestras quaquauersum prosundanti

Rotunda sint illa corpora ut instar rotarum volvantur habeant tamen ex utroque latere hiatuna capacena , quo igneum flumen vehem et illo motii iactatum magno impetu subeat. Ita comnosita sintilla per quae ignis magna vi erumpit seramina, ut

exiturus Planetam quatiat, atque ut de firmamen- diximus per illud vagum volvat continue iam

non erit captu disticile quomodo aequali ignis

intrantis opera aequalem continue viam peru

Expectas,unde fiat,ut ab meridie in Septentrionem, licissima Septentrione in Meridiem statuto tempore gressum reflectant causam cape. Diximus unicuique planetae utrinque in latere soramen ut sit ignis,quantum sussiciat, capax. Altero foramine aperto , alterum claudatur. Ita fiet per anni dimidium, ut porta ad Austrum spectante aperta , ignis illac ingressus paulatim astrum in partem Borealem diuertat. Contrὰ verbiorta quae respicit Septentrionem reserata per alteram anni p:lrtem, ignis peream irrumpens, A strum versus Australem plagam eodem prorsus gressu reducat. Etenim aequalis causa, ubi caetera paria sunt, aequalem semper producit effectum. Quomodo autem fieri postit, ut altera porta patente , altera claudatur , eaque statuto tempore vicissitudo recurrat , si tu noras Machinari,

612쪽

Deum vero per aliquam machinam ignis ingredientis ministerio non item. Improbet autem tantilla,tamque simplicia, ac facilia machinamenta, Qui ad septe stellarii motus, tot vastissimae molis

sphinas,tot alios Oibes concentricOS,eccen uicos,

epicyclos, ctim totidem addictis motoribus, non sussicere intelligati Neque enim dubiu est, Deum longe breuiori arte, quam cogitent homines reciprocam illam utriusque oris in planeta apertulamessicere Arte inquam tali, ut cuius direbione ille naturalis impetus ignis hos omnes Planetarum motus ceri perficiat. Quod quomodo fiat susti- cienter dei Prauimus; facile quicquid opponatur, refutaturi; prius, quam consentiat hisce principiis Natura diuersa Planetaium nronstraue rimus

ARTI C. VII.

Vnde proueritat natura diuersa planetarum.

EFfectus diuertisiimi Planetarum valde diser

pans eorum argirunt ingenium Ferunt scili cet turnum supremo loco situm frigidum ae fccum: Iouem illi proximum calidum taliumidum: Martem sequentem calidum ac siccum, cui vicinus est Sol natura calidus, quem sequitur Venus moderate calefaciens , atq; humestans,hinc Mercurius admodu varius. Infima est Luna quam frigidam, humidamquePraedicant. Alii usit huius discriminis causam repetamus: Notandum,igneam illam materiam,quam Caelum stellatum , per ingentes ea portas ingredi diximus,

613쪽

ximum, non statim atque recepta est per stellatum poros emitti,sed ob angustias viarum, haud secus cibum in ventriculo diutius concoquit, qua qui' dem diuturna concoctione partes fiant aliae aliis subtiliores,atque puriores quarum separatione,a liae quoque crassiores veluti faece harum appa reant. Elt enim hoc concoctionis ossicium, ut he te rogenea,atque dissimilia di sibi uat. Quoniam vero spatia omnia per quae stellam mmotus hunc ignem continua emissione iaculatur, iam occupatum est,necesse est,ut pallium quas diuelli si s distandunt, quo subtilior quaeque sue rit,ed longius pertingari,atque eadem seruata pro portione,quo crassior e breuior iactus eius fiat. Causa est quia quae crassiora sunt citius impediutur,eo quod spacium laxius eorum transitus requirat, qub verb'aidque est subtilius, eb facilius po-rolum pervadat angustias. Hinc est quod ex radiis stellarum,non nisi subtilissimi ad nos perueniant. Ergo a contrario, quod crassius est non longo viae processu impeditum sistit. Vt inde causa sit 1atis

perta cur sphaera proxima firmamento , atque regio illa quam Saturnus sibi vendieat,sit magis ter restris , ac propterea frigida, siccaque censeatur. Sequens verbquae Iotri tribuitur sit calidior, utpote ad quam partes paulo subtiliores, magis. que igneae penetrant; ita de Marte qui pro Pter eandem causam debet Ioue quoque esse ca

Verum quod videmus in corpore animalis, ut cibus in ventriculo concoctus, ac per intestina dissi uens non una coctione sit contentus, sed ege

stia saecibus,chilis per venas Mesaraica ad iecur

614쪽

22 OE 'o contendat; cuius exquisitius elaborati partes alieati,quaeque in propriam abeant regionem.Simi le quiddam videtur siet in hoc magno animali, cuius veluti iecur est regio illa quam Mares tri

buunt. Etenim Marti,iecur in corpore noliro autumant respondere hinc Chymici inter metalla ferrum nuncupant Martem quod quidem ferrum iecori nostro non parum est familiare in is

In Maliis igitur illa regione igne , quem proptet ea igneum praedicant,velata in Mari quodam, ignis magis coquitur, donec qui purior ei atque ex .ralitior inde erumpat, non quidem ursitim, qui locus propter rationes praedictas ab impuriori igne magiiq; tum aqueo, tum terrestri occupatur. Ergo necessari inde in proxime sequentem deorsum Solis Sphaeram, haud secus ac purior sanguis ad Cor,se recipit. Sic nempe Sol est veluti cor inter planetas, cordi sque naturarn participans,

cordi idcirco familiarissimus, quippe qui est vitae

principium. Hinc aurum cordi admodum benignum, atque amicti, Chymici Solem vocant, propter naturae analogiam. At quo haec de puriori illa ignis arteritiam Martis regio in Solis amittit prouinciam. Partem autem dilutiorem sui imam an dat in eam , qua dicitur Iouis, Sphaeram. Atque hae est altera causa, cur Iupiter calidas, humi diisque habeatur. Sed quoniam in omnibus illis regionibus haud aliter,atque in diuersis,ac subordinatis partibus animantis, nouam semper fieri concoctionem necesse est Iouis illam regionem concoctione facta quas sordes vel partes crassiores, ac terrestriores deorsum ad igneum Martis amnem nequit demit

terea

615쪽

tere . fusum in Saturni spliceram eiiciat oportet, haud secus atque in Lienem melancholicus succus facessit. Lieni quippe respondet Saturni regi , idcirco adiacet firmamento quod est initar lioma es haud secus lienadiuaeret ventriculo. Similiter in Solis regione, concoctione repetita, quicquid est libuius, cum propter eandem causam, nequeat in Martis locum regredi, ad sphaeras inferiores delicitur. Quarum propterea quae maxime Sole recedit Lunae Regio humida, frigidique habetur. Estque in Caelo idem quod cerebrii

in corpore mimalis,unde Luna cum cerebro plurimum concordat, cui manifestum dat incremen-Om. Atque inter nactati .i Luna Argentum sibi ven

dicat peculiare, quo due zelebro auxiliari Chymi

Duplicem ergo habes causam, cur Saturnit S. v. g. dereliquis idem esto iudicium supremum inter planctas , vicinumque Caelo tenens locum, si frigidus,ac siccus; Alicram, Quoniam parte terrestriores,crassioresque e stellis promanantes ibi sistant sese dum ulteri is penet care nequeunt. Alieram, quia inferioris sph par seu Regionis quicquid est cratIius, ac veluti spuma, illuc reiicitur. Ita dereliquis. ARTI C. IX. Osi dubiorum quorundam solutione res magis illustratur. Rimum occurrit dubium, quoniam diximus materiam illam quς Satarni regione pererrat, ob crassitiem, non potuisse transite ulterius sequi possit Saturnus eandem hausta atq; in se receptam in hiῖc inferiora traiicerei Si namq; ob crassitudine e prius nequibat , cur magis nunc possit huc IN

616쪽

que transmeare et Duplex est ratio. Prima. Q ia hanc materiam δε in ea regione, cin aliis unde reiecta est, regionibus multiplici cococtione subtiliorem redditam , Saturnus demum Ventrem suum ingressam diuturna coctione repurgauit, ac

subtiliorem reddidit. Altera ratio est. Quia sicut Machinae alia aliis longius lapides promittunt; ita nihil impedit, quominus Saturnus ita fabricatus sit , ut eandem materiam longius quam fixae stella possit proiicere. Nihil sit aliud. Si Sattunus veluti rota volvatur, quis nescit iactum eius fore vehementiorem multo, quam si,ut stellis fixae motu suae sphaerae rapiatur Hoc videre est in curru Cuius rotae impetus 5ge violetior est, qua sit vel axis, vel temonis motus. Atque hinc existimem non obscuram posse duci causam, Cur Planetiae longe maiorem in haec inferiora , quam stellae fixaelia beant potentiam Assiduo enim illo rotatu multo plures ignes, validi iisque in nos proiiciunt;de quibus plura suo loco.

Alterum est dubium ex eo quod diximus eius ignis quem stellae diffundunt, magnam partem restare in illis regionibus a firmamento ad Lunamvsque sub ordinatis, ita ut nil niti quod subtilissimum est ad nos pertingat. nos ergo recipit ignis quem Regiones illae sine intermissione reci-Piunt3Aduerte animum Concoctione illa quae se in singulis Planetarum regionibus , heterogenea non tantum sursum, ac deorsum expellunturi sed quantum 1 Stellis in eas regiones accedit ignis

noui,tantundem reiectanei illius ignis peream coctionem continuo dextrorsum , ac laevorsum,Versum utrumque polum extruditur. Quo se recepturum

617쪽

rum ' Identidem per easdem ilhis fauces vastissimas quidem, firmamenti ventrem capacissimum, subiturum; cum illo nimirum alioqui recens ex

terra conscendit.

Atque ne id in Caelo mireris, vide quid satin Terra,in quam elementum aliquod receptum nounum duntaxat ingreditur corpus, sed plurimorucompositioni ordine inseruit, antequam solutum superam repetat regionem. Quid ergo mirum. si quod in serius, elementa superitis idipsum patian- tun, ut saepius firmamentum repetentia diuersas illius partes oberrent, antequam terias reuisentὶ hac namque repetitione veluti auri saepius ignis examen pastu ni ea magis,magisque repurgantur. Quod tamen dictum intellige de particulis illis in quibus ignis dominatur. Quae enim sunt magis vel terrestres, vel aqueae igne soluto quo vectiesunt, veluti sordes illius regionis in dextra vel la uam partem,vel etiam deorsum extruduntur. Illae vero per aerem,prae mira tenuitate volitantes,dum ad nos perueniunt, essiciunt frigoris sensionem. Quippe sunt illa corpuscula quae expolari regione venire dicebamus. Haec enim prius cum mat ria radiorum Caelestium, nam in Caelo faciebant naturam iam verbsoluto illo foedere societatis,reiecta in potare regiones secedunt, radiis Solaribus locum cedentia , rursum tamen cum ii sinliorum terrestrium compostione coitura. Epilogus. Caeterum noster scopus in hoc tractatu fuit, ut praecaueramus initio non aliquid velati comper

618쪽

tu in certumq; de Caeli compage producere, quod certe humani ingeni facultatem excedere fatemur Sed primum Aristotelis, Astronomorumque de sphaerarum multitudine commentum , ut imponi bile refellere deinde ex eo quod, sine rationis excessu imaginari potuimus, ostendere non deesse sapientistimo illi Caelorum Architecto modum quo Astra volvat suae sphaeris quas Planetarum motui, maximo esse impedimento ex Astronomorum relatione probauimus. Rei necessitate probata de modo non vltra laboramus quem Deus ipse Aa ouit. Quod vero ad arcanorum Naturae speculationem susticit, de est necessarium, libro tequentie uincimus, Solis scilicet stellarumque radios seu influxus fieri per igniculorum, vel aliorum corpusculorum emissionem. unde e cessarium est materiam quoque ex his inserioribus vicissim a Dcendere in supplementum eorum quae Astra continue profundiat. Si factum probabimus,4 quem admodum Antiqui docuerunt, igniculos ab A-istris descendere commonstrabimus, iacile fortata se fuerit cuiuis talem Caeli structuram excogitare, quae modum quo fiat,ea naturarum ascendentium descendentiti inque vicissitudo,conceptu acilem reddit. Rem quidem propositum est extra dubium ponere modum quaerat cui inuenta nostra non placebunt.

619쪽

Proposivio.

lor lumen sunt manifestissimi, quamuis alij it quam plurimi, &quidem potentissimi,de quibus aliquid non vulgare dicemus. Quin

quoniam ad luminis naturam intelligendam, necessaria est visionis naturae cognitio,de Visse,ac decolore sequenti libro ea docturi sumus Deo duce,quae,ni mea me fallit opinio, sine praecone, Lectoris sibi attentionem comparabunt.Sed ad rem.

De calore ut ab Astris procedat. R a C. I. g V sententia afui restitata.

Abarella libro de calore Caelesti,insumpto primo capite in quibus da aduersus Antiquos

argumentisque in calce huius Intentionis Ueteruiententiae maxime fauere demonstrabimus, ne

dum aduersari te capita sequentia regentia in

620쪽

examinanda Aristotelis de causa calori sententia, collocati, aesta dem rem accurate expetam in principio capitis octaui ita determinat Sequitur, ut quo modo Crium suo motu calefaciat, consideremus qxando a sententia Arsotelis acquiescere minime possumus Ego quidem arbitror per imam esse Averrois opinionem , quam intra retulimus.quum enim Averroessintentiam Ariston lis quam hactenus expendimus falsam esse cogno&erit, eam tamen re&erentia ductus impugnare nou est ausus, sed modestus agens maluit Aristotelem in alium sensum trahere&c. Integrum deinde illud octauum caput eb ducit,ut aduersus Aristotelem probet calorem caleastem non tantum a Sole , sed ab aliis cum Spha - , tum astris prouenire. Cum ergo adeo rigidus Aristotelis satelles, cogente veritate,tam diligen te examinatam Aristotelis sententiam damnare non dubitarit, non opus fiterit diutius in ea iii

morari.

ctus Peripateticorum hac de re communis sintentia.

EAb rella, Picolomin as, alii communiter

causam caloris Caesestis, ex Aristotele attribuunt motu iri lumini; sed motui cunctarii sphaerarum: stellarum inod tamen motus ille pro 'ducat calorem, graues patitur dissicultate quas Tabarella ipse mouet,sed quam bene soluat,vide-τint alij. Post quas, ponit has conditiones necessa rias, ut a motu calor fiat Uad, inquit, praeterea hac in Te es annotandum, praedictas conditiones, ura requiri mas , ut a motu calor producatur , non sus ce- nisi illa quoque corpore , per quod sit moti r Oni a calara, generandus si aptitu a ad ea orem a