장음표시 사용
621쪽
motu recipiendum; etenim agens non agit, si inpatiente ad recipiendam idoneo: corpui Titurpe quo sit motus,oportet esse tenue, rarum, o nataraliter calidum, quiasi densium fit, impedit mobile ne relociter moueatur, taque i ta re stit, ut nequeat mortis tanta habere velocitate,quam ad a terendum corpus illud reci trituris enim sagitta ab arcu emutatur per aquam non cales aqua, neque plumbeus mucro liquest igitur elemento calido ac raro auget motus calor eri raritatem haec ille. Velumne est quod id corpus facile debeat conteriri volue rotam quam corpus aliquod contiguum ambiat nec motus ei it admodum velox nec corpus illud facile motu rotae atteretur, nihilominus vehementercalefiet id corpus sicut &rota mutua videlicet collisione Causam superius exposuimus, solutionem nimirum igniculorum qui sunt in corii corporum superficie Quin contra an ro vindicantibus hoc mihi experietiaci ratione Corpus illud quod motione calefiat debere est duit,alioquin etsi natura calidum non tamen motu incalescet Vinum sane
potuita calidii cst, quo poto corpus incalescit quod
aer refrigerat motum tamen vinum non incalescet nisi modicum Corpus durum vehementer attritio
ne calefiet. Quare ob eadem nempe causam profiter quam guis e silice excutiturno e lapide moliori, ob quam flamma exit e ligno non e pruna. .Quado facile undiq; exit ignis internus ita disper sus non multum afficit sens uti qui si isticulter egrediatur,&perpauciores meatu coactus vim ex
.crie potetio cm,ut de causa flammae diximus libro secundo de materia. Evino facile avolat quicquid spirituum motione soluitur non e corpore duriori. caeterum quod aqua motu nainime calefiat, nQn
622쪽
mirabitur qui in ea nihil calidi norit inesse quod
motu cxcite rur. Qu9modo namq; aqua igne sup- polito incalescat diximus superius a Sed quid his Lectoris patientiam di musi ad expugnatione illius Peripateticorum de Calore caelesti sententiae sussiciebat hoc Scaligeri arguinctu petitum ab ex
tra,vavit,videtur,Solam, ion moueatur vagis calasa cturum. Quod,mquit, ut alibi diximus 'vanis is est ex radiorum xione iuremflabilim, quamsi moueatur. Etenim cauum speculumsi mo :eatur,non concipiet ignem. Nihil autem dissert se calefacienda, an calefaciens moueatur ad hos probandum. Ecce qua ratione ab experientia ducta paucis confutat, quicquid Aristoteles,&Omnes eius sectatores hac de re commeti sunt. Ita scilicet Cretensis in Cretesses. Nam quod ipse Scaliger addit.Solem virtute sua calorem hunc producere nihilomeli est cum namq; negent Sole esse calidum queritur quomodo talem virtutem exerat calore 'aq; producat.Quomodo inqua, per se cales a fiat.Alioquin qu re a rustico cur magnes ferrum
trahat Respodebiti er se trali re, uide omnib. respondens quidni magnus philosophus fuerit3 C. III. An lumen calisaciat. AVerroes qui contra Aristotelem calore amotu Caelesti prognatum ' phaera ignis con-Cau. lunae contigua terminabat hi inferiora a lumine,calore recipere autumat; quidem hoc fert con InlSPcripateticoriam opinio, ut ipli Aristoteli
623쪽
Meliusne ipsi de lumine qua de motu philo phil-tur Ecce quid Zabarella cap. 9. QuΡΠ;am autem dictum lonagarim lumen calificere per attritione, quia at
renuat aerem, si qlsis rationem quaerat cur extenuet, nulla
ν mihi ridetur terri potest nisii quod ea est luminis natu attensiem, ac bubtilem aere reddat Istius enim a qua causa immedine prodeuntis nulla alia asserri ratio potest.
Aliad quod de hac re dicant ion habeo, iuris Aristoteles sequa declaras compertim quomodo inveniali ficiat; quares nihil aliud est quaerendi in praeter id quod modo diximus, videtur id tanquam inam festum, declaratione xon egens dimisisse; si qiuid per aliud ad plena hitius rei curiitionem demeratur,non est,mihi veredum confiteri me illud quorare,qui membis aut panca scireprofiteor quum sapiet fimus quos philosiophus aristoteles se id scire tacite consessivo.
Haec Zabarella cladi de , ut omnia. tu profecto quod ignorarit si ustra alium rogaris falctur neq;
se, neque Aristotelem rationem sciuille cur lumen rarefaciat, vel quomodo calefaciat.Nec milii, quia nulla est, liqui de lumen norarefacit. Anvcrbcalefaciat,4 quomodo calenerat, dicetur quod Peripateticis sit ignotu intercatu hoc in lumine i hilaliud videat qua tenebras; quetrant alibi causam caloris eiusq; naturam. de qua iam toties ad ravit n. Sed si lumini accepta serenda est causa caloris cur non lunaqua frigidam,humidamq; norunt,ut logdvicinior,ac longe luminosior Caeteris excepto Sole, stellas calore exaperat ξCur tanto lumine non magis nos quana cuneta astra reliqua calefacit commulto maius reliquis omnibus in nos lumen spargat: Sane ea ratio postulat ut quanto omnibus stellis luna est luminosior tanto sit calidior. Qua meta
624쪽
cum plures stellarum valde calidas iudicent ab ea. rum effectis Sed unde est ut astrum aliud pluviam prouocat, aliud imbres mouet, aliud tepestates excitat, aliud ventos ciet,aliud serenitatem, tranquillitatemque secum ducit3Qu' abeamus si singulorum diuertis simas operationes eloqui conemur, quae in frugibus teme,quae in animantibus, quae in diuersis animalis partibus, diuersisque morborum generibus, diuert e stellia diuersissima mirabiliter estici ut Mitto quantam vim nabeant ad corporis operamenti
mutationem,ne dicam ad mores immutados.Sex
centa sunt alia quorum differentiae causam quis inlumine inueniat Atticolominqui ut communiter alij toto cap.39 nihil aliud quam probat ex Aristotele, motu solo,ac lumine,Solem,stellasque in
haec inferiora agere;reiicitq; omnes influxus motu,&lumine distinctos. Et quavis alijsint qui contrarium sentiant, quomodo tamen astra talia operentur nequeunt cogitare.Quae quidem obiter annotauimus,causam tali discriminis influxuum breui facturi non minus conspicuam,quam alibi fecimus causam caloris, aduersus'iram, si, quae silpersunt Peripateticorum argumenta astrorum cal rem impetentia, soluerimus, Veterum sententiam illustriorem fecerimus
veterum sententia a Peripateticorum argumentis pindicatηr.
Olo haec Veterum doctrina unditus cor-r t,ni Peripatetici ea suis argumeti magis
625쪽
confirment , splendidioremque reddant. Audi mus ergo ex Zabarella, cap. I. primum illorum argumentum. Si Sol, inquit, esset igneu3, ct hac ratione calefaceret,non minus in hyeme calefaceret quam in testate, quia propter Cili rotunditatem Sol in omnibus Caeli parti-bit aeque distat a nobis, quare ne sublimior incedat, plinae te, siue humilior, ut in hyeme , eundem facere calorem deberet quoniam, ut in hoc igne nostro experimur, eadem eiusdem ignis distantia eundem caloremfaciter hae ita estniam saat omni dubio careati quodsi in radiorum repercusionem, producttanem caloris reseramus, clara elimivite; oram discriminis ratis,ut mox ostendemus Id autem sic ollendit cap. io .his verbis quando enim Sol radios in Terram proiicit ad angulos rectos, o perpendicularites,
quilibet radius resectitur in seipsum, ct idem trudius ascendens, ac descendens, ideo fit maxima collisto radiorum, aeris attritio,proinde vehementisimus calor quem animalia persen nequeunt, quando autem radi non ad perpendiculum cadunt sed ad angulos inaequales obtusos, ct acutos minor i caloricu hoc tamen discrimine,quod quan rorectis propinquiores sunt anguli, ct quanto ascendentis adjsiuntpropinquiores descendentibus anto matars collisio, ct maior calor; contrarer quando admodum obitasti anguli ad terram sunt, O radii cendentes sunt a descendentibus remotiores, minor i collisio, omino rator quod in hyeme eueriit. Solemm humilior incedens terram radiis suis debiliter percutit, ct angulos aluoblisos, acutos facit; at in astuteβψublimiorsertar,o puncto ii roser-rualipropinquior. deosunt rectissimilliores,ct radis res xi descendentibus propinquiores. Eccam Alistotelicae sententiae rationem, modumque quo radi magis,
minusve calefaciunt. Audiant nunc Veterum sententiam .Quys Perim
626쪽
patctici radios vocant, atq; accidentia putant, e teres ut sinitus repetitum est, igniculos cor nua,Validaq iaculatione ab Astri in terra profusos agnouerunt. lx quo facile est causaei assignare, cur Sol late loge sit quam hyeme calidior. Quemadmodum nini si pilam ad perpeti licuiu recta proiicias
in solum, ea recta surii resiliet. Eade prorsus ratione, si eiusmodi igniculos Sol perpendictitata terin terram de mites , recta sursum rectui ctes impe- diutur ab aliis, fitq; maxima eodem in loco ignium eiu si nodi cogregatio, undevi maximus elius. Qua to aut in agri fit obliquus horum igni calorum iactus eo magis ab eo loco recedui in que misit sunt; ut videmus in pila quam quo magis obliquo versus soli supersiciem ieceris eo li,ngior resilit a loco in
quem eam proieceris. Similem prorsus in modum,
cum hyberni Soles igniculos illbs valde ex obliquo
in te iram mittant , longissimc excurrunt ab eo loco, cum nihil eorum cui sum prohibeat unde cum nulla fiat bicorum congregatio, non nurum est si transitu tam subito parum admodum locum afficiant. Estiuo veto tepore quado eiusmodi ignium iactus est perpentricularis,uel fere perpendicularis, pro diuersitate regionis recurrentes hi id niculi sursum,eadem qua proiecti unt proportione, ab aliis in quos illidunt sese,impediuntur. Vnde lata ignisculorum multitudo tantam caloris affert sensione. Multiplex enim fit eorum concursus, dum moles,&muri eos repercutiunt, in aliosq; reiiciunt. Nunquid hoc clarum num rationi, num experientiae,
num sensui manifestum quid contra Labarella suam scilicet umbra impugnat,dum ponit calorem quem sentimus,accidc sali quod in acre a Sole pro- duc unti
627쪽
ductum s iximus sepius quid sit calor nec id eget
repetitione. Quid vero Peripatetici per illos radios intelligunt quid per eorum refactione, quomodo qualitates refringuntur Sed plura de his, cum de natura luminis agemus. Quae diximus non lumprimi Tabarellae quod protulimus sed secudi pati-ter,acteiti arguincti retegit ineptiam, quippe quae ex eadem suppositione procedunt. Cur media regio aerisque loli vicinior est mitriis est calidaὶ Qvq-niam nimirum ignes illi per eam transeu tes no eousq; recurrunt; nec ulla sit eoru ibi cumulatio Tertiti est simile priori, ut videre est. Quatus enim hyeme Sol ellet terrς propinquior, quod falso stipponit, propter cas de rationes, iactus eius obliquus minore faceret igniculorum ad terra congregationem. Superest quartum Samitar, inquit, etiam ratis validi Oma ab experientia,quia videmus radios Solis trais euntes per ampullam accenderes am in altera parte postam , cuius rei nulla ratio secundum eam opinionem a Lduci potest, ct cur ne ampidust pam non accenduntὸ Nanis Sol esset igneus , deberet etiam magis calefacere, nullo interposito corpore, a quo aliqi offer calefactioni
impedimentum necesse est,ut in igni nostro experimur; nam per interpositum vitrum transit quidem a nos ignis lamen, at non transit calor Sed si Solem dicantu calefacere per lumen , ratio manse Ia est, quoniam in ampurula, ct in vitro cauo multi radi congrediuntur, suntvniu radius; ideo qui di stes debiliorem vim habebant, qconiuncti, initi magnam adipiscuntur, ct accendunt propinquum aerem, per illum etiam suppam Bellae profecti, rationes. . Sed ipsum argumentu in authore ita retorqueo.
628쪽
ignis, non calor. Contra Si lumen est causa caloris, cur ignis lumen transiens per vitrum aeque ac lu-inen Solis,non aeque oppositam stuppam accedit 3 Cur non aeque in vitro cauo radii eius congregantur Qumnos telo petit Zabarella se ipsum confodit. Sed quid est radios Solis in vitro cauo congregari 3 Non illi radi sunt accidentia Qiu possunt accidetia congregari relinquuntne proprium subiectum,Vt in aliquam unam parte coeant ξ Vel si hoc
est absurdissiliau,quomodo radii illi congi gantur An quia radisilli in aere producti obiecta ampullς
aqua plenae partem nam duntaxat impetant in qua omnes aeris aduerti radi vim quis'; suam immittant λ Cur quaeq; pars aeris lumine suo parte am-imilae sibi recta oppositam non impertitur ΘC ut ne- lecta illa parte in ampuli e media ullium suam de-Mectit actione ξ Etenim reliquae partes ampullς ver sis extrema aeque luminis admiti edi sunt capaces: Cur inquam in eas non agit aeris vicini lumen ξSane, quod iam diximus hos philosophos suum lumeexcierat. Audiant ergo quam iacilis, quamq; naturae sit consentaneus igniculorum per illa ampulla aqua plenam coitus Igniculi illi per aerem, veluti milites ab hoste remoti sine metu vagatur diducti erant,&vagi Ingressi vero aquam ampulla haud secus ac milites instante hoste,in unum sese cogunt, atq; per hostem illum communem,aqtiam scilicet, tranulum moliuntur innoxium. Estne hoc clarum Estne hoc naturae consorines Estne hoc Rationi consentaneum T quidem idem opinor fluurum
si ampulla eiusmodi igni opponatur ni sorte non sierint satis tenues igniculi illi ut per ampullae potos coacti exeant .vel aliudimpediat quominus ita
629쪽
congregentur. Sed ipsi nullam poterunt eo ca- si causim prariendere, si Lumen producit calorem , cur lumen ignis per amphoram transiens non sese ibi congreget, ut lumen Solis. Qusddictum est de ampulla , idem sit in speculo per
quod igniculi illi transeuntes ob eandem causam
in unum cocunt, quo scilicet aduersus frigidam illam naturam stipati peruenienti thesi. Quid ad haec Peripatetici morint Veterum sentcntiam, antequam illam impugnent; hanc si bene norint, inexpugnati lem norint. Nec tamen praetereundum est falsum supposuisse Zabarellam,in primo suo argumento, cum dixit, Ouia propter Caeli rotunditatem , Sol in omnibM
Caeli partibus aeque distat a nobis AEque ergo Sol in Capricorno distat ab eo qui est sub polo archico, vi ab illo qui sub Cancro habitat. Ac per
consequentiam non vicinio erit Vrsae qui sub Vrsa est , quam qui sub Australi polo terram colit cuius sequela necessitatem videbit, qui rem eonsidet abit hoc dixerit Zabare ita Ergo quod promiseramus praestitimus Periplateticorumque argumentis,ueluti fricta veritas magis enituit. Sed etiam magis sequenti intentione visae natura luminis , de quo iam propositum est ut dicamus.
630쪽
De Lumine. ARTI C. Ι.ura sit Aristotelis de natura Luminis sententia. OVamuis dissicis ima sit hare tractatio, obscurissimaque lini inis speculatio, nemo tamen est mediocriter in philosophia naturali ver ratus qui dubitet suam hac de re serre sententiam, si quam multiplicia , quam discrepantia , quam incerta, quam obscura,quam absona, Aristoteles, suique hac de re scripserunt, conspeXerat. Dicit Alistoteles lumen esse actum huius perspicui secundum quod est perspicuum. Hoc est, esse id quod res sit aetii perspicua. Quid vero sit illud quod res fit conspicua, cum negent esse corpus laborant inquirendo. Discrepantes plurimorum hac de re sententias referre longum esset inutile. Prodeat unus pro omnibus Picolominaeus qui libro de sensu visiis, cap. 8 post longam disputationem, concludit , Colligamus ita a Lu-
mensu reseraturad medium sile ad oculum esse acIi nem, o qualitatem spiritatim repraestatantem Lucem, qu es qualitas principalis corporis lacidi Capite sequenti quaerens quid sit esse spiritale dixit nempe lumen esse qualitatem spiritalem ita concludit, Ex quo colligo quod Ens stiritale est res per imitationem, egens medio,ut deserente, ct id quod principale est reprosentante,Hoc ens spiritale relatum ad medium, squalitas, per imitationem , ct similitudinem: relatim ad princia pale, dicitur a m eius, do i mulsiens non ens, in medio